نمایش مبدأ برای سنندج

{{pp|small=yes}}
{{جعبه شهر ایران
|نام‌رسمی=سنندج
|روی‌نقشه=آری
|عرض‌جغرافیایی=۳۵٫۳۱۷۲
|طول‌جغرافیایی=۴۶٫۹۹۸۹
| تصویر           = Sanandaj Gallery.png
| اندازه تصویر   =
| عنوان تصویر   = از بالا چپ: مسجد دارالاحسان (مسجد جامع)، عمارت سالار سعید (موزه سنندج)، عمارت آصف وزیری (خانۀ کُرد)، میدان آزادی سنندج، وسط: نقش برجسته سنندج، از پایین چپ: نمایی از آبیدر، پارک ملت سنندج
|برچسب‌تصویر= 
| image_map1 = {{Infobox mapframe |shape-fill-opacity=.1|wikidata=yes |zoom=11 |frame-height=300 | stroke-width=1  |coord={{WikidataCoord|display=i}}}}
|استان=کردستان
|شهرستان=سنندج
|بخش=[[بخش مرکزی شهرستان سنندج|مرکزی]]
|دهستان=
|نام‌محلی= سنه
|نام‌های‌قدیمی= سنه‌دژ،{{سخ}}سنه<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabID=62|عنوان=نام‌های قدیمی سنندج|تاریخ بازدید=۲۹ اوت ۲۰۰۹|ناشر=فرمانداری سنندج|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091022233032/http://www.sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabID=62|archivedate=۲۲ اکتبر ۲۰۰۹|dead-url=yes}}</ref>
|سال‌شهرشدن= [[دوره صفوی]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.artsanandaj.ir/Default.aspx?page=3861|عنوان=سال شهر شدن سنندج|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه هنری استان کردستان|accessdate=۱۷ اکتبر ۲۰۰۹|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090506101748/http://www.artsanandaj.ir/Default.aspx?page=3861|archivedate=۶ مه ۲۰۰۹|deadurl=yes}}</ref> (۱۲۱۲ خ)<ref>{{یادکرد وب |url=http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۴ مارس ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140724132759/http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32 |archivedate=۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref>
|جمعیت= ۴۱۲٬۷۶۷ (برآورد ۱۳۹۵)<ref name="نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵">[https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/population-urban-95.xlsx نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190921110045/https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/population-urban-95.xlsx |date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹}} وبگاه مرکز آمار ایران</ref>
|زبان=کردی [[اردلانی]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://40cheme.org/kiomarsSaefi/kiomarsSaefiM3.htm|عنوان= زبان کردی|ناشر=وبگاه چهل چشمه}}</ref>
|مذهب=[[سنی شافعی]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://tourism.ostan-kd.ir/details.aspx?pageId=item_0_2|عنوان=مذهب کردها|ناشر=وبگاه کردستان توریسم|بازبینی=۲۳ اکتبر ۲۰۰۹|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۰۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20090223070219/http://tourism.ostan-kd.ir/details.aspx?pageId=item_0_2|url-status=dead}}</ref>
|مساحت=۵۴۰ {{ک||کیلومتر مربع}}<ref>{{یادکرد وب |url=http://sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabID=2 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۶ سپتامبر ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170807030402/http://sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabID=2 |archivedate=۷ اوت ۲۰۱۷ |dead-url=yes}}</ref>
|ارتفاع ۱۵۰۰متر<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.cityofsanandaj.ir/FA/SanadajView/SanandajView.aspx |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۱۷ اکتبر ۲۰۰۹ |archive-date=۴ اوت ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090804111812/http://www.cityofsanandaj.ir/Fa/SanadajView/SanandajView.aspx |url-status=dead}}</ref>
|میانگین‌دما=۱۳٫۱ {{ک|درجهٔ سانتی‌گراد}}
|میانگین‌بارش‌سالانه=۴۵۰ {{ک|میلی‌متر}}
|شمارروزهای‌یخبندان=۱۰۳
|شهردار= انور رشیدی
|ره‌آورد=قالی، [[گلیم سنندج|گلیم]]،{{سخ}}[[گیوه|کلاش]]، منبت کاری،{{سخ}}نازک‌کاری چوب،<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabID=37#p8|عنوان=معرفی کردستان|ناشر=وبگاه رسمی استانداری کردستان|accessdate=۸ فوریه ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100729044117/http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=37#p8|archivedate=۲۹ ژوئیه ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>
|پیش‌شماره=۰۸۷<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.rismoon.com/citycode-19-fa.html?tab=118|عنوان= پیش‌شماره کد تلفن شهر و شهرستان‌های استان کردستان}}</ref>
|پلاک اتومبیل   = {{IRN}} ۵۱
|وبگاه=[http://www.e-sanandaj.ir/ شهرداری سنندج]
|جمله‌خوشامد= به شهر زیبای سنندج خوش آمدید.
|پانویس=
}}
'''سَنَندَج''' ({{تلفظ|Sanandaj.ogg}} ('''سنه‌دژ'''، به [[زبان کردی|کردی]]: سنه<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سنندج به روایت تاریخ |نشانی=https://sanandaj.farhang.gov.ir/fa/sanandaj/tarekh |وبگاه=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی |ناشر=farhang.gov.ir |تاریخ بازبینی=2 فوریه 2022 |زبان=fa |archive-date=۲ فوریه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220202222100/https://sanandaj.farhang.gov.ir/fa/sanandaj/tarekh |url-status=dead}}</ref>) مرکز [[استان کردستان]] و بیستمین شهر بزرگ ایران است. این شهر در غرب ایران قرار گرفته‌است. سنندج در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی معتدل و کوهستانی دارد. این شهر از سوی [[غرب]] به کوه [[آبیدر]]، از شمال به کوه [[شیخ معروف]] از جنوب به [[سراج الدین|کوه سراج‌الدین]] و از شرق به کوه خاتون شیشه‌رێ و گردنه لیلاخ محدود شده‌است و در منطقه‌ای به گستره ۹۵/۷۶۴ هکتار گسترده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.cityofsanandaj.ir/FA/SanadajView/SanandajView.aspx|عنوان=مساحت محدوده شهر سنندج|ناشر=وبگاه رسمی شهرداری سنندج|بازبینی=۱۷ اکتبر ۲۰۰۹|archive-date=۴ اوت ۲۰۰۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20090804111812/http://www.cityofsanandaj.ir/Fa/SanadajView/SanandajView.aspx|url-status=dead}}</ref> سنندج در ۴۵۰ کیلومتری جنوب غربی [[تهران]]، سر راه [[کرمانشاه]] به [[مهاباد]] و [[ارومیه]]، قرار دارد. جمعیت این شهر بر پایه برآورد سال ۱۴۰۰ خورشیدی، ۵۵۰٬۰۰۰ نفر بوده‌است.<ref name="نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵"/>

از سنندج با عناوینی همچون «یکی از پایتخت‌های موسیقی جهان»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج پایتخت موسیقی جهان معرفی شد. - پایگاه خبری بانک مسکن|نشانی=https://www.hibna.ir/Fa/News/69205/سنندج-پایتخت-دف-جهان-معرفی-شد-|وبگاه=www.hibna.ir|بازبینی=2023-02-02}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری شبستان|نشانی=http://www.shabestan.ir/|وبگاه=خبرگزاری شبستان|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa|archive-date=۱۴ سپتامبر ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210914082805/http://shabestan.ir/|url-status=dead}}</ref>، «پایتخت دف جهان»، «پایتخت نوروز جهان»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج پایتخت نوروز جهان|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-عکس-استان-ها-148/1209998-سنندج-پایتخت-نوروز-جهان|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج پایتخت نوروز جهان|نشانی=https://www.isna.ir/photo/1400122621291/سنندج-پایتخت-نوروز-جهان|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2022-03-17|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=عنوان پایتخت نوروز جهان برازنده و شایسته سنندج است|نشانی=https://fa.irunesco.org/عنوان-پایتخت-نوروز-جهان-برازنده-و-شایس/|وبگاه=کمیسیون ملی یونسکو ایران|تاریخ=2022-03-18|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa-IR|نام=گروه|نام خانوادگی=آموزش}}</ref>، «شهر مساجد»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهر مساجد کجاست؟|نشانی=https://www.isna.ir/news/91090702892/شهر-مساجد-کجاست|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2012-11-27|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa}}</ref>، «شهر هزار مجسمه» و «شهر هزار تپه» یاد شده است. سنندج در سال ۱۴۰۱  به عنوان [[پایتخت کتاب ایران]] شناخته شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج پایتخت کتاب ایران شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5385328/سنندج-پایتخت-کتاب-ایران-شد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-12-27|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج پایتخت کتاب ایران شد- اخبار کردستان - اخبار استانها تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/10/06/2633256/سنندج-پایتخت-کتاب-ایران-شد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa}}</ref> همچنین در سال ۲۰۱۹ از طرف [[یونسکو]] «شهر خلاق موسیقی» لقب گرفت و به‌عنوان یکی از ۲۸ شهر خلاق موسیقی به عضویت [[شبکه شهرهای خلاق|شبکۀ جهانی شهرهای خلاق]] این سازمان درآمد.<ref>https://www.irna.ir/news/83536578/سنندج-به-عنوان-شهر-خلاق-موسیقی-ثبت-جهانی-شد</ref><ref>https://en.unesco.org/creative-cities/events/unesco-designates-66-new-creative-cities</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج؛ شهر خلاق موسیقی|نشانی=https://www.softinja.com/articles/municipality/sanandaj-creative-music-city|وبگاه=www.softinja.com|بازبینی=2023-02-02}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سنندج شهر خلاق موسیقی|نشانی=https://fa.irunesco.org/سنندج-شهر-خلاق-موسیقی/|وبگاه=کمیسیون ملی یونسکو ایران|بازبینی=2023-02-02|کد زبان=fa-IR}}</ref> 

سنندج از دید موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی دوران [[صفویان|صفوی]] و [[قاجار]]، از بافت شهری سنتی با ارزشی برخوردار است که سازه‌های مسکونی و سودمند زیادی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی مانده‌است؛ این شهر دارای محدودهٔ بافت تاریخی-فرهنگی با گستردگی‌ای برابر ۱۲۰ هکتار است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://today.ir/site/articles.aspx?agent=isna.ir%2FISNA%2FNewsView.aspx%3FID%3DNews-1403070&Lang=P&Lang=P&language=Persian&category=Miras+Farhangi+&+Gardeshgari+News%2F|عنوان=محدودهٔ بافت تاریخی فرهنگی سنندج ابلاغ شد|بازبینی=۲۰ مارس ۲۰۱۴|archive-date=۱۹ ژوئیه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210719230720/http://www.today.ir/site/articles.aspx?agent=isna.ir%2FISNA%2FNewsView.aspx%3FID%3DNews-1403070&Lang=P&Lang=P&language=Persian&category=Miras+Farhangi+&+Gardeshgari+News%2F|url-status=dead}}</ref><ref name="kurdistan.ichto.ir">http://kurdistan.ichto.ir {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140909123005/http://kurdistan.ichto.ir/ |date=۹ سپتامبر ۲۰۱۴}}?</ref> این شهر از دوران گذشته از مراکز مهم [[اهل‌سنت ایران]] بوده‌است.<ref name="SharqN01">{{یادکرد وب|عنوان=اهل سنت ایران|نشانی=https://www.magiran.com/article/3621443/|وبگاه=روزنامه شرق (1396/06/12)|بازبینی=2022-11-01}}</ref> در این شهر، زبان [[کردی اردلانی]] به‌عنوان زبان گفتاری و [[زبان فارسی]] به‌عنوان زبان آموزش و نامه‌نگاری‌های رسمی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

== نام ==
از شهر سنندج در بسیاری از متون تاریخی با نام ''سنه'' یاد شده و چون دژ آن از لحاظ نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه‌دژ نامیده‌اند. این واژه در نتیجۀ دگرگونه آوایی به سنندج بدل شد. [[ژاک دمورگان]] که در اواخر پادشاهی [[ناصرالدین‌شاه]] به ایران آمده، همه‌جا از این شهر با نام سنه یاد کرده‌است.{{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۰}} مردم بومی سنندج گاه این شهر را «کورسان» می‌نامند.

[[بابا مردوخ روحانی]] در کتاب خود دربارهٔ ریشۀ نام سنندج می‌نویسد:

{{گفتاورد|خود [[مردم کرد|کردها]] سنندج را «سنه» می‌خوانند و نام اصلی آن گویا همین بوده‌است؛ اما بعد از بنای برج و باروی حکومتی آن را «سنه‌دژ» گفته‌اند که سنندج تحریف و تعریبی از آن است. برخی معتقدند که اصل آن «سانان دژ» بوده به معنی قلعه و محل سانها، زیرا سان در لهجه [[کردی گورانی]]، معنی سلطان می‌بخشد چنان‌که «کانی سانان» نیز به معنی محل سلاطین است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ مشاهیر کرد|نام=بابا مردوخ|نام خانوادگی=روحانی|جلد=سوم|صفحه=۲۳۹}}</ref>}}

پیشینه سکونت در محل کنونی شهر سنندج (سنه یا سنه‌دژ) به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. با این وجود شهر نو سنندج در دورهٔ [[صفویان|صفوی]] و در روزگار شاه‌صفی در سال ۱۰۴۶ هجری قمری توسط [[سلیمان‌خان اردلان]] پایه‌گذاری شده‌است. تا پیش از [[دوره قاجار|دورهٔ قاجار]] از این شهر به‌نام سنه یاد می‌شده‌است اما پس از این دوره به سنندج تغییر نام یافت.<ref name="kurdistan.ichto.ir"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/diakonoff-igor-mikhailovich-1914-1999-russian-orientalist-of-international-standing|عنوان=iranicaonline.articles/diakonoff-igor-mikhailovich-1914-1999-russian-orientalist-of-international-standing}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSW7NWVy9VQAfLwIhzUgWkwPaTq1lUm9Z2COsdcnSrdDcfRR8iw|عنوان=//encrypted-tbn0.gstatic/images?q=tbn:ANd9GcSW7NWVy9VQAfLwIhzUgWkwPaTq1lUm9Z2COsdcnSrdDcfRR8iw}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اخبار-101/18708-قدمت-شهر-سنندج-ب|عنوان=https://www.ilna.ir/قدمت شهر سنندج}}</ref><ref name="قرخلو، مهدی"/>

=== تاریخچه‌ای از منطقهٔ سنندج ===
[[پرونده:Sine Dej.jpg|چپ|بندانگشتی|دژ سنندج در زمان گذشته]]
[[پرونده:Golestan Palace Album No. 100-32.2.jpg|بندانگشتی|دور نمای سنندج در دوران قاجار(عکس از آرشیو سایه کاخ گلستان)]]
پس از نابودی دژ حسن‌آباد در سال ۱۰۴۶ هجری قمری در زمان فرمانروایی [[شاه صفی یکم|شاه‌صفی]]، [[سلیمان‌خان اردلان]] پسر [[تیمورخان اردلان]] از بستگان مورد اعتماد شاه‌صفی به کردستان آمد، مرکز ایالت کردستان را از حسن‌آباد به سنندج جا به جا کرد و شهر سنندج را در محل روستای سنه پی نهاد و دژ حکومتی را بر بالای تپه‌ای به بلندای ۲۰ متر در کنار روستای سنه (که امروزه به باشگاه افسران معروف است) ساخت و در بیرون و پیرامون دژ؛ خانه، گرمابه، بازار و مسجدی ساخت و رشته کاریزی نیز در دشت «سرنوی» پی نهاد و آب آن را به شهر و میان دژ آورد. دژی را که «سلیمان‌خان» بنا نهاد «سنه‌دژ» نامیدند که بر اثر گذشت زمان و تلفظ‌های گوناگون به «سنه‌دج» و سپس «سنندج» دگرگون شد. سازهٔ اصلی آن از زمان خسروخان اول تا امان‌الله‌خان اول طول کشید. [[حسنعلی خان اردلان|حسنعلی‌خان اردلان]]، والی سنندج در سال ۱۱۱۶ هجری قمری درمیان دژ حکومتی چند تالار و عمارت بنا می‌کند و سپس مسجد و مدرسه‌ای بزرگ در شهر سنندج برپا می‌کند که دو منار بلند داشته‌است. این دو منار یک‌صد سال پابرجا بود تا اینکه «[[امان‌الله خان اردلان|امان‌الله‌خان اردلان]]» والی کردستان که مردی سخت مذهبی و تندرو بود، آن را ویران کرده و به جایش مسجد و دو منار و باغی به نام فردوس ساخت.

== وضعیت طبیعی ==
==== جغرافیا ====
[[پرونده:Abidar park.jpg|بندانگشتی|آبیدر(ئاویەر)]]سنندج، مرکز [[استان کردستان]] با گستره‌ای نزدیک به ۳ هزار و پانصد هکتار در [[غرب ایران]] و در بخش جنوبی [[استان کردستان]] قرار دارد.

[[پرونده:S-melat park winter.jpg|بندانگشتی|پارک ملت]]

==== آب و هوا ====
آب و هوای شهر سنندج سرد و نیمه‌خشک و گرایش به مرطوب است. در فصل بهار و تابستان هوای معتدل دارد. متوسط دمای سنندج در بهار ۱۵٬۲۰، در تابستان ۲۵٬۲۰، در پاییز ۸٫۴۰ و در زمستان ۳٫۲۰- درجهٔ سانتی‌گراد است. بیشترین دمای ثبت شده در تیر ماه نزدیک °۴۴ و کمترین آن در دی ماه، °۳۱٫۰- درجهٔ سانتی‌گراد است. بارندگی سالانه به‌گونه میانگین ۵۰۰ میلی‌متر بوده و بیشترین روزانه، ۷۷ میلی‌متر است.{{Weather box|width=auto|location=Sanandaj (1959-2010)|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=17.5|Feb record high C=21.4|Mar record high C=27.6|Apr record high C=32.8|May record high C=36.6|Jun record high C=40.4|Jul record high C=44.0|Aug record high C=43.0|Sep record high C=39.4|Oct record high C=32.3|Nov record high C=26.0|Dec record high C=22.9|Jan high C=5.5|Feb high C=7.9|Mar high C=13.7|Apr high C=19.5|May high C=25.5|Jun high C=32.7|Jul high C=37.0|Aug high C=36.5|Sep high C=31.8|Oct high C=24.3|Nov high C=15.4|Dec high C=8.9|Jan mean C=0.1|Feb mean C=2.0|Mar mean C=7.1|Apr mean C=12.2|May mean C=17.0|Jun mean C=22.7|Jul mean C=27.2|Aug mean C=26.6|Sep mean C=21.2|Oct mean C=15.2|Nov mean C=8.4|Dec mean C=3.2|Jan low C=-5.3|Feb low C=-3.9|Mar low C=0.5|Apr low C=4.9|May low C=8.5|Jun low C=12.6|Jul low C=17.5|Aug low C=16.6|Sep low C=10.6|Oct low C=6.2|Nov low C=1.4|Dec low C=-2.5|Jan record low C=-28.0|Feb record low C=-31.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.0|May record low C=-2.0|Jun record low C=3.0|Jul record low C=7.0|Aug record low C=5.0|Sep record low C=1.0|Oct record low C=-4.6|Nov record low C=-14.0|Dec record low C=-23.6|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=62.0|Feb precipitation mm=60.7|Mar precipitation mm=77.1|Apr precipitation mm=71.7|May precipitation mm=36.5|Jun precipitation mm=2.2|Jul precipitation mm=0.9|Aug precipitation mm=0.4|Sep precipitation mm=0.9|Oct precipitation mm=26.7|Nov precipitation mm=56.8|Dec precipitation mm=54.0|Jan snow days=8.0|Feb snow days=6.4|Mar snow days=2.1|Apr snow days=0.3|May snow days=0.0|Jun snow days=0.0|Jul snow days=0.0|Aug snow days=0.0|Sep snow days=0.0|Oct snow days=0.0|Nov snow days=0.6|Dec snow days=3.9|source ۱=[https://irimo.ir]}}

== مردم ==
[[پرونده:Celebration of Nowroz in Sanandaj (1397010111032125313692914).jpg|بندانگشتی|جشن نوروز در استادیوم فوتبال ۲۲ گولان]]
{{مقاله اصلی| مردم کرد}}
مردم سنندج، [[مردم کرد|کُرد]] هستند و به زبان [[زبان‌های کردی|کُردی]] [[کردی سورانی|سورانی]] و لهجۀ [[کردی اردلانی|اردلانی]] سخن می‌گویند. عشایر کرد پراکنده در سنندج شامل کومالی، جاف، مندمی، گلباخی (گلباغی)، شیخ‌اسماعیلی، پیرپیشه، تامازتوزا، کوراکا، لالا، محمود جبرئیلی، بالی‌وند، دراج، بوره‌که، ساکور، لوری کلاه کر، گیوگاش و خه‌ررات هستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شناخت فرهنگ و اقوام ایران‌زمین|سال=۱۳۹۹|نام=حمید|نام خانوادگی=عامریان|ناشر=جهاد دانشگاهی|صفحه=۲۶۳|شابک=۹۷۸-۶۰۰-۴۶۰-۴۱۷-۸}}</ref> جمعیت شهر اکنون به‌ترتیب متشکل از چم‌شاری‌ها (قشلاخی‌ها)، لیلاخی‌ها، سارالی‌ها، کامیارانی و اورامی‌هاست.

{{bar box|title=Ethnic composition of Sanandaj|titlebar=#ddd|left1=Language|right1=percent|float=|bars={{bar percent|[[کرد|کُرد]]|blue|98.8}}
{{bar percent|[[فارس]]|orange|0.7}}
{{bar percent|[[ارمنی]] و [[آشوری‌ها|آشوری]]|grey|0.05}}}}

=== زبان ===
{{مقاله اصلی| زبان کردی}}
زبان مردم سنندج [[سورانی|کُردی سورانی]] و با لهجه [[کردی اردلانی|اردلانی]] است.<ref name="britannica.com">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/521720/Sanandaj</ref> گویش رایج در استان کردستان گویش سورانی لهجه اردلانی است که در سنندج و شهرهای دور و بر رایج است اما [[مکریانی]] گویش دیگر از کردی است که در شهرستان‌های [[پیرانشهر]]، [[مهاباد]]، [[بوکان]]، [[بانه]]، [[سردشت]]، و [[اشنویه]]، [[تکاب]] ، [[شاهین دژ]] ، [[نقده]]([[مکریان]]) رایج است.

=== دین و مذهب ===
{{مقاله اصلی| اهل‌سنت ایران}}
[[پرونده:Jameh Mosque of Sanandaj, 5 Ramadan 1437 (13950322141105962).jpg|بندانگشتی|مسجد جامع سنندج]]
دین مردم سنندج [[اسلام]] با مذهب [[سنی]] [[شافعی]] است. همچنین جمعیتی از مهاجران اهل تشیع (کمتر از ۵٪ جمعیت سنندج) در سنندج زندگی می‌کنند که عمدتاً از کُردهای شیعه هستند و از شهرهای [[بیجار]]، [[قروه]]، [[کرمانشاه]] و …  به این شهر آمده‌اند.<ref>https://mohajertranslate.com/دارالترجمه-رسمی-سنندج/</ref> اقلیت‌های [[مسیحی]] ([[کاتولیک]]) و [[یهودی]] نیز در گذشته در سنندج زندگی می‌کرده‌اند که در دهه‌های گذشته از این شهر مهاجرت کرده‌اند. هنوز شمار اندکی از یهودیان در این شهر به جا مانده‌اند.   

==== مسیحیان ====
در گذشته [[ارمنی‌های ایران|ارمنی‌ها]] و [[آشوری‌ها]]ی مسیحی نیز در این شهر زندگی می‌کردند اما با گذشت زمان از سنندج مهاجرت کردند.

==== یهودیان ====
مدارس آلیانس در سال ۱۳۱۶ هجری قمری در سنندج مانند شهرهای [[همدان]]، [[اصفهان]]، [[شیراز]] و [[کرمانشاه]] که بیشترین تعداد یهودیان را داشتند، تأسیس شدند.<ref name="سنندج">[http://www.iranjewish.com/worldyahood/IRANJEWISH/Essay153_30_sanadag.htm// وبگاه انجمن کلیمیان]</ref> یک محله کامل برای یهودیان وجود داشته و قسمت بزرگ تجارت منطقه را در دست داشتند. در زمان‌های گذشته، ۳ یا ۴ کنیسه وجود داشت ولی هم‌اکنون دو کنیسه فعال است. یک کنیسه کهن هم در سنندج وجود دارد که در نزدیک ۱۵۰ سال پیشینه دارد. در کنیسه سنندج، می‌توان کهن‌ترین نُسَخِ سفر تورات را یافت، که ناب‌ترین پوست آهو را دارا است و جوهر آن از جوهر چینی است. شغل یهودیان قدیمی در سنندج، پارچه‌فروشی و خرده‌فروشی بوده‌است. همچنین، برخی از بناهای کهن سنندج، کار یهودیان قدیمی سنندج است.<ref>[http://kurdpress.ir/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=52729#Title=عاشورا یا روز قتل در سنندج عاشورا یا روز قتل در سنندج]{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{Cite web|title=Language distribution: Kordestan Province|url=http://iranatlas.net/index.html?module=module.language-distribution.kordestan#eyJ0IjoieCIsImkiOiIyYzg5NmZiZWU2ZmNiZTNmNWQ3ODZkNGNjNzIwYWQxYiIsInMiOjE2MzI2MTAyNjI2NjV9|url-status=live|access-date=25 September 2021|website=Iran Atlas}}</ref>

=== جمعیت ===
[[پرونده:Sanandaj city center.jpg|بندانگشتی|خیابان فردوسی]]
جمعیت شهر سنندج در سال ۱۳۳۵ برابر با ۴۰٬۶۴۱ نفر با ۷٬۹۰۰ خانوار بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabId=132|عنوان=ارزیابی اجمالی ظرفیتهای تراکمی شهر|ناشر=وبگاه فرمانداری سنندج|بازبینی=۳۰ اکتبر ۲۰۰۹|archive-date=۱۴ مه ۲۰۱۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20110514155324/http://www.sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabId=132|url-status=dead}}</ref> در سال ۱۳۴۵ جمعیت شهر به ۵۴٬۵۷۸ نفر و ۱۵٬۱۰۶ خانوار رسیده‌است. نرخ [[رشد جمعیت]] در این دوره ۲٫۹۹ درصد بوده‌است که در سنجش با نرخ رشد سایر مراکز استان‌ها در کشور نرخ رشد بالایی می‌باشد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت شهر سنندج در این سال بالغ بر ۳۳۱٬۴۴۶ نفر بوده که از این تعداد ۱۷۱٬۷۲۳ نفر مرد و ۱۷۱٬۷۲۳ نفر زن بوده‌اند. همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر، ۸۱٬۳۸۰ خانوار بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.sci.org.ir/content/userfiles/_census85/census85/natayej/township|عنوان= نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵|ناشر=وبگاه مرکز آمار ایران}}</ref> جمعیت شهر سنندج در [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری‌ها]] از سال ۱۳۳۵ به بعد به گونه زیر بوده‌است.<ref name="رئیس‌دانا ۱">رئیس‌دانا، فریبرز، ''بررسی‌های کاربردی توسعه و اقتصاد ایران''، جلد دوم، تهران: چشمه، چاپ اول: ۱۳۸۰؛ صص ۷۴۹–۷۴۸.</ref><ref name="بولتن‌نیوز ۱">[https://www.bultannews.com/fa/news/151258/شهرهای-ایران-هر-کدام-چقدر-جمعیت-دارند بولتن‌نیوز: ''شهرهای ایران هر کدام چقدر جمعیت دارند؟''، نوشته‌شده در ۲۷ خرداد ۱۳۹۲؛] بازدید در ۲۰ خرداد ۱۳۹۹.</ref>

{|class="wikitable" style="text-align:center"
|-
!سال سرشماری!!جمعیت!!رتبه در کشور
|-
!۱۳۳۵
|۴۰٬۶۴۱
|۲۲
|-
!۱۳۴۵
|۵۴٬۵۷۸
|۲۳
|-
!۱۳۵۵
|۹۵٬۸۷۲
|۲۲
|-
!۱۳۶۵
|۲۰۳٬۹۷۵
|۲۱
|-
!۱۳۷۰
|۲۴۴٬۰۲۹
|۲۲
|-
!۱۳۷۵
|۲۷۷٬۸۰۸
|۲۰
|-
!۱۳۸۵
|۳۱۱٬۴۴۶
|۲۳
|-
!۱۳۹۰
|۳۷۳٬۹۸۷
|۲۲
|-
!۱۳۹۵
|۴۱۲٬۷۶۷
|۲۱
|-
|}

{{پاک‌کن}}
{{هرم جمعیتی
|width=100%
|maxvalue=۲۵۰۰۰
|bg=rgb(100%,100%,100%)
|border=0
|عنوان=هرم جمعیتی سنندج در سال ۱۳۸۵<ref name="amariran">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.sci.org.ir/content/userfiles/_census85/census85/natayej/township/Os12.xls|عنوان=نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵|تاریخ بازدید=۱۳ مارس ۲۰۱۰|ناشر=درگاه ملی آمار ایران}}</ref>
|barcolor=rgb(۰٪,۰٪,۱۰۰٪)
|۶۵+|۸۳۴۹|۷۴۲۳
|۶۰–۶۴|۳۰۷۷|۳۱۲۱
|۵۵–۵۹|۴۳۷۵|۴۳۴۴
|۵۰–۵۴|۷۳۸۵|۶۳۳۹
|۴۵–۴۹|۸۵۸۳|۸۱۳۷
|۴۰–۴۴|۱۰۱۲۹|۹۷۲۹
|۳۵–۳۹|۱۲۳۲۸|۱۱۶۰۶
|۳۰–۳۴|۱۳۲۸۱|۱۲۷۵۱
|۲۵–۲۹|۱۶۸۴۹|۱۶۰۳۴
|۲۰–۲۴|۲۱۶۰۷|۲۲۴۷۱
|۱۵–۱۹|۲۰۷۲۰|۱۹۹۰۸
|۱۰–۱۴|۱۴۴۵۶|۱۳۷۴۸
|۵–۹|۱۰۵۲۴|۱۰۰۶۶
|۰–۴|۱۰۶۹۰|۱۰۰۶۱
}}
{{پاک‌کن}}

=== نامداران ===
از جمله شخصیت‌های برجسته و نامداران سنندج می‌توان به [[محمد مردوخ کردستانی]]، [[احمد مفتی‌زاده]]، [[امان‌الله خان اردلان]]، [[سنجرخان وزیری]]، [[مستوره اردلان]]، [[حسام‌الدین مجتهدی]]، [[اسعد شیخ‌الاسلامی]]، [[یحیی صادق وزیری]]، [[جلال جلالی‌زاده]]، [[فریدون معتمد وزیری]]، [[فرج‌الله آصف]]، [[عبدالحمید بدیع‌الزمانی کردستانی]]، [[علاءالدین سجادی]]، [[حسن امینی]]، [[صالح ادیبی]]، [[بهاءالدین ادب]]، [[جمشید پژویان]]، [[طیفور بطحایی]]، [[ذبیح‌الله منصوری]]، [[میرزاده عشقی]]، [[سید علی‌اصغر کردستانی]]، [[علاءالدین باباشهابی]]، [[مظهر خالقی]]، [[فردین صادق ایوبی]]، [[محی‌الدین حق‌شناس]]، [[هادی ضیاءالدینی]]، [[قطب‌الدین صادقی]]، [[جمیل رستمی]]، [[بهمن قبادی]]، [[ارسلان امیری]]، [[مجید حبیبی]]، [[هومن بهمنش]]، [[حسن کامکار]]، [[بیژن کامکار]]، [[هوشنگ کامکار]]، [[اردشیر کامکار]]، [[مریم بوبانی]]، [[مظفر پرتوماه]]، [[شهرام ایرانی]]، [[یوحنا عیسایی]]، [[هوتن شکیبا]]، [[وریا غفوری]]، [[زبیر نیک‌نفس]]، [[بیژن ذوالفقارنسب]]، [[حامد سهراب‌نژاد]]، [[امجد شکوه‌مقام]]، [[صباح شریعتی]]، [[مسعود حاج‌رسولی]]، [[جمیل لطف‌الله نسبی]]، [[بهرام مهرپیما]]، [[سامان طهماسبی]]، [[منوچهر الیاسی]]، [[یوسف شیلواخ]]، [[سیروان خسروی]]، [[زانیار خسروی]]، [[ناصر رزازی]]، [[عباس کمندی]]، [[شکرالله بابان]]، [[فؤاد بابان]]، [[بهاءالدین نوروزی]]، [[سهیل پارسا]]، [[استفان پانوسی]]، [[صدیق تعریف]]، [[جمشید (خواننده)|جمشید خیری مقدم]]، [[آسو جواهری]]، [[حاوی سنندجی]]، [[حمیدرضا اردلان]]، [[بابا مردوخ روحانی]]، [[صارم‌الدین صادق وزیری]]، [[شهرام علیدی]]، [[جمشید عندلیبی]]، [[محمدجلیل عندلیبی]]، [[بهروز غریب‌پور]]، [[بهزاد غریب‌پور]]، [[فاتح عزت‌پور]]، [[سعید فرج‌پوری]]، [[فریدون صدیقی (روزنامه‌نگار)|فریدون صدیقی]]، [[اردشیر فهیمی]]، [[سوران کردستانی]]، [[ماجد مردوخ روحانی]]، [[محمدجمیل عندلیبی]]، [[فرج‌الله محمودی]]، [[ناصر یمین مردوخی کردستانی]]، [[ملا حسن حزین]]، [[جلال ملکشاه]]، [[شاهو نصرتی]]، [[هانی مجتهدی]]، [[یحیی معتمدوزیری]]، [[حسن یوسف‌زمانی]]، [[حسین یوسف‌زمانی]]، [[آزاد آزادپور]]، [[شقایق باپیری]] اشاره کرد.

== فرهنگ و هنر ==

=== موسیقی ===
[[پرونده:Sanandaj City of Music - UNESCO Creative Cities Network.jpg.jpg|چپ|بندانگشتی|نشان ثبت سنندج به‌عنوان شهر خلاق موسیقی در شبکۀ شهرهای خلاق یونسکو]]
جشنواره «دف، نوای رحمت» یک جشنواره سالانه موسیقی و ویژه برای [[ساز کوبه‌ای]] دف است که دبیرخانه دائمی آن در شهر سنندج قرار دارد.<ref name="mehrnews">https://www.mehrnews.com/news/4011796/فراخوان-نخستین-دوره-بین-المللی-جشنواره-دف-نوای-رحمت-اعلام-شد</ref> این جشنواره از سال ۸۴ به‌صورت استانی کار خود را آغاز کرد، در سال ۸۶ به گونه سراسری ادامه یافت اما در نیمه دولت نخست محموداحمدی‌نژاد تا پایان دولت دوم وی حمایت از جشنواره پایان یافت که این خود باعث توقف جشنواره شد، در سال ۱۳۹۳ جشنواره زنده شد و توانست به کار خود ادامه دهد.<ref name="mehrnews"/> هفتمین دوره جشنواره در سال ۱۳۹۶ به یک جشنواره بین‌المللی تغییر یافت.<ref>https://www.mehrnews.com/news/4075635/لوح-ثبت-ملی-ساختن-ونواختن-دف-به-نام-کردستان-رونمایی-شد</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://www.isna.ir/photo/96061005865/هفتمین-دوره-جشنواره-دف-نوای-رحمت-در-سنندج |عنوان =هفتمین دوره جشنواره «دف نوای رحمت» در سنندج|ناشر = خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)|تاریخ بازدید = ۲۳ مارس ۲۰۱۸|تاریخ = ۳ فروردین ۱۳۹۷}}</</ref>

شهر سنندج در تاریخ ۹ آبان ۱۳۹۸ از طرف [[یونسکو]] به‌عنوان یکی از شهرهای خلاق موسیقی در [[شبکه شهرهای خلاق|شبکۀ شهرهای خلاق]] ثبت شد.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی در یونسکو ثبت جهانی شد |نشانی= http://mehrnews.com/news/4759607|بازبینی= |اثر= |تاریخ= |ناشر=خبرگزاری مهر |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=یونسکو موسیقی سنندج را به فهرست میراث جهانی افزود |نشانی= https://tn.ai/2130628 |بازبینی= |اثر= |تاریخ=|ناشر=خبرگزاری تسنیم|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=UNESCO celebrates World Cities Day designating 66 new Creative Cities |نشانی= https://en.unesco.org/news/unesco-celebrates-world-cities-day-designating-66-new-creative-cities |بازبینی= |اثر= |تاریخ=|ناشر=UNESCO |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>

=== سینماها ===
{{نوشتار اصلی|سینما در سنندج}}
نمایش فیلم در سنندج پیش از افتتاح رسمی نخستین سالن، از سال ۱۳۲۰ در مکان «باغ ملی» (سه راه طالقانی کنونی) با دستگاه آپارات سیار بر روی زمین و بدون صندلی در کنار حوض باغ ملی آغاز شد. نخستین سینمای رسمی سنندج، «سینما فردوسی» بود که در زمین باشگاه قدیم ارتش (بان باشگاه) با آپارات زغالی، در سالنی با ظرفیت ۲۰۰ نفر، به نمایش فیلم‌های هندی و مصری به صورت صامت می‌پرداخت. قیمت بلیط این سینما تنها یک ریال بود.<ref>آیینه سنندج ۰, ۱۳۷۱–۰۸–۰۱</ref> [[پردیس سینمایی بهمن سنندج]] یک مجموعه سینمایی دارای ۷ سالن سینما، تنها سینمای فعال شهر سنندج است.

همچنین سینمای پارک امیریه در دامنه کوه آبیدر با پرده‌ای در ابعاد ۱۲×۲۵ متر، بزرگ‌ترین سینمای روباز جهان محسوب می‌شود و در فصل تابستان به ویژه، هزاران نفر از مردمانی که برای گردش به دامنه کوه آبیدر می‌روند می‌توانند بیننده فیلم‌های سینمایی و سایر برنامه‌ها در این سینما باشند.<ref>http://www.yjc.ir/fa/news/5052282/بزرگترین-سینمای-روباز-جهان-در-آبیدرسنندج</ref>
[[پرونده:Abidar outdoor Cinema.jpg|بندانگشتی|چپ|218px|سینمای روباز آبیدر]]

=== کتابخانه‌های عمومی ===
[[پرونده:Borhaneali2.jpg|چپ|بندانگشتی|کتابخانه عمومی شهید برهان عالی سنندج]]
{| class="wikitable"
|-
! ردیف!!نام
|-
|۱|| فردوسی
|-
| ۲||هه‌ژار
|-
|۳ ||شهید مطهری
|-
| ۴||امام رضا
|-
| ۵||خاتم‌الانبیاء
|-
| ۶|| مستوره اردلان
|-
| ۷|| مرکزی
|-
| ۸||شهید برهان عالی<ref>{{یادکرد وب |عنوان=پرتال اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان کردستان |نشانی=www.kordestanpl.ir |تاریخ بازبینی=22 دسامبر 2019}}</ref>
|}

=== جشن‌ها ===
مردم سنندج نیز مانند دیگر مردمان کُرد جشن‌های [[چهارشنبه سوری]] و [[نوروز]] را به نام یک جشن ملی و باستانی جشن می‌گیرند.<ref>http://www.hamshahrionline.ir/details/205794</ref>

=== روز سنندج ===
{{اصلی|روز سنندج}}
'''روز سنندج''' یا '''روز سنه''' (به [[کردی سورانی|کردی]]: '''ڕۆژی سنه''') برابر با [[۶ اردیبهشت]] هر سال است. این روز سالروز فرمان [[شاه صفی]] بر پایه ساخت شهر سنندج توسط حاکم کردستان سلیمان خان اردلان است.<ref name="دانشگاه کردستان ۱">[https://www.uok.ac.ir/fa/news/story.aspx?NewsID=42190 دانشگاه کردستان: ''فرماندار سنندج: روز "سنه" در تقویم کشور ثبت می‌شود''، نوشته‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۷؛]{{پیوند مرده}} بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref> شورای فرهنگ عمومی استان کردستان در سال ۱۳۹۷ نام‌گذاری این روز را به نام «روز سنه» (روز سنندج) تصویب کرد و نخستین مراسم در بزرگداشت آن در ۶ اریبهشت ۱۳۹۷ برگزار شد.<ref name="کردپرس ۱">[http://kurdpress.com/details.aspx?id=65014 خبرگزاری کُردپرس: ''ویژه‌برنامۀ روز «سنه» در پردیس سینما بهمن سنندج برگزار می‌شود''، نوشته‌شده در ۷ اردیبهشت ۱۳۹۸؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190513014732/http://kurdpress.com/details.aspx?id=65014 |date=13 مه 2019}} بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref>

== مراکز گردشگری و تاریخی ==
=== هتل‌ها ===
{| class="wikitable"
|-
! ردیف!!نام !! درجه !! آدرس
|-
|۱|| هتل بین‌المللی لاله (در دست ساخت) || ۵ ستاره || تکیه و چمن
|-
|۲|| هتل پارسیان سنندج (نامعلوم)<ref>{{یادکرد وب |عنوان=معاون عمرانی استاندار کردستان از پروژه احداث هتل پارسیان سنندج بازدید کرد |نشانی=http://www.pana.ir/news/707133 |ناشر=خبرگزاری پانا (PANA) |تاریخ بازبینی=24 دسامبر 2019}}</ref> || ۵ ستاره<ref>{{یادکرد وب |عنوان=معاون عمرانی استاندار کردستان از پروژه احداث هتل پارسیان سنندج بازدید کرد |نشانی=http://ostan-kd.ir/FA/معاون-عمرانی-استاندار-کردستان-از-پروژه-احداث-هتل-پارسیان-سنندج-بازدید-کرد/ |ناشر=وبگاه رسمی استانداری کردستان |تاریخ بازبینی=24 دسامبر 2019 |archive-date=۱۱ سپتامبر ۲۰۱۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190911033245/http://ostan-kd.ir/FA/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB-%D9%87%D8%AA%D9%84-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF |url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=بیشترین سهم تسهیلات گردشگری به استان کردستان اختصاص یافته‌است |نشانی=http://kurdpress.com/details.aspx?id=78647 |ناشر=خبرگزاری کردپرس |تاریخ بازبینی=24 دسامبر 2019}}{{پیوند مرده}}</ref> ||-
|-
| ۳||هتل شادی || ۴ ستاره || بلوار پاسداران
|-
|۴ ||هتل شاهو (نامعلوم)|| ۴ ستاره || بلوار پاسداران
|-
| ۵||هتل جهانگردی || ۳ ستاره || سه راه شالمان
|-
| ۶||هتل فرهنگیان|| ۲ ستاره || سه راه شالمان
|-
| ۷|| هتل آبیدر|| ۱ ستاره || خ فردوسی
|-
| ۸||هتل جبار|| ۱ ستاره || میدان انقلاب
|-
| ۹||هتل هدایت|| ۱ ستاره || خ فردوسی
|-
| ۱۰||هتل کاج|| ۱ ستاره || خ فردوسی
|-
| ۱۱||هتل ایثار|| ۱ ستاره || بلوارارشاد
|}
شهر سنندج دارای ۱۱ هتل می‌باشد<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تعداد و مشخصات هتل‌ها در استان کردستان |نشانی=https://kurdistan.ichto.ir/سفر-به-کردستان/لیست-مشخصات-هتلها-مهمانپذیرها-و-خانه-مسافرها/هتلهای-استان-كردستان |ناشر=اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان |تاریخ بازبینی=22 دسامبر 2019}}{{پیوند مرده}}</ref> که یک هتل در حال ساخت ۵ ستاره به نام هتل بین‌المللی لاله دارد؛ که در بام سنندج و در [[آبیدر]] و رو به شهر در حال ساخت است.
همچنین سنندج دارای یک هتل چهار ستاره به نام هتل شادی است که با تمامی امکانات رفاهی و گردشگری آماده پذیرایی و استقبال از گردشگران داخلی و خارجی است.

=== موزه‌ها ===
[[موزه سنندج]] (عمارت سالار سعید)، خیابان امام خمینی. معماری و ساخت این ساختمان موزه خود نشان از معماری [[عصر قاجاریه]] دارد. زیر زمین موزه به شکل حوض خانه ساخته شده و دارای سقف گنبدی شکل با تزیینات و آئینه کاری است و در همین قسمت شاه نشین و حوض سنگی به شکل شش ضلعی ساخته شده‌است. جالب‌ترین قسمت موزه ارسی بزرگ تالار است که ۴سال صرف ساختن آن شده‌است. موزه سنندج بخش باستان‌شناسی و مردم‌شناسی است که در بخش باستان‌شناسی آن اشیای دوره‌های مختلف از [[ماقبل تاریخ]] تا دوره قاجار نگهداری می‌شود. در میان اشیای پیش از تاریخ، بخش پیه‌سوزهای مکشوفه از بانه بسیار قابل توجه هستند.
موزه [[تاریخ طبیعی]]، خیابان فلسطین. این موزه وابسته به [[آموزش و پرورش]] استان کردستان می‌باشد. موزه در برگیرنده پیکره جانوران گوناگون منطقه کردستان است که به صورت علمی تاکسیدرمی (خشک) شده و در ویترین‌های مخصوص به نمایش درآمده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://kurdistan.ichto.ir/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۶ سپتامبر ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140909123005/http://kurdistan.ichto.ir/ |archivedate=۹ سپتامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.e-sanandaj.ir/HomePage.aspx?TabID=4623&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۱۵ دسامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141215082832/http://www.e-sanandaj.ir/HomePage.aspx?TabID=4623&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR |url-status=dead}}</ref>

=== عمارت و خانه‌های تاریخی ===
از عمارت و خانه‌های تاریخی شهر سنندج می‌توان به [[عمارت خسروآباد]]، [[عمارت سالار سعید (موزه سنندج)|موزه سنندج]]، [[عمارت مشیر دیوان]]، [[عمارت امجدالاشراف]]، [[عمارت وکیل الملک]]، [[خانه احمدزاده (سنندج)|عمارت احمدزاده]]، [[عمارت فهیمی]] [[سردر فهیم]]، [[عمارت سرهنگ آزموده اردلان]]، [[عمارت ملا لطف‌الله شیخ‌الاسلام]]، [[عمارت ملک التجار]]، [[مجموعه عمارت شیخ محمد باقر غیاثی]]، [[عمارت سالار سعید (موزه سنندج)]]، [[عمارت آصف وزیری (خانه کرد)]]، [[خانه پیر مرادی]]، [[خانه معمار باشی]]، [[خانه آیت‌الله شیخ محمد مردوخ کردستانی]]، [[خانه گله داری سنندج|خانه گله داری]] و [[خانه مجتهدی (سنندج)|خانه مجتهدی]] اشاره کرد.

=== حمام‌ها ===
از حمام‌های تاریخی سنندج می‌توان به [[حمام شیشه]]، [[حمام خان سنندج|حمام خان]]، [[حمام صلاحی]]، [[حمام عبدالخالق]]، [[حمام عمارت آصف]]، [[حمام عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام]]، [[حمام وکیل الملک]]، اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://kurdistan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=2147 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۶ سپتامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۷ سپتامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140907004914/http://kurdistan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=2147 |url-status=dead}}</ref>

=== دیگر آثار تاریخی ===
[[پل قشلاق|پل تاریخی قشلاق]] واقع در شرق سنندج، بر روی رودخانه قشلاق ساخته شده که از آثار [[دوره صفویه]] و زندیه است.
* [[ساختمان شهرداری سنندج|ساختمان شهرداری]] این ساختمان در زمان دولت دکتر مصدق و توسط «[[ابراهیم مختار پوریان]]» معمار سنندجی ساخته شده‌است.

=== جاذبه‌های مذهبی ===
سنندج بالغ بر ۱۴۰ [[مسجد]] دارد،<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سهم دوبرابری اهل سنت از مساجد ایران/ تهران محرومترین شهر از مسجد |نشانی=http://mehrnews.com/news/3745366 |ناشر=خبرگزاری مهر |تاریخ بازبینی=22 دسامبر 2019}}</ref> بیشتر منابع از شهر سنندج به‌عنوان شهر [[مساجد ایران]] یاد می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سنندج شهر مساجد / استان کردستان از لحاظ دارا بودن مسجد، مقام اول کشور دارد |نشانی=https://dana.ir/397403 |تاریخ بازبینی=22 دسامبر 2019}}</ref>

==== مساجد ====
از مساجد تاریخی سنندج می‌توان به [[مسجد و زیارتگاه هاجره خاتون]]، [[مسجد امین]]، [[مسجد خورشید لقا خانم]]، [[مسجد دارالاحسان]]، [[مسجد دارالامان]]، [[مسجد رشید قلعه بیگی]]، [[مسجد وکیل سنندج|مسجد وکیل]]، [[مسجد وزیر]] اشاره کرد.

==== دارالقران بین‌المللی سنندج ====
هم‌اکنون در حال ساخت است که به گفته [[سید محمد حسینی شاهرودی (نماینده ولی فقیه)|سید محمد حسینی شاهرودی]] [[نماینده ولی فقیه]] در استان کردستان هدف آن را ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.farsnews.ir/13961118000335 |عنوان =ساخت دارالقرآن بین‌المللی سنندج از محل اعتبارات سفر رهبری|ناشر = خبرگزاری فارس|تاریخ بازدید = ۲۳ مارس ۲۰۱۸|تاریخ = ۳ فروردین ۱۳۹۷}}</</ref>

==== امامزاده‌ها ====
[[پرونده:ورودی قدیمی مسجد هاجرخاتون.jpg|thumb|left|200px|نگاره‌ای از درب قدیمی [[مسجد هاجرخاتون|مسجد و زیارتگاه هاجر خاتون]].{{سخ}}هاجر خاتون دختر [[موسی کاظم]] و خواهر [[علی بن موسی الرضا]] است و مرقد او در مسجدی در این شهر قرار دارد.]]

از دیگر مکان‌های مذهبی اسلامی می‌توان به، [[امامزاده پیر عمر|امامزاده پیرعمر سنندج]]، [[امامزاده پیرمحمد]]، [[مقبره شرف الملک اردلان]]، [[مقبره شیخ محمد باقر غیاثی]] و [[مقبره هاجر خاتون]] خواهر [[علی بن موسی الرضا]] اشاره کرد.<ref name="kurdistan.ichto.ir"/>

==== مکان‌های مذهبی دیگر ادیان ====
از مکان‌های مذهبی دیگر ادیان که در حال حاضر پابرجا مانده‌است می‌توان به [[کلیسای سنندج]] و [[کنیسه یهودیان سنندج]] اشاره کرد.<ref name="kurdistan.ichto.ir"/>

==== جشن‌های مذهبی ====
مردم سنندج، [[عید فطر]] و [[عید قربان]] و [[میلاد پیامبر]] را به عنوان اعیاد مذهبی، جشن می‌گیرند.
از دیگر جاذبه‌های شهر سنندج مراسم عرفانی دراویش می‌باشد که به صورت هفتگی در برخی تکایای آن اجرا می‌گردد و گردشگرانی از این مراسم دیدن می‌نمایند.
در استان کردستان دو فرقه عمده تصوف وجود دارد: [[قادریه]] و [[نقشبندیه]]<ref name="ostan-kd.ir">{{یادکرد وب |url=http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=93#p3-17 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141226210637/http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=93#p3-17 |archivedate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref>

=== اماکن تفریحی ===
==== جاذبه‌های طبیعی ====
استان کردستان از طبیعتی زیبا برخوردار است و جنگل بخشی از زیبایی‌های استان را شکل بخشیده‌است. جنگل‌های استان در اطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل‌های شمال کشور در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارد. معروف‌ترین درختان جنگلی این جنگل‌ها بلوط، گلابی، [[زبان گنجشک]] (ون)، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی، زالزالک، آلبالو جنگلی، بادام تلخ، افرا و درخت‌هایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه‌است. از جاذبه‌های طبیعی می‌توان جنگل‌های اطراف سنندج که مساحت آن حدود ۷۸٬۰۰۰ هکتار است و در جنوب سنندج واقع شده‌اند، [[آبیدر|پارک جنگلی آبیدر]]، پارک ملت نام برد.
[[پرونده:Kamyaran sanandaj road.jpg|بندانگشتی|وسط|600px|مناظر اطراف جاده سنندج، [[کامیاران]].]]
باغ‌سازی نزد ایرانیان سابقه دیرینه‌ای دارد. در این میان چهار باغ به خاطر چهار عنصر مقدس و گردونه زندگی، از اهمیت خاصی برخوردار بود.
باغ‌سازی در کردستان به دلیل علاقه‌مندی والیان کردستان به سبک [[معماری ایرانی]] و باغ‌سازی ایرانی، رونق و گسترش یافت. از چندین چهار باغ، اکنون فقط نام برخی از آن‌ها در کردستان باقی مانده‌است برخی از .. باغ‌های این شهر.. عبارت است از [[باغ امیریه]]، [[باغ امانیه|باغ امانیه و]] [[چهارباغ خسروآباد]] که یکی از زیباترین چهار باغ‌هایی که در ایران پس از چهار باغ اصفهان ساخته شد بود. این باغ که دقیقاً به وسیلهٔ چهار خیابان به چهار قسمت تقسیم شده بود، تا حدود سال ۱۳۴۵ نیز موجود بود، اما شهرسازی جدید موجب شد تا به جای آن خانه‌هایی که اکنون پیرامون این عمارت وجود دارند، احداث شوند. جز درختان پیرامون عمارت و جوی آب مرکزی، دیگر عناصر چهار باغ از بین رفته و بسیاری از درختان و حوضچه‌ها نابود شده‌اند.

==== قلل مرتفع ====
به علت کوهستانی بودن منطقه هر ساله تعداد بسیاری از کوهنوردان به قلل مشهور و مرتفع سنندج صعود می‌نمایند.
مهم‌ترین قلل این شهرستان عبارتند از: آبیدر، سلطان [[سراج الدین]]، آوالان در جنوب سنندج، خاتون شیشه‌ڕێ در شرق سنندج (گردنه لیلاخ) شاه نشین در ژاوه رود، کوه کوچک در جنوب غربی و کوه چرخ لان در جنوب غربی سنندج.<ref name="ostan-kd.ir"/>

==== مجموعه پارک تفریحی آبیدر ====
[[پرونده:Sanandaj 2015 vs 2022.jpg|بندانگشتی|نمای شهر سنندج و پارک آبیدر در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۲۲]]
این مجموعه در غرب سنندج و در انتهای خیابان آبیدر بر دامنه کوه آبیدر قرار گرفته‌است. شهر سنندج از فراز این پارک چشم‌انداز بسیار زیبائی دارد. چندین باغ و چشمه طبیعی در این پارک وجود دارد. یکی از بزرگ‌ترین باغ‌های این مجموعه باغ امیریه می‌باشد که دارای سینما نیز می‌باشد. این مجموعه از قدیم‌الایام تفریحگاه مردم سنندج بوده و کوه آبیدر دارای محبوبیت خاصی میان مردم است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=93#p3-2 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141226210637/http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=93#p3-2 |archivedate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> مجسمه‌ای در یادبود مقاومت مردم کردستان در جنگ در پارک آبیدر ساخته شده‌است که از آثار [[هادی ضیاءالدینی]] است. این مجسمه پدری کُرد را نشان می‌دهد که دو فرزندش را در آغوش کشیده و رو به سوی شهر سنندج دارد. این مجسمه ۱۵ متر ارتفاع دارد و بر روی فونداسیونی به ارتفاع ۷ متر قرار گرفته‌است و بلندترین مجسمهٔ ایران به‌شمار می‌آید.<ref name="ایسنا ۱">[https://www.isna.ir/photo/99020906495/نصب-بزرگترین-مجسمه-در-سنندج-با-موضوع-مقاومت-مردم-کردستان خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): ''نصب بزرگ‌ترین مجسمه در سنندج با موضوع مقاومت مردم کردستان''، نوشته‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹؛] بازدید در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۹.</ref><ref name="همشهری ۱">[https://www.hamshahrionline.ir/photo/507051/تصویر-نصب-اثر-جدید-هادی-ضیاء-الدینی-در-پارک-جنگلی-آبیدر همشهری آنلاین: ''نصب اثر جدید هادی ضیاءالدینی در پارک جنگلی آبیدر''، نوشته‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹؛] بازدید در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۹.</ref>

==== سد وحدت ====
از دیگر جاذبه‌های سنندج می‌توان به [[سد وحدت]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://kurdistan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=2172 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۶ سپتامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۷ سپتامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140907030646/http://kurdistan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=2172 |url-status=dead}}</ref>

== محله‌ها ==
از محلات رسمی شهری سنندج می‌توان به پل بند (نظام‌آباد)، [[چهارباغ (سنندج)|چهارباغ]]، تازآباد، [[سرتپوله]]، [[آغه زمان]]، [[قطارچیان]]، [[قلعه چهارلان]]، میدان اقبال، پادگان، اکباتان، عباس‌آباد، پردیس، مردوخ، شالمان، تختی، [[شهرک بهاران]]، پاسداران (۶ بهمن)، کلکه جار، جار نصرالله‌خان، مبارک‌آباد، جورآباد بالا و پایین، تقتان، شریف‌آباد، بردشت، [[گریاشان (سنندج)|گریاشان]]، گلشن، سپور آباد، پیرمحمد و بهارمست اشاره کرد.<ref>[http://e-sanandaj.ir/DesktopModules/News/NewsView.aspx?TabID=1&Site=douranportal&Lang=fa-IR&ItemID=2027&mid=13881&wVersion=Staging پورتال شهرداری سنندج] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140324231611/http://e-sanandaj.ir/DesktopModules/News/NewsView.aspx?TabID=1&Site=douranportal&Lang=fa-IR&ItemID=2027&mid=13881&wVersion=Staging |date=۲۴ مارس ۲۰۱۴}}، بازدید: ژوئیه ۲۰۱۲.</ref>

از سایر محلات شهر که بعدها و با گسترش شهر به سنندج پیوستند می‌توان به فرجه، حاجی‌آباد، چم حاجی نسه، تپه شیخ محمد باقر، گردی گرول، غفور (زورآباد پیشین)، [[تقتقان]]، [[کانی کوزله (سنندج)|کانی کوزله]]، کمربندی، شهدا (فرح) و عباس‌آباد اشاره کرد.<ref name="قرخلو، مهدی">قرخلو، مهدی - عبدی ینگی‌کند، ناصح - زنگنه شهرکی، سعید: تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد: شهر سنندج). در نشریه: «پژوهش‌های جغرافیای انسانی»، تهران: پاییز ۱۳۸۸ - شماره ۶۹ (علمی-پژوهشی). (از صفحه ۱ تا ۱۶).</ref>

== سیاست ==
=== دفتر نمایندگی وزارت امورخارجه ===
در تاریخ ۰۲–۰۷–۱۳۹۲ دفتر نمایندگی [[وزارت امور خارجه]] در سنندج به افتتاح رسید.<ref name="ilna.ir">http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=107183</ref>
این دفتر در محله مبارک آباد سنندج در خیابان جمیل شهسواری واقع شده‌است.<ref name="ilna.ir"/>

=== شهرداری ===
{{اصلی|شهرداری سنندج}}
[[پرونده:Sanandaj Municipality logo.svg|چپ|100px|لوگوی شهرداری سنندج]]
شهرداری سنندج، مؤسسه عمومی غیردولتی است که در ۱۳۰۰ خورشیدی با نام بلدیه ایالت کردستان، تأسیس شد و اداره شهر سنندج را به عهده دارد. مسئولیت اداره این سازمان با شهردار سنندج است که پیش از این با حکم وزیر کشور ایران منصوب می‌گردید اما اکنون از طریق آرای شورای شهر سنندج انتخاب می‌شود. ساختمان شهرداری سنندج اولین ساختمان شهرداری سنندج به شیوه مدرن است که در زمان مصدق ساخته شده‌است. شهردار سنندج از مهر ۱۴۰۰، سید انور رشیدی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهرداری سنندج {{!}} شهردار سنندج|نشانی=https://sanandaj.ir/شهردار-سنندج|وبگاه=sanandaj.ir|بازبینی=2023-11-09}}</ref>
شهرداری سنندج، شامل ۳ منطقه شهری و ناحیه ویژه [[شهرک بهاران|بهاران]] است که اداره هر منطقه به عهده شهردار آن منطقه که توسط شهردار سنندج انتخاب می‌شود و با نظارت «معاون امور مناطق» فعالیت می‌کند.

== اقتصاد ==
=== صنعت ===
شهر سنندج دارای [[نیروگاه سیکل ترکیبی]]<ref>[http://shana.ir/141136-fa.html شانا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511233925/http://shana.ir/141136-fa.html |date=۱۱ مه ۲۰۱۱}}، بازدید «مارس ۲۰۰۹.</ref> و چهار [[شهرک صنعتی]] است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://amutbar.com/fa/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%A9-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 |عنوان=شهرک صنعتی های استان کردستان | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref>

شرکت تراکتورسازی کردستان نیز که در سنندج مستقر است در تاریخ ۱۵/۴/۸۴ به ثبت رسیده‌است و در حال حاضر تراکتورهای موردنیاز استان‌های [[غرب ایران]] را تأمین می‌کند.<ref>[http://www.parstradeshow.com/CompanyDetail.aspx?coid=573288 پی‌تی‌اس]، بازدید: مارس ۲۰۰۹.</ref>

صنایع کارخانه‌ای نساجی، کفاشی، چرم‌سازی، تولید شیر [[پاستوریزه]]، کاغذسازی، تولیدات شیمیایی، تولیدات برق و الکترونیک و فلزی، تولیدات کانی غیر فلزی، فراورده‌های غذایی و داروسازی از جمله صنایع [[شهرستان سنندج]] هستند. 
در این شهرستان معادن زیادی نیز وجود دارد که به علت مرغوبیت جنبه صادرات دارند.<ref>[http://www.afarineshdaily.ir/afarinesh/News.aspx?NID=24416 روزنامهٔ آفرینش، تاریخ خبر ۱۳۸۶/۰۹/۲۰] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511121333/http://www.afarineshdaily.ir/afarinesh/News.aspx?NID=24416 |date=۱۱ مه ۲۰۱۱}}، بازدید: مارس ۲۰۰۹.</ref>

شهر سنندج یکی از مراکز مهم قالی‌بافی ایران است که قالی‌های آن به صورت بسیار ظریف و تک‌پود با گره متقارن بافته می‌شود.<ref>ماهنامه خبری سازمان صنایع دستی ایران، شمارهٔ ۱۴، ص ۲۴</ref>

[[سد قشلاق|سد مخزنی وحدت]] (قشلاق)، که در ده کیلومتری شمال شهر بر رودخانه قشلاق احداث شده و دریاچه وحدت را به وجود آورده‌است و همچنین سد آزاد یک سد سنگریزه ای با هسته رسی است که در ۴۰ کیلومتری غرب سنندج در استان کردستان ساخته شده‌است. [[آب آشامیدنی]] اهالی سنندج را تأمین می‌کنند.<ref>فرهنگ جغرافیائی آبادی‌های کشور، ج ۳۵، ص ۱۹۵.</ref>

مجتمع پتروشیمی کردستان در جاده سنندج- کرمانشاه و در فاصله ۶ کیلومتری سنندج و در مجاورت روستای «سرنجیانه» سنندج واقع است و بزرگ‌ترین واحد صنعتی این شهر به‌شمار می‌رود. این مجتمع در اسفند ۹۵ به بهره‌برداری رسید. مجتمع پتروشیمی کردستان، یکی از ۸ مجتمع پتروشیمی‌است که در مسیر [[خط لوله اتیلن غرب]]، در استان‌های غربی ایران ساخته می‌شود.<ref>[http://www.iranpetronet.com/data/cat22/85/8/003116.php ایران پترونت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070603073736/http://www.iranpetronet.com/data/cat22/85/8/003116.php |date=۳ ژوئن ۲۰۰۷}}، بازدید: مارس ۲۰۰۹.</ref>

{{-}}
[[نیروگاه سیکل ترکیبی سنندج]] شامل چهار واحد گازی و دو واحد بخار با ظرفیت نامی ۹۵۶ مگاوات در هفت کیلومتری این شهر قرارداد.

=== بازارها ===
مشهورترین و تاریخی‌ترین بازارهای سنندج عبارت اند از [[بازار سنندج|بازارتاریخی سنندج]] و [[بازار سرتپوله]].
[[بازار سنندج]] در دو طرف [[خیابان انقلاب]] قرار گرفته و در سال ۱۰۴۶ ه‍.ق هم‌زمان با مرکزیت شهر سنندج به‌عنوان [[مرکز حکومت]] اردلان‌ها ساخته شده‌است. پلان این بازار به صورت مستطیل بزرگی است که در اثر خیابان کشی دوران [[حکومت پهلوی]] به دو بخش تقسیم شده و بخش شمالی آن بازار سنندجی است و بخش جنوبی آن بازار آصف نام گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب | 1 = | عنوان = توانمندی‌های استان کردستان در زمینه‌های میراث فرهنگی و گردشگری | ماه = | ناشر = وب سایت استانداری کردستان | نشانی = http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=93#p3-17 | بازبینی = | کد زبان = fa | archiveurl = https://web.archive.org/web/20141226210637/http://www.ostan-kd.ir/Default.aspx?TabId=93#p3-17 | archivedate = ۲۶ دسامبر ۲۰۱۴ | dead-url = yes}}</ref>

== ترابری ==
=== فرودگاه ===
{{نوشتار اصلی|فرودگاه سنندج}}

''فرودگاه بین‌المللی سنندج'' در جنوب شرقی شهر سنندج و در ابتدای جاده سنندج – کرمانشاه قرار گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آشنایی با فرودگاه سنندج | Sanandaj Airport |نشانی=https://iranairems.com/sanandaj-airport-details// |تاریخ بازبینی=22 دسامبر 2019}}</ref>

==== پرواز داخلی ====
در حال حاضر در نوبت صبح روزانه یک پرواز از سنندج به تهران و بلعکس توسط شرکت آسمان و در نوبت بعدازظهر نیز یک پرواز توسط [[هواپیمایی قشم]] از سنندج به تهران و بالعکس انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://snjairport.ir/FlightSchedule.aspx |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۶ سپتامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۷ سپتامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140907005306/http://snjairport.ir/FlightSchedule.aspx |url-status=dead}}</ref>

=== راه‌آهن ===
{{نوشتار اصلی|ایستگاه راه‌آهن سنندج}}

پس از ۱۸ سال، راه‌آهن همدان-سنندج در ۱۱ آبان ۱۴۰۲ گشوده‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس - راه‌آهن همدان ـ سنندج با حضور رئیس‌جمهور افتتاح شد|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14020810000709/راه‌آهن-همدان-ـ-سنندج-با-حضور-رئیس-جمهور-افتتاح-شد|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2023-11-02|بازبینی=2023-11-09}}</ref>

=== پایانه اتوبوس‌رانی ===
سنندج دارای دو پایانهٔ مسافربری مرکزی و شمال‌غرب است. در این دو پایانه ۲۴ تعاونی فعال هستند که ۱۳ تعاونی اتوبوسرانی، شش تعاونی مینی‌بوسرانی و پنج تعاونی سواری آمادهٔ خدمت‌رسانی به مسافران هستند.<ref>https://www.mehrnews.com/news/4816746/یک-میلیون-نفر-مسافر-از-طریق-پایانه-های-مسافربری-سنندج-جابجا-شد</ref>

=== تاکسی ===
بیش از ۳۲۰۰ تاکسی در سنندج فعالیت دارند.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/07/08/2078668/سنندج-شهر-تاکسی-ها/photo/1</ref>

== شهرهای خواهرخوانده ==
* {{پرچمک|Kurdistan}} [[سلیمانیه]]، [[اقلیم کردستان]]
* {{پرچمک|AUT}} [[وین]]، [[اتریش]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=موسیقی سنندج ظرفیت توسعه ارتباطات بین ایران و اتریش است |نشانی=http://fna.ir/ddrz4n |تاریخ بازبینی=31 ژانویه 2022 |خبرگزاری=خبرگزاری فارس |ناشر=farsnews.ir}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=خواهرخواندگی سنندج و وین |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/469474/خواهرخواندگی-سنندج-و-وین |تاریخ بازبینی=31 ژانویه 2022 |خبرگزاری=همشهری آنلاین |ناشر=hamshahrionline.ir |زبان=fa}}</ref>

== نگارخانه ==
{{وسط‌چین}}
<gallery>
پرونده:Snah.JPG|نمایی از سنندج
پرونده:Sanandaj from Abidar.jpg|دورنمای سنندج از قله آبیدر کوچک

</gallery>
{{پایان}}

== جستارهای وابسته ==
{{درگاه|کردستان}}
* [[فهرست جاذبه‌های مذهبی سنندج]]
* [[فهرست حمام‌های قدیمی سنندج]]
* [[حکومت اردلان]]
* [[کردستان ایران]]
* [[روز سنندج]]
* [[شهرک بهاران]]
* [[فرودگاه سنندج]]
* [[ایستگاه راه‌آهن سنندج]]
* [[دانشگاه کردستان]]
* [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج]]
* [[دانشگاه علوم پزشکی کردستان]]
* [[دانشگاه مذاهب اسلامی|دانشگاه مذاهب اسلامی سنندج]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
* [http://www.fallingrain.com/world/IR/16/Sanandaj.html مختصات و ارتفاع]
* قصری، کامبیز. «سنندج دارالایاله کردستان ایران» ، انتشارات [[دانشگاه کردستان]]، ۱۳۸۱.

== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{ویکی‌سفر}}
{{ویکی‌انبار-رده|Sanandaj}}
* [http://www.e-sanandaj.ir/ پورتال شهرداری سنندج]
* [https://web.archive.org/web/20160205112920/http://sanandaj.gov.ir/ فرمانداری سنندج]

{{سنندج}}
{{محله‌های سنندج}}
{{شهرستان سنندج}}
{{استان کردستان}}
{{مراکز استان‌های ایران}}
{{پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران}}
{{کردی سورانی}}
{{عشایر ایران}}
{{راه کاروانی اکباتان بابل}}

[[رده:سنندج|سنندج]]
[[رده:شهرستان سنندج]]
[[رده:شهرها و روستاها در شهرستان سنندج]]
[[رده:شهرهای شهرستان سنندج]]
[[رده:مرکز استان‌های ایران]]
[[رده:مناطق مسکونی آشوریان]]
[[رده:مناطق مسکونی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۶۳۶ (میلادی)]]
[[رده:شبکه شهرهای خلاق یونسکو]]
[[رده:شهرهای کردنشین ایران]]
[[رده:پایتخت‌های کتاب ایران]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]