Quälltext vu Rusinga Island aaluege

{{Titel|d’ Ìnsel Rusinga}}
{{Infobox Insel
| NAME = Rusinga
| BILD1 = Rusinga Island-1.jpg
| BILD1-TEXT = D’ Ìnsel Rusinga ìm Victoriasee
| BILD2 = 
| BILD2-TEXT = 
| GEWAESSER = Victoriasee
| GRUPPE = 
| BREITENGRAD = 0/24/0/S
| LAENGENGRAD = 34/10/0/O
| REGION-ISO = KE
| KARTE = 
| POSKARTE = 
| POSKARTELABEL = 
| POSMARK = 
| POSMARKSIZE = 
| LAENGE = 16
| BREITE = 5
| FLAECHE = 42
| ERHEBUNG = Lunene
| HOEHE = 1460
| HOEHE-BEZUG = 
| HAUPTORT = 
| EINWOHNER = 25000
| EINWOHNER-PREFIX = 
| EINWOHNER-ART = 
| ZENSUS = 2006
| ZENSUS-REFERENZ = 
}}

D’ '''Ìnsel Rusinga''' ([[Englische Sprache|ang.]] ''Rusinga Island''; [[Swahili (Sprache)|suah.]] ''kisiwa cha Rusinga'') ìsch a [[Kenia|keniànischa]] Ìnsel ìm [[Victoriasee]]. D’ Ìnsel lìegt ìm äschtliga Tail vum See un ìsch äbb 16 Kilomeeter làng; àn ìhrer braitschta Schtälla-n-ìsch sa äbb 5 Kilomeeter brait. Sa ìsch dur Dàmmschtrooss mìt dr Schtàdt [[Mbita Point]] uff’m keniànischa Fäschtlànd verbunda.

== Harkunft vum Nàmma ==
Dr Nàmma ''Rusinga'' schtàmmt vum Suba ''Eluzinga'', wo aifàch „Ìnsel“ bediitet.

== Geogràfii ==
D’ Ìnsel Rusinga bfìndet sìch ìm üüsserschta Nordoschta vum Victoriasee, ìm klaina Tail, wo zem Kenia gheert. Sa lìegt àn dr Mìndung vu dr [[Winam Gulf|Winam-Meeresbüüsa]]. D’ Ìnsel ìsch 16 Kilomeeter làng un bis zu 5 km brait. Mìt siinera Gsàmtflächa vun äbb 42 Kwàdràtkilomeeter ìsch sa d’ zwaitgreeschta-n-Ìnsel ìm Victoriasee. Dr heechschta Punkt ìsch dr Zäntrààlbari Lunene mìt äbb 1.460 Meeter ìwwer’m Meer un 328 Meeter ìwwer’m Victoriasee.

Verwàltungsmaassig gheert d’ Ìnsel zem [[Homa Bay County]]. Zwìscha 1995 un 2009 hàt sa zem [[Suba District|Distrikt Suba]] gheert.

== Tiafgrund ==
[[File:Proconsul heseloni KNM-RU 7290.jpg|thumb|left|Dr Schadel vu’ma ''[[Proconsul africanus]]'', wo-n-uff Rusinga gfunda wora-n-ìsch.|180px]]
Dr Ìnselgrund bschteht hàuiptsachlig üss [[Basalt|Ärgusschtai]].

Rusinga-n-ìsch a bediitenda [[Fossillagerstätte|Fossilialàgerschtälla]]. Bsunders wìchtig ìsch d’ Rusinga-Grupp üss’m Untra un Mìttlera [[Miozän|Miozään]]. ’S ìsch a Gschtainainhait, wo-n-üss mehrera Formàzioona bschteht. Ìhra fossiliariichschta Taila schtälla d’ [[Hiwegi-Formation|Hiwegi-]] un d’ [[Kulu-Formation|Kulu-Formàzioon]] dàr. Vu doo schtàmma friahja Vertratter vu da [[Menschenartige|Mänscha-n-àrtiga]], wia zem Baischpìel dr ''[[Proconsul (Gattung)|Proconsul]]'' un dr ''[[Nyanzapithecus]]''.<ref>L. S. B. Leakey: ''Skull of Proconsul from Rusinga Island.'' In: ''Nature.'' 162, 1948, S. 688–688.</ref> Naawadràà sìnn uff dr Ìnsel Fossilia vum ''[[Myorycteropus]]'', a Vorfààhra vum [[Erdferkel|Ardferikel]],<ref>D. G. Maclnnes: ''Fossil Tubulidentata from East Africa.'' In: ''Fossil Mammals of Africa.'' 10, 1956, S. 1–38 ([http://www.biodiversitylibrary.org/item/206520#page/7/mode/1up biodiversitylibrary.org])</ref> un vum ''[[Miorhynchocyon]]'', wo zem [[Rüsselhündchen|Rüssel-Klainhund]] gheert. Uff dr Ìnsel sìnn àui Bsunderhaita, wia zem Baischpìel d’ ''[[Parageogale]]'', a àfrikànischa Form vum Süügtiar [[Tenrek]], wo-n-uff [[Madagaskar]] verbraitet ìsch.<ref>Percy M. Butler: ''Macroscelidea, Insectivora and Chiroptera from the Miocene of East Africa.'' In: ''Palaeovertebrata.'' 14 (3), 1984, S. 117–200.</ref> Ìn da Wasiriya-Grundschìchta (ang. ''Wasiriya Beds'') hàt maa jìngera Fossilia-n-üss’m Oowera [[Pleistozän|Pleistozään]] gfunda. Ìn da Àblagerunga hàt maa mehrera [[Antilope|Ànilopàrta]] äntdäckt, unteràndrem d’ Küahàntilop ''[[Rusingoryx]]''.<ref>Christian A. Tryon, Daniel J. Peppe, J. Tyler Faith, Alex Van Plantinga, Sheila Nightingale, Julian Ogondo, David L. Fox: ''Late Pleistocene artefacts and fauna from Rusinga and Mfangano islands, Lake Victoria, Kenya.'' In: ''Azania. Archaeological Research in Africa.'' 47 (1), 2012, S. 14–38.</ref>

== Tiarwalt ==
Um d’ Ìnsel Rusinga laawa-n-äbb 100 Voogelàrta. Ainiga drvu sìnn [[Gefährdete Arten|gfahrdert]]. Uff dr Ìnsel sìnn àui [[Warane|Wàràna]], wo vìel greesser sìnn àls uff’m Fäschtlànd odd’r uff da nochberliga Ìnsel.

== Beväälkerung, Schprooch un Kültüür ==
Vor mehrera Joohrhunderta-n-ìsch d’ Ìnsel vu Flìchtlìnga-n-üss’m hittiga-n-[[Uganda]] bsìedelt worra. Dia Litt gheera zem Volksschtàmm [[Luo (Ethnie)|Luo]]. Ìhra Vorfààhra sìnn jedoch üss’m Suba-Volk gsìì. Hìttz’tààgs reedet dr greeschta Tail vu dr Ìnselbeväälkerung d’ Schprooch [[Luo (Sprache)|Dho Luo]].<ref>{{Literatur |Titel=Suba |Sammelwerk=Ethnologue |Online=https://www.ethnologue.com/language/sxb |Abruf=2017-08-19}}</ref> Üsserdam reedet maa doo àui d’ Àmtsschproocha [[Englische Sprache|Anglisch]] un [[Swahili (Sprache)|Suaheli]]. Sallamols ìsch d’ Schprooch Singa gsìì, wo ma numma-n-uff Rusinga grädd hàt. Dia Schprooch ìsch mìt dr Suba-Schprooch verwàndt gsìì.<ref>{{Internetquelle|sprache=en|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=sgm|titel=Singa|werk=Ethnologue.com|abruf=2022-04-28}}</ref>

Bii dr Volkszehlung vu 2006 sìnn uff Rusinga äbb 25.000 Iiwoohner gsìì. D’ maischta Ìnselbewoohner sìnn [[Christentum|Chrìschta]] (84 % vu dr Beväälkerung), àwwer ’s gìtt àui a bediitenda [[Islam|moslämischa]] Mìnderhait (12 %).<ref>{{Literatur |Autor=Tobias Homan, Aurelio di Pasquale, Kelvin Onoka, Ibrahim Kiche, Alexandra Hiscox |Titel=Profile: The Rusinga Health and Demographic Surveillance System, Western Kenya |Sammelwerk=International Journal of Epidemiology |Band=45 |Nummer=3 |Datum=2016-06-01 |ISSN=0300-5771 |Seiten=718–727 |Online=https://academic.oup.com/ije/article/45/3/718/2572864/Profile-The-Rusinga-Health-and-Demographic |Abruf=2017-08-19 |DOI=10.1093/ije/dyw072}}</ref> D’ Iiwoohner laawa vor àllem vu dr [[Landwirtschaft|Làndwìrtschàft]], dr [[Fischerei|Fìscharäi]] odd’r vum [[Tourismus|Tourischmus]].

Jeedsjoohr fìndet vor Wiahnàchta d’ Rusinga-Faschtschpìeler schtàtt, wo d’ Suba-Kültüür färdert.<ref name=TheEastAfrican>{{Internetquelle|sprache=en|url=https://www.theeastafrican.co.ke/tea/magazine/rusinga-festival-saving-the-abasuba-culture-1409424|titel=Rusinga festival: saving the Abasuba culture|werk=The East African|datum=2018-12-28|abruf=2022-04-28|archiv-url=https://web.archive.org/web/20211029180912/https://www.theeastafrican.co.ke/tea/magazine/rusinga-festival-saving-the-abasuba-culture-1409424|archiv-datum=2021-10-29}}</ref>

Dr keniànischa Gwarkschàftler un Unàbhangigkaitspolitiker [[Tom Mboya]] (1930–1969) hàt üss Rusinga gschtàmmt. Sii Grààb bfìndet sìch ìn’ma Mosoleum z’ Kamasengere ìm Wäschta vu dr Ìnsel.<ref name=TheEastAfrican/>

== a pààr Bìlder ==
<gallery mode=packed heights=145px>
Rusinga Island - Lake Victoria - Kenya.jpg|Panorama vu Rusinga vum Süüdoschta-n-üss gsah
</gallery>
<gallery mode=packed heights=162px>
Rusinga Island-The village-2.jpg|Ìn’ma Kìschtadorf
Rusinga Island-5.jpg|Àn dr Kìschta-n-uff dr Ìnsel
Rusinga Island Fishing.jpg|Fìscher bii dr Ìnselkìschta
Rusinga Island-The market.jpg|A Handler ìm Màrkt vu Rusinga
African woman rusinga.jpg|A Fràui vu Rusinga ìm tràdizionälla Pràcht
Tom Mboya Mausoleum.jpg|S’ Mosoleum vum Tom Mboya
1Mbita Rusinga bridge.jpg|D’ Brucka, wo Rusinga mìt Mbita Point verbìndet
</gallery>

== Weblinks ==
{{Commonscat}}
* [http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5502/ ''The Mfangano-Rusinga Island Complex.''] uff dr Websitta vu dr [[UNESCO-Welterbe|Waltärwa-n-àbkumma]] vu dr [[UNESCO]], vum 12. Februar 2010 (anglisch)

== Ainzelnoohwiisa ==
<references responsive />

{{Übersetzungshinweis|1=de|2=Rusinga_Island|3=dütsch|4=183573987}}
{{Übersetzungshinweis|1=en|2=Rusinga_Island|3=änglisch|4=1020572080}}
{{Übersetzungshinweis|1=fr|2=Rusinga|3=französisch|4=188132811}}

{{Normdaten}}

[[Kategorie:Insle]]
[[Kategorie:Geografii vo Afrika]]