Edukira joan

Mririda n'Ait Attik

Wikipedia, Entziklopedia askea
Eliatxo (eztabaida | ekarpenak)(r)en berrikusketa, ordua: 19:14, 5 urria 2024
(ezb.) ←Bertsio zaharragoa | Oraingo berrikuspena ikusi (ezb.) | Bertsio berriagoa→ (ezb.)
Mririda n'Ait Attik
Bizitza
Jaiotza1900
Herrialdea Maroko
Lehen hizkuntzaAmazigera
Heriotza1940 (39/40 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakarabiera
Amazigera
Jarduerak
Jarduerakpoeta eta idazlea

Mririda n'Aït Attik (Azilal, Maroko, c 1900 –  c 1940) poeta amazigea izan zen, XX. mendearen lehen erdian Marokoko Azilal eskualdean bizi izan zena. Tachelhit hizkuntzan idatzitako abesti eta poema bilduma baten egilea da, eta frantsesezko itzulpena baino ez da ezagutzen: Les Cants de la Tassaout.[1][2][3]

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haurtzaroa eta trebakuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ezagutzen diren datu biografiko bakarrak hitzaurrean René Eulogia funtzionario eta jakintsu frantsesak emandakoak dira.[4] Mririda n'Aït Attik Magdaz herrixkakoa zela esan zuen, Tessaout haranaren goialdean, garai hartan Erdiko Atlas Garaitik oso isolatuta zegoen inguruan. Aït Attik Aït Mgounen zatikiaren azpitaldea da, Magda inguruan bizi zena, Ftuakatarren tribukoa.

Aipatutako beste informazio batzuk, zoritxarreko ezkontza, haur baten galera, gaitzespena, bere poema batzuen estrapolazioak baino ez dira.[5]

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

René Eulogiak 1930 inguruan ezagutu zuenean, 30 urte inguru zituen. Protektoratuaren tropa indigenentzat Frantziak Marokon zuen Azilaleko postu militar txikiaren prostituzio zokoan zegoen. Hitzaurre horretan, hetto terminoa erabili zuen deskribatzeko. Berbereen tachelhit (chleuh) hizkuntza baino ez zuen hitz egiten eta ez zekien, ez irakurtzen ez idazten. 1943an aurkitu zuen azkenekoz. 1946an ez zuen bere arrastorik aurkitu; urte batzuetan Goums infanteria taldeko ofizialorde baten laguna izan zela esaten zen. Jaietan, zokoan (merkatuan) kortesana izan omen zen Azilalen, eta bere etxea bisitatzen zuten gizonei abestutako kantuengatik izan omen zen ezaguna. Inork ez daki noiz edo non hil zen.[6]

Lana

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tassaouteko kantuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haren olerkiak eta kantuak Rene Eulogia irakasle berberetarrak bildu zituen, orduan Demnaten zegoenak, 1930 eta 1940 artean Azilaleko zokoari buruzko topaketetan. Bere testuak gau askotan kantatuta edo deklamatutak izan zirela esan zuen, eta kantuan zehar kontuan hartzen zituela. Bere topaketak hainbat urtetan zehar luzatu ziren. Bere testuen frantsesezko itzulpena baino ez zen argitaratu; ez dago jatorrizkoen ediziorik Tassaout-eko tachelhit des Chant-en. René Eulogiaren eskuz idatzitako oharrak, tachelhit-eko edizioaren prestaketa ahalbidetu zezaketenak, ustekabean suntsitu ziren.

Bere testuak mingots gisa sailkatzen dira, eta horrek tanedammt edo poetisa bihurtzen du.[7][8]

Ez dira bertso errimatuetan idatzitako poemak. Sarreran adierazten zuen askotan kantatu egiten zirela eta testuak erritmikoak zirela. Mriridak aldatu egiten zituen lerro horien azken silabak luzatuz.[4] Léopold Sédar Senghorrek, bere hitzaurrean, Afrikako poesiarik ez dagoela dioten irakasleen aurka altxatzen da; bere ustez, prosa erritmiko horrek oso metrika konplexua du, nahiz eta itzulpenak zailago egiten dituen deklamatutako hitzen doinua, aliterazioak, asonantziak eta hitz jokoak.[4]

Argitalpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gerraostean, Rene Eulogiak hainbat albiste eta kontakizun idatzi zituen. Bere oharrei forma eman, testuak itzuli eta Les Chant de la Tassaout argitaratu zuen 1963an, Marrakexen, Tighermt-en edizioetan. 1986ko hirugarren edizioa, 30 poema argitaragabez osatua, Léopold Sédar Senbghorrek hitzaurrea du.[4]

Poesia bildumak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Les Chants de la Tassaout de Mririda N’aït Attik (1959, tr. René Euloge)
  • Songs of Mririda by Mririda n’Ait Attik (Mririda n’Ait Attik-en Mririda-ren abestiak) (1974, Daniel Halpernek eta Paula Paleyk frantsesezko Eulogeren bertsiotik itzuliak)
  • Tassawt Voices, Mririda n-Ayt Attiq eta René Euloge (2001, Michael Peyronek frantsesezko Eulogeren bertsiotik itzulia)[9]

Antologiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Bending the Bow: an anthology of African love poetry, ed. Frank M. Chipasula (2009)
    • Mririda N’Ait Atiq: The Brooch (poemak)[10]
  • The Penguin Book of Women Poets, ed. Carol Cosman, Joan Keefe, and Kathleen Weaver (1978)
    • Mririda N’Ait Atiq: God hasn't made room (poemak)[11]

Legatua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europako beste hizkuntza batzuetara itzulpenak egin dira, hala nola, ingelesera, alemanera eta italierara. Bere poema batzuk antologietan aipatzen dira, baita Marokoko emakume berbereei buruzko ikerketa feministen argitalpenetan ere.[12][5]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Poems for the Millennium, Volume Four: The University of California Book of North African Literature. (1. argitaraldia) University of California Press 2012  doi:10.1525/j.ctt1ppxws. ISBN 978-0-520-27385-6. (Noiz kontsultatua: 2024-10-02).
  2. ↑ (Ingelesez) juliana. (2021-01-18). «Mririda N’Ait Atiq» the [blank] garden (Noiz kontsultatua: 2024-10-02).
  3. ↑ (Ingelesez) «The Brooch by Mririda n’Ait Attik» Scottish Poetry Library (Noiz kontsultatua: 2024-10-02).
  4. ↑ a b c d Mririda n'Ait Attik. LES CHANTS DE LA TASSAOUT. (Noiz kontsultatua: 2024-10-02).
  5. ↑ a b juliana. (2021-01-18). Mririda N’Ait Atiq. .
  6. ↑ (Ingelesez) juliana. (2021-01-18). «Mririda N’Ait Atiq» the [blank] garden.
  7. ↑ poésie parfois chantée en langue tachelhit
  8. ↑ Michael Peyron. (1993). «Chants berbères du Maroc, domaine chleuh» Encyclopédie Berbère 12 (document C42).
  9. ↑ (Ingelesez) juliana. (2021-01-18). «Mririda N’Ait Atiq» the [blank] garden.
  10. ↑ (Ingelesez) «The Brooch by Mririda n’Ait Attik» Scottish Poetry Library.
  11. ↑ (Ingelesez) juliana. (2021-01-18). «Mririda N’Ait Atiq» the [blank] garden.
  12. ↑ ISSN https://www.researchgate.net/publication/359573258_3_Une_histoire_des_femmes_berberes_du_Maroc..

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Les Chants de la Tassaout de Mririda N'aït Attik, trad. René Euloge, Maroc Editions, 1972
  • Haddad, Lahcen. "Engaging Patriarchy and Oral Tradition: Mririda N'Ait Attik or the Gendered Subaltern's Strategies of Appropriation and Deconstruction", in: Le Discours sur la Femme Ed. Fouzia Ghissassi, Rabat: Publications de la Faculté des Lettres et des Sciences Humaines, 65 zk.
  • Tassawt Voices, by Mririda n-Ayt Attiq and René Euloge, translated by Michael Peyron, AUI Press, Ifrane 20

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Mririda_n%27Ait_Attik&oldid=9928314"(e)tik eskuratuta