لێکدانا جۆتەدورەگبوون
لێکدانا د ناڤبەرا دو باڤانێن یەکرەگئێ ن ب رووخسارێن جودا بۆ دو سیفەتان، وەکی لێکدانا جۆتەدورەگبوون (بئی نگلیزی: دهیبرد جرۆسس) تێ ناڤکرن.[1]
د لێکدانا جۆتەدورەگبوونێ دە بۆماوەیا دو سیفەتێن جودا تێ چاڤدەریکرن.[2] ژ بۆ لێکدانا جۆتەدورەگبوونێ، دو لێکدان تێن سازکرن. د قۆناخا یەکەم دە باڤانێن یەکرەگئێ ن ب رووخسارەباباتا زالئوو بەزیو تێن لێکدان. ژ لێکدانا یەکەم وەچەیێن دورەگئێ ن ب رووخسارەبابەتا زال پەیدا دبن. لێکدانا دویەم د ناڤبەرا وەچەیێن یەکەمئێ ن دورەگ دە روو ددە. وەچەیێن یەکەم ب پەرینا خوەیی تێن جۆتکرن بۆ بدەستخستنا وەچەیێن دویەم(ف2).
خەباتێن ل سەر لێکدانا جۆتەدورەگبوونێ، جارا پێشین ژئا لیێ گرەگۆر مەندەل ڤە هاتن برێڤەبرین. مەندەل د خەباتێن خوە دە ژ هەفت سیفەتێن پۆلکەیێ هەر جارێ دو سیفەت ب کارئا نی. د خەباتێن مەندەل دە باڤان ژ بۆ هەردو سیفەتێن دیارکری یەکرەگ بوون لێ رووخسارەبابەتێن باڤانان ژ بۆ هەردو سیفەتان ژ هەڤ جودا بوو.[3]ئا نگۆ ژ بۆ هەردو سیفەتێن دیارکری، باڤانەک یەکرەگئوو ب رووخسارەبابەتا زال بوو، باڤانێ دن، یەکرەگئوو ب رووخسارەبابەتا بەزو بوو.
وەکی میناک، ژ بۆ چاڤدەریکرنا چاوانیا گوهازتنا سیفەتێن رەنگێ تۆڤێئوو روویێ تۆڤێ د روەکێن پۆلکەیێ دە، مەندەل پۆلکەیا یەکرەگئا تۆڤێ وێ زەر (تۆڤزەر)ئوو روویێ تۆڤێ وێ لووس (تۆڤلووس)، ب پۆلکەیا یەکرەگئا تۆڤێ وێ کەسک (تۆڤکەسک)ئوو روویێ تۆڤێ وێ قورمچی (تۆڤقورمچی) ڤە لێک دا.[4]
بۆماوەبابەتا روەکا تۆڤزەرئوو تۆڤلووس (ئائابب)، بۆماوەبابەتا ریوەکا تۆڤکەسکئوو تۆڤقورمچی ژی (اابب) یە. ژ روەکا ب رووخسارەبابەتا زال، یەک جۆر گامەت (ئاب) پەیدا دبە . ژ روەکا ب رووخسارەبابەتا بەزیو ژی یەک جۆر گامەت (اب) پەیدا دبە.
ب پیتینا گامەتێنئا بئوو ئا ب، وەچەیێن یەکەم (ف1) پەیدا دبە. مەندەل دیت کۆ هەموو وەچە ب رووخسارەبابەتا زالئا تۆڤزەرئوو تۆڤلووس بوون. مەندەل تێگهیشت کۆ بۆماوەبابەتا وانئا ابب یە،ئا نگۆ هەموو وەچەیێن یەکەم ژ بۆ هەردو سیفەتان ژی دورەگ بوون.[5]
مەندەل تۆڤێن وەچەیێن دورەگ چاندئوو د پۆلکەیێن نوو دە پەرینا خوەیی روو دا. ل گۆر قانونا جودابوونێ (بئی نگلیزی:لاوئۆ ف سەگرەگاتۆن )، ژ بۆ وەچەیێن دویەم (ف2) هەر گامەت ل گەل اللەلا (ئا)ئا ن (ا)،ئا للەلا (ب)ئا ن ژی (ب) لخوە دگرە. لۆما د لێکدانا دویەم دە ژ بۆ چێبوونا وەچەیێن دویەم، ژ هەر باڤانەکئا ابب، چار جۆر گامەت (ئاب،ئاب،اب،اب) پەیدا دبە.[5]ئا للەلێن ف2 ب 16ئا وایێن ممکن دکارن وەرن جەم هەڤ.[2]
مەندەل ب تاقیێن لێکدانا جۆتەدورەگبوونێ، ژ باڤانێن دو رووخسارەبابەت، د وەچەیێن دویەم (ف2) دە تۆڤێن ب چار جۆر رووخسارەبابەت ب دەست خست. رێژەیا رووخسارەبابەتێن تۆڤان: 9 لووسئوو زەر : 3 لووسئوو کەسک : 3 قورمچیئوو زەر : 1 قورمچیئوو کەسک بوو.ئا نگۆ دەما بالا خوە بدی رووخسارەبابەتێن هەردو سیفەتان،ئە نجام وەکی مینا لێکدانا تەکەدورەگبوونێ یە، ژ بۆ هەر سیفەتەک رێژەیا رووخسارەبابەت دیسا 3 :1ئە .[6]ژ ڤێ جەرباندنێ، مەندەل دیت کۆ د وەچەیێن ف2 دە نەه بۆماوەبابەتێن جهێرەنگ هەنە کۆ ب رێژەیا 1ئا ئابب: 2ئا ئابب: 1ئا ابب: 2ئا ابب: 4ئا ابب: 2ئا ابب: 1ئا ابب: 2ئا ابب: 1ئا ابب پێک تێن. مەندەل هەمان تاقیکرنێ ب جۆتێن هەموو سیفەتێن دنئێ ن روەکا پۆلکەیێ ژی کر. حەر جارێ، جهێبوونا سیفەتان د وەچەیێن دویەم (ف2) دە، ب رێژەیا رووخسارەبابەتا 9:3:3:3 روو ددا.[5]
د وەچەیێن دویەم دە (ف2) دو رووخسارەبابەتێن نوو پەیدا ببوو. رووخسارەبابەتا تۆڤزەرئوو تۆڤقورمچیئوو رووخسارەبابەتا تۆڤکەسکئوو تۆڤلووس.ئا نگۆ هەر سیفەت سەربخوە هەما مینا لێکدانا تەکەدورەگبوونێ (بئی نگلیزی: مۆنۆهیبرید جرۆسس)ئا للالێن خوە دگوهەزینە وەچەیان.ئا للەلێن رەنگێ تۆڤێئوو ئا للەلێن روویێ تۆڤێ بئا وایەکی سەربخوە دابەشێ گامەتان دبن.[7] گوهەزتنائا للەلان بۆ سیفاتەک، باندۆر ل سەر گوهازتنائا للەلێن سیفەتا دویەم ناکە.[4]
زانیاریێن کۆ مەندەل ژ تاقیێن لێکدانا جۆتەدورەگبوونێ ب دەست خست،ئی رۆ وەکی قانونا دابەشکرنا سەربخوە (بئی نگلیزی: لاوئۆ ف ندەپەندەنتئا سسۆرتمەنت) تێ زانین.
قانوونا دابەشکرنا سەربخوە دیار دکە کۆ، هەر جۆتەکئا للەلێن کرۆمۆزۆمێن لێکچوو، ژ بۆ درستبوونا گامەتان د قۆناخێن مەتەفازئوو ئا نافازا یەکەمئا دابەشبوونا میۆزێ دە، بئا وایەکی سەربخوە تێن هەمبەرێ هەڤئوو ژ هەڤ جهێ دبن.[8] دابەشکرنا سەربخوە یائا للەلان دبە سەدەما چێبوونا چەشیدداریا بۆماوەیی د ناڤبەرا نفشێن نوو دە.[9]
ئیرۆئە م دزانن کۆ رێژەیا رووخسارەبابەتا 9 : 3 : 3 : 1 یا لێکدانا جۆتەدورەگبوونێ ب هەبوونا سێ شەرتان روو ددە.[10]
1. دڤێ باڤان ژ بۆ سیفەتێن دیارکری دورەگ بن.
2. دڤێ د ناڤبەرائا للەلێن سیفەتێن دیارکری دە زالبوونئوو بەزیوبوون هەبە.
3. دڤێ هەردو سیفەتێن کۆ تێنە لێکۆلینکرن ل سەر هەمان کرۆمۆزۆمە نەبن، ل سەر کرۆمۆزۆمێن جهێ بن،ئا ن ژی هەکە ل سەر یەک کرۆمۆزۆمێ بن ژی، دڤێئە ڤ هەردو سیفەت ب تێرا خوە ژ هەڤ دوور بن.
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ^ ریە، ج.، وسە، ر.، ژوروکۆڤسک، ڤ.، دەساخ، ژ.، جهۆ، ژ.، &ئا ڤسسار، ی. (2017).بۆلۆگی. حۆوستۆن، تەخاس :ئۆ پەنستاخ جۆللەگە، رجەئو نڤەرستی،
- ^ ا ب برۆۆکەر، ر.، ودماەر،ئە .، گراهام، ل.، & ستلنگ، پ. (2017). بۆلۆگی (4تهئە د.).
- ^ لۆسۆس، ژ.، ماسۆن، ک.، ژۆهنسۆن،گ.، راڤەن، پ.، & سنگەر، س. (2016). بۆلۆگی (11تهئە د.). نەو یۆرک، نی: مجگراو-حللئە دوجاتۆن.
- ^ ا ب حارتل، د. ل.، & ژۆنەس،ئە . و. (1998). گەنەتجس: پرنجپلەسئا ندئا نالیسس. سودبوری، مئا: ژۆنەسئا ند بارتلەتت. Iسبن 0-7637-0489-خ
- ^ ا ب ج جامپبەلل، ن.ئا .، & رەەجە، ژ. ب. (2008). بۆلۆگی (8تهئە د.). سان فرانجسجۆ، جئا: بەنژامن-جوممنگس پوبلسهنگ جۆمپانی.
- ^ جوللەن، ک.ئە . (2009).ئەنجیجلۆپەدائۆ ف لفە سجەنجە. نەویۆرک: فاجتسئۆ ن فلە، Iنج
- ^ سمۆن،ئە . ژ.، دجکەی، ژ.ل.، رەەجە، ژ. ب.، & بورتۆن، ر.ئا . (2018).جامپبەللئە سسەنتال بۆلۆگی وته پهیسۆلۆگی (6تهئە د.). نەویۆرک،ئو نتەد ستاتەس: پەارسۆن.
- ^ سۆلۆمۆن،ئە .، مارتن، ج.، مارتن، د.، & بەرگ، ل. (2015).بۆلۆگی. ستامفۆرد: جەنگاگە لەارننگ.
- ^ ستارر، ج. (2007). بۆلۆگی:جۆنجەپتسئا ندئا پپلجاتۆنس (7تهئە د.). بۆستۆن، مئا: جەنگاگە لەارننگ.
- ^ ژۆنەس، م.، فۆسبەری، ر.، گرەگۆری، ژ.، & تایلۆر، د. (2014). جامبردگە Iنتەرناتۆنالئا سئا ندئا لەڤەل بۆلۆگی جۆورسەبۆۆک وته جد-رئۆم (4تهئە د.). جامبردگە، مئا: جامبردگەئو نڤەرستی پرەسس