Fontem paginae Bibliotheca historica (Diodorus) inspicere

{{Titulus italicus}}
[[Fasciculus:Diodoro siculo, historiae, manoscritto S.XXIL.1, 1450 ca. 01.JPG|thumb|Manuscriptum ornatum primae versionis Latinae a [[Poggius Bracciolinus|Poggio Florentino]] elaboratae.]]
'''''Bibliotheca historica'''''<ref>Hunc titulum primus memoravit [[Plinius Maior]]  (''Praefatio'', 25).</ref> ([[Graece]] Βιβλιοθήκη ἱστορική), opus a [[Diodorus Siculus|Diodoro Siculo]] medio saeculo 1 a.C.n. scriptum, partim servatur. [[historia mundi|Res gestas orbis terrarum]] narrat a mundo [[creatio|creato]] usque ad [[Bellum Gallicum]] incipiens. Magnum opus quadraginta libris constat e quibus quindecim (1-5 et 11-20 = 480-[[302 a.C.n.]]) integri supersunt, et nonnulla fragmenta de aliis quae praecipue in [[Constantinus VII Porphyrogenitus|Excerptis Constantinianis]] et apud [[Photius I (patriarcha Constantinopolitanus)|Photium]] invenienda sunt.

== Quid sibi proposuerit Diodorus ==
Diodorus historiam universalem scribere voluit quae in unum opus colligeret omnia eventa quae a primis hominibus usque ad [[Bellum Gallicum]] (59/8 a.C.n.) - in regionibus quidem tum Graecis notis -  multitudine librorum tradita essent. Historia universalis ei ceteris historiis potior videbatur quia synchroniam factorum lectori manifestiorem faceret et seriem eventorum uno velut tenore narratam intellectu faciliorem praeberet. Ipse titulus indicat Diodorum uno suo opere velut bibliothecam omnes rerum gestarum scriptores continentem lectoribus suis commodare in animo habuisse quo labor librorum multorum undique quarendorum vitaretur. Simul ita quam plurima exempla aut imitanda aut fugienda in unum coguntur e quibus lector oportunissima quaeque sibi eligeret. Quae praecipua historiae utilitas ei videbatur<ref>Propositum suum libro primo capitulis 3 et 4 explicat.</ref>.

Dispositionem operis in praefatione<ref>I.4.6-7.</ref> praenuntiat ipse ː libri I-VI [[Mythologia|traditiones mythicas]] Barbarorum et Graecorum narrant, libri VII-XVII res gestas inter [[Bellum Troianum]] et mortem [[Alexander Magnus|Alexandri Magni]], libri XVIII-XL res gestas ab Alexandro Magno mortuo usque ad Bellum Gallicum. De prima divisione rationem reddit dum negat illis remotis temporibus ante bellum Troianum actis chronologiam inveniri posse. Tamen in mythis cognoscendis magnam utilitatem percipi sibi persuasum habet. Per gentes igitur materiam mythologicam et geographicam  disponit, primum Barbaros Aegyptios<ref>Quibus totus primus liber dicatus est.</ref> et Assyrios<ref>II.1̈-31 Cf. Paul Krumbholz, "[http://www.rhm.uni-koeln.de/041/Krumbholz.pdf Diodors assyrische Geschichte]", ''Rheinisches Museum'' 1886 ː 321-341.</ref>, Medos et Persas<ref>II.24-34. Cf. 	Pascale Giovannelli-Jouanna, Christine Maisonneuve ː "Diodore de Sicile" in ''Les Perses vus par les Grecs'', Armand Colin, 2011 ː 119-152.</ref>, Indos<ref>II.35-45</ref> et Scythas<ref>II.44-47.</ref> et Arabes<ref>II.48-54 et III.42-48, qui loci praecipue ad geographiam pertinent.</ref>... ac postremo Graecos et [[Celtae|Celtas]]. Post bellum Troianum contra temporum rationem sequitur et [[Annales|annalium]] more res gestas narrare per ordinem chronologicum  instituit. Quod secundam divisionem post Alexandrum Magnum posuerit ad eius opinionem referendum est nullam historiam universalem adhuc ultra Macedones progressam esse<ref>I.3.3</ref>. Simul gesta Romanorum paulatim maioris momenti fiunt quam res gestae Graecorum. Ita ultimi libri amplissimam materiam coartant et brevius tempus comprehendunt ; ideo maiorem laborem Diodoro imponebant. Eo magis nobis desiderandi sunt.

Nec dubium quin Diodorus paene omnia ex prioribus historiis hauserit. Ut merus compilator a quibusdam nono decimo saeculo severe iudicatus est<ref>In primis a [[Bartholdus Georgius Niebuhr|Niebuhr]] et [[Theodorus Mommsen|Mommsen]] Cf François Chamoux, "[https://www.persee.fr/doc/bude_0004-5527_1990_num_1_3_1438 Un historien mal-aimé : Diodore de Sicile]", ''Bulletin de l'Association Guillaume Budé'', 1990(3) ː 243-252</ref>.  Nihilominus Diodorus fontes comparavit et elegit et nonnumquam opinionem suam protulit<ref>E.g. I.29.5-6 et I.55.5-6 et II.32 etc. Cf. K.S. Sacks, "Diodorus and his sources ː conformity and creativity" in Simon Hornblower (cur.) ''Greek historiography'', Oxford : Clarendon press, 1994 ː 213-232.</ref>. Itaque mitiora et aequiora iudicia apud recentiores criticos legeris. Etiamsi auctorem nihil novi adferentem contempseris, cum omnia opera historica Graeca post [[Xenophon|Xenophontem]] praeter quinque libros [[Polybius|Polybii]] perierint, necesse est fateare  thesaurum inaestimabilem nobis reliquisse Diodorum.

== De fontibus ==
Diodorus satis saepe auctores e quibus aliquid hausit<ref>Circiter quadraginta sunt in totum secundum Francois Chamoux, ''loc. laud''.</ref> nominavit, quod quidem laude dignum est quoniam plerique auctores antiqui fontes indicare neglegunt. At philologi moderni noni decimi et vicesimi saeculi illos locos Diodoreos temere excerpere coeperunt ut novis fragmentis reliquias  illorum auctorum augerent. Revera ut ostenderunt illi indagatores qui rem accuratius inspexerunt nec lingua nec genus dicendi auctorum alienorum apud Diodorum agnoscenda sunt quia textus aliunde sumptos ita rescripsit ut narratio et lingua per totum opus uniformis fieret. Illa "fragmentatio" nimia igitur et periculosa plerisque doctis hodie videtur.

Nec tamen celandi sunt fontes e quibus praecipui vulgo existimantur ː [[Hecataeus Abderites]] ad Aegyptiaca, [[Ctesias]] ad Persica et Assyriaca<ref>Carolus Jacoby, "[https://archive.org/details/KtesiasUndDiodorEineQuellenuntersuchungVonDiodorB.IiC.1-341875 Ktesias und Diodor, eine Quellenuntersuchung von Diodor B. II, c.1-34]", Rheinisches Museum für Philologie, 1875(XXX) ː 555-615.</ref>, [[Agatharchides]]<ref>Fragmenta illius auctoris cum texto Diodori comparata sunt in dissertatione hodie classica habita ab Helmutho Leopoldi, ''De Agatharchide Cnidio'', [[Rostochium|Rostochii]] : Typis academicis Adlerianis, 1892. Vide etiam recentius ː Lise Irene Hau, "Diodorus’ use of Agatharchides’ description of Africa" in  ''Histoire et Géographie Chez les Auteurs Grecs'' Boccard, 2019 ː 27-42 </ref> ad incrementum [[Nilus|Nili]] et [[Sinus Arabicus|sinum Arabicum]], [[Megasthenes]] ad Indica, [[Timaeus (Siciliae historicus)|Timaeus]] ad Siciliam quae Diodoro maxime cordi erat<ref> Klaus Meister, ''Die sizilische Geschichte bei Diodor von den Anfängen bis zum Tod des Agathokles. Quellenuntersuchungen zu Buch IV- XXI'', Monaci, 1967 [https://www.persee.fr/doc/rea_0035-2004_1969_num_71_3_3854_t1_0501_0000_2#:~:text=Klaus%20Meister%2C%20Die%20sizilische%20Geschichte%20bei%20Diodor%20von,des%20points%20importants%20les%20conclusions%20des%20critiques%20ant%C3%A9rieurs. Recensio critica]. "[https://www.cairn.info/revue-dialogues-d-histoire-ancienne-2012-Supplement6.htm Diodore d'Agyrion et l'Histoire de la Sicile]", ''Dialogues d'histoire ancienne'', 2012 Supplementum 6.</ref>, [[Herodotus]], [[Thucydides]], [[Xenophon]], [[Ephorus]] quem ut exemplum historiae universalis laudabat et sequebatur, [[Theopompus]], [[Clitarchus]] ad res gestas Alexandri Magni, [[Hieronymus Cardianus|Hieronymus Cardiensis]] ad res gestas [[Diadochi|Diadochorum]], [[Polybius]] ad historiam Romanam, [[Posidonius Apameus|Posidonius Apamensis]] ad tempora recentiora et [[Ethnographia|ethnographiam]]. In summa non male eligebat Diodorus.

Fontes Romani contra ignoti sunt<ref>Solus [[Quintus Fabius Pictor|Fabius Pictor]] in fragmento libri septimi memoratur, qui Graece scripsit.</ref> ː in libris servatis [[Annales|annalista]] aliquo incerto utebatur. Ipse ineunte opere scribebat se Latine perdidicisse atque multum tempus Romae in bibliothecis impendisse<ref>''Bibliotheca Historica'' I.4.2-4.</ref>. Quae ibi legerit in incerto manet.

Nec vitia tacenda sunt quae e continua excerptatione alienorum operum oriuntur ː exempli gratia libro primo de Ephoro historico male iudicat<ref>I.39.13 dicit Ephorum saepe veritatem nihili facere.</ref>, scilicet quia iudicium Agatharchidis cum cetera dissertatione de [[Nilus|Nilo]] crescente suo operi inseruit. Revera tamen eum admirabatur et velut ducem sequebatur ut ex libro quinto apparet<ref>V.1.3.</ref>. Item eodem libro capite 61 [[Labyrinthus|labyrinthum]] prope lacum Meridem pharaonis cuiusdam Mendetis monumentum (secundum Hecataeum ?) facit et paulo post capite 66 monumentum secundum Herodotum<ref>II.68.</ref> describit atque duodecim nomarchis tribuit qui pharaonibus expulsis imperium inter se diviserant. Nec istius duplicationis sibi conscius videtur. Inconstantia eiusdem generis apud Diodorum non raro inventa eius famae apud criticos modernos multum nocuit.

== De chronologia ==
Iam in praefatione<ref>I.5</ref> chronologiam sibi maximae curae fore pollicetur Diodorus, quod quidem laudabile fuisse propositum non negaveris. Ante bellum Troianum fieri non poterat quia tempora incerta erant ita ut Diodorus nonnumquam longissime a veritate cum alias aberraverit tum etiam cum [[Thebae (Aegyptus)|Thebas]] Aegyptiorum regni caput ante [[Memphis|Memphim]] fuisse credidit<ref>Item libro secundo [[Ninive|Niniva]] ante [[Babylon|Babylonem]] condita longissime a veritate historica aberravit.</ref>. A bello Troiano chronologiam Apollodori Atheniensis sequebatur<ref>I.5.1.</ref> nec de effectu iudicare possumus quoniam illi libri perierunt. Cum ad historiam classicae Graeciae et Macedonum (libri XI-XX) pervenisset ad triplicem temporum rationem res gestas annuas referebat, ad [[Olympias|olympiadas]], ad [[Archon|archontes]] eponymos Athenienses, ad [[Fasti|Fastos Romanos]]<ref>Qui fasti fastis Capitolinis antiquiores erant.</ref> hoc est ad annuorum [[Consul|consulum]] nomina, quamquam illi anni eodem die non incipiebant. Nec de studio Diodoreo in hac re queri licet, sed in optimo proposito efficiendo in multos errores incidit sive quia fontes diversis [[Calendarium|calendariis]] utebantur sive quia ipse in convertendis diebus aut in sutela partium rem confudit. Quod in primis apparet libro octavo decimo de rebus gestis diadochorum<ref>Paul Goukowsky, introductio ad editionem libri XVIII,  [[Collection des Universités de France]], 1978 ː XXIV-XXXVIII.</ref>, qui liber septem tantum annos post Alexandri exitum (323-317 a.C.n.) comprehendit.

== De lingua et genere dicendi ==
Photius optime genus dicendi Diodori descripsit dicens<ref>Bibliotheca 70 ː ''Κέχρηται δὲ φράσει σαφεῖ τε καὶ ἀκόμψῳ καὶ ἱστορίᾳ μάλιστα πρεπούσῃ, καὶ μήτε τὰς (ὡς ἂν εἴποι τις) λίαν ὑπερηττικισμένας ἢ ἀρχαιοτρόπους διώκων συντάξεις, μήτε πρὸς τὴν καθωμιλημένην νεύων παντελῶς, ἀλλὰ τῷ μέσῳ τῶν λόγων χαρακτῆρι χαίρων, φεύγων τε τροπὰς καὶ τἄλλα, πλὴν τῶν παρ´ Ἕλλησι μυθολογουμένων θεῶν τε καὶ ἡρώων, ὅσα τὸ ποιητικὸν ἔθνος νέμεται''.</ref> 'eum stilo claro uti sine ornamento et historiae maxime idoneo, nec hyperatticismos aut locutiones antiquas adfectantem nec linguam admodum familiarem sed temperato et medio genere dicendi gaudentem'. Ornamenta rhetorica et orationes fictas fugiebat<ref>XII.53.4</ref> ita ut, si verbis Ciceronianis uti velis, diceres ieiunum et subtilem fuisse. Raptim enim  res percurrere debebat siquidem ingens inceptum absolvere cupiebat. Nonnulli moderni eius verba et [[Syntaxis|syntaxim]] inscriptionibus coaevis similem esse iudicaverunt. Talia iudicia confirmat monographia nuper de hac re a Iona Palm publicata<ref>Vide bibliographiam.</ref>. Notabilis insuper est frequens orationis obliquae usus, velut lectorem reminiscens se aliorum dicta semper referre<ref>Hans Volkmann, "[http://www.rhm.uni-koeln.de/098/Volkmann.pdf Die indirekte Erzählung bei Diodor]", ''Rheinisches Museum für Philologie'', 1955(98) ː 354-367</ref>.

== De lectoribus et posteritate ==
Post Plinium - et ipsum magnum compilatorem - multi auctores Christiani Diodorum memorarunt quorum primi sunt [[Minucius Felix]]<ref>''Octavius'' 23.9</ref> et [[Tertullianus]]<ref>''De corona'' 7.4 etc.</ref>. [[Eusebius Caesareensis|Eusebius Caesarensis]], qui et ipse chronica quaedam  universalia et christiana elucubravit, de celebritate Diodori apud eruditos Graecos nos certiores facit<ref>''Praeparatio Evangelica'' I.6.9 ː ''ὁ Σικελιώτης Διόδωρος, γνωριμώτατος ἀνὴρ τοῖς Ἑλλήνων λογιωτάτοις, ὡς ἂν ὑπὸ μίαν συναγηoχὼς πραγματείαν ἅπασαν τὴν ἱστορικὴν βιβλιοθήκην''.</ref>. Non tantum eum ultra modum laudavit sed multa ex eius opere excerpsisse fatetur, in primis quae ad theologiam Aegyptiam spectant<ref>''Praeparatio Evangelica'' II, Praef. ː ''καὶ Διόδωρος ὁ πρόσθεν ἡμῖν μνημονευθεὶς ἐκ πλειόνων τὰς ἱστορίας ἀναλεξάμενος καὶ ὡς ἔνι μάλιστα τὰ παρ' ἑκάστοις ἔθνεσιν ἀπηκριβωκώς, ἐπιφανὴς ἀνὴρ καὶ δόξαν οὐ μικρὰν παιδείας παρὰ πᾶσιν τοῖς φιλολόγοις κτησάμενος, ὁ δὴ καὶ πᾶσαν τὴν παλαιὰν συναγαγὼν ἱστορίαν συνάψας τε τὰ πρῶτα τοῖς ἑξῆς πράγμασιν, τὴν καταρχὴν τῆς ὅλης ἐποιήσατο πραγματείας ἀπὸ τῆς κατ' Αἰγυπτίους θεολογίας· ἀφ' ἧς ἡγοῦμαι κρεῖττον εἶναι ποιήσασθαι τὴν τῶν προκειμένων παράθεσιν''</ref>. Tertio et quarto saeculo eius nomen legitur apud [[Lactantius|Lactantium]], [[Athenaeus (Naucratites)|Athenaeum]], [[Iulius Africanus|Iulium Africanum]]. Apud eruditos Byzantinos quoque magna fama fruebatur ː [[Ioannes Malalas|Iohannes Malalas]] qui sexto saeculo historiam universalem composuit et [[Georgius Syncellus|Georgius Syncellius]] qui eadem fecit nono saeculo Diodoro utebantur. Nono et decimo saeculo Photius et Constantinus VII ''Bibliothecam'' excerpsere, necnon et anonymus quidam qui fragmenta varia  in ''Excerpta Hoescheliana''  collegit e Daniele Hoeschel dicta qui ea anno 1603 primum publicavit. Et in [[Suda]] et apud [[Ioannes Tzetzes|Ioannem Tzetzen]] plures locos Diodoreos inveneris.

Nec [[Renascentia litterarum|Renascentia]] laudibus magis pepercit. Praeter multos interpretes haec sunt verba [[Henricus Stephanus (mortuus 1598)|Henrici Stephani]], qui optime de studiis Graecis meritus ab omnibus iudicatur, in prooemio [[Editio princeps|editionis principis]] textus Graeci quam anno 1559 curavit ː "quantum solis lumen inter stellas tantum inter omnes quotquot ad nostra tempora pervenerunt historicos, si utilitatis potius quam voluptatis aurium habenda sit ratio, noster Diodorus eminere dici potest."

Longe aliter senserunt philologi noni decimi et vicesimi saeculi qui non ad utilitatem operis sed ad auctoris merita spectabant quae eis nisi nulla at certe tenuissima videbantur. Sutorem enim imperitum  alienarum exuviarum existimabant fuisse qui nomen suum furtis imposuisset. Itaque eius erroribus et contradictionibus  veniam dari oportere negabant. Ne a contumeliosis quidem verbis abstinebant cum de Diodoro opinabantur. Paucis abhinc decenniis exstitere tamen qui Diodori causam adversus detrectatores susciperent dum maiestatem eius incepti respiciunt et Diodorum non omnino a suo opere absentem fuisse ostendunt sed saepe opinionem propriam interposuisse et sacerdotes Aegyptios de theologia ipsum interrogasse. Sic transit gloria mundi...

== De primis versionibus ==
Instigante papa [[Nicolaus V|Nicolao V]] [[Poggius Bracciolinus]] versionem Latinam quinque primorum librorum ''Bibliothecae historicae'' anno [[1449]] absolvit quae per manuscripta primum diffusa  anno [[1472]] [[Prelum typographicum|prelo typographico]] [[Bononia|Bononiae]] mandata est. Iterum atque iterum usque ad sedecimum saeculum impressa est. Per hanc interpretationem igitur Diodorus innotuit, quae hodieque philologorum animos in se advertit ː non enim compertum habent utrum Poggius manuscripto hodie perdito usus sit necne. Itaque editores Diodori Siculi eius textum scrutari solent. Anno 1515 Angelus Cospus libros XVI-XVII Latine vertit. Anno [[1548]] [[Basilea|Basileae]] apud Henricum Petri editio Latina in lucem prodiit quae duobus supradictis interpretibus libros XI-XIII "incerto interprete"<ref>Ad quintum decimum saeculum referendus est, quia manuscriptis  iam tum divulgabatur.</ref> addebat ac simul auctores Latinos [[Dares Phrygius|Daretem Phrygium]] et [[Dictys Cretensis|Dictyn Cretensem]] inter librum quintum et reliqua inserebat<ref>	
''Diodori Siculi Bibliothecae historicae, hoc est, rerum antiquarum, à Graecis, Romanis, Barbaris, praecipuéque Philippo & Alexandro Macedoniae regibus gestarum libri XVII, summo studio partim longè emendatius quàm antea, partim nunc primùm in lucem editi. His adjecimus, Dictys Cretensis, et Daretis Phrygii De Trojano bello historiam, quo temporum ordo, ac series rerum, ut quaeque sunt gestae, conservaretur. Quid verò tota hac editione sit praestitum, & quo singula quaeque consilio digesta, ex praeliminari epistola facile licet intelligas. Accessit quoque rerum & verborum memorabilium, locupletissimus index.''</ref>. Interpretationem quandam Italianam e versione Poggii factam  anno 1526 prelo mandarunt<ref>	
''Diodoro Siculo Delle Antique historie fabulose nuovamente fatto vulgare & con diligentia stampato'', Firenze, Impresso per il heredio di Philippo di Giunta, 1526</ref> necnon Germanam anno 1554<ref>''Heydenweldt vnd irer Goetter anfangcklicher Ursprung durch was verwhaenungen den selben etwas vermeynter macht zügemessen vmb dero wille[n] sie von din alten verehert worden. Also das inen Stifft, Tempel, Bilder, Altär auffgericht ... Wie auch ettlich König, Keiser, Stät und Ständ die selben ... ausz viler glerten thewin Manner Schrifften ... zusamen getragen. Diodori des Siciliers vnder den Griechen berhuempsten Gschichtschreibers sechs Buecher.'' Basileae, apud Henricum Petri. </ref>.

Francogallice vertit libros XVIII-XX ex interpretatione Latina [[Ioannes Lascaris|Iohannis Lascaris]] Claudius de Seyssel, [[Ludovicus XII (rex Franciae)|Ludovico XII]] adhuc regnante<ref>''[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k15110303.image L'histoire des successeurs de Alexandre le Grand  extraicte de Diodore Sicilien : et quelque peu de vies escriptes par Plutharque], translatee par messire Claude de Seyssel  conseillier et maistre des requestes du roy Loys  roy de France  douziesme de ce nom'', Parisiis, Josse bade, 1530.</ref>. Simili modo Antonius Macault tres primos libros vertit non e Graeco sed e Poggii versione<ref>''Les Trois premiers livres de l'histoire de Diodore Sicilien,... translatez de latin en françoys par maistre Anthoine Macault,...'', Paris, 1535.</ref>. Et anno 1554 [[Iacobus Amyot]]; qui in primis ob interpretationem e Graeco [[Plutarchus|Plutarchi]] operum notus est, libros XI-XVII Gallice vertit<ref>	
''Sept livres des histoires de Diodore Sicilien, nouvellement traduyts de grec en françoys'', Paris, Vascosan.</ref>. Omnes illae interpretationes antequam textus Graecus prelo mandaretur impressae sunt. Pauci enim etiamtum Diodorum Graece legere poterant.

Postremo anno 1604 Laurentius Rhodomannus interpretationem Latinam omnium librorum servatorum texto Graeco ab Henrico Stephano elaborato iuxtaposuit<ref> ''Diod. Siculi bibliothecae historicae libri XV : ... His accesserunt eglogae seu fragmenta, ex libris quibusdam auctoris qui desiderantur. Omnia cum interpretatione latina ... studio et labore Laurentius Rhodomani'', Hanoviae, typis Wechelianis.</ref>

== Notae ==
<references />
== Bibliographia ==
[[Fasciculus:Bibliotheca historica.tif|thumb|''Bibliotheca historica'' a Petro Wesselingo edita, tomus secundus, 1746]]
; Editiones et versiones
*  Fuere duae [[Editio princeps|editiones principes]] textus Graeciː nam libri XVI-XX a Vincentio Opsopoeo apud [[Iohannes Oporinus|Iohannem Oporinum]] [[Basilea|Basileae]] ex uno manuscripto anno 1539 publicati sunt. Editio princeps reliquorum librorum anno 1559 [[Genava|Genavae]] in lucem prodiit ab [[Henricus Stephanus (mortuus 1598)|Henrico Stephano]] curata qui plures manuscriptos inspexit.
*Petrus Wesselingius (1746), [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015026997786&view=1up&seq=7 Diodori Siculi Bibliothecae historicae libri qui supersunt, interprete Laurentio Rhodomanno ; Ad fidem mss. recensuit Petrus Wesselingius atque Henrici Stephani, Laurentii Rhodomanni, Fulvii Ursini, Henr. Valesii, Jac. Palmerii et suas adnotationes, cum indicibus locupletissimis, adiecit], Amstelodami : sumptibus Henrici Wetstenii. In hac editione fragmenta in ''Excerptis de legationibus'' et in ''Excerptis de virtutibus'' inventa et a [[Fulvius Ursinus|Fulvio Ursino]] et [[Henricus Valesius|Henrico Valesio]] iamdiu edita tum primum addita sunt. Editio Graecolatine cum versione Laurentii Rhodomanni.
* [[Ludovicus Dindorfius|Dindorfius, L.]], [[Carolus Mullerus|C. Mullerus]], edd. et interprr. (1842-1844) ''Bibliotheca historica''. Lutetiae: Firmin-Didot. 2 voll. [http://www.archive.org/details/diodroutousikeli01dioduoft vol. 1 apud archive.org] [http://books.google.fr/books?id=h-PfAAAAMAAJ&dq=Diodori%20Dindorfii&pg=PR8#v=onepage&q&f=false vol. 2 apud Google Books] {{Ling|Graece|Latine}}
*{{Cite book |author=Booth, G., interpr. |title=The Historical Library of Diodorus the Sicilian |series=2 volumes |location=London |year=1814|publisher=Bohn. 2 voll.}} [http://books.google.com/books?id=agd-eLVNRMMC&printsec=titlepage Textus apud Google Books] {{Ling|Anglice}}
* Ferd. Hoefer, transl., ''Bibliothèque historique de Diodore de Sicile''. Lutetiae: Charpentier, 1846. 4 voll. [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k54537384 Vol. 1] [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k54537814 2] [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5453782j 3] [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5453783z 4 apud Gallica] {{Ling|Francogallice}}
*{{Cite book|title=Diodorus of Sicily |author=Oldfather, C. H., C. L. Sherman, C. B. Welles, R. M. Geer, F. R. Walton, edd. et interprr. |location=Cambridge (Mass.) |year=1933-1967|publisher=Harvard University Press. 12 voll.|series=[[Loeb Classical Library]]}} [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0084:book=9:chapter=1:section=1 Textus et versio librorum 9-17]; [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/home.html Versio tantum librorum 1-32] {{Ling|Graece|Anglice}}
*{{cite book |title=The Bibliotheca Historica of Diodorus Siculus; translated by [[John Skelton]] |author=Salter, F. M., H. L. R. Edwards, edd. |series=[[EETS]] 233, 239 |year=1956-1963 |location=Londinii |publisher=Oxford University Press. 2 voll.|}} ISBN 9780197222331; ISBN 9780197222393 {{Ling|lingua Anglica media}}
*{{cite book |title=Diodori Siculi Bibliothecae liber sextus decimus |author=Sordi, Marta, ed. et interpr. |year=1969 |location=Florentiae|publisher=La Nuova Italia |series=''Biblioteca di studi superiori'', 56}} {{Ling|Graece|Italiane}}
*[[Collection des Universités de France|Collection des Université de France]] (1972-2018) 18 voluminibus perfecta et a diversis auctorius curata, quorum eminentissimi sunt François Chamoux, Pierre Bertrac,  Michel Casevitz, Paul Goukowsky... Apparatum criticum ex nova manuscriptorum recensione, interpretationem Gallicam et amplissimum commentarium praebet.
 
; Philologica et critica
* Delfino Ambaglio, ''La Biblioteca storica di Diodoro Siculo : problemi e metodo'', Como, Edizioni New Press, 1995 [https://www.persee.fr/doc/antiq_0770-2817_1996_num_65_1_1262_t1_0308_0000_2 Recensio critica]
**''Diodoro Siculo : Biblioteca storica : commento storico : introduzione generale'', Milano, Vita e Pensiero, 2008 
**''Diodoro Siculo : Biblioteca storica : libro XIII : commento storico'', Milano, Vita e Pensiero, 2008
* Cinzia Bearzot, Franca Landucci (curantibus), ''[https://books.google.it/books/about/Diodoro_e_l_altra_Grecia.html?id=bAHqWwlaFMAC&hl=fr Diodoro e l'altra Grecia]'', Mediolani, Vita e pensiero, 2005
*Pierre Bertrac, "[https://www.persee.fr/doc/reg_0035-2039_1993_num_106_504_2582 La tradition manuscrite de Diodore de Sicile : sur un ouvrage posthume de Richard Laqueur]", ''Revue des Études Grecques'', 1993 ː 195-213
*Jan Boncquet, ''Diodorus Siculus (II, 1-34) over Mesopotamie. Een historische Kommentaar'', Bruxelles, 1987 [https://www.persee.fr/doc/antiq_0770-2817_1989_num_58_1_2274_t1_0441_0000_2 Recensio critica] [https://www.persee.fr/doc/reg_0035-2039_1989_num_102_485_2446_t1_0253_0000_2 Altera recensio critica]
* {{Cite book |last=Burton |first=Anne |title=Diodorus Siculus. Book 1. A Commentary |location=Lugduni Batavorum |publisher=Brill |year=1972}} {{Ling|Anglice}}  [https://books.google.fr/books?id=sXiMtMnPHikC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Apud Guglum librorum]
* {{cite book |author=Chamoux, François and Pierre Bertrac |title=Diodorus Siculus. Bibliothèque historique. Vol 1. Introduction générale |location=Lutetiae |publisher=[[Les Belles Lettres]] |year=1972}} {{Ling|Francogallice}} [https://www.persee.fr/doc/rbph_0035-0818_1996_num_74_1_6986_t1_0192_0000_2 Recensio critica]
*Aude Cohen, "[https://journals.openedition.org/anabases/6085 Walter Spoerri (1927-2016) et les études sur Diodore de Sicile]", ''Anabases'', 2017 ː 59-68
* {{ec|id= Goukowsky (1969)|c= Paul Goukowsky, "[https://www.persee.fr/docAsPDF/rea_0035-2004_1969_num_71_3_3845.pdf Clitarque seul? Remarques sur les sources du livre XVII de Diodore de Sicile]" in ''Revue des études anciennes'' vol. 71 (1969) pp. 320-337 }}
* N. G. L. Hammond, ''Three Historians of Alexander the Great: the so-called Vulgate authors, Diodorus, Justin, Curtius''. Cantabrigiae: Cambridge University Press, 1983 {{Google Books|tsgKkO5y-noC|Paginae selectae}}
*Lise Irene Hau, ''Diodoros of Sicily : historiographical theory and practice in the Bibliotheke'', Peeters, 2018
*Richard Laqueur, ''Diodors Geschichtswerk : die Überlieferung von Buch I-V''; P. Lang, 1992
*''Mito, storia, tradizione : Diodoro Siculo e la storiografia classica : atti del Convegno internazionale Catania-Agira 7-8 dicembre 1984'', curante Emilio Galvagno. Catania, Ed. del Prisma, 1991
*P. Krumbholz, "[http://www.rhm.uni-koeln.de/044/Krumbholz.pdf Wiederholungen bei Diodor]", ''Rheinisches Museum'' 1889(44) ː 286-298
*Jonas Palm, ''Über Sprache und Stil des Diodoros von Sizilien : Ein Beitrag zur Beleuchtung der hellenistischen Prosa'', Lund, 1955 [https://www.persee.fr/doc/rbph_0035-0818_1957_num_35_1_2027_t1_0082_0000_2 Recensio critica]
*  Maximilianus Pavan, "Osservazioni su Diodoro, Polibio e la storiografia ellenistica", ''Aevum'', 1987(61) ː 20-28
*Sylvie Pittia, "[https://www.cairn.info/revue-dialogues-d-histoire-ancienne-2012-Supplement6-page-171.htm Diodore et l'histoire de la Sicile républicaine]", ''Dialogues d'histoire ancienne'' 2012(Supplementum 6) ː 171-226
* {{Cite book |last=Sacks |first=K. S. |title=Diodorus Siculus and the First Century |year=1990 |location=Princetoniae |publisher=Princeton University Press}} {{Ling|Anglice}}
* Walter Spoerri, ''Späthellenistische Berichte über Welt, Kultur und Götter'', Basileae, 1959
* Gerhard Wirth, ''Diodor und das Ende des Hellenismus. Mutmaßungen zu einem fast unbekannten Historiker.'' Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Viennae, 1993
** ''Katastrophe und Zukunftshoffnung. Mutmaßungen zur zweiten Hälfte von Diodors Bibliothek und ihren verlorenen Büchern''. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Viennae, 2007

== Nexus externi ==
* {{cite web|url=http://www.tertullian.org/rpearse/manuscripts/diodorus_sicilus.htm|title=Diodorus Siculus: the manuscripts of the Bibliotheca Historica|first=Roger|last=Pearse|year=2007|accessdate=2008-10-08}}
* [https://archive.today/20121130054455/http://mercure.fltr.ucl.ac.be/Hodoi/concordances/intro.htm#DIODORE Textus et versio] {{Ling|Graece|Francogallice}}
*[http://remacle.org/bloodwolf/erudits/photius/diodore.htm Photius de Diodoro Siculo]

[[Categoria:Scripta saeculo 1 a.C.n.]]
[[Categoria:Siciliae scripta]]
[[Categoria:Litterae Graecae antiquae]]
[[Categoria:Libri historici]]

{{FA stella}}