Türkiyə

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Şablon:Ölke 2 Türkiyə Rəsmi adı Türkiyə Respublikası.( Türkiyə Türkçəsi :Türkiye Cumhuriyeti), Cənub qərbi Asiya-da yerləşən ölkədi, hansıki 3%-i Cənubşərqi Avropadadı.

Coğrafiya

→ Türkiyə Respublikası coğrafiyası

Asiyanın cənubi-qərbində, Qara Dəniz və Aralıq dənizinin arasındakı, Anadolu yarımadasındadı yerləşir. Ərazisi (daxili su hövzələri ilə birlikdə) 780,580 km² təşkil edir.

Türkiyə şərqdən Gürcüstan, Ermənistan, Azərbaycan və İran ilə, cənubdan İraq və Suriya ilə, qərbdən isə Yunanıstan və Bolqarıstan ilə sərhəddir. Ölkənin Mərmərə, Egey, Aralıq və Qara dənizlərlə əhatə olunması dünya okeanına çıxış verir.

Ən böyük dağı Ağrı dağıdır, ən büyük gölü isə Van gölüdür.

Ölkə 7 bölgəyə və 81 vilayətə ayrılır.

İqlim olaraq Cənubda Aralıq dənizi kıyısında Aralıq iqlimi müşahidə olunur.

Tarix

→ Türk Tarixi

Müasir Türkiyənin yerləşdiyi Anadolu yarımadası tarix boyu çoxlu sivilizasiyaların mərkəzi olmuşdur. Burada Osmanlı dövlətinin qurulmasından əvvəl Bizans İmperiyası mövcud olmuşdur. 1299-cu ildən başlanmış quruculuq işləri nəticəsində 1326-cı ildə mərkəzi Bursa olan Osmanlı dövləti quruldu. Ərazilərin genişlənməsi ilə paytaxt Ədirnəyə, daha sonra 1453-cü ildə Konstantinopolun tutulması ilə şəhərin adı dəyişdirildi və paytaxt İstanbul elan edildi. Ümumiyyətlə dünya tarixində Osmanlı İmperiyası ən uzunömürlü (600 ildən çox) və ən böyük imperiyalardan (Osmanlı İmperiyasının 3 qitədə ərazii olmuşdur) biri hesab olunur.

XIX əsrin sonlarında imperiya tərkibində seperatçılığın güclənməsi və Avropa ərazisində Osmanlının vaxtaşırı məğlubiyyəti İmperiyanı hədsiz zəiflətdi. Zəiləməkdə olan İmperiya I Dünya müharibəsini salamat başa vura bilmədi.

Müharibədən sonrakı dövrdə Avropa dövlətlərinin öz aralarında imzaladıqları müqavilələrin faktiki məqsədi Osmanlının bölüşdürülməsi idi. İzmir Yunanıstanın payına düşmüşdü və 15 may 1919-cu ildə Yunanlar İzmirə daxil oldular. Bundan sonra Türkiyədə Mustafa Kamal Atatürkün başçılğı ilə Azadlıq müharibəsi başladı.

1923-cü il 29 Oktyabrda Türkiyə Respublika elan edildi.

Siyasət

Türkiyə Respublikası, 29 Oktyabr 1923 ilinde Mustafa Kemal Atatürk tərəfindan qurulmuştur.

İqtisadiyyat

Dil

→ Türkiyə Türkcəsi


Türkiyə Respublikası rəsmi dövlət dili Türkiyə Türkcəsi-dir. Türkiyə türkcəsi Azərbaycan türkcesi ilə cox yaxın bir dil-dir. Türkiyədə rəsmi olaraq İstanbul şivəsi əsas alınmışdır ama Anadoludaki xalk hələ Azerbaycan türkçəsinə yaxın şivələri danışırlar.

Din

Türkiyə Respublikası-nda müxtəlif dini konfessiyalar fəaliyyət göstərir. Ən geniş yayılmışi İslamdir. Türkiyə respuplikasının 99.9% İslam dininə mənsubdur.

Türkiyə'nin Vilayətləri


Mühacirət

Şablon:Türkiyənin mühacirətı

Təhsil

Türkiyə'de 8 illik təhsil məcburidir. Dəhə sonra 4 illik orta təhsil dövrü var.

Universitet

→ Türkiyə Universitetleri

Türkiyə-de 85 üniversitet var.

Bayramlar ve xüsusi günlər

Rəsmi bayramlar

Dini bayramlar

Şəkillər

Mənbələr

Xarici keçidlər

Vikianbarda Türkiyə ilə əlaqəli mediafayllar var.

 (ərəb.)

 Ölkə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.


Şablon:Türk Dövlətləri

Şablon:İKT Şablon:Koordinat

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiyə&oldid=116611"