نمایش مبدأ برای مهاباد

{{pp|small=yes}}
{{دیگر کاربردها}}
{{جعبه شهر ایران
|نام‌رسمی= مهاباد
|عرض‌جغرافیایی =۳۶٫۷۶۲۵۷۱
|طول‌جغرافیایی =۴۵٫۷۲۱۹۶۵
|تصویر =
{{Photomontage
| photo1a = Mahabad-Dec 2006.JPG{{!}}
| photo2a = پاییز در گردنه زمزیران مهاباد سردشت - panoramio.jpg{{!}}
| spacing = ۲
| size = 266
| foot_montage =
}}
|اندازه‌تصویر= ۳۰۰
|برچسب‌تصویر=
|استان= آذربایجان غربی
|شهرستان= مهاباد
|بخش= [[بخش مرکزی شهرستان مهاباد|مرکزی]]
|نام‌های‌دیگر=
|نام‌های‌قدیمی=ساوجبلاغ<ref>تاریخ هیجده سالهٔ آذربایجان یا سرنوشت گردان و دلیران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۷، صص ۶۰۰، ۶۰۲ و…</ref>{{سخ}}ساوجبلاغ مکری<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-6f319bab139540e2af9bc6feba2bdabf-fa.html |عنوان=لغت‌نامه دهخدا |بازبینی=6 مه 2017 |archive-date=3 فوریه 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203065706/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-6f319bab139540e2af9bc6feba2bdabf-fa.html}}</ref>
|جمعیت =۱۶۸٬۳۹۳ نفر در سال ۱۳۹۵<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.sko.ir/Sarshomari1395/Shahrhaye_IRAN.xls|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ | ناشر =معاونت برنامه‌ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران) |تاریخ =۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>
|رشدجمعیت=
|تراکم‌جمعیت=
|مساحت=
|ارتفاع=۱٬۳۲۰{{ک|متر}}
|میانگین‌دما=۱۲{{ک|درجهٔ سانتی‌گراد}}
|میانگین‌بارش‌سالانه=۳۹۰{{ک|میلی‌متر}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/81354959/ |عنوان=پاییز امسال 11 برابر سال گذشته در مهاباد باران باریده است | ناشر = خبرگزاری جمهوری اسلامی |تاریخ = ٢٧/٠٧/١٣٩٣ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
|شمارروزهای‌یخبندان=۸۰{{ک|روز}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=8571 |عنوان= میزان بارندگی در مهاباد طی سه دهه گذشته کاهش یافته است |ناشر= آژانس تحلیلی خبری زریان |تاریخ= ٢٥/٦/٩٣ |تاریخ بازبینی= |archive-date= 20 ژانویه 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180120183718/http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=8571}}</ref>
|تاسیس شهرداری=۱۳۱۰<ref>{{یادکرد وب | عنوان=بانک اطلاعات تقسیمات کشوری | نشانی=http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32 | ناشر=وزارت کشور | تاریخ بازبینی=۲۸ اکتبر ۲۰۱۴ | کد زبان=fa | archiveurl=https://web.archive.org/web/20140724132759/http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32 | archivedate=۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴ | dead-url=yes}}</ref>
|شهردار= بابک رستم پور<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چهل و پنجمین شهردار مهاباد از راه رسید {{!}} پایگاه خبری هه وال موکریان {{!}} مکریان|نشانی=https://hawalmukryan.ir/بایگانی/14813|بازبینی=2021-12-04|کد زبان=fa-IR}}</ref>
|ره‌آورد= تولیدات کشاورزی
|پیش‌شماره={{پیش‌شماره تلفن|۰۴۴}}
| پلاک اتومبیل = {{IRN}} ص ۳۷<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.yjc.ir/fa/mobile/4994781 |عنوان= تغییر پلاک خودرو در شهرستان مهاباد | ناشر = باشگاه خبرنگاران جوان |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>{{سخ}}{{IRN}} ج ۲۷<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://acoforum.org/showthread.php?t=1713#axzz3q7ueicF8 |عنوان=بانک اطلاعاتی آکو، لیست پلاک‌های خودروهای ایران |بازبینی=۶ مه ۲۰۱۷ |archive-date=۲۳ دسامبر ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20121223072134/http://acoforum.org/#axzz3q7ueicF8 |url-status=dead}}</ref>
|وبگاه= [http://www.mahabadcity.ir/ شهرداری مهاباد]
|پانویس=
|فتوکلاژ=بله}}

'''مهاباد''' مرکز [[شهرستان مهاباد]] و یکی از شهرهای [[استان آذربایجان غربی]] در [[ایران]] است. این شهر که در جنوب استان و در منطقه تاریخی [[مکریان]] قرار دارد. مهاباد شهری سرسبز است و در میان چندین کوه واقع شده است. بر اساس [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۵)|سرشماری عمومی نفوس و مسکن]] کشور در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۶۸٬۳۹۳ نفر بوده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os04-r.xls |عنوان= سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور (استان آذربایجان غربی) در سال ۱۳۹۰ (اکسل) | ناشر = مرکز آمار ایران |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> مهاباد که به نگین آذربایجان غربی مشهور است<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://baztabonline.com/Default,fa-IR,Print,Content,Print,Key,46793.aspx |عنوان=استاندار آذربایجان غربی: مهاباد نگین درخشان آذربایجان غربی است |ناشر=وبسایت بازتاب و آنلاین |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۳ ژوئن ۲۰۱۵ |archive-date=6 اکتبر 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171006211507/http://baztabonline.com/Default,fa-IR,Print,Content,Print,Key,46793.aspx}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/4786838/مهاباد-نگین-آذربایجان-غربی |عنوان=مهاباد نگین آذربایجان غربی | ناشر =باشگاه خبرنگاران |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۳ ژوئن ۲۰۱۵}}</ref> همه ساله بیشترین آمار گردشگران را در این استان به خود اختصاص می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=81266253|عنوان=مسوول جدید ادارهٔ میراث فرهنگی مهاباد معرفی شد | ناشر =خبرگزاری جمهوری اسلامی |تاریخ =۱۸ مرداد ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://medu.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=c5e27a08-8da3-4cfd-a884-51a10f7bd9ec&WebPartID=e51ceabb-8d62-4286-94fa-48335cd360ac&ID=1894e199-c4ff-47fc-b21a-6b387b068c36 |عنوان=مهاباد رتبهٔ نخست ستاد اسکان فرهنگیان را کسب کرد |ناشر=وبسایت ادارهٔ کل آموزش و پرورش آذربایجان غربی |تاریخ=۱۷٫۱۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲۰ نوامبر ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151120072512/http://www.medu.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=c5e27a08-8da3-4cfd-a884-51a10f7bd9ec&WebPartID=e51ceabb-8d62-4286-94fa-48335cd360ac&ID=1894e199-c4ff-47fc-b21a-6b387b068c36 |url-status=dead}}</ref> از [[جاذبه‌های گردشگری]] این شهر می‌توان به [[مهابادرود|رودخانه]] و [[سد مهاباد]] که یکی از نزدیکترین سدها به محلات مسکونی در جهان است،<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=4043 |عنوان= جاذبه‌های گردشگری مهاباد بهانه‌ای نیکو برای سفر به این دیار |ناشر= آژانس خبری تحلیلی زریان |تاریخ= ۱۴ تیر ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= |archive-date= 17 نوامبر 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20151117031907/http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=4043}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://malborz.com/بیش-از-1500-گردشگر-نوروزی-از-سد-مخزنی-مهابا/ |عنوان= بیش از ۱۵۰۰ گردشگر نوروزی از سد مخزنی مهاباد بازدید کردند |ناشر= پایگاه تحلیلی خبری البرزما |تاریخ= ٩/١/٩٤ |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=مه 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> بازارچه‌ها و بازار بزرگ تاناکورای مهاباد که تأمین‌کنندهٔ اصلی لباس دیگر بازارها و مغازه‌های تاناکورای کشور محسوب می‌شود،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://irna.ir/fa/News/2000327868/|عنوان= بازار تاناکورا مهاباد، پاتوق خریداران دارا و ندار|ناشر= خبرگزاری جمهوری اسلامی|تاریخ= ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۰|تاریخ بازبینی= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20171006162726/http://www.irna.ir/fa/News/2000327868|archivedate= ۶ اکتبر ۲۰۱۷|dead-url= yes}}</ref> همچنین از دیگر جاذبه‌های گردشگری مهاباد می‌توان به [[تالاب کانی برازان]]، [[قپی‌باباعلی]]، دخمه مادی فخریگاه در روستای آگریقاش و [[غار سهولان]] (دومین غار بزرگ آبی ایران در مسیر جاده مهاباد -بوکان اشاره کرد<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/05/321380/سهولان-دومین-غار-بزرگ-آبی-ایران-در-مهاباد-تصاویر |عنوان=سهولان دومین غار بزرگ آبی ایران در مهاباد + تصاویر | ناشر = خبرگزاری تسنیم |تاریخ =۵ فروردین ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref>).

مهاباد در ابتدا آبادی کوچکی بوده است که در سال ۱۰۳۸ قمری و در اواخر حکومت [[شاه عباس صفوی]]، [[بداق سلطان]] حاکم [[مکری|ایل مکری]] محل حاکمیت خود را به مهاباد انتقال داد و در اقدامات عمرانی متعدد این شهر را توسعه بخشید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = پورتال شهرداری مهاباد |نشانی= http://www.mahabadcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4632&site=DouranPortal&lang=fa-IR |عنوان= معرفی شهر مهاباد | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> این شهر پایتخت [[جمهوری مهاباد]] نیز در سال ۱۳۲۴ شمسی بوده است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://i-cias.com/e.o/kurdistan_republic.htm |title=Kurdistan Republic of Mahabad |accessdate=۶ مه ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060317103140/http://i-cias.com/e.o/kurdistan_republic.htm |archivedate=۱۷ مارس ۲۰۰۶ |dead-url=yes}}</ref> در گذشته [[مرکز حکومت]] بخشی از امرای مکری<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.bbc.com/persian/arts/2015/09/150909_aparat_36_2015|عنوان='لباس مُکریان' و 'لالا هندو' در آپارات | ناشر = وبسایت بی‌بی‌سی |تاریخ =۱۸ شهریور ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> بود، حکومتی که در این شهر اقدام به ضرب سکه کرد.<ref name="بداق سلطان-کردپرس">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/Print/?Id=76992 |عنوان= بداق سلطان، سرداری که مهاباد را آباد کرد |ناشر= خبرگزاری کردپرس |تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۹ مهٔ ۲۰۱۵ |archive-date= ۵ مارس ۲۰۱۶ |archive-url= https://web.archive.org/web/20160305090817/http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/Print/?Id=76992 |url-status= dead}}</ref> منطقه مهاباد، صحنه درگیری‌های مکرر سیاسی در [[دوران مدرن]] بود، به‌طوری‌که پس از جمهوری ۱۱ ماهه مهاباد، این شهر مرکز [[ملی‌گرایی کردی|ملی‌گرایی]] بخشی از کُردهای ایران قرار گرفت. در سال ۱۳۵۷ شمسی با وجود استقرار ارتش و پادگان‌های مختلف نیروهای نظامی در آن، در جریان [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ۱۳۵۷]] سقوط کرد و مدتی تحت کنترل احزاب کُردی بود.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357791/Mahabad Mahābād-britannica]</ref> این شهر مرکز نا آرامی‌های مناطق کُردنشین نیز به‌شمار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ناامنی و بی‌ثباتی به‌هیچ‌عنوان به‌نفع مردم مهاباد نیست - تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/18/734262/نا-امنی-و-بی-ثباتی-به-هیچ-عنوان-به-نفع-مردم-مهاباد-نیست|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2024-12-30|کد زبان=fa}}</ref>

مهاباد از شمال با [[میاندواب]]، از شرق با [[بوکان]]، از غرب با [[پیرانشهر]] و [[نقده]] و از جنوب با [[سردشت]] هم‌مرز است. در شهرستان مهاباد، [[زبان کردی]] به‌عنوان زبان مادری و [[زبان فارسی]] به‌عنوان زبان آموزش و مکاتبات رسمی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref>https://reichert-verlag.de/media/pdf/9783954901326_sample.pdf</ref>

== خاستگاه نامگذاری ==
تا قبل از سال ۱۳۱۵ شمسی نام این شهر، ساوجبلاغ یا ساوجبلاغ مکری بود. ریشه نام ساوجبلاغ، [[ترکی آذری]] است که به معنی، چشمه سرد است. بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ دوره پهلوی رضاشاه، از این تاریخ نام ساوجبلاغ به مهاباد تغییرنام یافت. همچنین در سندی مربوط به سال ۱۳۱۳ شمسی، سه نام «آباد شهر، سرداب و مهاباد» برای تغییرنام این شهر پیشنهاد داده شد که در نهایت، مهاباد انتخاب و تعیین شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سند تبدیل نام ساوجبلاغ به مهاباد|نشانی=https://eloba.ir/سند-تبدیل-نام-ساوجبلاغ-به-مهاباد/|وبگاه=نشریه الکترونیکی ائل اوبا|تاریخ=2021-12-25|بازبینی=2024-12-19|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=Eloba}}</ref> دربارهٔ واژه مهاباد تاکنون تعبیرات و معناهای گوناگونی گفته شده است. مهاباد را مادآباد نیز گفته‌اند که این تعبیر هیچ گونه دلیل قابل قبولی همراه ندارد. این شهر را مه‌آباد نیز گفته‌اند که اگر به معنای جایی باشد که همیشه مه آلود است این تعبیر نیز با واقعیت وفق نمی‌کند.

== پیشینه ==
[[پرونده:AZARBAIJAN MAP.JPG|بندانگشتی|بخشی از [[نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه|نقشهٔ ایران و توران در دورهٔ قاجاریه]]؛ نام قدیمی مهاباد، ساوج‌بلاغ، در جنوب غربی نقشه مشهود است.]]

=== پیش از اسلام ===
مهاباد به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز با وجود دشت‌ها و جلگه‌های حاصلخیز در شمار قدیم‌ترین سکونتگاه‌های بشری به‌شمار می‌رود. بررسی‌های علمی، شواهدی را از وجود مردمی با تمدن کشاورزی و دارای «سفال‌های منقوش» که هم‌زمان با تمدن‌های سیلک ۳ و شوش بوده‌اند نشان می‌دهد. مردمان این تمدن‌ها در ۳٬۵۰۰ پیش از میلاد با تمدن‌های [[فلات ایران]] و میان‌رودان رابطه داشته‌اند. بررسی‌های باستانشناسی [[شهر ویران]] و [[یوسف‌کندی (مهاباد)|یوسف‌کندی]] این موضوع را ثابت می‌کند{{مدرک|date=آوریل ۲۰۱۹}}. این تمدن‌ها تا پیش از هجوم آشوریان در [[هزاره اول پیش از میلاد]] دارای ثباتی نسبی بوده‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef2>فتح سواد العراق، ص۲۸۵</ref>

پس از هجوم آشوریان و نابودی تمدن‌های اورارتو و مانا، مردمان آن‌ها به سوی نواحی جنوب و جنوب غربی استان آذربایجان غربی فعلی مهاجرت کردند. آنان برای محافظت از خود در مناطق کوهستانی این نواحی دژهایی ساختند که بقایای این دژها مانند [[قلات شاه]] هنوز در منطقه وجود دارند.<ref name=ToolAutoGenRef2/>

در دوران آرامش این منطقه مادها شروع به سکونت در آن کردند. آرامگاه فقریکای (فخریکا) گواه حضور آنان در این منطقه است؛ {{مدرک|date=آوریل ۲۰۱۹}}ولی با هجوم آشوریان، آرامش از این منطقه رخت می‌بندد؛ به‌طوری‌که تا دوره هخامنشیان زندگی در این منطقه تنها در دژها و مناطق کوهستانی، با حکمرانی‌های قبیله‌ای و اقتصاد شبانی ادامه یافت. در دوران هخامنشیان، امنیتی نسبی در منطقه برقرار شد ولی به دلیل اینکه این منطقه یکی از گذرگاه‌های یونانیان برای حمله به ایران بود دوباره امنیت از منطقه رخت بربست. این منطقه به دلیل تهاجمات مکرر یونانیان صدمات فراوانی دید. برای همین یکی از مجرب‌ترین شاخه‌های پارتیزانی ارتش اشکانیان در این منطقه استقرار یافت. تا دوره ساسانیان نیز منطقه، موقعیت حساس استراتژیک خود را حفظ کرد.<ref>فتح سواد العراق، ص۲۸۵،۲۵۷</ref>

[[بطلیموس]] نیز مهاباد را داروشاه و [[راولینوس]] به نام دارایاس نامیده است و امروزه در سه فرسنخی شهر فعلی قریه‌ای به نام [[دریاز]] (دریاس) مشهود است که از قرار معلوم شهر [[دارایاس]] آنجا بوده است.{{نیازمند منبع}}

=== پس از اسلام ===
[[پرونده:Mahabad-1929.jpg|بندانگشتی|جمعی از سران مهاباد، سال ۱۹۲۹{{سخ}}فرد سمت راست: سعیدخان بهادر حاکم وقت مهاباد]]
مهاباد شهری‌ست قدیمی که در ازمنه پیشین مرکز نواحی کردنشین ([[مکریان]]) بوده است. دیرینگی این شهر دست کم به دوران [[صفویان|صفوی]] بازمی‌گردد.{{نیازمند منبع}}

شهر مهاباد در کالبد کنونی توسط [[صارم‌بگ]] از ملوک کُرد ساوجبلاغ مُکری در اوایل سدهٔ ۱۱ هجری در بخش شمال نزدیک به خم رودخانه مهاباد محله [[باغ سیسه]] فعلی بنا گردید.{{مدرک}}

امپراتوری صفویه به نام اسلام شیعه و علیه کردهای سنی، داریاز مهاباد را ویران کرد.<ref>[http://books.google.com/books?id=bVNtAAAAMAAJ&q=Sauj-Bulagh++shia&dq=Sauj-Bulagh++shia&hl=en&sa=X&ei=7EcIVPixArGB7QaBloCQAQ&ved=0CCMQ6AEwAQ]</ref>

=== معاصر ===
[[پرونده:Kurdistan republic mahabad.jpg|بندانگشتی|جمهوری مهاباد در سال ۱۹۴۶{{سخ}}برافراشتن پرچم این جمهوری بر بالای ساختمانی در اطراف میدان چوارچرای سابق یا شهرداری کنونی]]
این شهر در دهه‌های گذشته آشوب‌های سیاسی نیز به‌خود دیده است. مقر [[جمهوری مهاباد]] که در سال ۱۹۴۶ برابر با سال ۱۳۲۵ تشکیل شده‌بود، در شهر مهاباد بود. پس از انقلاب، [[حزب دمکرات کردستان ایران]] در اسفند ۱۳۵۷در جریان میتینگی بزرگ فعالیت‌های علنی خود را پس از ۳۲ سال از سر گرفت. اندکی بعد دفتر سیاسی حزب دمکرات در محل خانهٔ جوانان مستقر شد. علاوه بر این [[کومله (حزب)|کومله]] نیز با گشایش دفتر در این شهر به فعالیت پرداخت. در اواخر سال ۱۳۵۸ بیش از ۲۵ [[حزب سیاسی]] در این شهر فعالیت می‌کردند. اندکی بعد، گروه‌های چپ ایرانی [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی جمهوری اسلامی]] را غیردمکراتیک و واپسگرایانه خواندند. این گروه‌ها پس از مدت‌ها مذاکره تصمیم گرفتند تا یک قانون اساسی جدید را به تصویب برسانند. از آنجا که عمده مذاکرات و هماهنگی‌های این قانون اساسی در مهاباد انجام شده بود، به [[میثاق مهاباد]] {{نیازمند منبع}} شهرت یافت. اما درست در روزی که قرار بود این مذاکرات با حضور ده‌ها گروه نهایی شود، ارتش از دو محور به مهاباد حمله کرد.

مهاباد تا پاییز ۱۳۵۹ دو بار میان جمهوری اسلامی و پیشمرگان دمکرات -کومله دست به دست شد. تنها در هفتهٔ آخر شهریور ۱۳۵۹ بیش از ۶۵۰ نفر از ساکنان شهر بر اثر گلوله‌باران ارتش در این شهر کشته شدند.{{نیازمند منبع}}

تقسیمات سابق مهاباد و حومه و توابع تا سال ۱۳۲۲ خورشیدی بدین شرح بوده است:

بخش مرکزی مهاباد، بخش [[بوکان]]، بخش نقده، بخش اشنویه، [[بخش مرحمت‌آباد]] (که بعداً [[میاندوآب]] نامیده شد)، بخش شاهیندژ، بخش تکاب، بخش سقز، بخش بانه، [[بخش سردشت]]، بخش [[پیرانشهر]].<ref name="تاریخچه مهاباد">تاریخچه مهاباد، سید محمد صمدی/ چاپ دوم:۱۳۸۱</ref>

بخش‌های پیرانشهر، نقده و اشنویه از سال ۱۳۲۲ به‌علت عدم وجود [[ارتش ایران]] در مهاباد موقتاً تا اعادهٔ وضع عادی ضمیمه [[شهرستان ارومیه]] شدند. بخش‌های سقز، بانه و سردشت نیز از همان تاریخ و به همان دلیل ضمیمه [[شهرستان سنندج]] شدند.{{نیازمند منبع}}

بخش‌های میاندوآب، شاهین دژ و تکاب نیز ضمیمه سنندج گردیدند. تنها [[بوکان]] از توابع مهاباد مانده بود. اما از بعد از ورود مجدد ارتش در ۲۱ آذر سال ۱۳۲۵ شمسی بخش‌های مذکور نه تنها به مهاباد ضمیمه نشدند بلکه هر یک از بخش‌های: میاندوآب، نقده، تکاب، پیرانشهر، سقز، بانه و سردشت خود تبدیل به شهرستان شدند.<ref name="تاریخچه مهاباد"/> بوکان نیز در ۲۸ اسفند سال ۱۳۶۸ از مهاباد جدا شد و تبدیل به شهرستان شد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://rc.majlis.ir/fa/law/show/111819 |عنوان=ایجاد و تأسیس شهرستان بوکان و بخش سیمینه در تابعیت استان آذربایجان غربی |بازبینی=۶ مه ۲۰۱۷ |archive-date=۲۵ ژوئن ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170625023312/http://rc.majlis.ir/fa/law/show/111819 |url-status=dead}}</ref>

== وضعیت طبیعی ==
=== جغرافیا ===
[[پرونده:North-west Entrance of mahabad city.jpg|بندانگشتی|ورودی مهاباد-ارومیه{{سخ}}در تصویر ماکت هواپیمای جنگنده و تندیس خلبان خالد حیدری (که از او به عنوان نخستین خلبان شهید برون‌مرزی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران یاد می‌شود<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://hamshahrionline.ir/details/181848 |عنوان= زندگی‌نامه:خالد حیدری | ناشر = همشهری آنلاین |تاریخ = ۱ شهریور ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=ر۲۴ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref>)، مشاهده می‌گردد.]]
مهاباد در جنوب استان آذربایجان غربی، در عرض جغرافیاییَ ۴۶ و °۳۶ شمالی و طول جغرافیاییَ ۴۳ و °۴۵ شرقی<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx |عنوان=گزارش ایستگاه هواشناسی مهاباد |بازبینی=6 مه 2017 |archive-date=12 مه 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170512062115/http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx}}</ref> و در دامنه رشته کوه‌های [[لند شیخان]] قرار دارد.<ref>[http://mahabad.irib.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=284 معرفی شهرستان مهاباد - صدا و سیمای مهاباد]{{پیوند مرده}}</ref> ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۳۲۰ متر می‌باشد؛ و از آب و هوای معتدلی بر خوردار است که زمستان‌ها هوای سردی دارد و تابستان‌ها هوای شهر مهاباد گرم است.
شهرستان مهاباد یکی از شهرهای کردنشین جنوب استان آذربایجان غربی است که از شمال به [[شهرستان میاندوآب]]، از جنوب به [[سردشت]]، از غرب به [[پیرانشهر]] و [[نقده]] و از شرق به [[بوکان]] محدود می‌شود. این شهرستان در موقعیت [[طول جغرافیایی]] ۴۵ درجه و ۴۳ دقیقه شرقی و [[عرض جغرافیایی]] ۳۶ درجه و ۴۶ دقیقه شمالی از [[نصف النهار]] گرینویچ واقع شده است. فاصله آن تا [[مرکز استان]] ۱۲۰ کیلومتر و تا تهران ۷۵۰ کیلومتر است.

=== رودخانه‌ها ===
=== منابع [[آب زیرزمینی]] ===
مهاباد دارای ۹۷ چاه عمیق، ۹۰۸ [[چاه نیمه]] عمیق، ۲ قنات و ۶ چشمه می‌باشد که در مجموع درای ۶٫۸ میلیون مترمکعب آب قابل برداشت است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://www.bki.ir/Portals/0/SBank/w-Azar-Gharbi.pdf |عنوان= خلاصه سیمای آب و هوا، اقلیم و منابع آب استان آذربایجان غربی |ناشر= |تاریخ= زمستان ١٣٨٨ |تاریخ بازبینی= |archive-date= ۶ مارس ۲۰۱۶ |archive-url= https://web.archive.org/web/20160306151537/http://www.bki.ir/Portals/0/SBank/w-Azar-Gharbi.pdf |url-status= dead}}</ref>

=== آب و هوا ===
شهر مهاباد با قرار گرفتن در شمال [[باختری ایران]] دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌ها خنک و زمستان‌ها بسیار سرد می‌باشد.<ref name="هواشناسی">{{یادکرد وب | عنوان = گزارش ایستگاه هواشناسی مهاباد | نشانی = http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx?PageContentID=217 | بازبینی = ٢٠-٧-٢٠١٢ | ناشر = فرمانداری ویژه مهاباد | زبان = فارسی}}{{پیوند مرده|date=آوریل 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> بهار قشنگ‌ترین فصل در این منطقه است. در [[فصل پاییز]] هوا بیشتر بادی است.
{{پاک‌کن}}
{{Klimatabelle
| TABELLE =
| DIAGRAMM TEMPERATUR = rechts
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG = deaktiviert
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG HÖHE = ۲۵۰
| QUELLE =<ref name="هواشناسی"/>
| Überschrift =
| Ort = مهاباد
| hmjan = ۳٫۷۳
| hmfeb = ۴٫۸۲
| hmmär = ۱۲٫۳
| hmapr = ۱۶٫۲۷
| hmmai = ۲۴٫۱۷
| hmjun = ۳۰٫۱۳
| hmjul = ۳۳٫۲۳
| hmaug = ۳۲٫۸۶
| hmsep = ۲۹٫۳۲
| hmokt = ۲۲٫۸۰
| hmnov = ۱۳٫۸۲
| hmdez = ۸٫۵۵
| lmjan = −۷٫۱۵
| lmfeb = −۴٫۸۶
| lmmär = ۰٫۸۴
| lmapr = ۳٫۷۲
| lmmai = ۷٫۴۶
| lmjun = ۱۰٫۲۹
| lmjul = ۱۳٫۱۴
| lmaug = ۱۳٫۲۹
| lmsep = ۱۰٫۱۹
| lmokt = ۶٫۳۵
| lmnov = ۱٫۲۱
| lmdez = -۳٫۸۴
| nbjan = ۵۱٫۱۱
| nbfeb = ۵۹٫۵۵
| nbmär = ۴۶٫۴۴
| nbapr = ۷۹٫۲۴
| nbmai = ۲۴٫۰۲
| nbjun = ۲٫۰۵
| nbjul = ۱٫۵
| nbaug = ۰٫۳
| nbsep = ۱٫۱
| nbokt = ۲۶٫۶۳
| nbnov = ۲۸٫۲۸
| nbdez = ۲۹٫۸
| rdjan = ۳
| rdfeb = ۵
| rdmär = ۴
| rdapr = ۴
| rdmai = ۰
| rdjun = ۰
| rdjul = ۰
| rdaug = ۰
| rdsep = ۰
| rdokt = ۲
| rdnov = ۳
| rddez = ۶
| lfjan = ۶۳٫۵۵
| lffeb = ۶۸٫۴
| lfmär = ۶۵٫۸۵
| lfapr = ۶۰٫۲۵
| lfmai = ۵۷٫۹
| lfjun = ۴۶٫۷۵
| lfjul = ۴۸٫۲۵
| lfaug = ۴۹٫۱۵
| lfsep = ۴۹٫۵
| lfokt = ۵۳٫۵۵
| lfnov = ۶۲٫۵
| lfdez = ۶۴٫۸
}}

=== زمین لرزه ===
مهاباد در پهنه‌بندی مقدماتی خطر نسبی زلزله قرار دارد. اما در طی مطالعات اخیر و نشست‌های زمین در این منطقه نشان می‌دهد، یک گسل به طول ۱۰ کیلومتر از دره شرقی مهاباد ([[سد مهاباد]]) می‌گذرد. با توجه به نزدیکی سد مهاباد به شهر، این گسل قادر است موجب زمین لرزه‌ای با بزرگی ۶٫۴ ریشتر گردد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.shahrsazionline.com/23894/زلزله-و-مسائل-زمينساختي-شهر-و-منطقه-مها/ |عنوان=زلزله و مسائل زمین‌ساختی شهر و منطقه مهاباد | ناشر =شهرسازی آنلاین |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۱ دی ۱۳۹۷}}</ref>

== مردم ==
=== زبان ===
{{اصلی|مکریانی}}
مردم مهاباد به زبان کردی [[سورانی]] با لهجه مُکری یا [[مکریانی]] از [[زبان‌های کردی|زبان کردی]] تکلم می‌کنند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =رخزادی | نام =علی | پیوند نویسنده = | عنوان =آواشناسی و دستور زبان کردی | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۹۰ | ناشر =کردستان |مکان =سنندج | شابک =978-964-980-094-3 | صفحه =۳۵ | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =سنندجی | نام =شکرالله | پیوند نویسنده = | عنوان =تحفه ناصری | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۶۶ | ناشر =امیر کبیر |مکان =تهران | شابک = | صفحه =بیست و سه | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref><ref name="ToolAutoGenRef3">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کلباسی | نام =ایران | پیوند نویسنده = | عنوان =گویش کردی مهاباد | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |مکان =تهران | شابک =964-426-291-3 | صفحه =یازده | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref>

=== مذهب ===
دین مردم مهاباد [[اسلام]] و مذهبشان [[سنی]] [[شافعی]] است. همچنین سابقاً اقلیتی از [[ارمنیان|ارامنه]] و [[یهودی|کلیمیان]] در مهاباد حضور داشتند.<ref name="ToolAutoGenRef1">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کلباسی | نام =ایران | پیوند نویسنده = | عنوان =گویش کردی مهاباد | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |مکان =تهران | شابک =964-426-291-3 | صفحه =شانزده | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref> به علاوه شمار اندکی از [[شیعه|شیعیان]] که اصالتاً از دیگر شهرها یا استان‌ها هستند.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۱۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=Sunnis in Mahabad | ناشر=sunnionline | تاریخ=۱۶ می ۲۰۱۱ | نشانی=http://en.sunnionline.us/index.php/sunni-community-in-iran/sunni-community-in-iran/2789-sunnis-in-qmahabadq.html | کد زبان=en | archive-date=7 آوریل 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140407015538/http://en.sunnionline.us/index.php/sunni-community-in-iran/sunni-community-in-iran/2789-sunnis-in-qmahabadq.html}}</ref>
شیعیان مهاباد ۲ درصد از جمعیت این شهر را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://mobile.tasnimnews.com/fa/خبر/1393/01/05/321334 |عنوان=مهاباد شهر فرهنگی مردمان کرد زبان |بازبینی=13 مارس 2021 |archive-date=27 آوریل 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150427001436/http://mobile.tasnimnews.com/fa/%D8%AE%D8%A8%D8%B1/1393/01/05/321334}}</ref><ref>[http://www.mahabadcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4632&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR معرفی شهر مهاباد]</ref>

=== جمعیت ===
[[پرونده:Mahabad Population Change.jpg|بندانگشتی|تغییرات جمعیت مهاباد در سده ۱۴ام]]
جمعیت مهاباد ۱۴۷٬۲۶۸ نفر در سال ۱۳۹۰ بوده است. بر اساس نتایج آمارگیری سال ۱۳۸۵ شهر مهاباد چهارمین شهر پرجمعیت [[آذربایجان غربی]] و همچنین بر اساس نتایج این آمارگیری این شهر پنجمین شهر بزرگ [[کرد|کردنشین]] ایران محسوب می‌شود.<ref name="autogenerated1">{{یادکرد وب |url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-106&srt=1pnn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnn |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۵ ژانویه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://archive.today/20130105080941/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-106&srt=1pnn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnn |archivedate=۵ ژانویه ۲۰۱۳ |dead-url=no}}</ref><ref name=autogenerated1/><ref name="آمار">{{یادکرد وب |url=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage |title=پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران |accessdate=۶ مه ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090805171526/http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage |archivedate=۵ اوت ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> همچنین این شهر ۵۹امین شهر پرجمعیت ایران<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-106&srt=1npn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=x&srt=1npn |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=6 مه 2017 |تاریخ بایگانی=21 مه 2013 |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130521110832/http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-106&srt=1npn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=x&srt=1npn}}</ref> و ۲٬۶۸۶امین شهر پرجمعیت جهان است.
.<ref>[http://www.mongabay.com/cities_urban_03.htm 2002 World's Largest Urban Areas [rank: 2001+&#93;<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

مهاجرت به شهر در طول دهه ۵۵–۱۳۴۵ خورشیدی افزایش چشمگیر داشت و تراکم جمعیتی آن را بالا برد. بیشتر این مهاجرت‌ها از دیگر شهرهای کردنشین منطقه بوده‌اند. پس از گسترش شهر بسیاری از باغ‌های پیرامون مهاباد مسکونی شدند که امروزه این امر در نام تعدادی از محلات این شهر که با واژه باغ همراه است دیده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=89&code2=11 |عنوان= مهاباد | ناشر = مرجع شهرهای ایران |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۲۴ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref>

{{هرم جمعیتی
|width=50%
|align=right
|maxvalue=۸۷۶۹
|bg=rgb(100%,۱۰۰٪,۱۰۰٪)
|border=۰
|عنوان=هرم جمعیتی مهاباد در سال ۱۳۸۵
|barcolor=rgb(۵۰٪,۵۰٪,۵۰٪)
|۱۰۰ و بیشتر|۴۸|۴۴
|۹۹–۹۵|۲۸|۲۶
|۹۴–۹۰|۶۰|۴۸
|۸۹–۸۵|۱۰۹|۱۰۸
|۸۴–۸۰|۴۳۲|۴۴۲
|۷۵–۷۹|۵۶۸|۵۷۳
|۷۰–۷۴|۱۰۹۰|۱۰۹۸
|۶۵–۶۹|۱۰۲۹|۱۱۱۹
|۶۰–۶۴|۱۱۹۹|۱۲۸۴
|۵۵–۵۹|۱۶۵۹|۱۷۹۷
|۵۰–۵۴|۲۶۴۱|۲۴۸۸
|۴۵–۴۹|۳۵۱۱|۳۵۱۹
|۴۰–۴۴|۴۲۵۹|۳۹۷۵
|۳۵–۳۹|۵۲۳۴|۴۸۳۵
|۳۰–۳۴|۵۲۷۱|۵۱۱۳
|۲۵–۲۹|۶۸۸۳|۶۷۶۴
|۲۰–۲۴|۸۷۶۹|۸۵۷۴
|۱۵–۱۹|۸۴۴۵|۸۲۷۶
|۱۰–۱۴|۶۸۰۹|۶۵۸۰
|۵–۹|۵۳۵۷|۵۱۴۵
|۰–۴|۵۴۱۵|۵۱۵۶
}}

=== اشتغال و بیکاری ===
در سال ۱۳۵۵ میزان اشتغال در شهر مهاباد ۹۵٫۸ درصد، بالاتر از میزان اشتغال در استان (۸۶ درصد) بوده ولی در سال‌های پس از آن، این میزان کاهش یافته به‌طوری‌که در سال ۱۳۷۵ میزان اشتغال در شهر به ۸۸٫۸ درصد رسیده است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = مدیریت شهرسازی و معماری | نام = سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان غربی | پیوند نویسنده = | عنوان =طرح جامع شهر مهاباد | ترجمه = | جلد = اول (شناخت وضع موجود) | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پویا نقش شهر و بنا |مکان = | شابک = | صفحه = پنجاه و سه| پیوند = | تاریخ بازبینی = بهار ۱۳۸۸}}</ref> بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، تعداد بیکاران مرد در شهر مهاباد ۵۱۹۸ نفر و تعداد بیکاران زن ۱۰۵۹ نفر بوده است (بدون احتساب ۵۷۵۱۵ زن خانه‌دار).<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.sci.org.ir/_vti_bin/ReportServer?http://www.sci.org.ir/90/province/LaborForce/1_pm.rdl&add_pm=904&InhabitStatusPM=1&rs:Format=excel |عنوان= جدول 1-جمعیت 10 ساله و بیشتر بر حسب جنس، سن و وضع فعالیت| ناشر = مرکز آمار ایران |تاریخ = ۱۳۹۰|تاریخ بازبینی= ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref>

== اماکن تاریخی ==
=== بناها ===
[[پرونده:Soor bridge.jpg|بندانگشتی|پل سرخ (به کردی پردی سوور){{سخ}}از اقدامات عمرانی بداق سلطان مکری، در سال ۱۰۸۴ هجری بر روی رودخانه مهاباد احداث گردید.{{سخ}}این پل در زمان احداث دریاچه سد مهاباد به دلایل نامعلومی، علی‌رغم عدم هیچگونه مزاحمتی تخریب شد.<ref name="بداق سلطان-کردپرس"/>]]
مقبره بداق سلطان در جنوب غربی شهر مهاباد و داخل قبرستان عمومی شهر قرار گرفته است، از آنجا که شهر مهاباد به‌طور کلی درمیان دره‌ای بین رشته کوه‌هایی احاطه شده و رودخانه‌ای به نام رودخانه مهاباد از میان شهر می‌گذرد، قبرستان مذکور که آرامگاه بداق سلطان نیز در داخل آن قرار دارد در محلی مرتفع تر از شهر قرار گرفته است، گویا در زمان خود این محدوده به صورت خاص به قبور بزرگان اختصاص داشته. وجود چندین سنگ قبر این نظریه را تأیید می‌نماید.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1397/Default.aspx |عنوان=پایگاه فرمانداری ویژه مرکز مهاباد |بازبینی=6 مه 2017 |archive-date=20 ژانویه 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180120235946/http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1397/Default.aspx}}</ref>
* [[حمام میرزا رسول|حمام تاریخی میرزا رسول]] (که هم‌اکنون به [[موزه مردم‌شناسی]] تبدیل شده است)<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.portal-ag.ir/Page/Gardeshgari/MozeHa/MozeMahabad.aspx |عنوان=موزه مردم‌شناسی مهاباد (حمام میرزا رسول) - پورتال استان آذربایجان غربی |بازبینی=6 مه 2017 |archive-date=25 آوریل 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170425063919/http://portal-ag.ir/Page/Gardeshgari/MozeHa/MozeMahabad.aspx}}</ref>
* [[حمام لج]]
* [[سنگ نگاره‌های خره هنجیران]]
* [[دژقلات شاه]]
* [[برده کنته]]
* [[آرامگاه بداق سلطان]]
* [[پل ممیند]]<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.irtg.ir/historic.php?id=846 |عنوان=پل ممیند |بازبینی=۶ مه ۲۰۱۷ |archive-date=۱۶ فوریه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160216052743/http://www.irtg.ir/historic.php?id=846 |url-status=dead}}</ref>
* [[فقرگاه|فقرگاه مهاباد]]
* [[حوضخانه رستم بیگ]]<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.irtg.ir/historic.php?id=844 |عنوان=حوضخانه رستم بیگ |بازبینی=۶ مه ۲۰۱۷ |archive-date=۱۶ فوریه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160216052604/http://www.irtg.ir/historic.php?id=844 |url-status=dead}}</ref>
* [[حوضخانه شاه درویش]]<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.irtg.ir/historic.php?id=845 |عنوان=حوضخانه شاه درویش |بازبینی=۶ مه ۲۰۱۷ |archive-date=۷ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307192433/http://irtg.ir/historic.php?id=845 |url-status=dead}}</ref>

=== مساجد ===
[[پرونده:Mizgewtî sûr.JPG|بندانگشتی|[[مسجد جامع سرخ مهاباد]]، متعلق به [[دوره صفویه]] و یکی از اقدامات عمرانی بداق سلطان حاکم وقت مهاباد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/معماری_و_بناها/مساجد_ایران/مساجد_استان_آذربایجان_غربی/مسجد_جامع_سرخ،_مهاباد.htm|عنوان= مسجد جامع سرخ، مهاباد|ناشر= وبسایت کویرهای ایران|تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۴ مهٔ ۲۰۱۵}}{{پیوند مرده}}</ref>]]

از میان ۲۵۷ مسجد موجود در [[شهرستان مهاباد]]، ۷۲ مسجد در شهر و مابقی در روستاها قرار دارند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.tasnimnews.com/Home/Single/687359 |عنوان= مهاباد عروس شهرهای ایران | ناشر = خبرگزاری بین‌المللی تسنیم |تاریخ = ٢٧/١٢/٩٣ |تاریخ بازبینی= ۲۴ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> قدیمی‌ترین مسجد مهاباد مسجد جامع سرخ می‌باشد که در زمان بداق سلطان حاکم مهاباد ساخته و در زمان [[شاه سلیمان صفوی]] تکمیل شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=84012 |عنوان= معرفی مساجد استان آذربایجان غربی | ناشر = سایت تبیان |تاریخ = ١٤/١١/١٣٨٧ |تاریخ بازبینی= ۲۴ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> این مسجد از نظر توازن در طرح با هجده [[گنبد خشتی]] و شبستانی با هجده ستون سنگی و حجره‌های پیرامون آن از زیباترین بناهای تاریخی استان به‌شمار می‌رود.

{{Div col|cols=۲}}
* [[مسجد جامع سرخ]]
* مسجد شاه درویش
* مسجد عباس آقا
* [[مسجد دارالاحسان]]
* مسجد نور
* مسجد قبله
* مسجد [[رستم بیگ]]
* مسجد شاه درویش
* مسجد حاج صالح شاطری
* مسجد مولوی
* خانقاه شمزینان
* مسجد حاج سید حسن (فقیران)
* مسجد حسن‌زاده
* [[مسجد سید]] نظام
* مسجد سعدی
* مسجد داروغه
* مسجد چهار یار نبی
* مسجد [[حضرت عثمان]] (فجر)
* [[مسجد قاضی]]
{{Div col end}}

=== باغ‌ها (شهرباغ‌های دیروز)<ref>ماهنامهٔ مهاباد، سال سیزدهم، شمارهٔ ۱۵۱، سال ۱۳۹۲</ref> ===
{{Div col|cols=۳}}
* باغ اسماعیل آقا
* باغ اصحابی
* باغ امین‌الاسلام
* باغ اوقاف
* باغ بلوری‌ها
* باغ به‌به‌زاده‌ها
* باغ پنجوی‌ها
* باغ چاوشین
* باغچهٔ میرزا رسول
* باغ حاجی قاسم
* باغ حسن خان (عباس آقا دهبوکری)
* باغ حسن خان (مرحوم قاضی)
* باغ حسن‌زادهٔ بزاز
* باغ حسین‌قلی خان
* باغ خلیل‌زاده‌ها
* باغ خیزی
* باغ میرزا رشید رشیدی
* باغ ساوا
* باغ سعید حاجی کاکه مین
* [[باغ سیسه]]
* باغ سیف‌الدین خان
* باغ شیخی
* باغ شیر و خورشید
* باغ عباس آقا دهبوکری
* باغ عزیز آقا دهبوکری
* باغ عزیزقلی
* باغ عزیز مشیری
* باغ عزیزه گول
* باغ علی‌آباد
* باغ فه‌قێیان (باغ طلبه‌ها)
* باغ قادر امینی
* باغ قادری‌ها
* باغ قبله
* باغ قوپی
* باغ قوره‌ره‌شی
* باغ گولان
* باغ گویزی
* باغ [[لاله عباسی]]
* باغ مجید خان
* باغ مظفرالدوله
* باغ ملا حسن
* باغ ملک
* باغ میرزا سلطان
* [[باغ میکائیل]]
* جالیز جنب باغ عزیز مشیری
* جالیز حسن ببری
* جالیز حسین فداکار
* جالیز خات نازدار
* جالیز صالح پروری
* جالیز و سبزیخانهٔ میرزا سلطان
* جالیز نبیلان
* سبزیخانهٔ سلطانیان
* سبزیخانهٔ عبدالله شاهرخ
* قوپی مولوی (مرداب مولوی)
* میشهٔ سید جامی (بیشهٔ سید جامی)
* میشهٔ کورتانی (بیشهٔ کورتانی)
{{Div col end}}

== معضلات شهری ==
=== زمین خواری ===
زمین خواری و رانت خواری از معضلات اصلی شهر مهاباد است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://taghedar.com/Members/Printable.aspx?itemid=1161 |عنوان= در مقابل زمین خواری کوتاه نخواهم آمد |ناشر= |تاریخ= ۱۹٫۱۰٫۹۳ |تاریخ بازبینی= ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵ |archive-date= 28 مه 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150528144325/http://taghedar.com/Members/Printable.aspx?itemid=1161}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/?Id=56913|عنوان= هیچ ملکی برای شهرداری مهاباد باقی نمانده است/بدهی‌های میلیاردی، شورای شهر مهاباد را زمین گیر کرده است| ناشر = خبرگزاری کردپرس |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> در این میان می‌توان به زمین خواری ۳۰۰ میلیارد تومانی در شهرک صنفی کاوه در سال ۹۳ و زمین خواری [[تپه سیران]] اشاره کرد. در رابطه با زمین خواری شهرک صنفی کاوه، برخی از اعضای [[شورای شهر]] و شهردار قبلی مهاباد دخیل بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=68023#Title= |عنوان= جزئیات زمین خواری 100 میلیارد تومانی در مهاباد |ناشر= خبرگزاری کردپرس |تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵ |archive-date= ۲۹ مه ۲۰۱۵ |archive-url= https://web.archive.org/web/20150529032317/http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=68023#Title= |url-status= dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.tamarchin.net/NewsDetail.aspx?itemid=252|عنوان= دستگیری افرادی در ارتباط با پرونده زمین خواری ۳۰۰ میلیاردی در مهاباد|ناشر= وبسایت تمرچین|تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵|archive-date= 5 مارس 2016|archive-url= https://web.archive.org/web/20160305143317/http://www.tamarchin.net/NewsDetail.aspx?itemid=252}}</ref>

=== تعداد خودروهای شهر ===
بالا بودن تعداد خودرو نسبت به جمعیت، یکی از معضلات شهر مهاباد در سال‌های اخیر بوده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13911212000520 |عنوان=رئیس راهنمایی و رانندگی مهاباد:افزایش تعداد خودرو در مهاباد نگران‌کننده است | ناشر = خبرگزاری فارس |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> میانگین تعداد خودرو به نسبت جمعیت در مهاباد بیشتر از میانگین کشوری است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=40830#Title= تعداد خودرو به نسبت جمعیت در مهاباد بیشتر از میانگین کشوری است|عنوان= تعداد خودرو به نسبت جمعیت در مهاباد بیشتر از میانگین کشوری است| ناشر = خبرگزاری کردپرس |تاریخ = ۸ اسفند ۱۳۹۱|تاریخ بازبینی=}}</ref>

== بخش‌ها ==
=== گسترش شهر ===
[[پرونده:Panoramic view of Mahabad-19510105-نمایی از شهر مهاباد-۱۳۳۷-۱۰-۱۵.jpg|220px|بندانگشتی|نمایی از شهر مهاباد در سال ۱۳۳۷]]
قدیمی‌ترین منطقه مهاباد «[[باغ سیسه]]» نام دارد که یکبار هم بر اثر سیلاب ویران شده است و امروزه دارای معماری قدیمی و بافت آن رو به فرسایش است.

سیل و آسیب‌های دیگر باعث انتقال خانه‌ها به بخش‌های جنوبی و ایجاد محلات تازه پیرامون میدان چهارچراغ (شهرداری فعلی) گردیده است.

شهر مهاباد به حالت متروکه درآمده بود تا این که [[بداق سلطان مکری]] حکمران مهاباد دوباره به آبادانی آن پرداخت. بازرگانی در این شهر در [[دورهٔ قاجار]] گسترش یافت و مبادله کالا با شام و بیروت {{مدرک|date=آوریل ۲۰۱۹}}انجام می‌شد که بیشتر در [[سرا]]های موصلیان، کریمخان و کاشی‌ها در [[بازار مهاباد]] و کاروانسرای سیمون، همدانی‌ها، تاجرباشی و کوسه صورت می‌گرفت.{{مدرک|date=آوریل ۲۰۱۹}}

شهر مهاباد با جمعیت ۱۶٬۰۰۰ نفر در ۱۹۴۵، ۲۰٬۳۳۲ در ۱۹۵۶ و ۴۴٬۰۰۰ در ۱۹۷۶، که تا ۱۹۸۰ به بیش از ۵۰٬۰۰۰ رسید{{مدرک|date=آوریل ۲۰۱۹}} به دلیل موقعیت جغرافیایی اش و بالاتر از همه به دلیل نقشش در تاریخ اخیر کرد به عنوان یک مرکز اداری، نظامی و فرهنگی سریعاً اهمیت یافت{{مدرک|date=آوریل ۲۰۱۹}}. تقریباً همهٔ مهابادی‌ها کردهای مسلمان سنی‌اند. بسیار فارسی و [[ترکی آذری]] را به خوبی گویش غالب کردی که در کنار کردی سلیمانی در [[کردستان عراق]]، معیاری ادبی برای زبان کردیست، صحبت می‌کنند.<ref>Eagleton, W. ; Neumann, R.. "Mahābād." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online, 2013. Reference. 26 May 2013 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mahabad-SIM_4770></ref>

کوچ مردم به شهر در طول دهه ۵۵–۱۳۴۵ خورشیدی افزایش چشمگیر داشت و تراکم جمعیتی آن را بالا برد. بیشتر این کوچ‌ها از دیگر شهرهای کردنشین منطقه بوده‌اند.

پس از گسترش شهر بسیاری از باغ‌های پیرامون مهاباد مسکونی شدند که امروزه این امر در نام شماری از محلات این شهر که با واژهٔ باغ همراه است دیده می‌شود.

[[پرونده:CirCaraPlaceatnight.jpg|بندانگشتی|میدان [[چهارچراغ]] (شهرداری) در شب]]

امروزه تمرکز ادارات، بانک‌ها و سازمان‌های دولتی و مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بیشتر در امتداد خیابان‌های جمهوری اسلامی، سید نظام، طالقانی، بلوار توحید و جام جم است. محلات [[کارمند|کارمندی]] شهر بیشتر در نیمهٔ شمالی و مناطقی که ورود و خروج کالاها (بسیاری از آن‌ها به صورت قاچاق) در آن بیشتر صورت می‌گیرد در نیمهٔ جنوبی شهر قرار دارد.

نخستین [[لوله‌کشی]] آب در سال ۱۳۴۰ خورشیدی در شهر مهاباد آغاز به کار کرد و تصفیه‌خانه آب مهاباد نیز در سال ۱۳۵۳ به راه افتاد. پیش از آن در اغلب خانه‌ها و مساجد [[قنات]] و چاه شخصی وجود داشت.

امروزه همه معابر شهر [[آسفالت]] است و [[شهرک صنعتی]] که در کیلومتر ۱۸ جاده مهاباد-میاندوآب قرار دارد و ۹ واحد آن به بهره‌برداری رسیده است برای ۱۸۴ نفر ایجاد اشتغال کرده است.<ref>ارشیدی، حسن (دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی)، [http://www.govar-mehabad.net/detail.asp?id=1928 شهرنشینی در مهاباد، کالبد شهری (از ۱۳۳۵ ه-ش تا ۱۳۸۵ ه-ش)]{{پیوند مرده|date=آوریل 2021 |bot=InternetArchiveBot}}، مهاباد: ۸۰–۱۴/۱۱/۲۰۰۷.</ref>

=== مناطق شهرداری ===
{{محله‌های مهاباد}}
مهاباد دارای ۳ ناحیه اصلی شهری می‌باشد.

== ترابری ==
[[پرونده:North-east Entrance of mahabad city.jpg|بندانگشتی|ورودی مهاباد از طرف میاندوآب]]
مسافت مسیر جاده‌ای مهاباد به [[ارومیه]] مرکز استان ۱۲۲ کیلومتر<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.behrah.com/map.php?sid=42&did=28 |عنوان= مسافت مسیر جاده‌ای مهاباد به ارومیه| ناشر =وبسایت بهراه |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۸ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> و مسافت مسیر جاده‌ای مهاباد به [[تهران]] ۶۷۹ کیلومتر است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.behrah.com/map.php?sid=42&did=138|عنوان=مسیر جاده‌ای مهاباد به تهران | ناشر = وبسایت بهراه |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۸ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref>

فاصله شهر مهاباد با شهرهای همجوار (تمامی این محورها از نوع شبکه دسترسی سطح ۲ درون منطقه‌ای هستند):<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = مدیریت شهرسازی و معماری | نام = سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان غربی | پیوند نویسنده = | عنوان =طرح جامع شهر مهاباد | ترجمه = | جلد = اول (شناخت وضع موجود) | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پویا نقش شهر و بنا |مکان = | شابک = | صفحه = سی| پیوند = | تاریخ بازبینی = بهار ۱۳۸۸}}</ref>

{|class="wikitable"
|-
!style="background: #FFCC00; color:#000000" | نام محور
!style="background: #FFA500; color:#000000" | طول مسافرت
|-style="background: #FFFFFF; color:#000000"
| مهاباد - [[نقده]] || ۴۵ کیلومتر
|-style="background: #FFE88C; color:#000000"
| مهاباد - [[میاندواب]] || ۴۷ کیلومتر
|-style="background: #FFE88C; color:#000000"
| مهاباد - [[پیرانشهر]] || ۸۵ کیلومتر
|-style="background: #FFFFFF; color:#000000"
| مهاباد - [[بوکان]] || ۷۰ کیلومتر<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tishineh.com/tourdistance/11-185-11-105/مهاباد-بوکان |عنوان=فاصله مهاباد تا بوکان | ناشر =تیشینه |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۳۰ شهریور ۱۳۹۴}}</ref>
|-style="background: #FFFFFF; color:#000000"
| مهاباد - [[سردشت]] || ۱۲۵ کیلومتر
|}
{{پاک‌کن}}

=== راه‌آهن ===
پروژه راه‌آهن [[مراغه]] به ارومیه سال ۱۳۹۲ به مهاباد رسید. [[ایستگاه راه‌آهن]] مهاباد و خط آهن میاندوآب به مهاباد به طول ۴۰ کیلومتر در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۹۲ با حضور [[محمود احمدی‌نژاد]] [[رئیس‌جمهور]] وقت افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=43928#Title= ایستگاه راه‌آهن مهاباد افتتاح شد|عنوان= ایستگاه راه‌آهن مهاباد افتتاح شد | ناشر = خبرگزاری کردپرس |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref>

=== پایانه مسافربری ===
در پایانه مسافربری مهاباد ۸۸ دستگاه اتوبوس ویژه، ۵۰ دستگاه [[مینی بوس]] و ۱۲۵ دستگاه سواری پژو و سمند فعالیت دارند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/4520814/جابجایی-حدود400-هزارمسافر-امسال-ازطریق-پایانه-مسافربری-مهاباد|عنوان=جابجایی حدود400 هزارمسافر، امسال ازطریق پایانه مسافربری مهاباد| ناشر =باشگاه خبرنگاران |تاریخ =۳۰ مرداد ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی=}}</ref>

=== تاکسی درون‌شهری ===
تعداد تاکسی‌های شهر مهاباد در سال ۱۳۹۴، یک هزار و هفتصد دستگاه بوده است، که از این تعداد ۸۹ دستگاه ون، ۹۰۰ دستگاه تلفنی، ۵۰۴ دستگاه گردشی و ۱۶۸ دستگاه خطی بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://irna.ir/fa/News/81624058/|عنوان= 300 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ترافیکی مهاباد| ناشر = خبرگزاری جمهوری اسلامی |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۳۰ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> سازمان تاکسیرانی مهاباد که از تاریخ ۲٫۳٫۱۳۸۶ طبق اساسنامه‌های مربوطه از شهرداری این شهر جدا شده، وظیفه مدیریت و نظارت بر سیستم [[حمل و نقل عمومی]] را بر عهده دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://mahabadtaxi.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=48&Itemid=56 |عنوان=دربارهٔ سازمان تاکسیرانی مهاباد |ناشر=وبسایت رسمی سازمان تاکسیرانی مهاباد |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۳۰ مهٔ ۲۰۱۵ |archive-date=7 دسامبر 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151207014135/http://mahabadtaxi.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=48&Itemid=56}}</ref>

=== اتوبوس ===
سازمان اتوبوسرانی مهاباد و حومه در پاییز سال ۱۳۷۹ به نام واحد اتوبوسرانی با پنج دستگاه اتوبوس در سه مسیر سطح شهر فعالیت خود را شروع نمود. در سال ۸۶ تعداد اتوبوس‌های فعال به ۳۹ دستگاه رسید که در ۹ مسیر فعال می‌باشند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.mahabadcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4820&Site=douranportal&Lang=fa-IR |عنوان= سازمان اتوبوسرانی مهاباد و حومه | ناشر =پورتال شهرداری مهاباد |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۳۰ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref> البته با توجه به مشکلاتی خاص و عدم هماهنگی واحدهای مختلف، جابجایی مسافران با استفاده از اتوبوس در مواقع عادی در مهاباد کارایی چندانی ندارد، لذا در حال حاضر تنها در بخش روستایی از اتوبوس‌ها استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/80950966/ |عنوان=کمبود وسایل نقلیه عمومی مشکل اساسی مردم مهاباد در روزهای سرد و برفی| ناشر =خبرگزاری جمهوری اسلامی |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۳۰ مهٔ ۲۰۱۵}}</ref>

== ورزش ==
از مهم‌ترین اماکن ورزشی مهاباد می‌توان به به مجموعه ورزشی آزادی که شامل زمین فوتبال آزادی (میدان آبیاری) که در سال ۱۳۵۱ تأسیس شده، سالن سرپوشیده ۲۰۰۰ نفری، سالن کشتی، سالن تنیس روی میز، سالن وزنه‌برداری، سالن ژیمناستیک و سالن رزمی می‌باشد، اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.sport-ag.ir/Default.aspx?PageContentID=1301&tabid=6063 |عنوان=اماکن ورزشی شهرستان مهاباد |ناشر=اداره کل ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۱۶}}{{پیوند مرده|date=آوریل 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref>

=== والیبال ===
مهاباد که از قطب‌های والیبال ایران محسوب می‌شود<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.varzesh3.com/news/1303830/مهاباد-قطب-جدید-والیبال-ایران-(عکس) |عنوان= مهاباد قطب جدید والیبال ایران| ناشر = وبسایت ورزش سه |تاریخ =۲۴٫۱۱٫۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> دارای چندین تیم باشگاهی در لیگ‌های ایران می‌باشد. درخشش والیبال مهاباد به دهه ۷۰ بازمی‌گردد، زمانی که با تیم فرمانداری مهاباد قهرمان دسته اول باشگاه‌های کشور و چهارم [[لیگ برتر والیبال ایران|سوپرلیگ باشگاه‌های ایران]] در فصل ۱۳۷۳ شد. این تیم که در آن زمان وابسته به فرمانداری مهاباد بود پس از یکی دو سال حضور در رقابت‌ها، ناگهان با تغییر فرماندار وقت به یکباره منحل شد<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://nedayemoj.ir/?p=1324 |عنوان=والیبال مهاباد مقهور ورزش سیاسی شد | ناشر = پایگاه خبری ندای موج |تاریخ =۲۷ فروردین ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> از سرشناسان والیبال مهاباد می‌توان به [[فرهاد پیروت‌پور]]، بهترین پشت خط زن والیبال قهرمانی آسیا در سال ۱۳۹۴<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/444716 |عنوان=فرهاد پیروت پور بهترین پشت خط زن والیبال قهرمانی آسیا | ناشر = خبرگزاری خبر آنلاین |تاریخ =۱۸ مرداد ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.fardanews.com/fa/news/436397/۴-ایرانی-در-جمع-بهترین‌های-والیبال-آسیا |عنوان=۴ ایرانی در جمع بهترین‌های والیبال آسیا | ناشر =فردانیوز |تاریخ =۱۷ مرداد ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> و آکو کریمی بازیکن و داور بین‌المللی<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=10933 |عنوان=حضور داور مهابادی در رقابت‌های لیگ جهانی والیبال |ناشر=آژانس خبری تحلیلی زریان |تاریخ=۶ تیر ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=19 اوت 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160819045008/http://ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=10933}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www7.irna.ir/fa/News/81716745/ |عنوان=استقبال مردم مهاباد از بازیکن و داور مسابقات جهانی و آسیایی والیبال |ناشر=ایرنا |تاریخ=۲۱ مرداد ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=22 اوت 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160822083627/http://www7.irna.ir/fa/News/81716745/}}</ref> اشاره کرد.

==== مقاومت فرمانداری مهاباد ====
تیم والیبال مقاومت فرمانداری مهاباد، پس از دو دهه، در سال ۱۳۹۳ دوباره با هدایت فرمانداری مهاباد<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.javanpress.ir/تیم-والیبال-مقاومت-فرمانداری-مهاباد-چ/ |عنوان=تیم والیبال مقاومت فرمانداری مهاباد چشم انتظار کرم سردار |ناشر=سایت خبری جوان پرس |تاریخ=۷ دی ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی= |archive-date=9 اکتبر 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161009062341/http://www.javanpress.ir/%d8%aa%db%8c%d9%85-%d9%88%d8%a7%d9%84%db%8c%d8%a8%d8%a7%d9%84-%d9%85%d9%82%d8%a7%d9%88%d9%85%d8%aa-%d9%81%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%af%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d9%85%d9%87%d8%a7%d8%a8%d8%a7%d8%af-%da%86/}}</ref> تشکیل و راهی مسابقات لیگ دسته یک کشور شد. این تیم در دو دوره حضور در مسابقات لیگ دسته یک پس از صعود از مرحله مقدماتی، در مرحله پلی آف با شکست از حریفان از صعود به سوپر لیگ بازماند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://news.tamashagar.com/news/11175034/حذف-تیم-مقاومت-فرمانداری-مهاباد-از-لیگ-دسته-اول-والیبال |عنوان=حذف تیم مقاومت فرمانداری مهاباد از لیگ دسته اول والیبال |ناشر=تماشاگر |تاریخ=۲۹ بهمن ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=14 سپتامبر 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914182754/http://news.tamashagar.com/news/11175034/%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84}}</ref>

==== شهرداری مهاباد ====
تیم والیبال شهرداری مهاباد در آذرماه سال ۱۳۹۴ با قهرمانی در مسابقات سوپر لیگ [[استان آذربایجان غربی]] به زیرگروه دسته یک کشوری راه یافت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mahabadcity.ir/DesktopModules/News/NewsView.aspx?TabID=1&Site=DouranPortal&Lang=en-US&ItemID=8597&mid=13905&wVersion=Staging |عنوان=قهرمانی تیم والیبال شهرداری مهاباد در مسابقات سوپر لیگ استان و راهیابی به زیرگروه دسته 1کشوری | ناشر = وبسایت شهرداری مهاباد |تاریخ =۲۰۱۵/21/۱۲ |تاریخ بازبینی=}}</ref> این تیم با سرمربیگری طاهر کریمی و با بازیکنان تمام بومی، در اولین سال حضور در مسابقات زیرگروه دسته یک به مرحله نیمه نهایی رسید، اما با شکست از حریفان در این مرحله نتوانست به مسابقات لیگ دسته یک راه یابد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=13369 |عنوان=شهرداری مهاباد از صعود به لیگ دسته یک بازماند |ناشر=پایگاه خبری زریان |تاریخ=۱۴ اسفند ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=9 ژوئیه 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170709003629/http://ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=13369}}</ref>

== سلامت ==
بیمارستان [[امام خمینی]] مهاباد، تنها بیمارستان شهر با بخش‌های تخصصی داخلی، کودکان، زنان و زایمان، [[جراحی عمومی]]، [[ارولوژی]]، [[ارتوپدی]]، چشم، [[ای ان تی]]، [[جراحی اعصاب]]، پوست، اعصاب و روان، [[دیالیز]]، قلب، [[سی سی یو]] و [[آی سی یو]] می‌باشد. این بیمارستان دارای پاراکلینیک‌های آزمایشگاه، [[رادیولوژی]]، [[سونوگرافی]]، [[سی تی اسکن]]، داروخانه، [[آندوسکوپی]]، [[اکوکاردیوگرافی]] و تست ورزش است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.portal-ag.ir/SA/Pages/BehdashtoDarman/Bimarestan.aspx|عنوان= واحدهای فعال در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی|ناشر= پورتال دولتی آذربایجان غربی|تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۴ مهٔ ۲۰۱۵|archive-date= 18 ژوئن 2017|archive-url= https://web.archive.org/web/20170618071309/http://portal-ag.ir/SA/Pages/BehdashtoDarman/Bimarestan.aspx}}</ref>

در اطراف مهاباد ساختمان‌هایی برای اسکان بیماران [[جذام|جذامی]] ساخته شده است. این ساختمان‌ها مخصوص جذامیان شهرستان‌های جنوبی [[استان آذربایجان غربی|استان]] است.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۲ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=ضرورت نگاه ویژه به بازماندگان جذامی‌های مهاباد | ناشر=واحد مرکزی خبر | تاریخ=۱ خرداد ۱۳۹۱ | نشانی=http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=1527410}}</ref>

=== آزمایشگاه‌ها ===
شهر مهاباد دارای ۶ آزمایشگاه دولتی و ۶ آزمایشگاه خصوصی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://www.portal-ag.ir/SA/Pages/BehdashtoDarman/Azmayeshgah.aspx |عنوان= آزمایشگاه‌های آذربایجان غربی |ناشر= پورتال دولتی آذربایجان غربی |تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۴ مهٔ ۲۰۱۵ |archive-date= 5 مه 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170505033356/http://portal-ag.ir/SA/Pages/BehdashtoDarman/Azmayeshgah.aspx}}</ref>

آزمایشگاه‌های دولتی:
* آزمایشگاه بیمارستان امام خمینی، واقع در خیابان دانشگاه
* آزمایشگاه مرکز بهداشت مهاباد، واقع در بلوار توحید
* آزمایشگاه مرکز بهداشت امیرالمؤمنین، واقع در میدان استقلال
* آزمایشگاه مرکز بهداشت شافعی، واقع در خیابان [[خلفای راشدین]]
* آزمایشگاه مرکز بهداشت بداق سلطان، واقع در میدان استقلال
* آزمایشگاه مرکز بهداشت فرهنگیان، واقع در خیابان ساحلی
آزمایشگاه‌های خصوصی
* آزمایشگاه خصوصی دکتر زینی، واقع در چهارراه آزادی
* آزمایشگاه خصوصی مهر، واقع در [[خیابان جمهوری]]
* آزمایشگاه خصوصی پاستور، واقع در خیابان [[صلاح‌الدین ایوبی]]
* آزمایشگاه خصوصی دکتر ژیان، واقع در چهارراه آزادی
* آزمایشگاه خصوصی شفا، واقع در خیابان صلاح الدین ایوبی شرقی
* آزمایشگاه خصوصی تأمین اجتماعی، واقع در خیابان صلاح‌الدین ایوبی

== اماکن گردشگری ==
<gallery>
پرونده:سد مهاباد.JPG|سد مهاباد
پرونده:Sahoolan Cave 13971001 10.jpg|غار سهولان
پرونده:Mellat Park.JPG|باغ میکائیل
</gallery>
* [[سد مهاباد|دریاچهٔ سد مهاباد]]
* [[باغ مکائیل]] (پارک ملت)
* [[غار سهولان]]
* [[تالاب کانی برازان]]
* [[فقرگاه]]

== مراکز آموزشی ==
=== دانشگاه‌ها ===
==== دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد ====
{{اصلی|دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد}}
این دانشگاه در سال ۱۳۶۵ تأسیس شده<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://iau-mahabad.ac.ir/about-university/university-history |عنوان=تاریخچه دانشگاه |ناشر=وبسایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۶ |archive-date=20 آوریل 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170420102224/http://iau-mahabad.ac.ir/about-university/university-history}}</ref> و اکنون به عنوان بزرگ‌ترین واحد [[دانشگاه آزاد اسلامی]] در [[استان آذربایجان غربی]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.ana.ir/news/47804 |عنوان= واحد مهاباد در 90 رشته بدون آزمون دانشجو می‌پذیرد| ناشر =خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی آنا |تاریخ =۲۹ مرداد ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> با دارا بودن بیشترین تعداد رشته در مقطع [[کارشناسی ارشد]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/5188625/افزایش-رشته‌های-تحصیلی-در-دانشگاه-آزاد-شهرستان-مهاباد |عنوان=افزایش رشته‌های تحصیلی در دانشگاه آزاد شهرستان مهاباد | ناشر =باشگاه خبرنگاران جوان |تاریخ =۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> دانشجو می‌پذیرد. مسن‌ترین دانشجوی ایران با ۸۲ سال سن در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد در حال تحصیل است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/80896949/فرهنگی/مسن_ترین_دانشجوی_کشور_با_82_سال_سن_در_دانشگاه_آزاد_مهاباد_در_حال_تحصیل_است |عنوان=مسن‌ترین دانشجوی کشور با 82 سال سن در دانشگاه آزاد مهاباد در حال تحصیل است | ناشر =خبرگزاری جمهوری اسلامی |تاریخ =۱۸ آبان ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=}}</ref>

==== دانشگاه پیام نور مهاباد ====
{{اصلی|دانشگاه پیام نور مهاباد}}
این مرکز دانشگاهی در سال ۱۳۷۲ تأسیس شده و در حال حاضر در بیش از ۸۰ رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://mahabad.az.pnu.ac.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=729834da-c2e9-40cc-b7ed-255905a127fa&WebPartID=ec533816-b1ef-4ab7-8403-3f7c308dd327&ID=ffb31b8a-f104-409d-8081-09b0e67ed0af |عنوان=تصویب و راه اندازی چهار رشته کارشناسی ارشد و کارشناسی در دانشگاه پیام نور مرکز مهاباد |ناشر=وبسایت رسمی دانشگاه پیام نور مرکز مهاباد |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۶ |archive-date=16 اوت 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160816065916/http://mahabad.az.pnu.ac.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=729834da-c2e9-40cc-b7ed-255905a127fa&WebPartID=ec533816-b1ef-4ab7-8403-3f7c308dd327&ID=ffb31b8a-f104-409d-8081-09b0e67ed0af}}</ref> این دانشگاه از نظر تعداد رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و از نظر تعداد دانشجویان در حال تحصیل بعد از دانشگاه پیام نور مرکز ارومیه در جایگاه دوم استان آذربایجان غربی قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.phdazmoon.org/sanjesh_18672.html |عنوان=چهار رشته جدید در دانشگاه پیام نور مهاباد تصویب شد |ناشر=پی اچ دی آزمون |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۶ |archive-date=22 اوت 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160822114324/http://www.phdazmoon.org/sanjesh_18672.html}}</ref>

== رسانه ==
=== صدا و سیما ===
{{اصلی|صدا و سیمای مرکز مهاباد}}

اولین فرستنده رادیویی در سال ۱۳۲۴ در مهاباد تأسیس شد و بعد از افت و خیزهای فراوان در پانزدهم تیرماه سال ۱۳۵۱ [[رادیو مهاباد]] به صورت تمام رسمی افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://77.36.163.4/64 |عنوان=معرفی مرکز مهاباد |ناشر=وبسایت صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۳ ژوئن ۲۰۱۵ |archive-date=۱۷ نوامبر ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117015918/http://77.36.163.4/64 |url-status=dead}}</ref> فرستنده تلویزیونی مهاباد نیز در تاریخ ۱۳۵۰٫۷٫۱۸ دایر و افتتاح شده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://mahabad.irib.ir/pr |عنوان=تاریخچه مرکز |ناشر=روابط عمومی صدا و سیمای مرکز مهاباد |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۳ ژوئن ۲۰۱۵ |archive-date=۱۵ مه ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150515183842/http://mahabad.irib.ir/pr |url-status=dead}}</ref> هم‌اکنون شبکه مرکز مهاباد روزانه به‌طور معمول ۱۲ساعت در بخش سیما و ۱۵ ساعت برنامه در رادیو پخش می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1371/articleType/ArticleView/articleId/31491/----.aspx |عنوان=افزایش زمان پخش سیمای مرکز مهاباد |ناشر=وبسایت استانداری ویژه شهرستان مهاباد |تاریخ=۱۳۹۲٫۲٫۲۷ |تاریخ بازبینی= |archive-date=21 ژانویه 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180121000026/http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1371/articleType/ArticleView/articleId/31491/----.aspx}}</ref> سیمای مرکز مهاباد در یکم خرداد سال ۱۳۹۴ بر روی ماهواره[[عرب‌ست]] یا همان بدر قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.javanpress.ir/67581/سیمای-مرکز-مهاباد،-ماهواره-ای-شد.html |عنوان=سیمای مرکز مهاباد ماهواره‌ای شد |ناشر=وبسایت خبری تحلیلی جوان پرس |تاریخ=۲ خرداد ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=25 مه 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150525031037/http://www.javanpress.ir/67581/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AF.html}}</ref>

=== نشریه‌ها ===
مهاباد دارای چهار نشریه ماهنامه مهاباد، دوهفته‌نامه جامعه کردستان، مجله میراث یار و پیشه نگ است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/Print/?Id=81979 |عنوان=مجوز سومین نشریه مهاباد صادر شد |ناشر=خبرگزاری کردپرس |تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=۱ اکتبر ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151001143758/http://www.kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/Print/?Id=81979 |url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=5113 |عنوان=نشریه 'پیشه نگ' مهاباد مجوز انتشار گرفت |ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران |تاریخ=۹ شهریور ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی= |archive-date=20 ژانویه 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180120182215/http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=5113}}</ref>

==== ماهنامه مهاباد ====
{{اصلی|مجله مهاباد}}
ماهنامه مهاباد اولین نشریه این شهر است که با مدیر مسئولی و صاحب امتیازی احمد بحری، فعالیت خود را از سال ۱۳۷۹ با دو زبان کردی و فارسی در سه زمینه فرهنگی، اجتماعی و ادبی آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.ziryan.ir/Members/Printable.aspx?itemid=1558 |عنوان=مهاجرت نشریه‌های مهاباد به بوکان |ناشر=آژانس خبری تحلیلی زریان |تاریخ=۵ بهمن ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی= |archive-date=6 مارس 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306042648/http://www.ziryan.ir/Members/Printable.aspx?itemid=1558}}</ref> این نشریه که از باسابقه‌ترین مجلات کردی در ایران است، در مهاباد چاپ و در بسیاری از [[مناطق کردنشین]] انتشار می‌یابد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=5113 |عنوان=دیدار اعضای شورای اسلامی شهر مهاباد با دست‌اندرکاران «ماهنامه مهاباد» |ناشر=آژانس خبری تحلیلی زریان |تاریخ=۱۰ مهر ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= |archive-date=20 ژانویه 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180120182215/http://www.ziryan.ir/NewsDetail.aspx?itemid=5113}}</ref>

== ره‌آوردها ==
=== غذاهای سنتی ===
یکی از مهم‌ترین غذاهای شناخته شده کولیچه و شورمزه یا همان نخود است (کولیچه خمیری از آرد گندم است که در داخل روغن سرخ می‌کنند و نخود را در آن می‌ریزند و بمانند ساندویچ صرف می‌شود)
واز غذاهای سنتی مهاباد می‌توان به آش دوکلیو (نوعی آش دوغ)، دلمه کلم، بربه سل و نیسکینه، ماشینه، سنگه سیر، شانی کباب -انواع نان‌های روغنی چون کلانه و پنچه کش و … اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=مهاباد بهترین میزبان مهمانان نوروزی | ناشر=خبرگزاری فارس | تاریخ=۴/۰۱/۹۲ | نشانی=http://www.farsnews.ir/printable.php?nn=13920104000096 | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=آش دوغ (دوکلیو) | ناشر=صدا و سیمای مرکز مهاباد | نشانی=http://mahabad.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=7693:آش-دوغ-(دوکلیو)&catid=375:آداب-و-رسوم | کد زبان=fa}}{{پیوند مرده}}</ref>

=== صنایع دستی ===
از [[صنایع دستی]] مهاباد می‌توان قالی، جاجیم، گلیم و چاروق بافی، سکه و پولک دوزی، منجوق دوزی، رودوزی، [[سوزن دوزی]]، قرقره بافی (گیپوربافی)، مصنوعات چرمی، [[قلاب بافی]]، سجاده بافی و بافت پارچه و [[لباس کردی]]، خراطی، چاقوسازی و همچنین کلاش و گیوه اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=گشتی در دنیای سوغاتی‌های آذربایجان غربی | ناشر=پایگاه خبری تحلیلی سلدوز | تاریخ=۲۶ اسفند ١٣٩١ | نشانی=http://sulduzkhabar.ir/index.aspx?siteid=10&pageid=501&newsview=43222 | کد زبان=fa | archive-date=22 نوامبر 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151122095743/http://sulduzkhabar.ir/index.aspx?siteid=10&pageid=501&newsview=43222}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=جاده‌ای به سمت بهار | ناشر=روزنامه جام جم | تاریخ=۵ خرداد ۱۳۸۹ | نام=زهرا | نام خانوادگی=کشوری | نشانی=http://www.aftabir.com/articles/view/social/tourism/c4c1274873069_mahabad_p1.php/جاده-ای-به-سمت-بهار | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=مهاباد/ سوغاتی به نام کلاش | ناشر=خبرگزاری کردپرس | تاریخ=۲۱ دی ۱۳۹۰ | نشانی=http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/Photo/?Id=20378 | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=معرفی شهرستان مهاباد (صنایع دستی) | ناشر=فرمانداری مهاباد | نشانی=http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx?PageContentID=221 | کد زبان=fa | archive-date=23 ژانویه 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140123025347/http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx?PageContentID=221}}</ref>

== منابع ==
{{پانویس|۳}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=متین|نام=پیمان|مقاله=جذام|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|سال=|
نشانی=http://lib.eshia.ir/23022/17/6471/مهاباد|تاریخ بازبینی=۲۲ اکتبر ۲۰۱۳ |زبان=fa| پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی =}}
* نگاهی به تاریخ مهاباد، سید محمد صمدی، انتشارات رهرو مهاباد، ۱۳۷۳

{{ویکی‌سفر}}
{{ویکی‌انبار-رده|Mahabad}}

== پیوند به بیرون ==
* [http://www.mahabadcity.ir/homepage.aspx?site=DouranPortal&tabid=1&lang=fa-IR شهرداری مهاباد]
{{شهرستان مهاباد}}
{{استان آذربایجان غربی}}
{{راه شاهی}}

[[رده:مهاباد| ]]
[[رده:پراکنش کرد]]
[[رده:شهرهای استان آذربایجان غربی]]
[[رده:شهرهای دارای نام با ریشه زبان پهلوی]]
[[رده:شهرهای شهرستان مهاباد]]
[[رده:کردستان ایران]]
[[رده:مناطق مسکونی کردنشین در استان آذربایجان غربی]]
[[رده:مناطق مسکونی کردنشین]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]