نمایش مبدأ برای ماری‌جوآنا

{{اشتباه نشود|حشیش}}
{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{تغییرمسیر|گراس|اسطوره‌ای با این نام|گراس (اسطوره)}}
{{جعبه اطلاعات گیاه‌شناسی محصول
|title=شاهدانه
|product=[[شاهدانه]] {{به انگلیسی|Cannabis}}
|image=[[پرونده:Cannabis Plant.jpg|180px]]
|caption=
|plant=''[[شاه‌دانه ساتیوا]]''، ''[[شاهدانه ایندیکا]]''، ''[[Cannabis ruderalis|شاهدانه رودرالیس]]'' {{کوچک|(به ندرت)}}
|part=[[گل]]، [[برگ]]
|origin=[[آسیای مرکزی]]، [[جنوب آسیا|آسیای جنوبی]]
|active=[[تتراهیدروکانابینول]]، [[کانابیدیول]]، [[کانابینول]]، [[تتراهیدروکانابیوارین]]
|producers={{Flatlist|
* [[آمریکا]]
* [[مراکش]]
* [[افغانستان]]
* [[مکزیک]]
* [[کلمبیا]]
* [[پاراگوئه]]
* [[جامائیکا]]
* [[کانادا]]
* [[نیجریه]]
* [[هند]]<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Ten Largest cannabis producing countries |پیوند= https://www.rttnews.com/slideshow/3824/ten-largest-cannabis-producing-countries-marijuana-cannabis-thc-cbd-us-morocco-afghanistan.aspx|تاریخ= |وبگاه=RTT News}}</ref>}}
|wholesale=
|retail=
|legal_AU=اس۹
|legal_CA=رده ۲
|legal_UK=کلاس بی
|legal_US=رده یک
|legal_UN=ردهٔ مخدر یک
|align=|uses={{plain list|
* [[مصرف تفریحی دارو|تفریحی]]
* [[دارو|دارویی]]
* [[سنت|مذهبی]]}}|legal_EU=|consumers=}}{{نوارکناری ماری‌جوآنا}}
'''شاه‌دانه''' {{انگلیسی|Cannabis}} که در [[فولکلور|فرهنگ عامه]] با نام‌های '''گراس'''، '''علف'''، '''ماریجوانا''' یا '''گل''' نیز شناخته می‌شود، یک مادهٔ [[سایکو اکتیو|فعال‌کنندهٔ روان]] است که از آن برای اهداف تفریحی یا درمانی بهره می‌برند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=marijuana {{!}} Definition of marijuana in English by Lexico Dictionaries|نشانی=https://www.lexico.com/en/definition/marijuana|وبگاه=Lexico Dictionaries {{!}} English|بازبینی=2019-06-27|archive-date=۲۷ ژوئن ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627203845/https://www.lexico.com/en/definition/marijuana|url-status=dead}}</ref> ماری‌جوانا از [[برگ]] و [[گل]] گیاه [[شاه‌دانه]] به دست می‌آید و همانند همهٔ فرآورده‌های گیاه شاه‌دانه، [[تتراهیدروکانابینول|تتراهیدروکانابینول (تی‌اچ‌سی)]]<ref>{{انگلیسی|Tetrahydrocannabinol {{!}} THC}}</ref> ترکیب مؤثر و عامل اصلی آثار سرخوشی‌آور آن است<ref>Erowid. 2006. Cannabis Basics. Retrieved on 25 February 2007</ref> که تنها یکی از صدها ترکیب شناخته‌شدهٔ گیاه شاهدانه به‌شمار می‌رود.

تمدد اعصاب، [[سرخوشی]]، [[درون‌نگری]]، خنده زیاد و افزایش [[اشتها]] از مهم‌ترین آثار دلخواه ذهنی و جسمی ماری‌جوانا به‌شمار می‌رود که باعث استفاده تفریحی از آن شده است. از عوارض جانبی موقتی مصرف آن می‌توان به کاهش [[حافظهٔ کوتاه‌مدت]]، خشکی دهان، سرخیِ دیدگان، اختلال در [[مهارت‌های حرکتی]] و گاهی احساس [[اضطراب]] و [[وحشت]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=NCSM: Nederlandse Associatie voor legale Cannabis en haar Stoffen als Medicatie|تاریخ=2017-07-16|عنوان=Effects of marijuana use: short term, long term and side effects|نشانی=http://www.ncsm.nl/english/marijuana-health-effects|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-09-16|archive-date=4 سپتامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180904023028/http://www.ncsm.nl/english/marijuana-health-effects|تاریخ بایگانی=4 سپتامبر 2018|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20180904023028/http://www.ncsm.nl/english/marijuana-health-effects}}</ref> عوارض جانبی بلندمدت در برخی موارد شامل [[اعتیاد|اعتیاد فکری]]، کاهش قوای ذهنی در افرادی که مصرف را از نوجوانی آغاز کرده‌اند، و مشکلات رفتاری در کودکانی است که مادرانشان هنگام [[بارداری]] ماری‌جوانا مصرف می‌کرده‌اند.
[[پرونده:گل شاهدانه و تنباکو.jpg|بندانگشتی|سمت راست [[توتون]] سیگار، سمت چپ گل خرد شده شاهدانه؛ ماریجوانا]]
ماری‌جوانا به‌عنوان یک مادهٔ [[روان‌گردان]] تفریحی، داروی درمانی و در برخی مراسم‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این ماده بیشتر به‌صورت تنفسِ دود حاصل از سوختن (تدخینی) و گاهی به صورت خوراکی است. اغلب در حالت تدخینی، گیاه خُرد شده را در کاغذ مخصوص پیچیده و به صورت [[جوینت|سیگار شاه‌دانه]] آن را می‌کشند.

اولین نشانه‌ها از مصرف ماری‌جوانا به [[هزاره سوم (پیش از میلاد)|هزارهٔ سوم پیش از میلاد]] یا ۵ هزار سال پیش از این مربوط می‌شود.<ref>Rudgley, Richard (1998). Lost Civilisations of the Stone Age.. New York: Free Press. {{ISBN|0-684-85580-1|en}}.</ref> از اوایل [[قرن بیست|قرن بیستم]] در اغلب کشورهای جهان، محدودیت‌هایی قانونی در مورد استفاده و فروش ماری‌جوانا و دیگر محصولاتِ گیاه شاهدانه وضع گردید، به گونه‌ای که حمل، مصرف و فروش آن در بیشتر کشورهای جهان غیرقانونی شد، اما اخیراً ممنوعیت‌های قانونی ماری‌جوانا در کشورهای [[اروگوئه]]، [[کانادا]]، [[هلند]] و ۱۰ [[ایالت آمریکا]] آزاد شده است. علاوه‌بر این، در تعدادی از کشورهای دیگر مانند [[بریتانیا]]، [[اسپانیا]]، [[آلمان]]، [[ایتالیا]] و [[استرالیا]] و همچنین در ۳۲ ایالت از کشور [[ایالات متحده|آمریکا]] به‌عنوان یک درمانِ گیاهی با تجویز پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد که به‌عنوان [[ماری‌جوانای طبی]] از آن یاد می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =تابناک |نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/919299/%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%84-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF |عنوان=مخدر گل چیست و چه عوارضی دارد؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref>

== تاریخچه ==
تاریخچه شاهدانه و استفاده از آن توسط انسان‌ها بنابر شواهد [[باستان‌شناسی]] دست کم به [[هزاره سوم (پیش از میلاد)|هزاره سوم قبل از میلاد]] در تاریخ کتبی و احتمالاً قبل‌تر از آن بازمی‌گردد. طی هزاران سال، اجزای مختلف این گیاه برای تهیه کلاف و طناب، و نیز به عنوان غذا و دارو کاربرد داشته و به دلیل خواص روانگردانی برای استفاده مذهبی و تفریحی ارزش داشته است. گیاه ماری‌جوانا بومی [[آسیای مرکزی]] و [[شبه‌قاره هند|شبه قاره هند]] است. گزارش‌ها تاریخی بیانگر استفاده دارویی و مذهبی ماریجوانا در مراسم‌های مختلف و رواج آن در فرقه‌های گوناگون سراسر جهان است؛ مانند بذرهای کشف شده توسط باستان شناسان در [[گورهای پازیریک|پازیریک]] که استفاده از این گیاه در مراسم‌ها را توسط [[اسکیمو]]ها در طول قرن ۲ تا ۵ پیش از میلاد نشان می‌دهد و گزارش‌های [[تاریخ هرودوت]] را در این باره تأیید می‌کند. به نظر می‌رسد گیاه شاهدانه توسط مسافران هندی به [[آفریقا]] معرفی و منتقل شده است. مصرف ماری‌جوانا به همراه [[حشیش]] از [[جهان غرب]] به میان [[عرب|اعراب]] ترویج یافت و به ''بَنج'' و ''جَرَس'' (بنگ و چرس در فارسی) معروف شد. این مواد در میان [[صوفی|صوفیان]] و عرفای مسلمان نیز تا مدت‌ها رواج پیدا کرد.<ref name=":0"/><ref name=":1"/>

اولین محدودیت‌ها برای ماری‌جوانا، [[قرن ۱۴ میلادی]] در [[جهان اسلام|دنیای اسلام]] اعمال شدند. در [[قرن نوزدهم]] کشت و مصرف آن در کشورهای استعماری به دلیل آن که مصرف ماریجوانا تحت تأثیر فشارهای قومی و فرهنگی قرار داشت، محدود شد. تجارت بین‌المللی ماری‌جوانا و حشیش در سال ۱۹۲۵ تحت کنترل [[کنوانسیون بین‌المللی تریاک]] قرار گرفت. در اواخر دهه ۱۹۶۰ هماهنگی بین‌المللی در قبال کنترل مواد مخدر، موجب ممنوعیت‌های گسترده آن در سطح جهانی شد، اکثر کشورها محدودیت‌های [[قاچاق]] و استفاده از ماریجوانا و حشیش را ایجاد کرده و مجازات‌های سنگین را برای تأمین، فروش یا عرضه غیرقانونی اعمال کردند. با این وجود مصرف ماری‌جوآنا همچنان در میان گروه‌های موسیقی و خوانندگان [[جاز]] و [[موسیقی راک|راک]] و بعضی هنرمندان معمول بود. از دهه ۱۹۷۰، بعضی از کشورها و حوزه‌های قضایی، مجازات‌ها را برای داشتن مقادیر کم کاهش دادند. در [[قرن بیست و یکم]] هلند به عنوان اولین کشور در قرن حاضر ماریجوانا را آزاد کرد و در حال حاضر روند کاهش ممنوعیت‌های اعمال شده در دستور کار برخی [[کشورهای اروپایی]] و آمریکایی قرار گرفته است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=History of cannabis - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/History_of_cannabis|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2019-06-27|کد زبان=en}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=marijuana {{!}} History, Effects, THC, & Legality|نشانی=https://www.britannica.com/science/marijuana|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2019-06-27|کد زبان=en}}</ref>

== اثرات ==
[[اعتیاد]] جسمی به ماری‌جوآنا اثبات نشده است<ref name="Gordon20132">{{cite journal|author=Gordon AJ, Conley JW, Gordon JM|date=December 2013|title=Medical consequences of marijuana use: a review of current literature|journal=Curr Psychiatry Rep|type=Review|volume=15|issue=12|pages=419|doi=10.1007/s11920-013-0419-7|pmid=24234874 |issn = 1523-3812}}</ref> با این وجود تخمین زده شده که ۹٪ استفاده‌کنندگان از ماری‌جوانا به آن وابستگی پیدا می‌کنند.<ref name="Budney20072">{{cite journal|last1=Budney|first1=AJ|last2=Roffman|first2=R|last3=Stephens|first3=RS|last4=Walker|first4=D|date=Dec 2007|title=Marijuana dependence and its treatment.|journal=Addiction science & clinical practice|volume=4|issue=1|pages=4–16|doi=10.1151/ascp07414|pmc=2797098|pmid=18292704}}</ref> برخی پژوهش‌ها حاکی از آن است که مصرف مداوم ماری‌جوانا در مقادیر بالا با [[علائم ترک مواد مخدر|علائم ترک]] جسمانی و روانیِ نسبتاً خفیفی همراه است.<ref name="Budney, A.J. 20012">Budney, A.J. , Hughes, J.R. , Moore, B.A. and Novy, P.L. (2001). Marijuana abstinence effects in marijuana smokers maintained in their home environment. ''Archives of General Psychiatry'' 58(10): 917–924</ref><ref name="Hughes, J.R. 20032">Budney, A.J.M. , Moore B.A. , Vandrey, R.G. and Hughes, J.R. (2003). The time course and significance of cannabis withdrawal. ''Journal of Abnormal Psychology'' 112(3): 393–402.</ref>

=== در کوتاه‌مدت ===
[[پرونده:Bodily effects of cannabis fa.png|بندانگشتی|اثرات بدنی ماری‌جوانا پس از مصرف|جایگزین=|320x320پیکسل]]{{سخ}}{{اصلی|تأثیرات کوتاه‌مدت ماری‌جوانا}}
پس از کشیدن ماری‌جوانا، اثرات کوتاه‌مدت پس از چند ثانیه آشکار می‌شود و تا چند دقیقه کاملاً قابل احساس هستند.<ref>Ashton, C. H. (2001). "Pharmacology and effects of cannabis: a brief review". The British Journal of Psychiatry 178 (2): 101–6. DOI:10.1192/bjp.178.2.101. PMID 11157422.</ref> این اثرات نوعاً به مدت ۲ تا ۳ ساعت دوام می‌آورند.<ref name="autogenerated5"/> اما عنصر اصلی آن (تی.اچ. سی) تا چندین روز در بدن باقی خواهد ماند.

اثرات کوتاه‌مدت روان‌گردان ماری‌جوانا خاصیتی مرحله‌ای دارد و طی سه مرحله ظاهر می‌شود:
# مرحلهٔ اول: اثرات ابتدایی، شامل حس آرامش و تا درجه‌ای کمتر، سرخوشی است.
# مرحلهٔ دوم: در این مرحله مواردی نظیر سهولت در تفکر فلسفی، [[درون‌نگری]]<ref>metacognition</ref> همراه با [[لتارژی]]، [[اضطراب]] و [[پارانویا]] گزارش شده است<ref>Cannabis. "Erowid Cannabis (Marijuana) Vault: Effects". Erowid.org. Retrieved 2011-02-17.</ref>
# مرحلهٔ سوم: اثرات این مرحله می‌تواند شامل افزایش [[ضربان قلب]] و افزایش اشتها باشد.

جدا از تغییرات ذهنی در ادراک و به‌ویژه خلق‌وخو، شایع‌ترین عوارض جسمی و [[عصب‌شناسی]] این ماده شامل افزایش ضربان قلب، کاهش [[فشار خون پایین|فشار خون]]، اختلال در [[حافظهٔ کوتاه‌مدت]]،<ref>Riedel, G. ; Davies, S.N. (2005). "Cannabinoid function in learning, memory and plasticity". Handb Exp Pharmacol. Handbook of Experimental Pharmacology 168 (168): 445–77. DOI:10.1007/3-540-26573-2_15. {{شابک|3-540-22565-X}}. PMID 16596784. Retrieved 2010-12-15.</ref> [[اختلال‌های حرکتی|اختلال حرکتی]]، و اختلال در تمرکز است.

=== در درازمدت ===
{{اصلی|تأثیرات درازمدت ماری‌جوانا}}
اثرات درازمدت مصرف ماری‌جوانا نسبتاً ناشناخته است.<ref>"Long-Term Effects of Exposure to Cannabis". Sciencedirect.com. Retrieved [http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6W7F-4F2V4WS-1&_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=b92fd07057e46eea44d2a4ef5d33d744] 2010-09-20.</ref><ref>"Adverse Effects of Cannabis on Health: An Update of the Literature Since 1996". Sciencedirect.com. Retrieved [http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6TBR-4CY0JSM-2&_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=95a842fef02272cc8b862ad11cc89cb8] 2010-09-20.</ref> با توجه به محدودیت‌های پژوهش به دلیل غیرقانونی بودن ماری‌جوانا در بسیاری از کشورها و کم بودن مستندات علمی، همچنان بر سرِ امکان وابستگی به ماری‌جوانا، اثر آن بر هوش و حافظه، اثرش بر [[ریه]]، و رابطهٔ احتمالی‌اش با [[اختلالات ذهنی]] و روانی<ref>McLaren, Jennifer; Lemon, Jim; Robins, Lisa; Mattick, Richard P. (February 2008). Cannabis and Mental Health: Put into Context. National Drug Strategy Monograph Series. Australian Government Department of Health and Ageing. Retrieved 17 October 2009.</ref> نظیر [[اسکیزوفرنی]]<ref>Harding, Anne (3 November 2008). "Pot-induced psychosis may signal schizophrenia". Reuters. Retrieved 17 October 2009.</ref> و [[روان‌پریشی]]،<ref>Henquet, C. ; Krabbendam, L. ; Spauwen, J. ; Kaplan, C. ; Lieb, R. ; Wittchen, H. -U. ; Van Os, J. (2005). "Prospective cohort study of cannabis use, predisposition for psychosis, and psychotic symptoms in young people". BMJ 330 (7481): 11. DOI:10.1136/bmj.38267.664086.63. PMC 539839. PMID 15574485.</ref> [[زوال شخصیت]]،<ref>Simeon, Daphne (2004). "Depersonalization Disorder: A Contemporary Overview". CNS Drugs. Retrieved 2011-11-11.</ref> و [[اختلالات افسردگی]]<ref>"The BEACH Project". Retrieved 17 October [http://www.fmrc.org.au/beach.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928165247/http://www.fmrc.org.au/beach.htm|date=28 سپتامبر 2011}} 2009.</ref> و [[پنیک (روان‌شناسی)|پنیک]] اتفاق نظر وجود ندارد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده صرفاً هم‌بستگی میان مصرف ماری‌جوانا و برخی اختلالات را نشان داده‌اند و هنوز رابطهٔ علّی میان مصرف ماری‌جوانا و اختلالات ذکر شده اثبات نشده است.<ref>van Os J, Bak M, Hanssen M, Bijl RV, de Graaf R, Verdoux H. Cannabis use and psychosis: a longitudinal population-based study. Am J Epidemiol. 2002 Aug 15;156(4):319-27. doi: 10.1093/aje/kwf043. PMID 12181101.</ref>

== بررسی و اثرشناسی ==
ماریجوانا دارای ۴۸۳ ترکیب شیمیایی است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Cannabis and Cannabinoids: Pharmacology, Toxicology, and Therapeutic Potential|کوشش=Ethan Russo{{-}}Franjo Grotenhermen|پیوند=https://books.google.com/books?id=qH-2Lj9x7L4C&pg=PP28#v=onepage&q&f=false}}</ref> که عمدهٔ اثرات حاصل از مصرف ماریجوانا و به‌طور کلی همه محصولات گیاه شاهدانه به ۶۴ نوع ''کانابینوئید'' موجود در این گیاه بازمی‌گردد. در این میان کانابینوئیدهای [[تتراهیدروکانابینول|تی‌اچ‌سی (تتراهیدروکانابینول)]] و سی‌بی‌دی ([[کانابیدیول]]) مهم‌ترین نقش را در ایجاد اثرات آن ایفا می‌کنند. تی‌اچ‌سی عامل اصلی اثرات [[سرخوشی]]‌آور و [[روان‌گردان]] ماریجوانا و سی‌بی‌دی باعث اثرات [[آرام‌بخشی]] آن است.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=WebMD|عنوان=How Marijuana Affects Your Body and Mind|نشانی=https://www.webmd.com/mental-health/marijuana-use-and-its-effects|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-11-01}}</ref> درحالی‌که اکثر ترکیبات [[سایکو اکتیو]] در یکی از دسته‌های [[محرک (دارو)|محرک]]، [[سرکوب کننده]]، یا [[توهم‌زا]] قرار می‌گیرند، ماری‌جوانا در بین این دسته‌ها قرار می‌گیرد و اثراتِ میانی از خود نشان می‌دهد.<ref>Stafford, Peter (1992). Psychedelics Encyclopedia.. Berkeley, California, United States: Ronin Publishing, Inc. {{ISBN|0-914171-51-8|en}}.</ref><ref>McKim, William A (2002). Drugs and Behavior: An Introduction to Behavioral Pharmacology (5th Edition).. Prentice Hall. p. 400. ISBN 0-13-048118-1.</ref> یک مطالعهٔ علمی که در سال ۲۰۰۰ در «نشریهٔ علوم جنایی» منتشر شد، حاکی از این بود که مقدار تی‌اچ‌سی شاه‌دانه در کشور آمریکا از حدود ۳٫۳٪ در سال ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ به ۴٫۴۷٪ در سال ۱۹۹۷ افزایش یافته است. این مطالعه همچنین این‌گونه نتیجه گرفته است که در رابطه با قدرت سایر کانابینوئیدهای اصلی در ماری‌جوانا، تغییری طی سال‌های اخیر مشاهده نشده است.<ref>ElSohly MA, Ross SA, Mehmedic Z, Arafat R, Yi B, Banahan BF (January 2000). "Potency Trends of delta9-THC and Other Cannabinoids in Confiscated Marijuana from 1980 to 1997". Journal of Forensic Sciences 45 (1): 24–30. PMID 10641915.</ref> طی تحقیقات بیشتری که در [[دانشگاه میسیسیپی]] تحت پروژهٔ بررسی قدرت ماری‌جوانا صورت گرفت، معلوم شد که میزان متوسط [[تتراهیدروکانابینول|تی.اچ. سی]] در نمونه‌های ماری‌جوانا بین سال‌های ۱۹۷۵ و ۲۰۰۷ از ۴٪ در سال ۱۹۸۳ به ۹٫۶٪ در سال ۲۰۰۷ افزایش یافته است.<ref>Olemiss.edu</ref>
* ماری‌جوانا می‌تواند حاوی بین ۳٪ تا ۲۲٪ تی.اچ. سی باشد.<ref>"High Times in Ag [http://www.wired.com/wiredscience/2008/12/high-times-in-a/] Science: Marijuana More Potent Than Ever | Wired Science". Wired.com. 2008-12-22. Retrieved 2010-01-02.</ref><ref>[[dictionary.reference.com/browse/Marijuana]]"Marijuana- Definitions from Dictionary.com". dictionary.reference.com.</ref>
* کمترین مقداری از تی.اچ. سی که دارای اثرات روان‌گردان باشد حدود ۱۰ [[میکروگرم]] در [[کیلوگرم]] وزن بدن است.<ref>[http://www.marijuanalibrary.org/brain2.txt "Marijuana and the Brain, Part II: The Tolerance Factor"]</ref> مدت زمان دوام اثر ماری‌جوانا تا حد زیادی به قدرت ماری‌جوانای مصرفی و نیز مقدار مصرف بستگی دارد اما اوج آن از ۲۰ دقیقه تا گاهی ۱ ساعت و اثرات آن نوعاً برای دو تا سه ساعت باقی می‌مانند.<ref name="autogenerated5">"Cannabis". Dasc.sa.gov.au. Retrieved 2011-04-20.</ref>
* در یک آزمایش، به افراد ماری‌جوانا داده شده‌بود و اثرات آن بر همان افراد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که اگرچه اثرات سریع و قوی ماری‌جوانا بر ویژگی‌های جسمی و روانیِ افراد واضح است، اما از این آثار در روز بعد از مصرف نشانه‌ای باقی نمی‌مانَد. این نشان می‌دهد که کشیدن یک سیگار ماری‌جوانا دارای اثرات ادامه‌دارِ بسیار اندکی است.{{نیازمند منبع پزشکی}}[[پرونده:Bubba Kush.jpg|بندانگشتی|نوعی گل خشک شده از گیاه شاه‌دانه با نام «بابا کوش»، که دارای میزان قابل توجهی از تی‌اچ‌سی است.]]

اکثر کانابینوییدها محلول در چربی هستند و به راحتی در چربی ذخیره می‌شوند. از این‌رو دارای [[نیمه عمر (داروشناسی)|نیمه‌عمر]] نسبتاً طولانی در مقایسه با سایر مواد مخدر هستند. طبق گزارش آزمایشگاه‌های «رِدوود»، [[مولکول]] تی.اچ. سی و مؤلفه‌های مرتبط با آن، معمولاً در تست‌های مواد مخدر از روز سوم تا دهم قابل شناسایی هستند؛ نتیجهٔ آزمایش مصرف‌کنندگان حرفه‌ایِ ماری‌جوانا می‌تواند تا سه ماه پس از مصرف ماری‌جوانا همچنان مثبت باشد. مدت این زمان تا حد زیادی بسته به [[سوخت و ساز|سوخت‌وساز (متابولیسم)]]، مقدار مصرف، و تعداد دفعات مصرف، متغیر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cannabis Drug Tests {{!}} Articles on Marijuana & Cannabis|نشانی=https://www.thegooddrugsguide.com/cannabis/drugtests.htm|وبگاه=The Good Drugs Guide|بازبینی=2020-10-25|کد زبان=en-US}}</ref>

=== مکانیسم اثر ===
مکانیسم اثر ماریجوانا به عملکرد [[تتراهیدروکانابینول]] و تأثیرات آن بر گیرنده‌های مختلف عصبی مربوط است، [[تتراهیدروکانابینول]] به صورت [[آگونیست]] [[گیرنده کانابینویید]] شماره یک و دو (CB<sub>1</sub> و CB<sub>2</sub>) عمل می‌کند که عامل اصلی تأثیرات روانی ماری‌جوآنا است، [[تتراهیدروکانابینول]] بر گیرنده‌های مخدری (دلتا و مو اپیوئیدی) نیز برهم کنش دارد.<ref name="pmid 16489449">{{cite journal |authors=Kathmann M, Flau K, Redmer A, Tränkle C, Schlicker E | title = Cannabidiol is an allosteric modulator at mu- and delta-opioid receptors | journal = Naunyn Schmiedebergs Arch. Pharmacol. | volume = 372 | issue = 5 | pages = 354–61 | date = February 2006 | pmid = 16489449 | doi = 10.1007/s00210-006-0033-x}}</ref>

== سمّ‌شناسی ==
تاکنون هیچ گزارشی از مرگ بر اثر اوردوز ماری‌جوانا ثبت و ضبط نشده است.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Abuse|نام=National Institute on Drug|کد زبان=en|نشانی=https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/marijuana|عنوان=Marijuana|بازبینی=2018-09-15}}</ref> همچنین دوزهای بالای مصرف ماری‌جوانا به خودی خود خطرناک نیست، بلکه اثرات به وجود آمده در فرد مصرف‌کننده می‌تواند خطرناک باشد؛ به عنوان مثال فردی که دوز بالایی را مصرف کرده ممکن است در اثر بی‌اطلاعی از محیط، از ارتفاع سقوط کند.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Project Know|تاریخ=2013-02-27|عنوان=What Does a Marijuana Overdose Look Like?|نشانی=https://www.projectknow.com/research/marijuana-overdose/|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-09-15|archive-date=15 سپتامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915230023/https://www.projectknow.com/research/marijuana-overdose/|تاریخ بایگانی=15 سپتامبر 2018|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20180915230023/https://www.projectknow.com/research/marijuana-overdose/}}</ref>

== عوارض جانبی ==
[[پرونده:Rational harm assessment of drugs radar plot.svg|بندانگشتی|وابستگی (قرمز)، لطمه جسمی (آبی) و خطر برای دیگران (سبز) که در شاه‌دانه (Cannabis) نشان داده شده است.<ref>{{cite journal|vauthors=Nutt D, King LA, Saulsbury W, Blakemore C | title = Development of a rational scale to assess the harm of drugs of potential misuse|journal=Lancet|volume=369|issue=9566|pages=1047–53|date=March 2007|pmid=17382831|doi=10.1016/s0140-6736(07)60464-4}}</ref>]]به گفته [[کالج سلطنتی روانپزشکان|کالج سلطنتی روانپزشکان بریتانیا]] مصرف ماری‌جوانا در برخی موارد ممکن است اضطراب و [[پارانویا]] در افراد را افزایش دهد و منجر به سردرگمی و حتی توهم شود.<ref name="عوارض">{{cite web |url=https://www.rcpsych.ac.uk/mentalhealthinfo/problems/alcoholanddrugs/cannabisandmentalhealth.aspx|title=Cannabis and mental health|date=October 1, 2017 |work=[[کالج سلطنتی روانپزشکان]]}}</ref>
مارتا دی فارتی از [[کینگز کالج لندن]] می‌گوید «شواهد قانع‌کننده‌ای» وجود دارد که مصرف منظم ماری‌جوانا خطر ابتلا به بیماری‌های روانی مثل [[اسکیزوفرنی]] را به خصوص در نوجوانان افزایش می‌دهد.<ref name="عوارض"/> مایکل بلومفیلد از دانشگاه کالج لندن هم می‌گوید تصور می‌شود نوجوانان به ویژه بیشتر آسیب‌پذیر هستند، به دلیل این که مغز آن‌ها هنوز در حال رشد است.<ref name="عوارض"/> تحقیقات همچنین خطر بالایی از ابتلا به [[روان‌پریشی]] را به نوعی از ماری‌جوانا مرتبط دانسته‌اند که میزان بیشتری از ماده روانگردان [[تتراهیدروکانابینول]] (THC) دارد. نتیجه پژوهشی نشان داد که خطر ابتلا به [[روان‌پریشی|روانپریشی]] در افرادی که هر روز ماری‌جوانای قوی مصرف می‌کنند، پنج برابر بیشتر از کسانی است که از آن استفاده نمی‌کنند.<ref name="عوارض"/> ماری‌جوانا می‌تواند وابستگی ایجاد کند، به ویژه اگر مرتب مصرف شود. تخمین زده شده که ۹ درصد از افرادی که مرتب این ماده را استفاده می‌کنند، به آن وابسته می‌شوند. به گفته کالج سلطنتی روانپزشکان، ترک ماری‌جوانا ممکن است در برخی افراد باعث علائمی مثل ولع شدید به مصرف ماری‌جوانا، کم‌اشتهایی، کم‌خوابی، نوسانات خلقی، زودرنجی و بی‌قراری شود.<ref name="عوارض"/> در حالی که ممکن است برخی از این اعتیادها روانشناختی باشد، به گفته دکتر بلومفیلد، ماده تی‌اچ‌سی در ماری‌جوانا می‌تواند برای برخی افراد اعتیاد جسمی هم ایجاد کند.<ref name="عوارض"/> دکتر مورگن می‌گوید مصرف ماری‌جوانا در کوتاه مدت به حافظه و توانایی شناختی افراد آسیب می‌زند. به نظر می‌رسد برخی اثرات ضعیف و قابل برگشت آن تا بیست روز باقی بماند.<ref name="عوارض"/>
پروفسور مورگن می‌گوید دربارهٔ این که مصرف ماری‌جوانا باعث می‌شود فرد به مواد مخدر قوی‌تری روی بیاورد، شواهد قوی وجود ندارد اما مصرف ماری‌جوانا ممکن است باعث شود که فرد به سیگار روی بیاورد و به گفته اداره خدمات ملی بهداشت بریتانیا، افرادی که به صورت منظم چه خالص چه با [[توتون]]، ماری‌جوانا می‌کشند، به احتمال زیاد ممکن است به بیماری [[برونشیت]] (التهاب پوشش ریه‌ها) مبتلا شوند.<ref name="عوارض"/>

== اثرات و کاربرد دارویی ==
[[پرونده:Drug bottle containing cannabis.jpg|بندانگشتی|بطری حاوی عصاره ماریجوانای ایندیکا برای استفاده پزشکی، تولید شده در آمریکا|جایگزین=|340x340پیکسل|راست]]{{سخ}}{{بیشتر|ماری‌جوآنای طبی}}

گزارش شده ماری‌جوانا می‌تواند موجب تحریک اشتها، کاهش علائم [[بیماری ام‌اس]] و نیز کاهش درد مزمن، اضطراب، تهوع و استفراغ به‌ویژه در جریان [[شیمی‌درمانی]] شود و شواهد متوسطی نیز وجود دارد که مصرف دارویی ماری‌جوانا می‌تواند به درمان اختلال خواب، بی‌اشتهایی، [[فیبرومیالژیا]]، [[اسکیزوفرنی]]، [[اختلال استرسی پس از آسیب روانی]] و [[پارکینسون]] کمک کند.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=www.rcpsych.ac.uk|نشانی=https://www.rcpsych.ac.uk/mentalhealthinfo/problems/alcoholanddrugs/cannabisandmentalhealth.aspx|عنوان=Cannabis and mental health|بازبینی=2018-09-15}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Hazekamp|first=Arno|date=2018|title=The Trouble with CBD Oil|url=https://www.karger.com/Article/FullText/489287|journal=Medical Cannabis and Cannabinoids|language=english|volume=1|issue=1|pages=65–72|doi=10.1159/000489287|issn=2504-3889}}</ref> مطالعات حیوانی اخیر نشان داده که عصارهٔ ماری‌جوانا ممکن است به کشتن سلول‌های خاصی از [[سرطان]] کمک کند. شواهد یک مطالعهٔ کشت سلولی از [[جوندگان]] نشان می‌دهد، عصاره‌های پاک شده از گیاه ماری‌جوانا می‌تواند روند رشد [[کارسینوما|سلول‌های سرطانی]] را در یکی از جدی‌ترین انواع [[تومور مغزی|تومورهای مغزی]] آهسته کند.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Abuse|نام=National Institute on Drug|کد زبان=en|نشانی=https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/marijuana-medicine|عنوان=Marijuana as Medicine|بازبینی=2018-09-15}}</ref>

=== محصولات دارویی ===
[[سازمان غذا و دارو (آمریکا)|سازمان غذا و داروی آمریکا]] یک داروی مایع مبتنی بر کانابینوئید [[سی‌بی‌دی]] موجود در ماریجوانا به نام [[اپیدئولکس|اپیدئولکس (Epideolex)]] برای درمان دو نوع [[صرع]] جدی در کودکی، به نام‌های [[سندرم دراوه]] و [[سندرم لنوکس-گستو]] را تأیید کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Commissioner|نام=Office of the|کد زبان=en|وبگاه=www.fda.gov|نشانی=https://www.fda.gov/newsevents/newsroom/pressannouncements/ucm611046.htm|عنوان=Press Announcements - FDA approves first drug comprised of an active ingredient derived from marijuana to treat rare, severe forms of epilepsy|بازبینی=2018-09-15}}</ref> داروی [[ساتیوکس|ساتیوکس (sativex)]] نیز اولین فراورده دارویی ماریجوانا است که در بریتانیا مورد تأیید قرار گرفته و اثرات آن در درمان [[اسپاسم]] وابسته به بیماری [[ام‌اس]] و کاهش درد در این بیماری اثبات شده است. برای اثبات این اثرات، بر روی تأثیر ساتیوکس بر برخی از علائم مربوط به ام‌اس از جمله اسپاسم و [[هیپرتونی|هپیرتونی]]، مشکلات مثانه، لرزش و اختلالات خواب بررسی و تحقیق صورت گرفته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Sativex (nabiximols)|نشانی=https://www.mstrust.org.uk/a-z/sativex-nabiximols|وبگاه=MS Trust|بازبینی=2019-06-27|کد زبان=en}}</ref> این دارو با نام دیگر ''نابیکسیمولز'' (nabiximols) در [[چین]]، [[ژاپن]]، استرالیا، [[نیوزیلند]] و تعدادی کشورهای دیگر در آسیا، خاورمیانه و آفریقا نیز عرضه شده است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=GW signs Sativex cannabis-based drug deal with Novartis|نشانی=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/pharmaceuticalsandchemicals/8443914/GW-signs-Sativex-cannabis-based-drug-deal-with-Novartis.html|تاریخ=2011-04-11|شاپا=0307-1235|زبان=|نام=Graham|نام خانوادگی=Ruddick|ناشر=|doi=|تاریخ بازدید=|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20201025081853/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/pharmaceuticalsandchemicals/8443914/GW-signs-Sativex-cannabis-based-drug-deal-with-Novartis.html|تاریخ بایگانی=2020-10-25}}</ref>

=== تأثیر بر غلظت اسپرم و سطح تستوسترون مردان ===
پژوهشگران معمولاً بر این باور بودند که مصرف ماریجوانا کیفیت و غلظت [[اسپرم]] را در مردان کاهش می‌دهد و در نتیجه موجب عدم باروری می‌شود اما به تازگی مطالعه‌ای توسط [[دانشگاه هاروارد]] در کلینیک باروری [[بیمارستان عمومی ماساچوست]] انجام گرفت و در ۵ فوریه ۲۰۱۹ منتشر شد؛ که برخلاف تصورات قبلی نشان می‌دهد مردانی که در زندگی خود ماریجوانا مصرف کرده‌اند به‌طور غیرمنتظره‌ای نسبت به دیگر مردان، غلظت اسپرمشان بسیار بیشتر است. همچنین مشخص شد تفاوت معنی داری میان غلظت اسپرم در افرادی که این ماده را مصرف می‌کنند، وجود ندارد.<ref name=":2"/>

در بیشتر مطالعات قبلی بر مدل‌های حیوانی یا مردان با سابقه مصرف [[مواد مخدر]] متمرکز شده بودند اما در این پژوهش محققان ۱۱۴۳ نمونه اسپرم از ۶۶۲ مرد بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ جمع‌آوری کردند. میانگین سن تمام مردان در زمان جمع‌آوری نمونه ۳۶ سال بود و ۳۱۷ نفر از شرکت‌کنندگان نمونه‌های خون را که برای هورمون‌های [[تولید مثل]] مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته بودند، ارائه کردند. برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد استفاده از ماری‌جوانا در میان شرکت‌کنندگان مطالعه، پژوهشگران گزارش داده‌اند که در پرسش‌نامه خود از مردان سؤال‌هایی دربارهٔ استفاده آنان از این ماده پرسیدند. تجزیه و تحلیل نمونه‌های [[منی]] نشان داد مردانی که ماری‌جوانا استفاده می‌کنند، دارای میانگین غلظت ۶۲٫۷ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر انزال بودند اما افرادی که هرگز ماریجوانا استفاده نکردند، میانگین غلظت ۴۵٫۴ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر انزال داشتند. همچنین تنها ۵٪ از مصرف‌کنندگان ماریجوانا دارای غلظت اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون بر میلی لیتر (آستانه تعیین شده [[سازمان بهداشت جهانی]] برای سطح طبیعی اسپرم) بودند اما ۱۲٪ مردانی که هرگز از این ماده استفاده نکرده بودند، کمتر از این مقدار اسپرم را داشتند.<ref name=":2"/>

همچنین این مطالعه نشان داد که در میان افراد مصرف‌کننده این ماده، مصرف بیشتر با افزایش سطح [[تستوسترون|هورمون تستوسترون]] همراه است. پژوهشگران تأکید دارند که هنوز نمی‌دانند که این یافته‌ها چه تأثیری بر مردان در جامعه می‌گذارند، زیرا جمعیت مطالعه شامل مردان نابارور در زوج‌هایی هستند که به دنبال درمان در مرکز باروری هستند.<ref name=":2"/>

دکتر فیبی ناسان نویسنده مطالعه می‌گوید.<ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=February 5, 2019|نشانی=https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190205204100.htm|عنوان=Marijuana smoking linked with higher sperm concentrations|کوشش=Feiby L Nassan, Mariel Arvizu, Lidia Mínguez-Alarcón, Paige L Williams, Jill Attaman, John Petrozza, Russ Hauser, Jorge Chavarro, Jennifer B Ford, Myra G Keller.|مجله=sciencedaily|مکان=Harvard T.H. Chan School of Public Health}}</ref>

{{گفتاورد|«یافته‌های ما خلاف آنچه که ما در ابتدا فرض کردیم، بود.
با این حال، آنها با دو تفسیر متفاوت مطابقت دارند، اول اینکه سطح پایین مصرف ماریجوانا می‌تواند به علت تأثیر آن بر سیستم اندوکانابینوئید، که نقش مهمی در باروری دارد، به نفع تولید اسپرم باشد، ولی این مزایا با مصرف سطوح بالاتر این ماده از بین می‌روند.
دوم اینکه یافته‌های ما می‌تواند انعکاس دهنده این واقعیت باشد که مردان با سطوح بالاتر تستسترون بیشتر درگیر رفتارهای پرخطر، از جمله مصرف ماریجوانا هستند.»||}}

== همه‌گیری ==
در غرب محصولات گیاه شاهدانه پرمصرف‌ترین مادهٔ غیرقانونی است.<ref>Anthony, J. , Warner, L. & Kessler, R. (1994). Comparative epidemiology of dependence on tobacco, alcohol, controlled substance and inhalants: Basic findings from the National Comorbidity Survey. Experimental and Clinical Psychopharmacology 2, 244-268.</ref> همچنین، بر اساس گزارش [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]]، ماری‌جوانا پرمصرف‌ترین مادهٔ غیرقانونی جهان است.<ref>"Cannabis: Legal Status". Erowid.org.[http://www.erowid.org/plants/cannabis/cannabis_law.shtml] Retrieved 2011-10-30.</ref><ref>UNODC. World Drug Report 2010. United Nations Publication. p. 198. Retrieved 2010-07-19.</ref> در زمان حاضر، ماری‌جوانا بیشتر به دلایل تفریحی و اهداف درمانی<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=MD|نام=Peter Grinspoon,|کوشش=Harvard Health Blog|تاریخ=2018-01-15|عنوان=Medical marijuana - Harvard Health Blog|نشانی=https://www.health.harvard.edu/blog/medical-marijuana-2018011513085|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-09-15}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=CNN|عنوان=Groundbreaking medical marijuana case lets little girl go back to school|نشانی=https://amp.cnn.com/cnn/2018/01/22/health/medical-marijuana-school-illinois/index.html|زبان=en|تاریخ بازبینی=2018-09-15}}</ref> و گاهی مذهبی و روحانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سازمان ملل برآورد کرده است که در سال ۲۰۰۴ حدود ۴٪ از جمعیت بزرگسال جهان (برابر با ۱۶۲ میلیون نفر) در سال، ماری‌جوانا مصرف می‌کنند؛ و تقریباً ۰٫۶ درصد جمعیت جهان (حدوداً ۲۲٫۵ میلیون نفر) به‌طور روزانه ماری‌جوانا مصرف می‌کنند.<ref>United Nations Office on Drugs and Crime (2006) (PDF). Cannabis: Why We Should Care.. 1. S.l. : United Nations. p. 14. {{ISBN|92-1-148214-3|en}}.</ref> تخمین زده می‌شود تنها در [[ایالات متحده آمریکا|کشور آمریکا]] بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در زندگی‌شان ماری‌جوانا را تجربه کرده‌اند و ۲۵ میلیون نفر طی سال گذشته چنین تجربه‌ای داشته‌اند.<ref>"Introduction". NORML. Retrieved 2011-02-17. [http://www.norml.org/index.cfm?Group_ID=5442 ۱] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111013084418/http://norml.org/index.cfm?Group_ID=5442 |date=13 اکتبر 2011}}</ref>

=== در ایران ===
در ایران، ماری‌جوانا بیشتر با نام عامیانهٔ '''گل''' شناخته می‌شود. در قوانین جمهوری اسلامی ایران ماری‌جوانا یک «ماده مخدر» در نظر گرفته می‌شود و بنابراین کشت و مصرف آن غیرقانونی است. مصرف ماری‌جوانا در بین دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان بسیار فراگیر است، به‌طوری که از سوی مسئولان هشدارهایی در مورد این گیاه داده شده است و آن را «نوظهور» می‌دانند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هشدار به مصرف ماری‌جوانا در بین جوانان ایرانی!|نشانی=http://iusnews.ir/fa/news-details/222717/هشدار-به-مصرف-ماری‌جوانا-در-بین-جوانان-ایرانی!/|تاریخ بازبینی=۶ دسامبر ۲۰۱۷|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۲ دی ۱۳۹۵|وبگاه=ایسنا}}</ref> طبق گفته رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران، ماری‌جوآنا از جمله مواد مخدری است که اکنون در فضای مجازی بیشترین سهم را در خرید و فروش دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱ دی ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.parsine.com/|عنوان=تهران رتبه اول اعتیاد دانش آموزی در کشور / سایت خبری پارسینه}}</ref> این درحالی است که در سال ۹۶، ماری‌جوانا و مشتقات آن با ۱۱٫۹ درصد مصرف پس از [[تریاک]] دومین مادهٔ پرمصرف در میان مصرف‌کنندگان مستمر مواد مخدر در کشور اعلام شده است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=|وبگاه=خبرآنلاین|نشانی=https://www.khabaronline.ir/detail/682632/society/social-damage|عنوان= «گل» دومین مخدر مصرفی در ایران/ مصرف مخدری که به دبیرستان رسید|بازبینی=2018-09-28|نویسنده=|تاریخ=۱۲ تیر ۱۳۹۶}}</ref>

== مقایسه با سیگار ==
بر اساس گزارش نشریهٔ پزشکیِ بریتانیایی «لانست»، ماری‌جوانا در مقایسه با [[نیکوتین]] و [[الکل]]، وابستگی کمتری ایجاد می‌کند.<ref>"Myths and Facts About Marijuana". Drugpolicy.org. Retrieved 2011-02-17.[http://www.drugpolicy.org/marijuana/factsmyths/ 2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216113749/http://www.drugpolicy.org/marijuana/factsmyths/ |date=۱۶ فوریه ۲۰۱۱}}</ref>

یک پژوهش در سال ۲۰۰۶ به مقایسهٔ اثرات کشیدن سیگارِ تنباکو و ماری‌جوانا بر ریه‌ها پرداخت.<ref name="autogenerated422">Boyles, Salynn. “Pot Smoking Not Linked to Lung Cancer,” WebMED Health News. May 23, 2006. (Retrieved 2009-09-05.)</ref><ref>Study Finds No Link Between Marijuana Use and Lung Cancer. ” American Thoracic Society. May 2006. (Retrieved 2009-09-05.)</ref><ref>"Study Finds No Link Between Marijuana Use And Lung Cancer". Science Daily. 2006-05-26. Retrieved 10-12-2011.</ref> نتیجهٔ این پژوهش نشان داد که «حتی در کسانی که به مقدار فراوان ماری‌جوانا می‌کشند، خطر ابتلا به [[سرطان ریه]] افزایش نمی‌یابد.»<ref name="autogenerated122">“Study Finds No Link Between Marijuana Use and Lung Cancer. ” American Thoracic Society. May 2006. (Retrieved 2009-09-05.)</ref> درحالی‌که همین پژوهش نشان می‌داد که خطر ابتلا به سرطان ریه در کسانی که روزانه ۲ بسته یا بیشتر سیگار تنباکو می‌کشند، ۲۰ برابر بیشتر از سایرین است.<ref name="autogenerated422"/><ref name="autogenerated122"/> نیکوتین موجود در سیگار ماده‌ای سرطان‌زا است، زیرا این ماده جلوی عملکرد طبیعی بدن به منظور دفع کردن سلول‌های آسیب دیده را که ممکن است در آینده [[سرطان|سرطانی]] شوند می‌گیرد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Does Nicotine Cause Cancer? Know the Facts|نشانی=https://www.healthline.com/health/does-nicotine-cause-cancer|وبگاه=Healthline|بازبینی=2019-06-23|کد زبان=en}}</ref> اما تی.اچ. سی برخلاف نیکوتین مرگ سلول‌های پیر را تقویت می‌کند و این احتمال را که آن‌ها به سلول‌های سرطانی تغییرشکل بدهند کاهش می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cannabis versus Cancer|نشانی=https://blogs.scientificamerican.com/observations/cannabis-versus-cancer/|وبگاه=Scientific American Blog Network|بازبینی=2019-06-23|کد زبان=en|نام=Eyal|نام خانوادگی=Ballan}}</ref> همچنین مطالعات حاکی از سرطان‌زا بودن تعداد زیادی مواد شیمیایی دیگر موجود در سیگار است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=26 Health Effects of Smoking on Your Body|نشانی=https://www.healthline.com/health/smoking/effects-on-body|وبگاه=Healthline|بازبینی=2019-06-23|کد زبان=en}}</ref> اما کانابینوییدهای ماریجوانا دارای ویژگی‌های ضد تومور سرطانی هستند.<ref>Armentano, Paul. “Cannabis Smoke and Cancer: Assessing the Risk,” NORML: Working to reform marijuana laws. No publication date. (Retrieved 2009-09-05.)</ref>

== شیوهٔ مصرف ==
[[پرونده:Unrolled joint.jpg|بندانگشتی|یک «پک یک گرمی» ماریجوانا قبل از پیچیده شدن در کاغذ مخصوص، به همراه فیلتر کاغذی دست‌ساز]]

=== تدخین ===
ماری‌جوانا بیشتر به شکل سیگار در کاغذ مخصوصی به نام ''پیپر'' پیچیده شده و دود حاصل از سوختن آن کشیده می‌شود که در اصطلاح عامیانه به آن [[جوینت]] می‌گویند. سیگار ماری‌جوانا از گُل [[گیاه شاه‌دانه]] و گاهی مخلوط با برگ آن یا حشیش تهیه می‌شود. تأثیرات تدخینی این ماده تا حدود ۲ ساعت باقی می‌ماند. از جوز، [[پیپ]]، [[چپق]]، [[بانگ]]، و [[سیگار برگ]] برای تدخین ماری‌جوانا استفاده می‌شود.<ref>United Nations Office on Drugs and Crime (2006). "World Drug Report". pp. 187–192. {{ISBN|92-1-148214-3|en}}. Retrieved 2007-11-22</ref> راه دیگر تدخین این ماده، کشیدن بخار حاصل از گرم شدن اجزای این ماده است که برخلاف روش سوزاندن که ریه‌ها را با دود حاصل از سوختن اجزای فعال گیاه درگیر می‌کند، استنشاق بخار این ماده باعث تحریک گلو و ریه‌ها نمی‌شود.<ref name=":3"/>

=== خوراکی ===
ماریجوانا به صورت [[پودر]]، [[کنسروسازی|فراورده کنسرو]] و [[روغن]] کاربرد خوراکی دارد. اشکال مختلف ماریجوانا در آمریکا برای تهیه مواد خوراکی مانند پختن [[کیک]]‌ها، [[پیتزا]]ها و تهیه [[سس]]‌ها و [[نوشیدنی]]‌ها در رستوران‌ها و کافه‌ها استفاده می‌شود<ref>{{یادکرد وب|عنوان=From Carl's Jr. to Cookies: The New Cannabis-Infused Foods|نشانی=https://www.healthline.com/health-news/cannabis-foods-the-effects-of-this-latest-trend|وبگاه=Healthline|بازبینی=2019-06-27|کد زبان=en}}</ref> و محصولات مختلفی از این ماده همچون کیک، [[آب نبات]]، [[شکلات]] و [[بستنی]] تولید شده و در بازار [[مواد غذایی]] آمریکا به فروش می‌رسد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=LOOK: 10 Pot Treats That Could Pass As 'Real' Food|نشانی=https://www.huffpost.com/entry/marijuana-edibles_n_4098967|وبگاه=HuffPost|تاریخ=2013-10-15|بازبینی=2019-06-27|کد زبان=en}}</ref> وقتی که ماری‌جوانا به صورت خوراکی مصرف می‌شود، کیفیت اثرگذاری آن متفاوت است و اثرات روان‌گردانی آن معمولاً قوی‌تر از حد انتظار ظاهر می‌شوند.<ref>Cannabis. "Cannabis (Marijuana) Vault: Effects". Erowid.org. Retrieved 2011-02-23.</ref> همچنین، زمان بیشتری طول می‌کشد تا اثرات روان‌گردانی آن ظاهر شود، زمان بیشتر نیز باقی می‌ماند و نوعاً بین ۴ تا ۱۰ ساعت پس از مصرف دوام می‌آورد.<ref>^ http://www.erowid.org/plants/cannabis/cannabis_effects.shtml</ref> روش‌های خوراکی ماری‌جوانا نیاز به درون کشیدن مواد سوختنی ایجادشده در روش سیگاری ندارد و از این‌رو آسیب‌های تنفسی همراه با کشیدن ماری‌جوانا در این روش وجود ندارد.<ref name=":3"/>

=== زیر زبانی ===
برخی داروهای تولید شده از ماریجوانا مانند [[ساتیوکس|ساتیوکس (Sativex)]] به صورت قرص زیر زبانی مصرف می‌شود.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=How Marijuana is Consumed|نشانی=http://www.drugpolicy.org/drug-facts/10-facts-about-marijuana/how-marijuana-consumed|وبگاه=Drug Policy Alliance|بازبینی=2019-06-27|کد زبان=en}}</ref>

== ترک مصرف ==
تنها اقلیتی از مصرف‌کنندگانِ ماری‌جوانا به‌واسطهٔ وابستگی به این ماده به‌دنبال درمان و کمک‌های پزشکی می‌روند.<ref>Substance Abuse and Mental Health Services Administration, Office of Applied Studies. (2003). Emergency department trends from the drug abuse warning network, final estimates 1995–2002, DAWN Series: D-24, DHHS Publication No. (SMA) 03-3780.</ref> همچنین، شواهد و مدارک نشان می‌دهد نیاز به کمک برای توقف مصرف ماری‌جوانا و نیز تقاضا برای درمان وابستگی به ماری‌جوانا در سطح بین‌المللی در حال افزایش است.<ref>Substance Abuse and Mental Health Services Administration, Office of Applied Studies (2003)Emergency department trends from the drug abuse warning network, final estimates 1999-2002DAWN series: D-24, DHHS Publication No. (SMA) 03-3780. Rockville, Maryland: Substance Abuse and Mental Health Services Administration, Office of Applied Studies.</ref><ref>Shand, F. and Mattick, R. (2002) Results from the 4th National Clients of Treatment Service Agencies census: Changes in clients’ substance use and other characteristics. Australian and New Zealand Journal of Public Health, 26, 352-357.</ref><ref>Australian Institute of Health and Welfare (2005d) Alcohol and other drug treatment services in Australia 2003-04: Report on the national minimum data set. Drug Treatment Series 4. AIHW cat. no. HSE 100 Canberra, Australian Institute of Health and Welfare.</ref><ref>Copeland, J (2004). "Developments in the treatment of cannabis use disorder". Current Opinion in Psychiatry 17: 2114–2121.</ref>

بر مبنای [[دی‌اس‌ام-۵]] تنها ۹ درصد از مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا به آن وابستگی پیدا می‌کنند؛ برای مقایسه این رقم برای [[کوکائین]] ۲۰ درصد، [[الکل]] ۲۳ درصد و [[نیکوتین]] ۶۸ درصد است.<ref name="Curran2016">{{Cite journal |vauthors=Curran HV, Freeman TP, Mokrysz C, Lewis DA, Morgan CJ, Parsons LH |date=May 2016 |title=Keep off the grass? Cannabis, cognition and addiction |url=http://discovery.ucl.ac.uk/1489385/1/Curran%2520et%2520al%2520NRN-2016%2520pdf.pdf |journal=Nature Reviews. Neuroscience |volume=17 |issue=5 |pages=293–306 |doi=10.1038/nrn.2016.28 |pmid=27052382 |s2cid=1685727 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170922191943/http://discovery.ucl.ac.uk/1489385/1/Curran%2520et%2520al%2520NRN-2016%2520pdf.pdf |archive-date=22 September 2017 |access-date=27 December 2018 |hdl-access=free |hdl=10871/24746}}</ref> حدود نیمی از مصرف‌کنندگان روزانه بعد از توقف مصرف با علائمی چون ولع شدید به مصرف، بی‌خوابی، بی‌اشتهایی، بی‌قراری و کلافگی روبه‌رو می‌شوند.<ref name="Curran2016" /> خطرات ناشی از وابستگی و ترک ماری‌جوانا بسیار کمتر از الکل است و فرد معمولاً می‌تواند بدون مراقبت پزشکی یا دارویی این کار را انجام دهد.<ref>{{Cite journal |vauthors=Subbaraman MS |date=2014 |title=Can cannabis be considered a substitute medication for alcohol? |journal=Alcohol and Alcoholism |volume=49 |issue=3 |pages=292–98 |doi=10.1093/alcalc/agt182 |pmc=3992908 |pmid=24402247}}</ref>

در درمان اعتیاد به ماری‌جوانا، دیوید مک‌داول از [[دانشگاه کلمبیا]]، دریافت که برای موفقیت در درمان باید بین سه گروه از کاربران، یعنی «مصرف‌کنندگان گه‌گاهی»، «مصرف‌کنندگان هرروزه» و نیز «مصرف‌کنندگان مزمن» که چندین بار در روز از این ماده استفاده می‌کنند تمایز قائل شد.<ref>Clinical Textbook of Addictive Disorders, Marijuana, David McDowell, page 169, Published by Guilford Press, 2005 {{ISBN|1-59385-174-X|en}}.</ref>

== وضعیت قانونی ==
{{اصلی|قانونی‌بودن ماری‌جوانا|ماری‌جوآنا در کانادا}}
[[اروگوئه]] در سال ۲۰۱۳ نخستین کشوری بود که [[لایحه|لایحهٔ]] تولید و [[تجارت آزاد]] ماری‌جوانا را تصویب کرد. این ابتکار به‌وسیلهٔ [[خوزه موخیکا]]، رئیس‌جمهور [[اروگوئه]] ارائه شد و به تصویب [[سنا]] این کشور رسید.

اگرچه در هلند فروش ماری‌جوانا در [[کافی شاپ]]‌ها پیش از این [[لایحه]] آزاد بود، اما [[اروگوئه]] برای نخستین بار، تمامی فعالیت‌های مرتبط، از کاشت تا خریدوفروش را قانونی کرده است. شهروندان [[اروگوئه]] مجازند سالانه شش نهال گیاه ماری‌جوانا را در خانه‌هایشان پرورش دهند. در [[هلند]] هم، در برخی شهرها، کافی شاپ‌ها مجاز به ارائهٔ ماری‌جوانا به مشتریان خود هستند. با وجود مخالفت‌ها، دولت [[هلند]] در سال ۲۰۱۲ [[میلادی]] قوانینی برای محدود کردن فروش [[مواد مخدر]] به گردشگران تصویب کرده تا بدین وسیله تعداد آن دسته از گردشگرانی که تنها برای استعمال آزادانهٔ [[مواد مخدر]] به این کشور سفر می‌کنند، کاهش یابد.

برای نخستین بار در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] رأی‌دهندگان در [[ایالت]]‌های [[کلورادو]] و [[واشینگتن (ایالت)|واشینگتن]] با شرکت در دو [[همه‌پرسی]] در ماه [[نوامبر]] سال ۲۰۱۳ به آزادسازی مصرف ماری‌جوانا رأی دادند. تا ژوئیه ۲۰۱۸، در ۱۰ ایالت آمریکا از جمله [[واشینگتن (ایالت)|واشینگتن]] پایتخت این کشور، به‌طور کلی مصرف این ماده برای افراد بالای ۲۱ سال آزاد است و در ۳۰ ایالت دیگر نیز استفاده از آن برای مصارف پزشکی قانونی شده است.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Jeremy Berke|عنوان=Here's where you can legally consume marijuana in the US in 2018|نشانی=https://amp.businessinsider.com/where-can-you-can-legally-smoke-weed-2018-1|زبان=|تاریخ بازبینی=2018-09-16|تاریخ=۷ نوامبر ۲۰۱۸|ناشر=Business Insider|doi=|تاریخ بازدید=|archive-date=۱۷ اکتبر ۲۰۱۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20181017173639/https://amp.businessinsider.com/where-can-you-can-legally-smoke-weed-2018-1|url-status=dead}}</ref>

۲۱ ژوئن ۲۰۱۸ در [[مجلس|پارلمان]] کشور [[کانادا]] لایحهٔ آزادسازی مصرف ماریجوانا با موافقت اکثریت نمایندگان و سناتورها همراه شد. براساس قوانین این لایحه شهروندان بزرگسال کانادایی می‌توانند تا ۳۰ گرم ماری‌جوانا را در مکان عمومی حمل و با دیگران تقسیم کنند. هم‌چنین اجازه کاشت ۴ بوته شاهدانه و تهیه مواد خوراکی از آن نیز شامل این قانون خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|کد زبان=|نشانی=https://sencanada.ca/en/sencaplus/news/cannabis-act/|عنوان=Senate of Canada - The Cannabis Act in the Senate|بازبینی=2018-09-15|وبگاه=Senate of Canada|نویسنده=|تاریخ=۱۷ اکتبر ۲۰۱۸}}</ref>

همچنین مصرف پزشکی ماریجوانا در کشورهای [[آرژانتین]]، [[استرالیا]]، [[هلند]]، [[بلژیک]]، [[شیلی]]، [[کلمبیا]]، [[مکزیک]]، [[پرتغال]]، [[بریتانیا]]، [[یونان]]، [[اسپانیا]]، [[آلمان]]، [[ایتالیا]]، [[کرواسی]]، [[لهستان]]، [[دانمارک]]، [[نروژ]]، [[سوئیس]]، [[فنلاند]]، [[جمهوری چک]]، [[پرو]]، [[ترکیه]]، [[اسرائیل]]، [[آفریقای جنوبی]] و [[زیمبابوه]] مجاز است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Legality_of_cannabis|عنوان=Legality of cannabis - Wikipedia|بازبینی=2018-09-25|وبگاه=en.m.wikipedia.org}}</ref>

=== ماری‌جوانا به‌مثابه دروازهٔ ورود ===
{{اصلی|نظریهٔ دروازهٔ ورود}}
* فرضیهٔ «ماری‌جوانا به مثابهٔ دروازهٔ ورود» مدعی است که مصرف ماری‌جوانا احتمال این را که افراد، متعاقبِ مصرف آن، به مصرف مواد مخدرِ خطرناک‌تر روی آورند افزایش می‌دهد و از این‌رو ماری‌جوانا همچون یک دروازهٔ ورود برای گرایش به مواد خطرناک‌تر است.<ref name="autogenerated3">"RAND study casts doubt on claims [[web.archive.org/web/20061104124529/http://www.rand.org/news/press.02/gateway.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101127023748/http://www.rand.org/news/press.02/gateway.html |date=۲۷ نوامبر ۲۰۱۰}}|web.archive.org/web/20061104124529/http://www.rand.org/news/press.02/gateway.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061104124529/http://www.rand.org/news/press.02/gateway.html|date=۴ نوامبر ۲۰۰۶}} بایگانی‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine]]that marijuana acts as "gateway" to the use of cocaine and heroin". RAND Corporation. 2002-12-02. Archived from the original on 2006-11-04.</ref> در پژوهشی که سال ۲۰۱۱ در [[استرالیا]] انجام شد<ref>"2001 National Drug Strategy Household Survey: detailed findings". Australian Institute of Health and Welfare. 2002-12-19. Retrieved 2011-02-01. AIHW cat no. PHE 41.</ref> نشان داد که مصرف ماری‌جوانا کمتر به تنهایی و بدون حضور مواد دیگر صورت می‌گیرد. ۹۵٪ مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا از [[الکل]] نیز استفاده می‌کردند، ۲۶٪ از [[آمفتامین]] و ۱۹٪ از [[اکستازی]]. تنها ۲٫۷٪ از این افراد اعلام کردند که همراه با ماری‌جوانا از هیچ مادهٔ دیگری استفاده نمی‌کنند.<ref>"2001 National Drug Steategy Household Survey: first results". Australian Institute of Health and Welfare. 2002-05-20. Retrieved 2011-02-01. AIHW cat no. PHE 35.</ref> این فرضیه در گذشته یکی از ستون‌های اصلی سیاست‌گذاری‌های مخالف با مصرف ماری‌جوانا در کشور آمریکا بوده است.<ref>Lundin, Leigh (2009-03-01). "The Great [http://www.criminalbrief.com/?p=5445] Smoke-Out". Criminal Brief.</ref> با این وجود، اعتبار و صحت این فرضیه به شدت محل بحث است.<ref name="autogenerated3"/>

== نگارخانه ==
<gallery>
پرونده:Marijuana-Cannabis-Weed-Bud-Gram.jpg|گل ماریجوانا
پرونده:Kief (yellow).jpg
پرونده:گیاه شاهدانه معروف به ماریجوانا یا گرس یا علف یا گل 07.jpg|[[برگ]]‌های کنگره‌ای گیاه ماری‌جوانا در زیر [[نور|نور مصنوعی]]
پرونده:Cannabis Butter.JPG|نوعی فراورده تولید شده از ماریجوانا به نام ''کره کانابیس'' که در مواد غذایی استفاده می‌شود.
پرونده:Volcano Vaporizer.jpg|تدخین به وسیلهٔ هوای داغ، در این روش ماده مصرفی تبخیر شده و نمی‌سوزد.
</gallery>

== جستارهای وابسته ==
* [[سندرم استفراغ کانابینوئیدی]]
* [[جوینت]]
* [[روغن حشیش]]
* [[قانونی‌بودن ماری‌جوانا]]
{{فهرست مندرجات}}

== منابع ==
{{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}}
* {{یادکرد وب | عنوان=خطرات مصرف تفریحی ماری‌جوانا برای سلامتی | وبگاه=BBC News فارسی | تاریخ=2018-06-22 | سال=2018 | پیوند=http://www.bbc.com/persian/science-44546982 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2019-03-18}}
* {{یادکرد وب | عنوان=Marijuana Makes It Worse: Severe Mental Illnesses | وبگاه=Bipolar, Bipolar Manic Episode Information, Disorders, Symptoms, Behavior | تاریخ=2000-10-11 | سال=2000 | پیوند=https://www.mentalhelp.net/blogs/marijuana-makes-it-worse-severe-mental-illnesses/ | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2019-03-18}}
* {{یادکرد وب|نویسنده=UNODC|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://wdr.unodc.org/wdr2019/prelaunch/WDR19_Booklet_5_CANNABIS_HALLUCINOGENS.pdf&ved=2ahUKEwiO5qyrs9jnAhUJmhQKHZfFC5w4ChAWMAZ6BAgEEAE&usg=AOvVaw3e_jaLvzyF4xbf2mQcrw9F|عنوان=CANNABIS AND HALLUCINOGENS}}{{پیوند مرده|date=مارس ۲۰۲۰ |bot=InternetArchiveBot}}

== پیوند به بیرون ==
{{رده انبار|Cannabis}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{مواد مخدر}}
{{قارچ‌ها و گیاهان دارویی}}
{{ضدتهوع‌ها}}
{{داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش}}

[[رده:ماری‌جوانا| ]]
[[رده:داروهای تفریحی]]
[[رده:داروهای روان‌پزشکی]]
[[رده:داروهای گیاهی]]
[[رده:روان‌گردان]]
[[رده:سایکو اکتیوها]]
[[رده:سرخوش‌کننده‌ها]]
[[رده:صفحات نیمه‌حفاظت‌شده ویکی‌پدیا در برابر خرابکاری]]
[[رده:گیاهان خوراکی]]
[[رده:گیاهان دارویی]]
[[رده:محرک‌های اشتها]]