Βικιπαίδεια

Φιλιππίνες

νησιωτικό κράτος της νοτιοανατολικής Ασίας

Συντεταγμένες: 11°20′00″N 123°01′00″E / 11.3333°N 123.0167°E / 11.3333; 123.0167

Οι Φιλιππίνες (φιλιππινέζικα: Pilipinas, αγγλικά: Philippines‎‎,[9] επίσημα, η Δημοκρατία των Φιλιππίνων (φιλιππινέζικα: Republika ng Pilipinas, αγγλικά: Republic of the Philippines‎‎), είναι νησιωτική χώρα στη νοτιοανατολική Ασία. Βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό και αποτελείται από περίπου 7.641 νησιά τα οποία ομαδοποιούνται σε τρία μεγάλα γεωγραφικά διαμερίσματα: η Λουσόν στον βορά, τα νησιά Βισάγιας στο κέντρο και το Μιντανάο στον νότο. Οι Φιλιππίνες βρέχονται από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας στα δυτικά, τη Θάλασσα των Φιλιππίνων στα ανατολικά και τη Θάλασσα της Κελέβης στα νοτιοδυτικά. Δεν συνορεύει εδαφικά με καμία χώρα, όμως μοιράζεται θαλάσσια σύνορα με την Ταϊβάν στα βόρεια, την Ιαπωνία στα βορειοανατολικά, το Παλάου στα ανατολικά και νοτιοανατολικά, την Ινδονησία στα νότια, τη Μαλαισία στα νοτιοδυτικά, το Βιετνάμ στα δυτικά και την Κίνα στα βορειοδυτικά. Οι Φιλιππίνες καλύπτουν μια έκταση 300.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και, το 2024, είχαν πληθυσμό περίπου 112.884.800[4] ανθρώπων, καθιστώντας την τη 12η πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο. Στις Φιλιππίνες κατοικούν πολλές διαφορετικές εθνότητες, η καθεμία με διαφορετικό πολιτισμό και γλώσσα. Η Μανίλα είναι η πρωτεύουσα της χώρας, ενώ η μεγαλύτερη πόλη είναι η Κέζον, η οποία εντάσσεται στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Μανίλας.

Δημοκρατία των Φιλιππίνων
Republika ng Pilipinas
Republic of the Philippines

Σημαία
Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan, at Makabansa[1]
("Για τον Θεό, τον Λαό, τη Φύση και τη Χώρα")
Εθνικός ύμνος: Lupang Hinirang
(Επιλεγμένη χώρα)
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Η θέση των Φιλιππίνων (πράσινο)
Μανίλα
14°35′0″N 121°00′0″E / 14.58333°N 121.00000°E / 14.58333; 121.00000 (Μανίλα)
Μεγαλύτερη πόλη
Κέζον
Φιλιππινέζικα, αγγλικά
και 19 αναγνωρισμένες περιφερειακές γλώσσες (Μαγκιντανάο κ.ά.)[2]
Ενιαία προεδρική συνταγματική δημοκρατία
Πρόεδρος
Αντιπρόεδρος
Πρόεδρος της Γερουσίας
Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων
Μπονγκμπόνγκ Μάρκος
Σάρα Ντουτέρτε
Μιγκζ Ζουμπίρι

Μάρτιν Ρομουάλντεζ
Σχηματισμός της Δημοκρατίας
- Ανακήρυξη της ανεξαρτησίας από την Ισπανία
- Συνθήκη των Παρισίων/Ισπανική εκχώρησηα
- Πρώτη Φιλιππινέζικη Δημοκρατία
- Ομοσπονδία των Φιλιππίνων
- Ανεξαρτησία από τις Η.Π.Α.β
-Ισχύον Σύνταγμα



12 Ιουνίου 1898


10 Δεκεμβρίου 1898

21 Ιανουαρίου 1899

14 Μαΐου 1935

4 Ιουλίου 1946
2 Φεβρουαρίου 1987
 • Σύνολο
 • % Νερό
300.000 km2 (73η)
0,61[3] (εσωτερικά ύδατα)
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2024 
 • Απογραφή 2020 
 • Πυκνότητα 
112.884.800[4] (12η) 
109.035.343[5]  
376,3 κατ./km2 (36η) 
ΑΕΠ (ΙΑΔ)
 • Ολικό  (2018)
 • Κατά κεφαλή 
960,7 δισ. $[6] (29η)  
9.862 $ (118η) 
ΑΕΠ (ονομαστικό)
 • Ολικό  (2018)
 • Κατά κεφαλή 
371,8 δισ. $ (39η)  
3.430 $ (126η) 
ΔΑΑ (2021)Μείωση 0,699[7] (116η) – μεσαίος
ΝόμισμαΠέσο Φιλιππίνων (PHP)
Σταθερή Ώρα Φιλιππίνων (UTC +8)
Internet TLD.ph
Οδηγούν σταΔεξιά[8]
Κωδικός κλήσης+63
^ α) Οι Φιλιππινέζοι επαναστάτες κήρυξαν την ανεξαρτησία από την Ισπανία στις 12 Ιουνίου του 1898, αλλά η Ισπανία παραχώρησε τα νησιά στις Ηνωμένες Πολιτείες για 20.000.000$, με τη Συνθήκη των Παρισίων στις 10 Δεκεμβρίου του 1898, γεγονός που οδήγησε τελικά στον πόλεμο των Φιλιππίνων με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
^ β) Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αναγνώρισαν την ανεξαρτησία των Φιλιππίνων στις 4 Ιουλίου του 1946. Αυτή η ημερομηνία επιλέχθηκε επειδή αντιστοιχεί στην Ημέρα Ανεξαρτησίας των Η.Π.Α., η οποία τηρούνταν στις Φιλιππίνες ως Ημέρα Ανεξαρτησίας μέχρι τις 12 Μαΐου του 1962, οπότε και επιλέχθηκε να εορτάζεται η ανακήρυξη του Εμίλιο Αγκουινάλδο.

Το αρχιπέλαγος των Φιλιππίνων κατοικήθηκε από πολύ παλιά, αρχικά από τους Νεγρίτος (αγγλικά: Negritos), ενώ στη συνέχεια από διαδοχικά μεταναστευτικά κύματα Αυστρονησιακών λαών. Οι Αυστρονησιακοί λαοί αποτελούν και σήμερα τη συντριπτική πλειοψηφία των εθνοτικών ομάδων των Φιλιππίνων. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, η υιοθέτηση του Ανιμισμού, του Ινδουισμού και του Ισλάμ δημιούργησε πολλά νησιωτικά βασίλεια. Η άφιξη του Φερδινάνδου Μαγγελάνου, ενός Πορτογάλου εξερευνητή που υπηρετούσε το Ισπανικό Στέμμα, σηματοδότησε την αρχή της Ισπανικής αποικιοκρατίας. Το 1543, ο Ισπανός εξερευνητής Ρουί Λόπεθ ντε Βιλαλόμπος ονόμασε το αρχιπέλαγος «Las Islas Filipinas» προς τιμήν του Φιλίππου Β' της Ισπανίας. Ισπανοί έποικοι ξεκίνησαν να μεταναστεύουν στις Φιλιππίνες μέσω του Μεξικού το 1565, με αποτέλεσμα οι Φιλιππίνες να γίνουν μέρος της Ισπανικής Αυτοκρατορίας για περισσότερα από 300 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, διαδόθηκε ευρύτατα ο καθολικισμός ενώ η Μανίλα έγινε ένα σημαντικότατο λιμάνι για το εμπόριο στον Ειρηνικό Ωκεανό. Το 1896, ξεκίνησε η Φιλιππινέζικη Επανάσταση, η οποία στη συνέχεια περιπλέχτηκε με τον Ισπανοαμερικανικό Πόλεμο του 1898. Με το τέλος αυτού του πολέμου, η Ισπανία παραχώρησε την επικράτεια των Φιλιππίνων στις Ηνωμένες Πολιτείες έναντι 20.000.000 $, παρόλο που οι Φιλιππινέζοι επαναστάτες είχαν μόλις ανακηρύξει την ανεξαρτησία τους. Ο Φιλιππινοαμερικανικός Πόλεμος, που ακολούθησε, έληξε με τη νίκη των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί διατήρησαν τον έλεγχο των Φιλιππίνων μέχρι την εισβολή των Ιαπώνων τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που οδήγησε στην Ιαπωνική Κατοχή. Μετά την απελευθέρωση, οι Φιλιππίνες έγιναν ανεξάρτητες το 1946 ως ενιαίο και κυρίαρχο κράτος. Μετά την ανεξαρτησία ακολούθησε μία τεταμένη πολιτική περίοδος με αποκορύφωμα την επιβολή μίας δικτατορίας υπό τον Φερδινάντο Μάρκος το 1972. Τελικά, μία επανάσταση το 1986 αποκατέστησε τη δημοκρατία, η οποία διατηρείται έως και σήμερα.

Οι Φιλιππίνες είναι μια αναδυόμενη αγορά και μια πρόσφατα βιομηχανοποιημένη χώρα, με την οικονομία της να μετατοπίζεται από τον γεωργικό τομέα, στον τομέα των υπηρεσιών και της μεταποίησης. Είναι ιδρυτικό μέλος των Ηνωμένων Εθνών, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, της Ένωσης των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, του φόρουμ της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού και της Συνόδου Κορυφής της Ανατολικής Ασίας, ενώ είναι μέλος του Κινήματος των Αδεσμεύτων από το 1993. Η θέση της χώρας στο Δαχτυλίδι της Φωτιάς του Ειρηνικού και κοντά στον ισημερινό την καθιστά επιρρεπή σε σεισμούς και τυφώνες. Η χώρα διαθέτει μια ποικιλία φυσικών πόρων και φιλοξενεί μία παγκόσμιας σημασίας πλούσια βιοποικιλότητα.

Ετυμολογία

Επεξεργασία
 
O Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας

Ο Ισπανός εξερευνητής Ρουί Λόπεθ ντε Βιλαλόμπος, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του το 1542, ονόμασε τα νησιά Λέιτε και Σαμάρ «Felipinas» (Φιλιππίνες) προς τιμήν του, τότε διαδόχου του θρόνου, Φιλίππου Β' της Ισπανίας. Τελικά το όνομα " Las Islas Filipinas " θα χρησιμοποιηθεί για να καλύψει τις ισπανικές κτήσεις του αρχιπελάγους.[10] Πριν από την καθιέρωση της ισπανικής κυριαρχίας, χρησιμοποιήθηκαν για τις Φιλιππίνες και άλλα ονόματα όπως το Islas del Poniente («Νησιά της Δύσης») ή το όνομα του Μαγγελάνου για τα νησιά, Σαν Λάζαρο.[11][12][13][14]

Ιστορία

Επεξεργασία

Προϊστορία και προαποικιακή περίοδος

Επεξεργασία
Δείτε επίσης: Μαλακάς και Μαγκαντά

Αρχαιολογικές ανακαλύψεις υποδεικνύουν ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή από το 50.000 π.Χ. Η αυτόχθονη φυλή Νεγρίτος είναι αυστραλο-μαλαισιανής καταγωγής και έφτασε στις Φιλιππίνες τουλάχιστον πριν 30.000 χρόνια. Αυστρονήσιοι πληθυσμοί, που προέρχονται από αυτόχθονες της Ταϊβάν που μετανάστευσαν από την ηπειρωτική Ασία πριν 6.000 χρόνια, αποίκησαν τις Φιλιππίνες και στη συνέχεια μετανάστευσαν στην Ινδονησία, τη Μαλαισία καθώς και στην Πολυνησία και τη Μαδαγασκάρη.[15]

Οι Φιλιππίνες είχαν πολιτιστικούς δεσμούς με τη Μαλαισία, την Ινδονησία και την Ινδία από την αρχαιότητα και εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και την Ιαπωνία ήδη από τον 9ο αιώνα.

Το Ισλάμ έφτασε στις Φιλιππίνες από έμπορους και προσηλυτιστές από τη Μαλαισία και την Ινδονησία. Τον 13ο αιώνα το Ισλάμ εδραιώθηκε στο αρχιπέλαγος Σούλου, από εκεί εξαπλώθηκε στο Μιντανάο και έφτασε στη Μανίλα το 1565. Οι τοπικοί πληθυσμοί που ασπάστηκαν το Ισλάμ δημιούργησαν μουσουλμανικές κοινότητες, δεν υπήρξε όμως ένα ενιαίο κράτος κυρίαρχο στην περιοχή. Όταν έφτασαν οι Ισπανοί τον 16ο αιώνα, η πλειονότητα των 500.000 κατοίκων ζούσαν σε ανεξάρτητους οικισμούς.

Ισπανική Αποικιοκρατία

Επεξεργασία

Πλέοντας για λογαριασμό της Ισπανίας, ο Πορτογάλος εξερευνητής Φερδινάνδος Μαγγελάνος και το πλήρωμά του έφθασαν στο αρχιπέλαγος το 1521. Ο Μαγγελάνος σκοτώθηκε από τους γηγενείς πολεμιστές στο νησί Μακτάν. Ο στρατηγός Μιγκέλ Λόπεθ ντε Λεγκάθπι (Miguel López de Legazpi) έφθασε από το Μεξικό το 1565 και διαμόρφωσε τις πρώτες ισπανικές κτήσεις στο Σεμπού και προετοίμασε το έδαφος για την αποίκιση. Το 1571 καθιέρωσε τη Μανίλα ως πρωτεύουσα της νέας ισπανικής αποικίας.

Ρωμαιοκαθολικοί ιεραπόστολοι βάφτισαν τους περισσότερους από τους κατοίκους. Στα επόμενα 333 έτη, οι Ισπανοί στρατιώτες καταστέλλουν τις διάφορες τοπικές επαναστάσεις και αποκρούουν διάφορες εξωτερικές απειλές κατά της αποικίας. Τέτοιες απειλές προήλθαν από τους Βρετανούς, τους Κινέζους, τους Ολλανδούς, τους Γάλλους, τους Ιάπωνες και τους Πορτογάλους. Η σημαντικότερη απώλεια για την Ισπανία ήταν η προσωρινή κατάκτηση της πρωτεύουσας Μανίλα, από τους Βρετανούς κατά τη διάρκεια του πολέμου των επτά ετών. Οι Φιλιππίνες κυβερνήθηκαν ως περιοχή της Νέας Ισπανίας από το 1565 έως το 1821. Η ακτοπλοϊκή σύνδεση της Μανίλα με το Ακαπούλκο στο Μεξικό πραγματοποιούνταν μια φορά ή δύο φορές το χρόνο, αρχίζοντας προς το τέλος του 16ου αιώνα.

Στην Ισπανία αναπτύχθηκε το Κίνημα Προπαγάνδας, στο οποίο μετείχε ο Φιλιππινέζος εθνικιστής Χοσέ Ριθάλ (Jose Rizal), τότε φοιτητής στην Ισπανία. Σκοπός ήταν να ενημερωθεί η κυβέρνηση για τις αδικίες της διοίκησης στις Φιλιππίνες καθώς επίσης και τις κακοποιήσεις του γηγενούς πληθυσμού. Στο 1880 και το 1890, οι προπαγανδιστές διεκδίκησαν πολιτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και απαίτησαν μεγαλύτερη αντιπροσώπευση στην Ισπανία. Ανήμπορος να πετύχει τις μεταρρυθμίσεις, ο Ριθάλ επέστρεψε στη χώρα για να τις διεκδικήσει τοπικά. Στη συνέχεια συνελήφθη και εκτελέσθηκε για προδοσία στις 30 Δεκεμβρίου 1896. Νωρίτερα εκείνο το έτος, είχε ήδη ξεκινήσει ένα επαναστατικό κίνημα από τον Αντρές Μπονιφάτσιο (Andrés Bonifacio) και συνεχίστηκε από τον Εμίλιο Αγκουινάλδο (Emilio Aguinaldo), ο οποίος εγκαθίδρυσε μια επαναστατική κυβέρνηση.

Αμερικανική αποικιοκρατία

Επεξεργασία

Ο Ισπανοαμερικανικός πόλεμος άρχισε στην Κούβα το 1898 και έφθασε σύντομα στις Φιλιππίνες, όταν ο Τζόρτζ Ντιούι (George Dewey) επικράτησε των Ισπανών στη ναυμαχία του κόλπου της Μανίλα. Ο Αγκουινάλδο κήρυξε την ανεξαρτησία των Φιλιππίνων στις 12 Ιουνίου 1898 και έγινε αρχηγός του κράτους. Ως συνέπεια της ήττας της στον πόλεμο, η Ισπανία παραχώρησε τις Φιλιππίνες, μαζί με την Κούβα, το Γκουάμ και το Πουέρτο Ρίκο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από το 1899, ο πόλεμος συνεχίστηκε μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και των Φιλιππινέζων επαναστατών, οι οποίοι συνέχισαν τη βία των προηγούμενων ετών. Οι ΗΠΑ κήρυξαν το τέλος του πολέμου, όταν συνελήφθη ο Αγκουινάλδο από τα αμερικανικά στρατεύματα στις 23 Μαρτίου 1901, αλλά η εξέγερση συνεχίστηκε έως το 1913 και κόστισε τη ζωή σε πάνω από ένα εκατομμύριο Φιλιππινέζους.[16] Η θέση της χώρας ως αποικίας άλλαξε, όταν ιδρύθηκε η Κοινοπολιτεία των Φιλιππίνων, το 1935, η οποία παρείχε μεγαλύτερη αυτοδιοίκηση. Τα σχέδια για την αύξηση της ανεξαρτησίας κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας διακόπηκαν κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν εισέβαλε η Ιαπωνία και κατέλαβε τα νησιά, παρότι ηγέτης των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας ήταν ο Στρατηγός Ντάγκλας Μακ Άρθουρ. Στην περιοχή των Φιλιππίνων διεξήχθησαν μερικές από τις σφοδρότερες μάχες και ναυμαχίες του Πολέμου. Αφότου νικήθηκαν οι Ιάπωνες το 1945, οι Φιλιππίνες επέτυχαν ανεξαρτησία από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις 4 Ιουλίου 1946.

Μετά την Ανεξαρτησία

Επεξεργασία

Από το 1946, το πρόσφατα ανεξάρτητο Φιλιππινέζικο κράτος έχει να αντιμετωπίσει την πολιτική αστάθεια με τις διάφορες επαναστατικές ομάδες.

Το 1965 εκλέχτηκε πρόεδρος ο Φερδινάντο Μάρκος, το κύριο πρόσωπο της ιστορίας των Φιλιππίνων για τα επόμενα 20 χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στην αρχή της δεκαετίας του 1970 γνώρισε οικονομική ανάπτυξη που ήταν η δεύτερη στην Ασία, μετά την Ιαπωνία. Στις 26 Ιανουαρίου του 1970, ημέρα μεγάλης διαδήλωσης 20.000 φοιτητών, εργατών και αγροτών στη Μανίλα, σκοτώθηκαν τέσσερις φοιτητές και τραυματίστηκαν συνολικά 530 άτομα. Εν όψει των εκλογών για την ανάδειξη των 320 αντιπροσώπων στη Συνταγματική Συνέλευση, η οποία θα αναλάμβανε την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1935, οι διαδηλωτές ζητούσαν υπερκομματική ιδιότητα των υποψηφίων και κυρίως να μην προέρχονται από το κυβερνών Εθνικιστικό Κόμμα, δικαίωμα ψήφου από τα 18 και περιορισμό της προεδρικής θητείας σε δύο μόνο περιόδους. Όταν ο πρόεδρος Φερδινάντο Μάρκος και η σύζυγός του Ιμέλντα Μάρκος δέχτηκαν επίθεση έξω από το μέγαρο της Γερουσίας, επακολούθησαν συμπλοκές με εκατοντάδες τραυματίες. Η εκρηκτική κατάσταση έφτασε στην κορύφωσή της στις 30 Ιανουαρίου, όταν 15.000 άτομα συγκρότησαν νέα διαδήλωση, η οποία κατέληξε σε νέα αιματοχυσία. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έκλεισαν για μία εβδομάδα και στις 2 Φεβρουαρίου ο πρόεδρος Μάρκος δεσμεύτηκε να μη θέσει υποψηφιότητα για τρίτη θητεία και αποχή των βουλευτών του κόμματός του από τις εκλογές για τη Συνταγματική Συνέλευση. Όμως ούτε οι δεσμεύσεις του ούτε ο κυβερνητικός ανασχηματισμός και η αποπομπή του αρχηγού της αστυνομίας έφεραν αποτέλεσμα. Οι ταραχές συνεχίστηκαν σε όλη τη διάρκεια του 1970, όχι μόνο στη Μανίλα αλλά και σε άλλες περιοχές της νησιωτικής χώρας. Στη Λουσόν δράση ανέπτυξαν ο φιλοκινεζικός Νέος Λαϊκός Στρατός και ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, που προήλθαν από τη διάσπαση του κομμουνιστικού ανταρτικού κινήματος Χουκ, ενώ στο μεγαλύτερο νησί, το Μιντανάο, το αριστερό αποσχιστικό Κίνημα των Μελανοχιτώνων συγκρούστηκε με τον κυβερνητικό στρατό. Οι Μελανοχίτωνες ήταν κυρίως Μόρος, δηλαδή μουσουλμάνοι -4.000.000 σε σύνολο πληθυσμού 38.000.000. Η έκρυθμη κατάσταση παρατάθηκε για πολλά χρόνια στις Φιλιππίνες, με την ιδιαίτερη στρατηγική σημασία για τη Δύση, όπου όμως, η ανισότητα και η διαφθορά του καθεστώτος Μάρκος, που παρέμεινε στην εξουσία μέχρι το 1986, ευνόησαν την ανάπτυξη του αντιαμερικανισμού και των ακραίων κινημάτων[17].

Ο Μάρκος κήρυξε στρατιωτικό νόμο στις 21 Σεπτεμβρίου 1972 και κυβέρνησε τη χώρα δικτατορικά. Στις 21 Αυγούστου 1983 δολοφονήθηκε ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Νινόι Ακίνο κατά την επιστροφή του από εξορία στις ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο του 1986, ο Μάρκος επέτρεψε αιφνιδιαστικά να γίνουν πρόωρες εκλογές, μετά από μεγάλες διαμαρτυρίες. Η αντιπολίτευση κατήγγειλε νοθεία και ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ στρατιωτικών στασιαστών και στρατιωτικών που έμειναν πιστοί στο Μάρκος. Οι στασιαστές υποστηρίχθηκαν από διαδηλωτές και ακολούθησαν παραιτήσεις κυβερνητικών αξιωματούχων. Η Κορασόν Ακίνο, η χήρα του Νινόι Ακίνο, αναγνωρίστηκε ως νικήτρια των πρόωρων εκλογών. Ανέλαβε την κυβέρνηση και ξεκίνησε τη διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης. Ο Μάρκος, η οικογένειά του και μερικοί από τους συμμάχους του κατέφυγαν στη Χαβάη. Οι διαδηλώσεις που οδήγησαν στην πτώση του Μάρκος από την εξουσία έμειναν γνωστές ως η Επανάσταση της Λαϊκής Δύναμης.[18]

Μετά τα γεγονότα του 1986 και την επιστροφή στη δημοκρατία, τις προσπάθειες μεταρρυθμίσεων δυσχεραίνουν το υπέρογκο εθνικό χρέος, η διαφθορά, προσπάθειες πραξικοπήματος και ένα ισλαμικό αυτονομιστικό κίνημα. Η οικονομία βελτιώνεται κατά τη διάρκεια της θητείας του Φιντέλ Ράμος, ο οποίος εκλέχτηκε το 1992. Στη συνέχεια όμως η χώρα επλήγη από την ασιατική οικονομική κρίση του 1997. Ένα νέο επαναστατικό κίνημα οδήγησε στην πτώση του επόμενου προέδρου, Τζόζεφ Εστράδα. Η κυβέρνηση της Προέδρου Γκλόρια Αρόγιο κατηγορήθηκε για διαφθορά και νοθεία στις εκλογές. Το 2009 πέθανε η Κορασόν Ακίνο και τον επόμενο χρόνο ο γιος της, Μπενίνιο, εξελέγη στο ύπατο αξίωμα.

Γεωγραφία και περιβάλλον

Επεξεργασία
 
Τοπογραφία των Φιλιππίνων

Οι Φιλιππίνες είναι ένα αρχιπέλαγος που αποτελείται από περίπου 7.640 νησιά,[19][20] που καλύπτουν μια συνολική έκταση περίπου 300.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών θαλασσών.[21][22][23] Η ακτογραμμή της είναι 36.289 χιλιόμετρα, η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο. [24] Η ΑΟΖ των Φιλιππίνων καλύπτει 2.263.816 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[25] Τα νησιά του αρχιπελάγους βρέχονται από τη Θάλασσα των Φιλιππίνων στα ανατολικά,[26][27] τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας στα δυτικά,[28] και τη Θάλασσα της Κελέβης στα νότια.[29] Το νησί Βόρνεο βρίσκεται μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα νοτιοδυτικά,[30] και η Ταϊβάν βρίσκεται ακριβώς στα βόρεια. Αντίστοιχα, το Σουλαουέζι της Ινδονησίας βρίσκεται στα νοτιοδυτικά και η Δημοκρατίας του Παλάου βρίσκεται στα ανατολικά.[31][32]

Το υψηλότερο βουνό των Φιλιππίνων είναι το Όρος Άπο. Έχει ύψος 2.954 μέτρα πάνω από τη θάλασσα και βρίσκεται στο νησί Μιντανάο. [33] Στα ανατολικά του αρχιπελάγους, εκτείνεται η τάφρος των Φιλιππίνων, με το βαθύτερο σημείο να βρίσκεται 10.540 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.[34][35][36] Οι έχουν επίσης πολλά ποτάμια, με τον μεγαλύτερο ποταμό να είναι ο Καγκαγιάν στη βόρεια Λουσόν, έχοντας μήκος περίπου 520 χιλιόμετρα.[37] Η μεγαλύτερη λίμνη είναι η Λαγκούνα ντε Μπέι, από την οποία πηγάζει ο ποταμός Πασίγκ που εκρέει, με τη σειρά του, στον Κόλπο της Μανίλας,[38][39][40] Επίσης, αξιοσημείωτος είναι και ο υπόγειος ποταμός Πουέρτο Πρινσέσα, ο οποίος ρέει για 8,2 χιλιόμετρα κάτω από τη γη, πριν εκβάλλει στον ωκεανό. Ο ποταμός αυτός αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. [41]

 
Το Μαγιόν είναι ένα ενεργό ηφαίστειο, που βρίσκεται στα νότια του νησιού Λουσόν

Καθώς οι Φιλιππίνες βρίσκονται στις δυτικές παρυφές του Δακτυλίου της Φωτιάς, αντιμετωπίζουν συχνά σεισμούς και ηφαιστειακές εκρήξεις.[42] Η περιοχή των Φιλιππίνων είναι σεισμικά ενεργή και έχει δημιουργηθεί σταδιακά από πλάκες που συγκλίνουν η μία προς την άλλη από πολλαπλές κατευθύνσεις.[43][44][45] Κατά μέσο όρο, πέντε σεισμοί καταγράφονται καθημερινά, αν και οι περισσότεροι είναι πολύ μικρής έντασης και δεν γίνονται αντιληπτοί.[46][45] Οι τελευταίοι μεγάλοι σεισμοί ήταν ο σεισμός του Κόλπου του Μόρο του 1976 και ο σεισμός της Λουσόν του 1990. [47] Ακόμα, υπάρχουν πολλά ενεργά ηφαίστεια όπως το ηφαίστειο Μαγιόν, το Όρος Πινατούμπο και το ηφαίστειο Τάαλ.[48] Η έκρηξη του Πινατούμπο τον Ιούνιο του 1991 ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη επίγεια ηφαιστειακή έκρηξη του 20ου αιώνα.[49] Λόγω των παραπάνω, οι Φιλιππίνες είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός γεωθερμικής ενέργειας στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η γεωθερμική ενέργεια καλύπτει το 18% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.[50]

Η χώρα διαθέτει πολύτιμα[51] κοιτάσματα ορυκτών ως αποτέλεσμα της πολύπλοκης γεωλογικής δομής και της υψηλής σεισμικής δραστηριότητας.[52][53] Οι Φιλιππίνες πιστεύεται ότι έχουν τα δεύτερα μεγαλύτερα κοιτάσματα χρυσού μετά τη Νότια Αφρική, μεγάλες ποσότητες κοιτασμάτων χαλκού,[54] και τα μεγαλύτερα κοιτάσματα παλλαδίου στον κόσμο.[55] Άλλα ορυκτά περιλαμβάνουν χρωμίτη, νικέλιο και ψευδάργυρο. Παρόλα αυτά, τα φαινόμενα ανομίας που παρατηρούνται, η κακή διαχείριση, η αντίδραση από αυτόχθονες κοινότητες και οι προηγούμενες περιπτώσεις περιβαλλοντικών καταστροφών, έχουν ως αποτέλεσμα αυτοί οι ορυκτοί πόροι να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητοι έως και σήμερα.[54][56]

Βιοποικιλότητα

Επεξεργασία
 
Ο αετός των Φιλιππίνων είναι ενδημικός στα δάση της χώρας.

Οι Φιλιππίνες είναι μια χώρα με μεγάλη βιοποικιλότητα.[57][58] Υπάρχουν οκτώ καταγεγραμμένοι τύποι δασών σε όλες τις Φιλιππίνες, οι οποίοι περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, πευκοδάση και μαγκρόβια δάση. [59] Μέχρι το 2021, στις Φιλιππίνες είχαν απομείνει μόνο 7 εκατομμύρια εκτάρια δασικής έκτασης, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις (περίπου το 23% της συνολικής έκτασης της χώρας), αν και οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το πραγματικό ποσοστό είναι πιθανότατα πολύ χαμηλότερο.[60] Η αποψίλωση των δασών, συχνά αποτέλεσμα της παράνομης υλοτομίας, είναι ένα οξύ πρόβλημα στις Φιλιππίνες. Η δασική κάλυψη μειώθηκε από το 70% της συνολικής έκτασης των Φιλιππίνων, το 1900, σε περίπου 18,3% το 1999.[61]

Περίπου 1.100 είδη σπονδυλωτών της ξηράς μπορούν να βρεθούν στις Φιλιππίνες, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 100 ειδών θηλαστικών και 243 ειδών πτηνών που δεν πιστεύεται ότι υπάρχουν αλλού.[62][63] Στις Φιλιππίνες ανακαλύπτονται συνεχώς νέα είδη φυτών και ζώων. Δεκαέξι νέα είδη θηλαστικών ανακαλύφθηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια.[64] Επιπλέον, τμήματα των θαλασσών των Φιλιππίνων περιέχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία ειδών στον κόσμο. [65]

Στα μεγάλα ερπετά περιλαμβάνονται ο κροκόδειλος των Φιλιππίνων[66] και ο κροκόδειλος του αλμυρού νερού.[67] Ο μεγαλύτερος κροκόδειλος σε αιχμαλωσία, γνωστός με το όνομα Λολόνγκ, συνελήφθη στο νησί Μιντανάο,[68] και πέθανε στις 10 Φεβρουαρίου 2013, από πνευμονία και καρδιακή ανακοπή.[69] Εθνικό πουλί αποτελεί ο αετός των Φιλιππίνων, που έχει το μακρύτερο σώμα από κάθε άλλο αετό: γενικά έχει μήκος από 86 έως 102 cm, βάρος 4 έως 8 kg και άνοιγμα φτερών από 184 έως 220 cm.[70][71] Είναι ενδημικός στα τροπικά δάση της Λουσόν, του Σαμάρ, του Λέιτε και του Μιντανάο.[72] Οι Φιλιππίνες έχουν τον τρίτο μεγαλύτερο αριθμό ενδημικών πτηνών στον κόσμο (πίσω από την Ινδονησία και την Αυστραλία) με συνολικά 243 ενδημικά πουλιά.[63]

Η αιγιαλίτιδα ζώνη των Φιλιππίνων έχει έκταση έως και 2.200.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέσα σε αυτήν βρίσκεται μία μοναδική ποικιλία θαλάσσιας ζωής,[73] ένα σημαντικό τμήμα του Κοραλλιογενούς Τριγώνου (περιοχή μεταξύ Φιλιππίνων, Ινδονησίας και Παπούας Νέας Γουινέας όπου βρίσκεται μία μεγάλη ποσότητα κοραλλιογενούς υφάλων).[74][75] Ο συνολικός αριθμός κοραλλιών υπολογίστηκε σε 500 και θαλάσσιων ειδών ψαριών σε 2.400 αντίστοιχα.[62] Νέα είδη ανακαλύπτονται έως και σήμερα συνεχίζονται.[76][77][78][79][80] Ο ύφαλος Τουμπατάχα στη θάλασσα Σουλού ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1993.[81] Τα νερά των Φιλιππίνων διατηρούν επίσης την υδατοκαλλιέργεια ψαριών, πολλών ειδών καβουριών, στρειδιών και φυκιών.[82] Ένα είδος στρειδιού, το Pinctada maxima, παράγει μαργαριτάρια που έχουν φυσικά χρυσαφί χρώμα.[83] Τα μαργαριτάρια αυτά έχουν ανακηρυχθεί ως «Εθνικό στολίδι».[84]

Με περίπου 13.500 είδη φυτών στη χώρα, από τα οποία τα 3.200 είναι μοναδικά,[62] τα τροπικά δάση των Φιλιππίνων διαθέτουν μια σειρά από χλωρίδα,[85] συμπεριλαμβανομένων πολλών σπάνιων τύπων ορχιδέας [86] Πολλά είδη στις Φιλιππίνες απειλούνται με εξαφάνιση. Οι επιστήμονες λένε ότι η Νοτιοανατολική Ασία, στην οποία ανήκουν οι Φιλιππίνες, αντιμετωπίζει ένα καταστροφικό σενάριο: έως το τέλος του 21ου αιώνα, ενδέχεται να έχουν εξαφανιστεί έως και το 20% των ειδών, εν μέρει λόγω της καταστροφής των οικοτόπων που προκύπτει από την αποψίλωση των δασών.[87]

Κλίμα

Επεξεργασία
 
Κλιματική ταξινόμηση κατά Κέππεν των Φιλιππίνων

Οι Φιλιππίνες έχουν ένα ζεστό και υγρό τροπικό κλίμα. Υπάρχουν πρακτικά τρεις εποχές: μία ζεστή ξηρή εποχή από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, μία περίοδος βροχών από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο, και μία δροσερή ξηρή εποχή από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο. Ο νοτιοδυτικός μουσώνας διαρκεί από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, ενώ ο βορειοανατολικός μουσώνας από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο. Οι θερμοκρασίες κυμαίνονται συνήθως από 21°C έως 32°C. Ο πιο δροσερός μήνας είναι ο Ιανουάριος, ενώ ο πιο ζεστός είναι ο Μάιος.[88]

Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 26,6 °C. Σε κάθε περιοχή στις Φιλιππίνες, η θερμοκρασία επηρεάζεται περισσότερο από το υψόμετρο και λιγότερο από γεωγραφικό μήκος ή πλάτος (αν βρίσκεται ανατολικά ή δυτικά, βορειότερα ή νοτιότερα, αντίστοιχα). Συνήθως, οι παραθαλάσσιες περιοχές έχουν όλες παρόμοιες θερμοκρασίες. Αντίθετα, η μέση ετήσια θερμοκρασία του Μπάγκιο, πόλης της νήσου Λουσόν που βρίσκεται σε υψόμετρο 1500 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, είναι 18.3°C, καθιστώντας τον δημοφιλή προορισμό τις ζεστές εποχές.[88] Η ετήσια βροχόπτωση διαφέρει από μέρος σε μέρος. Μπορεί να φτάσει τα 5.000 χιλιοστά στις ανατολικές νήσους αλλά λιγότερο από 1.000 χιλιοστά σε μερικές από τις απάνεμες κοιλάδες.[89]

Λόγω της θέσης τους, τα νησιά του αρχιπελάγους των Φιλιππίνων αντιμετωπίζουν από 15 έως 20 τυφώνες ετησίως, κυρίως από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο.[89][90] Οι Φιλιππίνες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στην κλιματική αλλαγή και συγκαταλέγονται στις δέκα πιο ευάλωτες χώρες του κόσμου στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.[91]

Κυβέρνηση και πολιτική

Επεξεργασία
 
Το παλάτι Μαλακανιάνγκ είναι η επίσημη κατοικία του προέδρου των Φιλιππίνων.

Οι Φιλιππίνες είναι μία προεδρική δημοκρατία.[92] Ο πρόεδρος εκτελεί τόσο χρέη αρχηγού κράτους όσο και χρέη αρχηγού κυβέρνησης,[93] ενώ είναι επίσης ο ανώτατος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων.[92] Ο πρόεδρος εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία για μία μοναδική εξαετή θητεία. Δεν έχει δηλαδή, το δικαίωμα να επανεκλεγεί.[94] Ο πρόεδρος διορίζει και προεδρεύει του υπουργικού συμβουλίου.[95]:213–214 Ο νυν πρόεδρος Ροντρίγκο Ντουτέρτε εξελέγη για μια εξαετή θητεία ως πρόεδρος το 2016.[96] Το διθάλαμο κοινοβούλιο (Κογκρέσο) αποτελείται από τη Γερουσία, την άνω βουλή, όπου οι γερουσιαστές που εκλέγονται για εξαετή θητεία, και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, που υπηρετεί ως η κάτω βουλή, και στην οποία οι βουλευτές εκλέγονται για τριετή θητεία.[97] Η πολιτική των Φιλιππίνων τείνει να κυριαρχείται από άτομα με γνωστά ονόματα, όπως μέλη πολιτικών οικογενειών (οικογενειοκρατία) ή διασημότητες.[98][99]

Οι γερουσιαστές εκλέγονται με πλειοψηφικό σύστημα από μία ενιαία πανεθνική περιφέρεια[97] ενώ οι βουλευτές εκλέγονται και από μονοεδρικές περιφέρειες, επίσης με πλειοψηφικό σύστημα. [95]:162–163 Η δικαστική εξουσία ασκείται από τα δικαστήρια, επικεφαλής των οποίων είναι το Ανώτατο Δικαστήριο, που αποτελείται 15 συνολικά δικαστές.[100] Οι δικαστές αυτοί διορίζονται από τον πρόεδρο έπειτα από υπόδειξη του Δικαστικού και Δικηγορικού Συμβουλίου. [92] Η πρωτεύουσα των Φιλιππίνων είναι η Μανίλα και η πολυπληθέστερη πόλη είναι η πόλη Κουεζόν. Η τελευταία βρίσκεται στην ευρύτερη Μητροπολιτική Περιοχή της Μανίλας (γνωστή ως Metro Manila - «Μέτρο Μανίλα»). Συνεπώς οι δύο πόλεις δεν αποτελούν ξεχωριστά αστικά συγκροτήματα.[101]

Από τη διακυβέρνηση του Ράμος και μετά (δεκαετία του 90'), έχουν γίνει προσπάθειες αλλαγής του πολιτειακού συστήματος των Φιλιππίνων από ενιαίο κράτος, που είναι σήμερα, σε ομοσπονδιακό και από το προεδρικό σε κοινοβουλευτικό, χωρίς όμως επιτυχία.[102] Η διαφθορά στις Φιλιππίνες αποτελεί ένα διαχρονικό πολύ σημαντικό πρόβλημα,[103][104][105] την οποία ορισμένοι ιστορικοί αποδίδουν στο σύστημα διακυβέρνησης που τέθηκε σε εφαρμογή κατά την περίοδο της Ισπανικής αποικιοκρατίας.[106]

Εκλογές

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Εκλογές στις Φιλιππίνες
Δείτε επίσης: Γενικές εκλογές Φιλιππίνων 2022

Στις Φιλιππίνες πραγματοποιούνται προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Δεδομένου ότι η θητεία του προέδρου και του αντιπροέδρου είναι 6ετής, προεδρικές εκλογές γίνονται κάθε 6 χρόνια. Η πιο πρόσφατη προεδρική εκλογή έγινε τον Μάιο του 2022, άρα οι επόμενες προεδρικές εκλογές προγραμματίζονται για το 2028. Βουλευτικές εκλογές διεξάγονται κάθε τρία χρόνια. Σε κάθε βουλευτικές εκλογές εκλέγονται το σύνολο των βουλευτών της Βουλής των Αντιπροσώπων και τα μισά μέλη της Γερουσίας. Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν επίσης τον Μάιο του 2022, άρα οι επόμενες προγραμματίζονται για το 2025. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι άνω των 18 ετών.

Διεθνείς σχέσεις

Επεξεργασία
 
Ο Πρόεδρος Ροντρίγκο Ντουτέρτε και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ συζητούν κατά τη διάρκεια διμερούς συνάντησης τον Νοέμβριο του 2017.

Ως ιδρυτικό μέλος των Ηνωμένων Εθνών,[107] η χώρα έχει εκλεγεί 4 φορές στο Συμβούλιο Ασφαλείας.[108][109] Η χώρα συμμετέχει ενεργά σε ειρηνευτικές αποστολές, ιδιαίτερα στο Ανατολικό Τιμόρ.[110][111] Πάνω από 10 εκατομμύρια Φιλιππινέζοι ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό.[112][113]

Οι Φιλιππίνες είναι ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ΕΧΝΑ).[114] Έχει φιλοξενήσει πολλές συνόδους κορυφής της ΕΧΝΑ και συμβάλλει ενεργά στον καθορισμό των πολιτικών της Ένωσης.[115][116] Είναι επίσης μέλος της Συνόδου Κορυφής της Ανατολικής Ασίας,[117] της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού, της Ομάδας των 24 (ομάδα αναπτυσσόμενων χωρών από όλον τον κόσμο) και του Κινήματος των Αδεσμεύτων.[118] Η χώρα επιδιώκει επίσης να αποκτήσει καθεστώς παρατηρητή στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας.[119][120]

Οι Φιλιππίνες έχουν μακρά σχέση με τις ΗΠΑ, που καλύπτει πολλούς τομείς όπως της οικονομία, και την ασφάλεια.[121] Μια αμοιβαία αμυντική συνθήκη μεταξύ των δύο χωρών υπογράφηκε το 1951 και ανανεώθηκε αργότερα με συμφωνίες το 1999 και το 2016.[122] Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, Οι Φιλιππίνες υποστήριξαν τις αμερικανικές πολιτικές και συμμετείχαν στους πολέμους της Κορέας και του Βιετνάμ.[123][124] Επίσης, οι ΗΠΑ είχαν παράσχει πολιτική υποστήριξη στον δικτάτορα Φερδινάντο Μάρκος, λόγω της αντικομμουνιστικής του πολιτικής του στάσης.[125]

Υπό τον Πρόεδρο Ντουτέρτε, οι δεσμοί με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποδυναμωθεί[126] ενώ ενισχύθηκαν οι αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού από την Κίνα και τη Ρωσία.[127][128] Επίσης ο Ντουτέρτε έχει δηλώσει ότι οι Φιλιππίνες δεν θα συμμετάσχουν σε κανέναν άλλο πόλεμο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. [129] Παρόλα αυτά, το 2021, ο υπουργός εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι οι ΗΠΑ υπερασπιστούν, εάν χρειαστεί, τις Φιλιππίνες καθώς και τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.[130]

Οι Φιλιππίνες αποδίδουν μεγάλη σημασία στις σχέσεις τους με την Κίνα και έχουν δημιουργήσει σημαντική συνεργασία με τη χώρα.[131][132][133][134][135][136] Η Ιαπωνία επίσης έχει βοηθήσει σημαντικά την ανάπτυξη των Φιλιππίνων.[137][138][139] Αν και, λόγω της Ιαπωνικής Κατοχής στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρχαν εντάσεις μεταξύ των χωρών, μεγάλο μέρος της εχθρότητας προς την Ιαπωνία έχει ξεθωριάσει. [140]

Οι ιστορικοί και πολιτιστικοί δεσμοί εξακολουθούν να επηρεάζουν τις σχέσεις με την Ισπανία.[141][142] Οι σχέσεις με τις χώρες της Μέσης Ανατολής διαμορφώνονται από τον μεγάλο αριθμό Φιλιππινέζων που εργάζονται σε αυτές τις χώρες[143] και από ζητήματα που σχετίζονται με τη μουσουλμανική μειονότητα στις Φιλιππίνες.[144]

Οι Φιλιππίνες έχουν αξιώσεις στα νησιά Σπράτλυ, ένα αμφισβητούμενο αρχιπέλαγος βραχονησίδων και ατολών, μεταξύ Φιλιππίνων, Κίνας, Μαλαισίας, Μπρούνεϊ, Ταϊβάν και Βιετνάμ. Η μεγαλύτερη νησίδα που ελέγχουν οι Φιλιππίνες είναι το νησί Τίτου, το οποίο περιέχει και το μικρότερο χωριό των Φιλιππίνων.[145][146]

Στρατός

Επεξεργασία
 
Η φρεγάτα BRP Jose Rizal (FF-150) του Πολεμικού Ναυτικού των Φιλιππίνων

Οι Ένοπλες Δυνάμεις των Φιλιππίνων αποτελούνται από τρεις κλάδους: την Πολεμική Αεροπορία, τον Στρατό και το Ναυτικό.[147] Στις Φιλιππίνες η στράτευση δεν είναι υποχρεωτική.[148] Την ασφάλεια των πολιτών διαχειρίζεται η Εθνική Αστυνομία των Φιλιππίνων υπό τις διαταγές του Υπουργείου Εσωτερικών και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.[149][150] Το 2018, δαπανήθηκαν για τις Ένοπλες Δυνάμεις 2,843 δισεκατομμύρια δολάρια[151] ή το 1,1% του ΑΕΠ.[152]

Διοικητική διαίρεση

Επεξεργασία

Οι Φιλιππίνες διοικούνται ως ενιαίο κράτος όπου οι περιφέρειες έχουν λίγες αρμοδιότητες, με εξαίρεση την Αυτόνομη Περιοχή Μπανγκσαμόρο στο Μουσουλμανικό Μιντανάο.[153] Παρόλα αυτά, έχουν γίνει αρκετά βήματα προς μεγαλύτερη αποκέντρωση εντός του ενιαίου συστήματος.[154][155] Ένας νόμος του 1991 μεταβίβασε ορισμένες εξουσίες στις τοπικές αυτοδιοικίσεις.[156] Η χώρα χωρίζεται σε 17 περιφέρειες, 81 επαρχίες, 146 πόλεις, 1.488 δήμους και 42.036 Μπαρανγκάι. Το τελευταίο είναι το μικρότερο επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και έχει μακρά ιστορία, που ξεκινά πριν την έλευση των Ισπανών.[157]

 
Πολιτικός χάρτης των Φιλιππίνων

Δημογραφία

Επεξεργασία

Η Επιτροπή για τον Πληθυσμό υπολόγισε τον πληθυσμό της χώρας σε 107.190.081 άτομα, για τις 31 Δεκεμβρίου 2018, με βάση την τελευταία επίσημη απογραφή του 2015 που διενεργήθηκε από τη Στατιστική Αρχή των Φιλιππίνων.[158] Μεταξύ των ετών 1990 και 2008, ο πληθυσμός των Φιλιππίνων αυξήθηκε κατά περίπου 28 εκατομμύρια, μία αύξηση της τάξεως του 45%.[159] Η πρώτη επίσημη πληθυσμιακή απογραφή στις Φιλιππίνες πραγματοποιήθηκε το 1877 και κατέγραψε πληθυσμό 5.567.685 ατόμων.[160]

Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ήταν 2,34% μεταξύ 1990 και 2000, ενώ μειώθηκε σε περίπου 1,90% για την περίοδο 2000–2010.[161] Οι προσπάθειες των αρχών να μειώσουν την αύξηση του πληθυσμού ήταν ανέκαθεν ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα.[162] Η διάμεση ηλικία του πληθυσμού είναι τα 22,7 έτη με το 60,9% του συνολικού πληθυσμού να έχει ηλικία 15 έως 64 ετών. Το προσδόκιμο ζωής είναι συνολικά 69,4 έτη. Συγκεκριμένα, για τις γυναίκες είναι 73,1 έτη και για τους άνδρες 65,9 έτη.[163] Το ποσοστό της φτώχειας[α] μειώθηκε στο 21,6% το 2015 από 25,2% που ήταν το 2012.[165]

Το ένα τρίτο του πληθυσμού κατοικεί στη Μητροπολιτική Περιοχή της Μανίλας και τις περιφέρειες γύρω από αυτήν.[166] Επίσης, αξιωσημείοτο είναι το γεγονός ότι η Μητροπολιτική Περιοχή της Μανίλας είναι η πολυπληθέστερη από τις τρεις επίσημα αναγνωρισμένες μητροπολιτικές περιοχές των Φιλιππίνων[167] και η 5η πιο πυκνοκατοικημένη στον κόσμο.[168] Σύμφωνα με την απογραφή του 2015 είχε πληθυσμό 12.877.253 κατοίκων που αποτελούν σχεδόν το 13% του συνολικού πληθυσμού.[169] Συμπεριλαμβανομένων των προαστίων στις γειτονικές επαρχίες, ο πληθυσμός της αστικής περιοχής της Μανίλας είναι περίπου 23.088.000.[168] Το ποσοστό αστικοποίησης είναι 51,2%.[169] Η Μητροπολιτική Περιοχή της Μανίλας συνεισέφερε κατά 468,4 δισεκατομμύρια ₱ το 2009, δηλαδή το 33% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.[170]

Εθνικές ομάδες

Επεξεργασία
 
Χάρτης που απεικονίζει τις περιοχές των μεγαλύτερων εθνοτήτων των Φιλιππίνων ανά επαρχία

Οι Φιλιππίνες χαρακτηρίζονται από αξιοσημείωτη εθνοτική ποικιλομορφία, που είναι αποτέλεσμα των πολλών νησιών του αρχιπελάγους, καθώς και των μεγάλων θαλασσών και των οροσειρών που χωρίζουν τα νησιά.[93] Σύμφωνα με την απογραφή του 2010, το 24,4% των Φιλιππινέζων είναι Ταγκαλόγκ, το 11,4% Βισάγια, 9,9% Κεμπουάνο, 8,8% Ιλοκάνο, 8,4% Χιλιγκάινον, 6,8% Μπαϊκόλ, 4% Γουαράι, και το 26,2% ανήκουν σε κάποια άλλη φυλή,[171] που μπορούν να αναλυθούν περαιτέρω για να προκύψουν πιο ευδιάκριτες μη φυλετικές ομάδες όπως οι Μόρο, οι Καπαμπαγάν και άλλοι.[172] Υπάρχουν επίσης πολλοί αυτόχθονες πληθυσμοί.[173]

Οι Νεγρίτος θεωρούνται ως ένας από τους αρχαιότερους κατοίκους των νησιών των Φιλιππίνων.[174] Αυτοί οι αυτόχθονες κάτοικοι είναι μια αυστραλιανή ομάδα και αποτελούν ζωντανά υπολείμματα της πρώτης ανθρώπινης μετανάστευσης από την Αφρική στην Αυστραλία που πιθανότατα εκτοπίστηκαν από μεταγενέστερα μεταναστευτικά κύματα.[175] Τουλάχιστον κάποιοι από τους Νεγρίτος διατηρούν πρόσμειξεις με το εξαφανισμένο ανθρώπινο είδος Ντενίσοβαν στο γονιδίωμά τους.[176][177]

Γλώσσες

Επεξεργασία

Η βάση δεδομένων Ethnologue απαριθμεί 186 γλώσσες στις Φιλιππίνες, από τις οποίες οι 182 είναι ζωντανές, ενώ οι υπόλοιπες 4 δεν έχουν πλέον κανέναν γνωστό ομιλητή. Οι περισσότερες γλώσσες αποτελούν μέρος του Φιλιππινέζικου κλάδου των Μαλαιο-Πολυνησιακών γλωσσών, που ανήκουν με τη σειρά τους στην οικογένεια των Αυστρονησιακών γλωσσών.[173][178] Υπάρχουν επίσης πολλές γλώσσες των Νεγρίτος που έχουν μοναδικά λεξιλόγια τα οποία επέζησαν από τον αυστρονησιακό πολιτισμό.[179]

Τα Φιλιππινέζικα και τα Αγγλικά είναι οι επίσημες γλώσσες της χώρας.[180] Τα Φιλιππινέζικα ομιλόνται κυρίως στη Μανίλα και τη γύρω περιοχή, και είναι μια τυποποιημένη εκδοχή της γλώσσας Ταγκαλόγκ. [181] Τόσο τα Φιλιππινέζικα όσο και τα Αγγλικά χρησιμοποιούνται στην κυβέρνηση, την εκπαίδευση, τα ΜΜΕ και τις επιχειρήσεις, αν και σε κάθε περιοχή χρησιμοποίείται συχνά και επίσημα η τοπική γλώσσα.[182] Το σύνταγμα των Φιλιππίνων προβλέπει την προώθηση της ισπανικής και της αραβικής γλώσσας σε εθελοντική και προαιρετική βάση.[180] Τα ισπανικά ήταν η lingua franca των Φιλιππίνων έως τα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά έκτοτε μειώθηκε πολύ στη χρήση.[183] Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά ισπανικά δάνεια στις φιλιππινέζικες γλώσσες.[184][185] Τα αραβικά διδάσκονται κυρίως στα ισλαμικά σχολεία στο Μιντανάο.[186]

Θρησκεία

Επεξεργασία
 
Η ιστορική καθολική Εκκλησία Παοάι στην επαρχία Ιλόκος Νόρτε (βόρεια Λουσόν). Ανακηρύχθηκε ως Εθνικός Πολιτιστικός Θησαυρός από την κυβέρνηση των Φιλιππίνων το 1973 και ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO υπό τη συλλογική ομάδα των Μπαρόκ Εκκλησιών των Φιλιππίνων το 1993.
Θρησκεία στις Φιλιππίνες το 2014
Θρησκείες
Ρωμαιοκαθολικοί
  
 81%
Μουσουλμάνοι
  
 6%
Ευαγγελικοί
  
 2.7%
Εκκλησία του Χριστού
  
 2.4%
Προτεστάντες
  
 1.2%
Εκκλησία του Άγκλιπεϊ
  
 1%
Άλλες θρησκείες
  
 2.2%
Αθεϊστές και Αγνωστικιστές
  
 0.1%
(Δεν υπάρχει αναφορά)
  
 4.3%
πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ΗΠΑ

Οι Φιλιππίνες είναι ένα κοσμικό κράτος που κατοχυρώνει συνταγματικά την ανεξιθρησκεία. Ο Χριστιανισμός είναι η κυρίαρχη θρησκεία,[187][188] στην οποία πιστεύει περίπου το 89% του πληθυσμού. Τα στοιχεία της απογραφής του 2015 διαπίστωσαν ότι το 79,53 % του πληθυσμού ανήκε στον καθολικισμό.[189] Μέχρι το 2013, οι Φιλιππίνες είχαν τον τρίτο μεγαλύτερο πληθυσμό Ρωμαιοκαθολικών στον κόσμο ενώ αποτελούσαν τη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό Χριστιανών στην Ασία.[190] Περίπου το 37% του πληθυσμού παρακολουθεί τακτικά τη Θεία Λειτουργία. Το 29% των καθολικών πιστών της χώρας θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ θρησκευόμενους.[191] Μια ανεξάρτητη καθολική εκκλησία, η Ανεξάρτητη Εκκλησία των Φιλιππίνων, έχει περίπου 67 χιλιάδες πιστούς.[189] Ο προτεσταντισμός είναι το δεύτερο μεγαλύτερο χριστιανικό δόγμα στη χώρα. Το 2015 ήταν το 9,13% του πληθυσμού. [192] Το 2,64% του πληθυσμού είναι μέλη της Ινγκλέσια νι Κρίστο (Εκκλησία του Χριστού), μία ανεξάρτητη αντιτριαδική εκκλησία που ιδρύθηκε το 1913.[189] Το σύνολο των πιστών του Συμβουλίου των Ευαγγελικών Εκκλησιών των Φιλιππίνων ανέρχεται στο 2,42 % του συνολικού πληθυσμού.[189][193]

Το Ισλάμ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία. Ο μουσουλμανικός πληθυσμός των Φιλιππίνων καταγράφηκε στο 6% περίπου του συνολικού πληθυσμού σύμφωνα με την απογραφή του 2015. [189] Αντίθετα, μια έκθεση του 2012 από την Εθνική Επιτροπή Μουσουλμάνων Φιλιππινέζων ανέφερε ότι περίπου 10,7 εκατομμύρια ή το 11% των Φιλιππινέζων είναι Μουσουλμάνοι.[187] Η πλειοψηφία των μουσουλμάνων ζει στο Μιντανάο και σε κοντινά νησιά. [188] Οι περισσότεροι ακολουθούν το σουνιτικό Ισλάμ υπό τη σχολή Σαφιί.[194][195]

Το ποσοστό των θετικών αθεϊστών και αγνωστικιστών μαζί στις Φιλιππίνες μετρήθηκε σε περίπου 3% του πληθυσμού το 2008.[196] Η απογραφή των Φιλιππίνων του 2015 κατέγραψε ότι περίπου το 0,02 δήλωσε ότι δεν ακολουθούσε καμία θρησκεία.[189] Μια έρευνα του 2014 ανέφερε ότι το 21% των ερωτηθέντων αυτοπροσδιοριζόταν ως «μη θρησκευόμενο άτομο».[197] Περίπου το 0,24% του πληθυσμού ασκεί ιθαγενείς λαϊκές θρησκείες,[189] των οποίων οι πρακτικές και οι πεποιθήσεις συχνά συγκρίνονται με τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ.[198][199] Ο Βουδισμός ασκείται από περίπου 0,03% του πληθυσμού,[189] και κυρίως μεταξύ των Φιλιππινέζων κινεζικής καταγωγής.[200]

Οικονομία

Επεξεργασία
 
Ανάπτυξη του ΑΕΠ των Φιλιππίνων στον χρόνο
 
Αναλογική αντιπροσώπευση των εξαγωγών των Φιλιππίνων, για το 2019

Το 2020, η οικονομία των Φιλιππίνων παρήγαγε ΑΕΠ 367,4 δις δολαρίων.[201] Οι κύριες εξαγωγές της χώρας για το 2019 περιελάμβαναν ολοκληρωμένα κυκλώματα, μηχανήματα/εξαρτήματα γραφείου, καλωδιώσεις, ημιαγωγούς και μετασχηματιστές. Οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι των Φιλιππίνων ήταν η Κίνα (16%), οι ΗΠΑ (15%), η Ιαπωνία (13%), το Χονγκ Κονγκ (12%), η Σιγκαπούρη (7%) και η Γερμανία (5%). Νόμισμα της χώρας αποτελεί το Πέσο Φιλιππίνων (συμβολίζεται ως ₱[202] ή PHP[203]).[204]

Ως μια πρόσφατα βιομηχανοποιημένη χώρα,[205][206] οι Φιλιππίνες έχουν περάσει από μια γεωργική οικονομία σε μια οικονομία με κέντρο τις υπηρεσίες και τη μεταποίηση.[205] Το εργατικό δυναμικό της χώρας το 2018 ήταν περίπου 43,46 εκατομμύρια. Από αυτά, ο γεωργικός τομέας απασχολούσε το 24,3%,[207] ενώ αντιπροσώπευε το 8,1% του ΑΕΠ της χώρας για το 2018. [208] Ο βιομηχανικός τομέας απασχολούσε περίπου το 19% του εργατικού δυναμικού και αντιπροσώπευε το 34,1% του ΑΕΠ, ενώ το 57% των εργαζομένων απασχολήθηκαν στον τομέα των υπηρεσιών. Ο τομέας αυτός ήταν υπεύθυνος για το 57,8% του ΑΕΠ.[208][209]

Το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν στο 4,5% τον Οκτώβριο του 2019.[210] Εν τω μεταξύ, λόγω χαμηλότερων χρεώσεων σε είδη πρώτης ανάγκης, ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 1,7% τον Αύγουστο του 2019 [211] Τα ακαθάριστα διεθνή αποθέματα τον Οκτώβριο του 2013 ήταν 83,201 δισεκατομμύρια δολάρια.[212] Η χώρα είναι μεγάλος εισαγωγέας. Οι εισαγωγές είναι μεγαλύτερες από τις εξαγωγές.[213] Η Μανίλα φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης.[214]

 
Φιλιππινέζοι που φυτεύουν ρύζι. Η γεωργία απασχολεί το 23% του εργατικού δυναμικού των Φιλιππίνων όσον αφορά το 2020.[215]

Η Ασιατική Οικονομική Κρίση του 1997 επηρέασε την οικονομία των Φιλιππίνων, με πτώση της αξίας του πέσο, καθώς και πτώσεις στο Χρηματιστήριο. Ο βαθμός Παρόλα αυτά οι άμεσες επιπτώσεις της κρίσης ήταν ελαφρύτερες στις Φιλιππίνες, σε σύγκριση με άλλες ασιατικές χώρες που επίσης επλήγησαν από αυτήν (π.χ. Ινδονησία). Αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στον δημοσιονομικό συντηρητισμό της κυβέρνησης, που ήταν με τη σειρά του αποτέλεσμα της μακρόχρονης δημοσιονομικής εποπτείας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.[216] Από το τέλος της κρίσης του 1997 υπήρξαν σημάδια προόδου. Το 2004, η οικονομία σημείωσε ανάπτυξη 6,4% του ΑΕΠ και 7,1% το 2007, τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξής της εδώ και τρεις δεκαετίες.[217][218] Πάντως, η μέση ετήσια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την περίοδο 1966–2007 εξακολούθησε να είναι 1,45% σε σύγκριση με μέσο όρο 5,96% για την περιοχή της Ανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού συνολικά. Επίσης, το ημερήσιο εισόδημα για το 45% του πληθυσμού των Φιλιππίνων παραμένει κάτω 2 δολάρια.[219][220][221] 

Οι Φιλιππινέζοι του εξωτερικού συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομία των Φιλιππίνων ενισχύοντας οικονομικά τις οικογένειές τους που βρίσκονται πίσω στην πατρίδα.[222] Η περιφερειακή ανάπτυξη είναι άνιση, με τη Λουσόν -και συγκεκριμένα την περιοχή της Μανίλας- να κερδίσει τον μεγαλύτερο βαθμό οικονομικής ανάπτυξης, εις βάρος άλλων περιφερειών.[223][224] Βιομηχανίες υπηρεσιών όπως ο τουρισμός[225] έχουν αναγνωριστεί ως τομείς που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν εντυπωσιακά.[226]

Παραπομπές και σημειώσεις

Επεξεργασία

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ Να τονιστεί ότι σύμφωνα με τη Φιλιππινέζικη Στατιστική Αρχή, ως ποσοστό φτώχειας ορίζεται το ποσοστό των οικογενειών ή ατόμων που έχουν κατά κεφαλήν εισόδημα μικρότερο του εισοδήματος φτώχειας σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό. [164]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Republic Act No. 8491 Republic of the Philippines
  2. ↑ DepEd adds 7 languages to mother tongue-based education for Kinder to Grade 3 GMA
  3. ↑ Philippines The World Factbook
  4. ↑ 4,0 4,1 «Population Projection Statistics». Philippine Statistics Authority. 31 Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2024. 
  5. ↑ «Age and Sex Distribution in the Philippine Population (2020 Census of Population and Housing)». Philippine Statistics Authority. 8 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2024. 
  6. ↑ Report for Selected Countries and Subjects International Monetary Fund
  7. ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 
  8. ↑ Which side of the road do they drive on? Brian Lucas
  9. ↑ Santos, Bim (July 28, 2021). «Komisyon sa Wikang Filipino reverts to use of 'Pilipinas', does away with 'Filipinas'». The Philippine Star. https://philstarlife.com/news-and-views/710790-komisyon-ng-wikang-filipino-pilipino-and-pilipinas. 
  10. ↑ Scott 1994, σελ. 6.
  11. ↑ Spate, Oskar H.K. (1979). «Chapter 4. Magellan's Successors: Loaysa to Urdaneta. Two failures: Grijalva and Villalobos». The Spanish Lake – The Pacific since Magellan, Volume I. Taylor & Francis. σελ. 97. ISBN 978-0-7099-0049-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2020. 
  12. ↑ Friis, Herman Ralph, επιμ. (1967). The Pacific Basin: A History of Its Geographical Exploration. American Geographical Society. σελ. 369. 
  13. ↑ Galang, Zoilo M., επιμ. (1957). Encyclopedia of the Philippines, Volume 15 (3η έκδοση). E. Floro. σελ. 46. 
  14. ↑ Tarling, Nicholas (1999). The Cambridge History of Southeast Asia – Volume One, Part Two – From c. 1500 to c. 1800. Cambridge University Press. σελ. 12. ISBN 978-0-521-66370-0. 
  15. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2008. 
  16. ↑ «E. San Juan, Jr.: U.S. Genocide in the Philippines». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2008. 
  17. ↑ Πολιτική βία στις Φιλιππίνες, Ιστορικό Λεύκωμα 1970, σελ. 128-129, Καθημερινή (1998)
  18. ↑ Ferdinand Marcos, Ousted Leader Of Philippines, Dies at 72 in Exile - The New York Times
  19. ↑ «Know before you go: the Philippines». National Geographic. 4 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2021. 
  20. ↑ «More islands, more fun in PH». CNN Philippines. February 20, 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 20, 2018. https://web.archive.org/web/20180620024729/http://cnnphilippines.com/videos/2016/02/20/More-islands-more-fun-in-PH.html. Ανακτήθηκε στις July 5, 2020. 
  21. ↑ «Land Use and Land Classification of the Philippines». Infomapper 1 (2): 10. December 1991. ISSN 0117-1674. http://www.namria.gov.ph/jdownloads/Info_Mapper/00a_im_dec911.pdf. 
  22. ↑ Boquet, Yves (19 Απριλίου 2017). The Philippine Archipelago. Springer. σελ. 15. ISBN 9783319519265. 
  23. ↑ Llanto, Gilberto M.· Rosellon, Maureen Ane D. «Assessment of the Effectiveness and Efficiency of the Cadastral Survey Program of the Department of Environment and Natural Resources (DENR)» (PDF). Philippine Institute for Development Studies. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2021. 
  24. ↑ Central Intelligence Agency. (2009).
  25. ↑ Exclusive Economic Zones – Sea Around Us Project – Fisheries, Ecosystems & Biodiversity – Data and Visualization.
  26. ↑ «Philippine Sea». encarta.msn.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2009. 
  27. ↑ «Philippine Sea». Encyclopædia Britannica. 2008. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 
  28. ↑ "U.S. report details rich resources in South China Sea" (archived from the original Αρχειοθετήθηκε 2021-12-03 στο Wayback Machine. on 2013-02-133)
  29. ↑ C.Michael Hogan. 2011.
  30. ↑ «An Awesome Island». Borneo: Island in the Clouds. PBS. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2012. 
  31. ↑ Rottman, Gordon L. (2002). World War II Pacific Island Guide: A Geo-military Study. Greenwood Publishing Group. σελίδες 266–268. ISBN 9780313313950. 
  32. ↑ «Philippines talks with Palau and Indonesia over maritime borders». gmanetwork.com. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  33. ↑ Division, Library of Congress Federal Research (1993). Philippines: A Country Study. Federal Research Division, Library of Congress. σελ. xvi. ISBN 978-0-8444-0748-7. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2020. 
  34. ↑ Deschamps, A.· Lallemand, S. (2003). «Geodynamic setting of Izu-Bonin-Mariana boninites». Στο: Larter, R.D. Intra-Oceanic Subduction Systems: Tectonic and Magmatic Processes. Geological Society, London, Special Publications. 219. σελίδες 163–185. 
  35. ↑ Bruun, Anton Frederick (1956). The Galathea Deep Sea Expedition, 1950–1952, described by members of the expedition. Macmillan, New York. σελίδες 32–35. 
  36. ↑ «Deo Onda: Reaching new depths». 
  37. ↑ College of Forestry and Natural Resources, University of the Philippines Los Baños. «Climate-Responsive Integrated Master Plan for Cagayan River Basin; Volume I – Executive Summary» (PDF). River Basin Control Office. Department of Environment and Natural Resources. σελ. 5. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020. 
  38. ↑ Jacinto, G.S., Azanza, R.V.,Velasquez,I.B. and Siringan, F.P.(2006).
  39. ↑ «Official Website of the Laguna Lake Development Authority». www.llda.gov.ph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2007. 
  40. ↑ Murphy, Denis· Anana, Ted (2004). «Pasig River Rehabilitation Program». Habitat International Coalition. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2007. 
  41. ↑ «Puerto-Princesa Subterranean River National Park». UNESCO World Heritage Centre. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2020. 
  42. ↑ Holden, William· Nadeau, Kathleen (16 Φεβρουαρίου 2017). «The Philippines: Understanding the Economic and Ecological Crisis». Ecological Liberation Theology. Springer, Cham. σελίδες 5–9. ISBN 978-3-319-50780-4. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2020. 
  43. ↑ Berckhemer, H.· Hsu, K. (1982). Alpine-Mediterranean Geodynamics (στα Αγγλικά). American Geophysical Union. σελ. 31. ISBN 978-978-087-590-9. 
  44. ↑ Frohlich, Cliff (4 Μαΐου 2006). Deep Earthquakes (στα Αγγλικά). Cambridge University Press. σελ. 421. ISBN 978-0-521-82869-7. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2022. 
  45. ↑ 45,0 45,1 Earth Science' 2005 Ed (στα Αγγλικά). Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-3938-7. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2022. 
  46. ↑ «Overview of Past and Recent Disasters in the Philippines» (PDF). International Strategy for Disaster Reduction. σελ. 24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2022. 
  47. ↑ Rinard Hinga, Bethany D. (17 Μαρτίου 2015). Ring of Fire: An Encyclopedia of the Pacific Rim's Earthquakes, Tsunamis, and Volcanoes: An Encyclopedia of the Pacific Rim's Earthquakes, Tsunamis, and Volcanoes (στα Αγγλικά). ABC-CLIO. σελ. 249. ISBN 978-1-61069-297-7. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2022. 
  48. ↑ «Volcanoes of the Philippines». Philippine Institute of Volcanology and Seismology. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2020. 
  49. ↑ Newhall, Chris· James W. Hendley II· Peter H. Stauffer (28 Φεβρουαρίου 2005). «The Cataclysmic 1991 Eruption of Mount Pinatubo, Philippines (U.S. Geological Survey Fact Sheet 113-97)». U.S. Department of the Interior. U.S. Geological Survey. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2007. 
  50. ↑ Davies, Ed; Karen Lema (June 29, 2008). «Pricey oil makes geothermal projects more attractive for Indonesia and the Philippines». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-06-03. https://web.archive.org/web/20100603230258/http://www.nytimes.com/2008/06/29/business/worldbusiness/29iht-energy.1.14068397.html. Ανακτήθηκε στις December 18, 2009. 
  51. ↑ Esplanada, Jerry E. (March 1, 2012). «Philippines sits on $840B of mine—US | Inquirer Business». Philippine Daily Inquirer. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις March 2, 2012. https://web.archive.org/web/20120302194026/https://business.inquirer.net/47013/philippines-sits-on-840-b-of-mine%E2%80%94us. Ανακτήθηκε στις July 24, 2020. 
  52. ↑ Bryner, Leonid (1969). «Ore Deposits of the Philippines Their Geology». Economic Geology 64: 645–647. doi:10.2113/gsecongeo.64.6.644. ISSN 0361-0128. 
  53. ↑ Santos Jr., Gabriel (1974). «Mineral Distribution and Geological Features of the Philippines». Metallogenetic and Geochemical Provinces 1: 89. doi:10.1007/978-3-7091-4065-9_8. ISBN 978-3-211-81249-5. 
  54. ↑ 54,0 54,1 Greenlees, Donald (May 14, 2008). «Miners shun mineral wealth of the Philippines». The New York Times. https://www.nytimes.com/2008/05/14/business/worldbusiness/14iht-mine.1.12876764.html. Ανακτήθηκε στις July 18, 2020. 
  55. ↑ Cinco, Maricar (June 3, 2016). «Firm sees metal costlier than gold in Romblon sea». Philippine Daily Inquirer. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 24, 2020. https://web.archive.org/web/20200724163335/https://newsinfo.inquirer.net/788940/firm-sees-metal-costlier-than-gold-in-romblon-sea. Ανακτήθηκε στις July 24, 2020. 
  56. ↑ Keith Schneider (8 Ιουνίου 2017). «The Philippines, a nation rich in precious metals, encounters powerful opposition to mining». Mongabay. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2020. 
  57. ↑ Chanco, Boo (December 7, 1998). «The Philippines Environment: A Warning». The Philippine Star. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 11, 2001. https://web.archive.org/web/20010711225954/http://gbgm-umc.org/asia-pacific/philippines/ecophil.html. 
  58. ↑ Williams, Jann· Cassia Read (2001). Biodiversity Theme Report: The Meaning, Significance and Implications of Biodiversity (continued). CSIRO on behalf of the Australian Government Department of the Environment and Heritage. ISBN 978-0-643-06749-3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2009. 
  59. ↑ Wikramanayake, Eric D.· Dinerstein, Eric (2002). Terrestrial Ecoregions of the Indo-Pacific: A Conservation Assessment. Island Press. σελ. 480. ISBN 978-1-55963-923-1. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2020. 
  60. ↑ Ilagan, Karol (12 Μαΐου 2021). «7M hectares of Philippine land are forested — and that's bad news». PCIJ (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2021. 
  61. ↑ Peralta, Eleno O. (2005). "21.
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 Rowthorn, Chris· Greg Bloom (2006). Philippines (9th έκδοση). Lonely Planet. σελ. 52. ISBN 978-1-74104-289-4. 
  63. ↑ 63,0 63,1 Allen, Desmond (2020). Birds of the Philippines. Lynx and Birdlife International Fieldguides. 
  64. ↑ «Biological diversity in the Philippines». Eoearth.org. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2013. 
  65. ↑ Carpenter, Kent E.; Victor G. Springer (April 2005). «The center of the center of marine shore fish biodiversity: the Philippine Islands». Environmental Biology of Fishes 74 (2): 467–480. doi:10.1007/s10641-004-3154-4. 
  66. ↑ «Recovery plan for Philippine crocodiles». International Union for Conservation of Nature. August 10, 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 23, 2020. https://web.archive.org/web/20200723183655/https://www.iucn.org/content/recovery-plan-philippine-crocodiles. Ανακτήθηκε στις July 23, 2020. 
  67. ↑ R. I. Y., Adan (2000). «Crocodile farming: a multi-million dollar industry». SEAFDEC Asian Aquaculture (Aquaculture Department, Southeast Asian Fisheries Development Center) XXII: ww. https://repository.seafdec.org.ph/bitstream/handle/10862/1633/Adan2000-crocodile-farming.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις July 23, 2020. «Two known crocodile species in the Philippines exists, the Crocodylus mindorensis (freshwater crocodile), also known as the Philippine crocodile, and Crocodylus porosus (saltwater crocodile).». 
  68. ↑ «"Lolong" holds world record as largest croc in the world». Protected Areas and Wildlife Bureau. 17 Νοεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2012. 
  69. ↑ Ortiz, Erik (February 10, 2013). «Tears for a croc: Lolong, the world's largest crocodile in captivity, dies in the Philippines». New York Daily News. http://www.nydailynews.com/news/world/lolong-world-largest-croc-captivity-dies-article-1.1260199. Ανακτήθηκε στις February 11, 2013. 
  70. ↑ Ferguson-Lees, J.· Christie, D. (2001). Raptors of the World. London: Christopher Helm. σελίδες 717–19. ISBN 978-0-7136-8026-3. 
  71. ↑ «Philippine Eagle - Facts, Diet, Habitat & Pictures on Animalia.bio». animalia.bio. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2022. 
  72. ↑ Statistics on Philippine Protected Areas and Wildlife Resources, Volume 1992. Department of Environment and Natural Resources, Protected Areas and Wildlife Bureau. 1992. σελ. 56. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2020. 
  73. ↑ «INTRODUCTION». Food and Agriculture Organization. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2020. 
  74. ↑ Leman, Jennifer (February 11, 2019). «What Is the Coral Triangle?». LiveScience. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 29, 2020. https://web.archive.org/web/20200429190233/https://www.livescience.com/64738-coral-triangle.html. Ανακτήθηκε στις July 24, 2020. 
  75. ↑ Teves, Catherine (December 14, 2018). «PH seeks more climate action for Coral Triangle». Philippine News Agency. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 14, 2018. https://web.archive.org/web/20181214235557/http://www.pna.gov.ph/articles/1056744. Ανακτήθηκε στις July 24, 2020. «The Coral Triangle refers to a roughly triangular area in the tropical marine waters of the Philippines, Indonesia, Malaysia, Papua New Guinea, Solomon Islands and Timor-Leste.» 
  76. ↑ Bos, A.R.; Smits, H.M. (2013). «First Record of the dottyback Manonichthys alleni (Teleostei: Perciformes: Pseudochromidae) from the Philippines». Marine Biodiversity Records 6 (e61). doi:10.1017/s1755267213000365. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 16, 2013. https://web.archive.org/web/20131016063342/https://www.researchgate.net/publication/236001316_First_Record_of_the_dottyback_Manonichthys_alleni_(Teleostei_Perciformes_Pseudochromidae)_from_the_Philippines?ev=prf_pub. 
  77. ↑ Bos, Arthur R.; Gumanao, Girley S. (2013). «Seven new records of fishes (Teleostei: Perciformes) from coral reefs and pelagic habitats in Southern Mindanao, the Philippines». Marine Biodiversity Records 6 (e95): 1–6. doi:10.1017/s1755267213000614. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 19, 2014. https://web.archive.org/web/20140919140031/http://www.researchgate.net/publication/237335102_Seven_new_records_of_fishes_%28Teleostei_Perciformes%29_from_coral_reefs_and_pelagic_habitats_in_Southern_Mindanao_the_Philippines?ev=prf_pub. 
  78. ↑ Bos, A.R.; Gumanao, G.S.; Salac, F.N. (2008). «A newly discovered predator of the crown-of-thorns starfish». Coral Reefs 27 (3): 581. doi:10.1007/s00338-008-0364-9. Bibcode: 2008CorRe..27..581B. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 3, 2015. https://web.archive.org/web/20150703190342/http://www.researchgate.net/publication/225650880_A_newly_discovered_predator_of_the_crown-of-thorns_starfish. 
  79. ↑ Ocaña; J.C. den Hartog; A. Brito; A.R. Bos (2010). «On Pseudocorynactis species and another related genus from the Indo-Pacific (Anthozoa: Corallimorphidae)». Revista de la Academia Canaria de Ciencias XXI (3–4): 9–34. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 19, 2014. https://web.archive.org/web/20140919140037/http://www.researchgate.net/publication/230851883_On_Pseudocorynactis_species_and_another_related_genus_from_the_Indo-Pacific_%28Anthozoa_Corallimorphidae%29?ev=prf_pub. 
  80. ↑ Bos, A.R. (2014). «Upeneus nigromarginatus, a new species of goatfish (Perciformes: Mullidae) from the Philippines». Raffles Bulletin of Zoology 62: 745–753. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 3, 2015. https://web.archive.org/web/20150703125644/http://www.researchgate.net/publication/266563180_Upeneus_nigromarginatus_a_new_species_of_goatfish_%28Perciformes_Mullidae%29_from_the_Philippines. 
  81. ↑ «Tubbataha Reefs Natural Park». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2020. 
  82. ↑ «National Aquaculture Sector Overview Philippines». FAO. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2020. 
  83. ↑ Elen, Shane (2001). «Spectral Reflectance and Fluorescence Characteristics of Natural-Color and Heat-Treated "Golden" South Sea Cultured Pearls». Gems & Gemology 37 (2): 114–123. doi:10.5741/gems.37.2.114. https://www.gia.edu/doc/Spectral-Reflectance-and-Fluorescence-Characteristics-of-Natural-Color-and-Heat-Treated-%E2%80%9CGolden%E2%80%9D-South-Sea-Cultured-Pearls.pdf. Ανακτήθηκε στις August 17, 2020. 
  84. ↑ «Philippine Fast Facts, National Gem: Philippine Pearl». National Commission for Culture and the Arts. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2020. 
  85. ↑ «Hub of Life: Species Diversity in the Philippines». Foundation for the Philippine Environment. 18 Φεβρουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  86. ↑ Agoo, Esperanza Maribel G. (June 2007). «Status of Orchid Taxonomy Research in the Philippines». Philippine Journal of Systematic Biology 1. http://asbp.org.ph/wp-content/uploads/2016/09/907-3032-2-PB.pdf. Ανακτήθηκε στις July 23, 2020. «There are over 137 genera and about 998 species of orchids so far recorded for the archipelago. This represents about 10% of the total flora of the Philippines. The Philippines ranks second to New Guinea in occurrence of endemic species in the Malesian region.». 
  87. ↑ Kirby, Alex.
  88. ↑ 88,0 88,1 «Climate of the Philippines». Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2020. Based on the average of all weather stations in the Philippines, excluding Baguio, the mean annual temperature is 26.6o C. The coolest months fall in January with a mean temperature of 25.5oC while the warmest month occurs in May with a mean temperature of 28.3oC. Latitude is an insignificant factor in the variation of temperature while altitude shows greater contrast in temperature. Thus, the mean annual temperature of Baguio with an elevation of 1,500 meters is 18.3oC. 
  89. ↑ 89,0 89,1 Library of Congress – Federal Research Division.
  90. ↑ Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) (Ιανουαρίου 2009). «Member Report to the ESCAP/WMO Typhoon Committee, 41st Session» (PDF). σελ. 4. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2009. 
  91. ↑ Overland, Indra et al. (2017) Impact of Climate Change on ASEAN International Affairs: Risk and Opportunity Multiplier, Norwegian Institute of International Affairs (NUPI) and Myanmar Institute of International and Strategic Studies (MISIS). p.
  92. ↑ 92,0 92,1 92,2 Rose-Ackerman, Susan; Desierto, Diane A.; Volosin, Natalia (2011). «Hyper-Presidentialism: Separation of Powers without Checks and Balances in Argentina and Philippines». Berkeley Journal of International Law 29: 246–333. https://digitalcommons.law.yale.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5170&context=fss_papers. 
  93. ↑ 93,0 93,1 Banlaoi, Rommel (13 Οκτωβρίου 2009). Philippine Security in the Age of Terror: National, Regional, and Global Challenges in the Post-9/11 World. CRC Press. σελίδες 31–32. ISBN 9781439815519. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2020. 
  94. ↑ Teehankee, Julio C.; Thompson, Mark R. (October 2016). «The Vote in the Philippines: Electing A Strongman». Journal of Democracy 27 (4): 124–134. doi:10.1353/jod.2016.0068. https://www.journalofdemocracy.org/articles/the-vote-in-the-philippines-electing-a-strongman/. 
  95. ↑ 95,0 95,1 Lazo, Ricardo S. (2009). Philippine Governance and the 1987 Constitution (2006 έκδοση). Rex Bookstore, Inc. ISBN 9789712345463. 
  96. ↑ «Duterte, Robredo win 2016 polls». ABS-CBN. May 27, 2016. http://news.abs-cbn.com/halalan2016/nation/05/27/16/duterte-robredo-win-2016-polls/. Ανακτήθηκε στις May 27, 2016. 
  97. ↑ 97,0 97,1 «Carter Center Limited Mission to the May 2010 Elections in the Philippines Final Report» (PDF). The Carter Center. 
  98. ↑ "The Philippines' celebrity-obsessed elections".
  99. ↑ David, Clarissa C.; San Pascual, Ma. Rosel S. (December 21, 2016). «Predicting vote choice for celebrity and political dynasty candidates in Philippine national elections». Philippine Political Science Journal 37 (2): 82–93. doi:10.1080/01154451.2016.1198076. https://brill.com/view/journals/ppsj/37/2/article-p82_1.xml. 
  100. ↑ «The Philippine Judicial System». Asian Law Series (Institute of Developing Economies): 6, 39. March 2001. https://aboutphilippines.org/doc-pdf-ppt-etc/05_Philippine-Judicial-System.pdf. 
  101. ↑ «Metro Manila Official Website». Metro Manila Development Authority. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2015. 
  102. ↑ He, Baogang· Galligan, Brian (Ιανουαρίου 2009). Federalism in Asia. Edward Elgar Publishing. σελ. 176. ISBN 978-1-84720-702-9. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. 
  103. ↑ Robles, Alan C. (July–August 2008). «Civil service reform: Whose service?». D+C Development and Cooperation 49: 285–289. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 2, 2008. https://web.archive.org/web/20081202113453/http://www.inwent.org/ez/articles/077943/index.en.shtml. Ανακτήθηκε στις July 18, 2020. 
  104. ↑ «The Philippines Corruption Report». ganintegrity.com. Οκτωβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020. 
  105. ↑ Eric V.C. Batalla (June 10, 2020). «Grand corruption scandals in the Philippines». Public Administration and Policy 23 (1): 73–86. doi:10.1108/PAP-11-2019-0036. ISSN 2517-679X. 
  106. ↑ Quah, Jon S. T. (21 Ιουλίου 2011). Curbing Corruption in Asian Countries: An Impossible Dream?. Emerald Group Publishing. σελίδες 115–117. ISBN 978-0-85724-820-6. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. 
  107. ↑ Bühler, Konrad G. (2001). State Succession and Membership in International Organizations: Legal Theories Versus Political Pragmatism. Martinus Nijhoff Publishers. σελίδες 37–38. ISBN 978-90-411-1553-9. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  108. ↑ Permanent Mission of the Republic of the Philippines to the United Nations. [c. 2008].
  109. ↑ Lim, Gerard (October 24, 2015). «FAST FACTS: The Philippines' role in the United Nations». Rappler. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-11-10. https://web.archive.org/web/20211110195014/https://www.rappler.com/newsbreak/iq/fast-facts-philippines-role-united-nations. Ανακτήθηκε στις January 1, 2021. 
  110. ↑ Guillermo, Artemio R. (2012). Historical Dictionary of the Philippines. Scarecrow Press. σελ. 167. ISBN 9780810872462. 
  111. ↑ «In the know: Filipino peacekeepers». Philippine Daily Inquirer. August 30, 2014. https://globalnation.inquirer.net/110218/in-the-know-filipino-peacekeepers. Ανακτήθηκε στις January 1, 2021. 
  112. ↑ «Stock Estimate of Overseas Filipinos As of December 2009» (PDF). Philippine Overseas Employment Administration. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2011. 
  113. ↑ «Stock Estimate of Filipinos Overseas As of December 2013» (PDF). Philippine Overseas Employment Administration. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2020. 
  114. ↑ «ASEAN structure». web.archive.org. 17 Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  115. ↑ «ASEAN Summit». Association of Southeast Asian Nations. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  116. ↑ «Significance of the Philippines' Hosting of the 31st ASEAN Summit and Related Summits». Department of Foreign Affairs. November 13, 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 26, 2020. https://web.archive.org/web/20200726164404/https://www.dfa.gov.ph/newsroom/dfa-releasesupdate/14628-significance-of-the-philippines-hosting-of-the-31st-asean-summit-and-related-summits. Ανακτήθηκε στις July 26, 2020. 
  117. ↑ «East Asia Summit (EAS)». Department of Foreign Affairs and Trade. Australian Government. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  118. ↑ «General Information». 9 Μαρτίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2014. 
  119. ↑ "DFA: 'Technicalities' blocking RP bid for OIC observer status".
  120. ↑ Balana, Cynthia (May 26, 2009). «RP nears observer status in OIC – DFA». The Philippine Daily Inquirer. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 4, 2015. https://web.archive.org/web/20150404022243/http://globalnation.inquirer.net/news/news/view/20090526-207265/RP-nears-observer-status-in-OIC----DFA. Ανακτήθηκε στις July 10, 2009. 
  121. ↑ «Background Note: Philippines». U.S. Department of State. Bureau of East Asian and Pacific Affairs. Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2020. 
  122. ↑ «PH defends purchase of arms from China, Russia». manilatimes.net (The Manila Times Online). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 5, 2019. https://web.archive.org/web/20190805105137/https://www.manilatimes.net/ph-defends-purchase-arms-china-russia/365306/. Ανακτήθηκε στις July 6, 2020. 
  123. ↑ United States of America Congressional Record, Proceedings and Debates of the 113th Congress Second Session Volume 160 – Part 4. Government Printing Office. σελ. 4711. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  124. ↑ Sanders, Vivienne (2015). Access to History: The Cold War in Asia 1945–93 for OCR Second Edition. Hodder Education. ISBN 978-1-4718-3880-4. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  125. ↑ https://news.abs-cbn.com/news/11/08/16/marcos-a-us-backed-dictator-with-charisma abs-cbn news
  126. ↑ «Philippine President Duterte announces separation from U.S.». USA TODAY. October 20, 2016. https://www.usatoday.com/story/news/world/2016/10/20/official-philippines-and-china-resume-south-china-sea-talks/92450824/. Ανακτήθηκε στις July 6, 2020. 
  127. ↑ «Philippines free to enter into arms purchase with Russia, Roque says». Philstar.com. July 19, 2018. https://www.philstar.com/headlines/2018/07/19/1834974/philippines-free-enter-arms-purchase-russia-roque-says. Ανακτήθηκε στις July 6, 2020. 
  128. ↑ Gita, Ruth Abbey (February 13, 2018). «Duterte eyeing to buy helicopters from China, Russia». Sunstar. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-09-11. https://web.archive.org/web/20180911191426/https://www.sunstar.com.ph/article/418753/. Ανακτήθηκε στις July 6, 2020. 
  129. ↑ «Duterte says Philippines no longer to participate in any U.S.-led wars». Xinhua. March 22, 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-08-06. https://web.archive.org/web/20200806043602/http://www.xinhuanet.com/english/2018-03/22/c_137056998.htm. Ανακτήθηκε στις July 6, 2020. 
  130. ↑ Moriyasu, Ken (29 Ιανουαρίου 2021). «US vows to defend Philippines, including in South China Sea». asia.nikkei.com. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2021. 
  131. ↑ «Senior Chinese legislator visits Philippines to boost ties». xinhuanet.com (Xinhua | English.news.cn). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-06-14. https://web.archive.org/web/20210614120802/http://www.xinhuanet.com/english/2018-09/11/c_137460450.htm. Ανακτήθηκε στις 2022-07-01. 
  132. ↑ «Warship incident shows Sino-Philippine relations have come a long way: China Daily». The Straits Times. September 5, 2018. https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/warship-incident-shows-sino-philippine-relations-have-come-a-long-way-china-daily. 
  133. ↑ «China, ASEAN agree on framework for South China Sea code of conduct». Reuters. 2017. https://www.reuters.com/article/us-southchinasea-china-philippines-idUSKCN18E1FS. 
  134. ↑ «China, Philippines confirm twice-yearly bilateral consultation mechanism on South China Sea». news.xinhuanet.com (Xinhua | English.news.cn). http://news.xinhuanet.com/english/2017-05/19/c_136299206.htm. 
  135. ↑ «Progress made on draft of South China Sea code of conduct». philstar.com. http://www.philstar.com/headlines/2017/05/19/1701550/progress-made-draft-south-china-sea-code-conduct. 
  136. ↑ «Subscribe | theaustralian». theaustralian.com.au. http://www.theaustralian.com.au/news/world/xi-duterte-vow-closer-philippineschina-relations-faster-spending/news-story/a1c32f162010e5b2f8bed5acc85fbde2. 
  137. ↑ Troilo, Peter (November 6, 2011). «Top 10 foreign aid donors to the Philippines». Devex. https://www.devex.com/news/top-10-foreign-aid-donors-to-the-philippines-76515. Ανακτήθηκε στις July 30, 2020. 
  138. ↑ Ma Karen Brutas (November 18, 2016). «Top development aid donors to the Philippines 2015». Devex. https://www.devex.com/news/top-development-aid-donors-to-the-philippines-2015-89091. Ανακτήθηκε στις July 30, 2020. 
  139. ↑ Ministry of Foreign Affairs of Japan (c. 2009). «Japan's ODA Data by Country – Philippines» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2010. 
  140. ↑ Dolan, Ronald E. (Ed.). (1991).
  141. ↑ Santos, Matikas (September 15, 2014). «PH-Spain bilateral relations in a nutshell». Philippine Daily Inquirer. http://globalnation.inquirer.net/111122/ph-spain-bilateral-relations-in-a-nutshell-2. Ανακτήθηκε στις July 7, 2020. 
  142. ↑ «Filipino Among Royal Guards of King of Spain». ABS CBN News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2009. 
  143. ↑ Berlinger, Joshua; Sharma, Akanksha (January 7, 2020). «The Philippines is particularly vulnerable to any Middle Eastern conflict. Here's why». CNN. https://edition.cnn.com/2020/01/07/asia/philippines-middle-east-tensions-intl-hnk/index.html. Ανακτήθηκε στις August 7, 2020. 
  144. ↑ Sevilla, Jr., Henelito A. (June 2011). «Middle East Security Issues and Implications for the Philippines». Indian Journal of Asian Affairs 24 (1/2): 49–61. 
  145. ↑ Lucio Blanco Pitlo III (May 27, 2020). «Philippines bolsters posture in South China Sea after navy ship docks at new Spratly Islands port». South China Morning Post. https://www.scmp.com/week-asia/opinion/article/3086253/philippines-bolsters-posture-south-china-sea-after-navy-ship. Ανακτήθηκε στις August 7, 2020. 
  146. ↑ Duncan DeAeth (February 12, 2019). «Taiwan criticizes Philippines in dispute over South China Sea feature». Taiwan News. https://www.taiwannews.com.tw/en/news/3636328. Ανακτήθηκε στις August 7, 2020. 
  147. ↑ «AFP Organization». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2020. 
  148. ↑ Casey-Maslen, Stuart (2014). The War Report: Armed Conflict in 2013. OUP Oxford. σελ. 180. ISBN 978-0-19-103764-1. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2020. 
  149. ↑ "Department of the Interior and Local Government Act of 1990".
  150. ↑ «Republic Act No. 6975». The LAWPHiL Project. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  151. ↑ «SIPRI Military Expenditure Database». Stockholm International Peace Research Institute 2016, Signalistgatan 9, SE-16972 Solna, Sweden. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2020. 
  152. ↑ «Military expenditure (% of GDP)». The World Bank. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2020. 
  153. ↑ de Villiers, Bertus (2015). «Special regional autonomy in a unitary system – preliminary observations on the case of the Bangsomoro homeland in the Philippines». Law and Politics in Africa, Asia and Latin America 48 (2): 205–226. 
  154. ↑ Buendia, Rizal G. (April 1989). «The Prospects of Federalism in the Philippines: A Challenge to Political Decentralization of the Unitary State». Philippine Journal of Public Administration 33 (2): 121–141. https://www.researchgate.net/publication/315801332. Ανακτήθηκε στις August 8, 2020. 
  155. ↑ Tigno, Jorge V. (2017). «Beg Your Pardon? The Philippines is Already Federalized in All but Name». Philippine Journal of Public Policy: Interdisciplinary Development Perspectives 16 and 17: 1–14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-01-16. https://web.archive.org/web/20210116032627/https://cids.up.edu.ph/wp-content/uploads/ppj-16-17-tigno-2017.pdf. Ανακτήθηκε στις August 8, 2020. 
  156. ↑ Atienza, Maria Ela L.· Arugay, Aries A. (2020). Atienza, Maria Ela L., επιμ. Constitutional Performance Assessment of the 1987 Philippine Constitution (PDF). σελ. 37. ISBN 978-91-7671-299-3. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2020. 
  157. ↑ «Provincial Summary: Number of Provinces, Cities, Municipalities and Barangays, by Region as of September 30, 2016» (PDF). Philippine Statistics Authority. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2017. 
  158. ↑ N/A, N/A. «107 MILLION FILIPINOS BY END-2018». 107 MILLION FILIPINOS BY END-2018. POPCOM. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 9, 2018. https://web.archive.org/web/20180809001754/http://www.popcom.gov.ph/10-press-releases/578-107-million-filipinos-by-end-2018. Ανακτήθηκε στις January 4, 2018. 
  159. ↑ CO2 Emissions from Fuel Combustion Population 1971–2008 (pdf Αρχειοθετήθηκε 2012-01-06 στο Wayback Machine. page 86); page 86 of the pdf, IEA (OECD/ World Bank) (original population ref OECD/ World Bank e.g. in IEA Key World Energy Statistics 2010 page 57) (archived from the original Αρχειοθετήθηκε 2009-10-12 στο Wayback Machine. on October 12, 2009)
  160. ↑ Republic of the Philippines.
  161. ↑ «2015 Census of Population». Census Facts and Figures (Quezon City: Philippine Statistics Authority): 11. June 2018. ISSN 0117-1453. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-08-14. https://web.archive.org/web/20220814193607/https://psa.gov.ph/sites/default/files/_2015_Census%20Facts%20and%20Figures_Philippines_MERGE.pdf. Ανακτήθηκε στις July 25, 2020. 
  162. ↑ «Bishops threaten civil disobedience over RH bill». GMA News. 29 Σεπτεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2010. 
  163. ↑ «Field Listing :: Life expectancy at birth». Washington, DC: Central Intelligence Agency. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2018. 
  164. ↑ «Poverty incidence (PI) | Philippine Statistics Authority». psa.gov.ph. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2022. 
  165. ↑ Republic of the Philippines.
  166. ↑ Philippine Statistics Authority (2008). «Official population count reveals». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2020. 
  167. ↑ «Chapter 3: Overlay of Economic Growth, Demographic Trends, and Physical Characteristics». Philippine Development Plan 2017–2022 (National Economic and Development Authority): 35, 37–38. 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 25, 2020. https://web.archive.org/web/20200725173756/http://pdp.neda.gov.ph/wp-content/uploads/2017/01/Chapter-03.pdf. Ανακτήθηκε στις August 1, 2020. 
  168. ↑ 168,0 168,1 Demographia.
  169. ↑ 169,0 169,1 «Urban Population in the Philippines (Results of the 2015 Census of Population)». Philippine Statistics Authority. 21 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2019. 
  170. ↑ Republic of the Philippines.
  171. ↑ «2018 Philippine Statistical Yearbook». Philippine Statistical Yearbook : Psy (Philippines Statistics Authority): 1–25. 2018. ISSN 0118-1564. https://psa.gov.ph/sites/default/files/2018%20PSY_final%28revised%20asof26Mar19%29_0.pdf. 
  172. ↑ "Philippines". (2009).
  173. ↑ 173,0 173,1 Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). (2015)Ethnologue: Languages of the World (18th ed.
  174. ↑ Dolan, Ronald E. (Ed.). (1991).
  175. ↑ Flannery, Tim (2002). The Future Eaters: An Ecological History of the Australasian Lands and People. Grove Press. σελ. 147. ISBN 978-0-8021-3943-6. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  176. ↑ Extinct humanoid species may have lived in PHL, gmanetwork.com, Published August 31, 2012 3:48pm
  177. ↑ «Denisova Admixture and the First Modern Human Dispersals into Southeast Asia and Oceania». The American Journal of Human Genetics 89 (4): 516–528. 2011. doi:10.1016/j.ajhg.2011.09.005. PMID 21944045. 
  178. ↑ Dyen, Isidore (1965). «A Lexicostatistical Classification of the Austronesian Languages». International Journal of American Linguistics, Memoir 19 (3): 38–46. doi:10.1002/(SICI)1098-2345(1997)42:3<167::AID-AJP1>3.0.CO;2-V. PMID 9209583. 
  179. ↑ Reid, Lawrence A. 1994.
  180. ↑ 180,0 180,1 Joselito Guianan Chan· Managing Partner. «1987 Constitution of the Republic of the Philippines, Article XIV, Section 7». Chan Robles & Associates Law Firm. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2013. 
  181. ↑ Takacs, Sarolta (2015). The Modern World: Civilizations of Africa, Civilizations of Europe, Civilizations of the Americas, Civilizations of the Middle East and Southwest Asia, Civilizations of Asia and the Pacific. Routledge. σελ. 659. ISBN 978-1-317-45572-1. 
  182. ↑ Brown, Michael Edward· Ganguly, Sumit (2003). Fighting Words: Language Policy and Ethnic Relations in Asia. MIT Press. σελίδες 323–325. ISBN 978-0-262-52333-2. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2020. 
  183. ↑ Stewart, Miranda (2012). The Spanish Language Today. Routledge. σελ. 9. ISBN 978-1-134-76548-5. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  184. ↑ «Spanish language in Philippines». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2020. 
  185. ↑ Rodríguez-Ponga, Rafael. «New Prospects for the Spanish Language in the Philippines». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2015. 
  186. ↑ Fernandez, Edwin (August 3, 2019). «BME eyes to boost Islamic studies in BARMM». Philippine News Agency. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 26, 2020. https://web.archive.org/web/20200726153930/https://www.pna.gov.ph/articles/1076859. Ανακτήθηκε στις July 26, 2020. 
  187. ↑ 187,0 187,1 «2013 International Religious Freedom Report». United States Department of State, Bureau of Democracy, Human Rights and Labor. 28 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2020. 
  188. ↑ 188,0 188,1 «International Religious Freedom Report for 2014». United States Department of State, Bureau of Democracy, Human Rights and Labor. 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2020. 
  189. ↑ 189,0 189,1 189,2 189,3 189,4 189,5 189,6 189,7 Philippine Statistics Authority (Ιουνίου 2017). «TABLE 8 Total Population by Religious Affiliation and Sex: 2015». 2015 Census of Population, Report No. 2 – Demographic and Socioeconomic Characteristics Philippines (PDF). σελ. 63. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 29 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2020. 
  190. ↑ «The Global Catholic Population». Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 13 Φεβρουαρίου 2013. 
  191. ↑ Uy, Jocelyn R. (August 11, 2013). «Filipino Catholic population expanding, say Church officials». Inquirer.net. http://newsinfo.inquirer.net/463377/filipino-catholic-population-expanding-say-church-officials. Ανακτήθηκε στις July 14, 2020. 
  192. ↑ «Table: Christian Population as Percentages of Total Population by Country». Pew Research. 19 Δεκεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2022. 
  193. ↑ «Philippine Church National Summary». philchal.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2017. 
  194. ↑ Selim, Ali Shehata Abdou (27 Φεβρουαρίου 2015). The Concept of Coexistence in Islamic Primary Sources: An Analytical Examination. Cambridge Scholars Publishing. σελ. 155. ISBN 978-1-4438-7587-5. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. 
  195. ↑ Na'im, 'Abd Allah Ahmad· An-Na'im, Abdullahi A. (11 Οκτωβρίου 2002). Islamic Family Law in A Changing World: A Global Resource Book. Zed Books. σελ. 5. ISBN 978-1-84277-093-1. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. 
  196. ↑ Bullivant, Stephen· Ruse, Michael (21 Νοεμβρίου 2013). The Oxford Handbook of Atheism. OUP Oxford. σελ. 563. ISBN 978-0-19-166739-8. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2020. 
  197. ↑ «End of Year Survey 2014: Regional & Country Results: Philippines» (PDF). Table 10. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 9 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2020. 
  198. ↑ Rodell, Paul A. (2002). Culture and Customs of the Philippines. Greenwood Publishing Group. σελίδες 29–30. ISBN 978-0-313-30415-6. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2020. 
  199. ↑ Min, Pyong Gap· Kim, Jung Ha (2001). Religions in Asian America: Building Faith Communities. AltaMira Press. σελ. 144. ISBN 978-1-4616-4762-1. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2020. 
  200. ↑ Yu, Jose Vidamor B. (2000). Inculturation of Filipino-Chinese Culture Mentality. Gregorian Biblical BookShop. σελίδες 87–88. ISBN 978-88-7652-848-4. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2020. 
  201. ↑ «Philippines country factsheet» (PDF). www.dfat.gov.au. 
  202. ↑ «Executive orders and proclamations issued by the governor-general. [1903]». UM Library Digital Collections. University of Michigan. 1903. σελ. 89. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2020. 
  203. ↑ «List one: Currency, fund and precious metal codes». ISO 4217 Maintenance Agency. 29 Αυγούστου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (XLS) στις 11 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2020. 
  204. ↑ Department, International Monetary Fund Monetary and Capital Markets (17 Σεπτεμβρίου 1999). Annual Report on Exchange Arrangements and Exchange Restrictions 1999. International Monetary Fund. σελ. 683. ISBN 978-1-4552-7783-4. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2020. 
  205. ↑ 205,0 205,1 Federal Register. 78. Office of the Federal Register, National Archives and Records Service, General Services Administration. Μαρτίου 2013. σελ. 16468. 
  206. ↑ Yu Chang, Albert Vincent Y.· Thorson, Andrew (2010). A Legal Guide to Doing Business in the Asia-Pacific. American Bar Association. σελ. 288. ISBN 9781604428438. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2022. 
  207. ↑ «Population and Labor Force». Agricultural Indicators System (AIS) (Philippine Statistics Authority): 7, 9–10. November 2019. ISSN 2012-0435. https://psa.gov.ph/sites/default/files/ais_population%26laborforce_2019.pdf. Ανακτήθηκε στις July 27, 2020. 
  208. ↑ 208,0 208,1 «Gross Domestic Product of the Philippines Highlights for 2018». Philippine Statistics Authority. 25 Απριλίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2020. 
  209. ↑ «Employment by Sector». Industry.gov.ph. Department of Trade and Industry and Board of Investments. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2020. 
  210. ↑ «Employment Rate in October 2019». Philippine Statistics Authority. 5 Δεκεμβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. 
  211. ↑ «Summary Inflation Report Consumer Price Index (2012=100): August 2019». Philippine Statistics Authority. September 5, 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 10, 2019. https://web.archive.org/web/20190910185449/https://psa.gov.ph/statistics/survey/price/summary-inflation-report-consumer-price-index-2012100-august-2019. Ανακτήθηκε στις September 4, 2020. 
  212. ↑ Denis Somoso.
  213. ↑ Philippine Statistics Authority (Οκτωβρίου 2009). «Quickstat» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2009. 
  214. ↑ «Departments and Offices». Asian Development Bank. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2015. 
  215. ↑ «Employment in agriculture (% of total employment)». World Bank Open Data. The World Bank Group. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  216. ↑ Gargan, Edward A. (December 11, 1997). «Last Laugh for the Philippines; Onetime Joke Economy Avoids Much of Asia's Turmoil». The New York Times. https://www.nytimes.com/1997/12/11/business/last-laugh-for-philippines-onetime-joke-economy-avoids-much-asia-s-turmoil.html. Ανακτήθηκε στις January 25, 2008. 
  217. ↑ «Philippines». International Monetary Fund. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2012. 
  218. ↑ Felix, Rocel.
  219. ↑ Table G: Human development and index trends, Table I: Human and income poverty. United Nations Development Programme. 2009. ISBN 978-0-230-23904-3. 
  220. ↑ Reddel, Paul (May 27, 2009).
  221. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects». Imf.org. 14 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2011. 
  222. ↑ «OFW remittances to increase by 8.5% in 2014—Standard Chartered». Philippine Daily Inquirer. January 13, 2014. http://business.inquirer.net/160057/ofw-remittances-to-increase-by-8-5-in-2014-standard-chartered. Ανακτήθηκε στις July 19, 2020. 
  223. ↑ «Why PH improves in competitiveness ranking». Rappler. August 22, 2013. http://www.rappler.com/thought-leaders/30229-the-state-of-philippine-economic-competitiveness-2013. Ανακτήθηκε στις July 19, 2020. 
  224. ↑ «Poverty and regional development imbalance». Philippine Daily Inquirer. March 5, 2014. http://cebudailynews.inquirer.net/22630/poverty-and-regional-development-imbalance. Ανακτήθηκε στις July 19, 2020. 
  225. ↑ OECD Tourism Trends and Policies 2018. Paris: OECD Publishing. 2018. σελίδες 355–357. ISBN 978-92-64-28739-6. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2020. 
  226. ↑ Llorito, David (10 Μαΐου 2006). «Help wanted for Philippines outsourcing». Asia Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2009. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φιλιππίνες&oldid=10801963"