Fontem paginae Elagabalus inspicere

{{L1}}
{{Videdis|Elagabalus (discretiva)}}
[[Fasciculus:Bust of Elagabalus - Palazzo Nuovo - Musei Capitolini - Rome 2016 (2).jpg|thumbnail|Elagabalus (e [[Musea Capitolina|Museis Capitolinis]])]]
'''Varius Avitus Bassianus''' ([[203]]/204–[[222]]) fuit dei [[Emesa]]ni [[Elagabalus (deus)|Elagabali]] pontifex et [[Imperatores Romani|Imperator Romanus]] ab anno [[218]] usque ad [[222]], nomine '''Marcus Aurelius Antoninus''' et '''Elagabalus''' (et apud scriptores posteriores '''Heliogabalus''').

==De origine et iuventute==
Natus anno [[203]] vel 204, fortasse in [[Italia]],<ref>Natus est Emesae secundum eruditos nonnullos (vide e.g. "Elagabalus. 2" in {{KP}} vol. 2 col. 230), fontibus antiquis minime consentientibus.</ref> [[Iulia Soaemias|Iuliae Soaemiatis]] et [[Sextus Varius Marcellus|Sexti Varii Marcelli]] [[filius]], nepos igitur [[Iulia Maesa|Iuliae Maesae]], quae [[soror]] erat [[Iulia Domna|Iuliae Domnae]] [[Septimius Severus|Septimii Severi]] uxoris.<ref>Cassius Dio, ''Historia Romana'' 79.30.2.</ref> [[Puer]] tempore ignoto [[Emesa]]m profectus est et, proavi successor, pontifex hereditarius [[deus|dei]] [[Elagabalus|Elagabali]] factus est. Huc avia Iulia Maesa divitissima (nepote [[Caracalla]] nuper mortuo) anno [[217]] fugit.<ref>Herodianus, ''Ab excessu Divi Marci'' 5.3.2; ''Historia Augusta, "Vita Macrini" 9.1.</ref> [[Mater]] aviaque praetenderunt [[Caracalla]]m patrem Elagabali esse; istae, [[Macrinus|Macrinum]] evertentes, Elagabalum imperatorem constituerunt. Nomen ei idem erat atque nomen dei patroni Emesae, et anno [[220]] hunc deum instituere ut deum [[Imperium Romanum|imperii]] nomine [[Sol Invictus|Sole Invicto]] conatus est.

==De principatu==
Elagabalo interfecto avia [[Iulia Maesa]] alterum nepotem [[Alexander Severus|Alexandrum Severum]] imperio praeposuit.

==De fama Elagabali==
[[Fasciculus:8denarii.jpg|thumbnail|upright=1.2|left|[[Denarius|Denarii]] Romani octo, quorum quattuor aevo Elagabali incusi sunt: prima linea ad dextrum: [[Septimius Severus]]; secunda linea a sinistro dextrum versus: [[Caracalla]], [[Iulia Domna]], Elagabalus]]
Elagabalo ante centum et quinquaginta annos mortuo, [[Eutropius (rerum gestarum scriptor)|Eutropius]] in ''[[Breviarium (Eutropius)|Breviario]]'' iussu imperatoris [[Valens (imperator)|Valentis]] confecto compendiose indolem descripsit hisce verbis: "Is cum Romam ingenti et militum et senatus exspectatione venisset, probris se omnibus contaminavit. Impudicissime et obscenissime vixit."<ref>Eutropius, ''Breviarium'' 8.22; similiter et [[Orosius]], ''[[Historia adversum paganos]]'' 7.18.5; [[Zosimus (historicus)|Zosimus]], ''[[Historia nova]]'' 1.</ref> Eodem fere tempore [[Aurelius Victor]] in ''[[Liber de Caesaribus|libro de Caesaribus]]'' verbis etiam curiosioribus usus est: "Hoc impurius ne improbae quidem aut petulantes mulieres fuerunt; quippe orbe toto obscenissimos perquirebat visendis tractandisve artibus libidinum ferendarum."<ref>Aurelius Victor, ''De Caesaribus'' 23.</ref> Post paucos annos scriptor alius in ''[[Epitome de Caesaribus]]'' de petulantia Elagabali iam plura dixit: "Cupiditatem stupri -- quam assequi naturae defectu nondum poterat! -- in se convertens muliebri nomine Bassianam se pro Bassiano iusserat appellari ... abscisisque genitalibus Matri se Magnae sacravit"; addiditque populum Romanum post mortem "indomitae rabidaeque libidinis catulam" appellavisse.<ref>''Epitome de Caesaribus'' 23.3-6.</ref>

[[Fasciculus:As Elagabalus 218-leg 3 Gallica.jpg|thumbnail|200px|Nummus aëneus Elagabali [[Tyrus|Tyro]] factus, [[Legio III Gallica|legionem III Gallicam]] commemorans. Verso: COLO SEPTIM TYRO et in vexillo LEG III GAL]]

Auctor ''[[Historia Augusta|Historiae Augustae]]'' mythistoricae [[saeculum 4|saeculo IV]] exeunte in "Vita Heliogabali" luxuriam huius principis plene exscripsit:<ref>''Historia Augusta'', "Heliogabalus" 18-32.</ref> ut privatum dixisse se [[Marcus Gavius Apicius|Apicium]] imitari, ut imperator [[Nero]]nem, [[Otho]]nem et [[Vitellius|Vitellium]]; transegisse et dierum actus noctibus et nocturnos diebus, aestimantem hoc signum esse luxuriae; nunquam minus centum sestertiis cenavisse (hoc est ad pretium 100&nbsp;000 sestertia), aliquando autem tribus milibus sestertium (3&nbsp;000&nbsp;000); amicis cotidie largiri nec quemquam facile sine dono relinquisse; Pisces e vivariis suis bubus traxisse, transientem autem per [[macellum]] flevisse mendicitatem publicam; naves onustas mersisse in portum signumque hoc magnanimitatis dixisse. Haec res plurimasque quae sequuntur an verae sint nescimus; vidimus autem aliquas res a scriptoribus coaevalibus iam testatas.

== Luxuria Elagabali in ''Historia Augusta'' descripta ==
=== Luxuria convivialis ===
Exhibebat aliquando [[Convivium|convivia]] in quibus viginti et duo fercula producebantur, et inter singula fercula convivae se lavabant et mulieribus utebantur. Celebravit etiam tale convivium ut apud amicos singulos singuli missus appararentur, in [[Capitolium|Capitolio]], in [[Mons Palatinus|Palatio]], in [[Mons Caelius|monte Caelio]], trans Tiberim, et ut quisque habitavisset, tamen per ordinem singula fercula ederentur; sic unum convivium vix toto die finitum est, cum et lavarent per singula fercula et mulieribus uterentur.

Gladiatores ante convivium pugnantes sibi et pyctas frequenter exhibuit; stravit sibi triclinium in summo lusorio et, dum pranderet, venationes sibi exhibuit. [[Quadrigae|Quadriga]]s circensium in tricliniis semper exhibuit pransitans et cenitans, convivas senes agitare cogens. Vasorum ad convivia destinatorum nonnulla schematibus libidinosissimis inquinata sunt.

Pro apophoretis dedit eunuchos, quadrigas, equos stratos, mulos, basternas, raedas, aureos millenos, centena pondo argenti. Sortes convivales scriptas habuit in coclearibus tales ut "decem [[Camelus|camelos]]", "decem [[Musca|muscas]]", "decem libras auri", "decem plumbi", "decem [[struthio]]nes", "decem [[Ovum|ova]] pullina". Quod quidem et ludis suis exhibuit, ut "[[Ursus|ursos]] decem", "decem [[Glis|glires]]", "decem [[lactuca]]s", "decem libras auri", "canes mortuos", "libram bubulae carnis", "centum aureos", "mille argenteos", "centum folles aeris". Primus hunc morem sortis instituit, et ad sortem scaenicos vocavit; quae populus libenter accepit. Fertur promisisse convivis [[Phoenix|phoenicem]], vel pro eo libras auri mille. Donavit saepius ad convivis argentum omne quod habuit in convivio et omnem apparatum poculorum. Fertur de [[Crocus|croco]] sigma stravisse, cum summos viros rogaverat ad prandium, dicens se fenum pro eorum dignitate exhibere.

=== Luxuria rerum culinarium ===
Aestiva convivia coloribus exhibuit, ut hodie prasinum, cras vitreum, alia die venetum. Habuit etiam eam consuetudinem ut una die nonnisi de [[Phasianus|phasianis]] totum ederet, alia die de [[Pullus|pullis]], alia de [[Piscis|pisce]], ali de [[Porcus|porcis]], alia de struthionibus, alia de [[Holus|holeribus]], alia de [[Pomum|pomis]], ali de [[Dulcia|dulciis]], alia de opere [[Lacticinia|lactario]]. Pisces semper quasi in marina aqua cum colore suo coctos [[conditura]] veneta comedit. Ad imitationem Apicii comedit saepius calcanea camelorum, cristas vivis gallinaceis demptas, linguas [[pavo]]num et [[luscinia]]rum (quod qui ederet a pestilentia tutus diceretur). Struthiones exhibuit in cenas aliquotiens, dicens praeceptum esse [[Iudaei]]s ut ederent. Sescentorum struthionum capita una cena multis mensis exhibuit ad edenda [[cerebellum|cerebella]].

Primus fecit [[Isicium|isicia]] de piscibus, de [[Ostreum|ostreis]], de [[Locusta marina|locustis]] et [[Cammarus|cammaris]] et [[Scilla|scillis]]. Dulciarios et lactarios tales habuit ut quaecumque coqui vel structores vel pomarii de diversis edulibus exhibuissent, illi modo de dulciis modo de lactariis exhiberent. [[Vinum]] et [[masticha]]tum et [[Puleium|puleiatum]] primus invenit; [[rosatum]] (iam ab aliis acceptum) [[pinea]]rum attritione odoratius reddidit. Sed etiam [[hydrogarum]] primus ducum Romanorum publice exhibuit, cum antea militaris mensa esset. Barbas [[Mullus|mullorum]] exhibuit plenis fabatariis et discis pro nasturtiis, apiasteris, phaselaribus, foeno graeco. Proponebat themata ut iura nova dapibus condiendis convivae invenirent; et cuius placuisset commentum ei dabat maximum praemium, ita ut sericam vestem donaret; si cuius autem displicuisset, iubebat ut semper id comedisset quamdiu tamen melius invenisset.

Exhibuit [[Sumen|sumina]] [[Aper|apruna]] cum suis [[Vulva|vulvis]] per dies decem tricena cotidie, [[pisum]] cum aureis, [[Lens|lentem]] cum [[Ceraunia|cerauniis]], [[faba]]m cum [[Succinum|succinis]], [[oryza]]m cum albis. [[Alba]]s in vicem piperis piscibus et [[tuber]]ibus conspersit. Miscuit gemmas pomis et floribus. [[Sybariticum missum]] semper exhibuit ex oleo et garo quem quo anno [[Sybaris|Sybaritae]] reppererunt et perierunt. Exhibuit et servis suis patinas ingentes refertas extis mullorum, cerebellis [[Phoenicopterus|phoenicopterum]], ovis [[Perdix|perdicum]], cerebellis [[Turdus|turdorum]], capitibus [[Psittacus|psittacorum]] et phasianorum et pavonum. [[Muraena]]rum et [[Lupus marinus|luporum marinorum]] lactibus in locis mediterraneis rusticos pavit. Canes [[Iecur|iecineribus]] [[anser]]um pascuit. Misit [[uva]]s [[Vinum Apamenum|Apamenas]] in praesepia [[equus|equis]] suis. Psittacis et phasianis [[leo]]nes pavit.

[[Fasciculus:The Roses of Heliogabalus.jpg|thumbnail|350px|"[[Heliogabali Rosae]]" a [[Laurentius Alma-Tadema|Laurentio Alma-Tadema]] anno [[1888]] pictae]]

=== Luxuria sensuum ===
Stravit triclinia et lecta et porticus de [[Rosa|rosis]], [[Lilium|liliis]], [[Viola|violis]], [[Hyacinthus (planta)|hyacinthis]], [[Narcissus|narcissis]] ac sic ea deambulavit. Semper aut inter flores sedit aut inter odores pretiosos. Non nisi piscinis unguento nobili aut croco infectis natavit. Piscinas et solia temperavit condito et rosato et [[Absinthites|absinthato]]. Momentarias piscinas exhibuit de rosato et rosis. Lavit, cum omnibus suis, [[caldarium (thermae)|caldarias]] de [[Nardus|nardo]] exhibens. In lucernis [[balsamum]] exhibuit. Odores Indicos sine carbonibus ad triclinia vaporanda iubebat incendi. Oppressit in tricliniis versatilibus parasitos suos violis et floribus, sic ut animam aliqui efflaverint cum erepere ad summum non possunt.

Difficile in accubitis cubuit nisi his quae pilum [[Lepus|leporinum]] haberent aut plumas subalares perdicum, saepe culcitas mutans. Mulieres nunquam iteravit (praeter uxorem). Libidinum genera quaedam invenit, ut [[spintria]]s [[Tiberius|Tiberii]], [[Caligula]]e, [[Nero]]nis vinceret. In [[Mimica|mimicis]] adulteriis ea quae solent simulato fieri iussit effici ad verum.

=== Luxuria ostentationis ===
Scobe auri et argenti porticum stravit, dolens quod non posset et succini. Primus omnium privatorum toros aureis toralibus texit; habuit lectos et tricliniares et cubiculares solido argento factos. Montem [[Nix|nivium]] in viridiario domus aestate fecit, advectis nivibus. Primus [[authepsa]]s argenteas habuit, caccabos etiam et vasa centenaria.

Calceamentum nunquam iteravit, anulos etiam negavit iteravisse; pretiosas vestes saepe conscidit. Linteamen lotum nunquam attigit, mendicos dicens qui lineis lotis uterentur. Primus Romanorum holo[[serica]] veste usus fertur, cum iam subsericae in usu essent. Usus est tunica omni aurea, purpurea, de [[Gemma|gemmis]] Persica, cum gravari se diceret onere voluptatis; habuit et in calceamentis gemmas, et quidem scalptas (quod risum omnibus movit, quasi possent scalpturae nobilium artificum videri in gemmis quae pedibus adhaerebant). Voluit uti et diademate gemmato (magis ad feminarum vultum aptum), et domi usus est.

[[Fasciculus:Elagabalus Aureus Sol Invictus.png|thumbnail|left|[[Aureus]] Elagabali. Recto, Laureatum caput imperatoris : IMP C M AVR ANTONINVS P F AVG. verso, [[Baetulus]] Solis Invicti [[Quadrigae|quadrigis]] vectus : SANCT DEO SOLI / ELAGABAL]]
Stravit et saxis Lacedaemoniis ac porphyreticis plateas in Palatio. Habuit gemmata vehicula et aurata, contemptis argentatis et eboratis et aeratis. Canes quattuor ingentes iunxit ad currum et sic est vectatus intra domum regiam, idque privatus in agris suis fecit; processit in publicum et quattuor [[Cervus|cervis]] iunctis; iunxit sibi et [[leo]]nes, [[Magna Mater|Matrem Magnam]] se appellans; iunxit et [[Tigris|tigres]], [[Liber Pater|Liberum]] se vocans, eodemque habitu agens quo dii pinguntur. Iunxit quaternas vel binas vel ternas mulieres nudas ad pabillum et sic nudus ille vectatus est.
 
Fertur in euripis vino plenis navales circenses exhibuisse, pallia de oenanthio fudisse, [[Elephas|elephantorum]] quattuor quadrigas in [[Ager Vaticanus|Vaticano]] agitavisse (dirutis sepulchris quae obsistebant); iunxisse etiam camelos quaternos ad currus in circo privato. Iter fecisse dicitur semper sescentis vehiculis; causa vehiculorum erat lenonum, lenarum, meretricum, exoletorum, subactorum bene vasatorum multitudo. 
Pinxit se ut cuppedinarium, seplasiarium, popinarium, tabernarium, lenonem.

=== Ioci ===
Habuit consuetudinem ut octo calvos rogaret ad cenam, item octo luscos, octo podagrosos, octo surdos, octo nigros, octo longos; etiam octo pingues, qui capi non possent uno sigmate. Vilioribus amicis folles pro accubitis sternebat eosque reflabat, illis prandentibus, ita ut sub mensis invenirentur. Parasitis in secunda mensa saepe cenam ceream, ligneam, vitream, eburneam, fictilem, [[marmor]]eam, lapideam, manteliis aut tabulis pictam exhibuit. Parasitos ad rotam aquariam ligabat et cum vertigine sub aquas mittebat rursusque in summum revolvebat eosque [[Ixion]]ios amicos vocavit.

Amicos suos inclusit nocte cum aniculis Aethiopibus, aut cum pueris, et usque ad lucem detinuit, dicens mulieres pulcherrimas esse. Habuit [[leo]]nes et [[leopardus|leopardos]] exarmatos, quos edoctos per mansuetarios subito ad secundam et tertiam mensam iubebat accumbere, ignorantibus cunctis quod exarmati essent, ad pavorem ridiculum excitandum. Fertur [[serpens|serpentes]] per [[Marsi|Marsicae gentis]] sacerdotes collegisse fertur eosque subito ante lucem, ut populus solet ad ludos celebres convenire, effudisse, multosque adflictos morsu et fuga. Ebrios amicos plerumque claudebat et subito nocte leones et leopardos et [[Ursus|ursos]] exarmatos immittebat, ita ut expergefacti in cubiculo eodem leones, ursos, leopardos cum luce vel, quod est gravius, nocte invenirent, ex quo plerique exanimati sunt.

[[Fasciculus:Heliogabalus High Priest of the Sun.jpg|thumbnail|"Heliogabalus Dei Solis pontifex" a [[Simeon Solomon|Simeone Solomon]] anno [[1866]] pictus]]

=== Meretricibus mulieribusque sympathia ===
In balneis semper cum mulieribus fuit, ita ut eas ipse psilothro curaret, ipse quoque barbam et virilia psilothro accurans eadem hora; rasit et virilia subactoribus suis, adhibens novaculum manu sua quo postea barbam fecit. Fertur [[permutatio sexus (chirurgia)|voluisse vaginam]] in corpore suo secare.

Omnes [[meretrix|meretrices]] de circo, de theatro, de stadio de balneis et omnibus locis collegit in aedes publicas et apud eas contionem habuit quasi militarem, dicens eas commilitones, disputavitque de generibus schematum et [[voluptas|voluptatum]]; ad meretrices muliebri ornatu processit, papilla eiecta. Postea adhibuit in tali contione lenones, exoletos undique collectos, luxuriosissimos puerulos et iuvenes; ad exoletos habitu puerorum qui prostituuntur processit. Post contionem pronuntiavit his quasi militibus ternos aureos donativum.

Iusserat canonem unius anni meretricibus, lenonibus, exoletis intramuranis dari, extramuranis alio promisso. Meretrices a lenonibus cunctis redemit saepe et manumisit. Fertur meretricem notissimam et pulcherrimam redemisse centum sestertiis eamque intactam velut virginem coluisse. Fertur una die ad omnes meretrices circi, theatri, amphitheatri et aliorum locorum urbis ingressus, tectus cucullione mulionico ne agnosceretur, omnibusque (sine effectu [[libido|libidinis]]) aureos singulos donavisse et dixisse: "Nemo sciat, Elagabalus haec donat."

== Fontes de vita et principatu Elagabali ==
* [[Aurelius Victor]], ''[[De Caesaribus (Victor)|De Caesaribus]]'' 23
* [[Cassius Dio Cocceianus]], ''[[Historia Romana (Dio)|Historia Romana]]'' libri 79 et 80 (deperditi; exstant autem epitome a [[Iohannes Xiphilinus|Xiphilino]] facta et excerpta nonnulla in collectaneis [[Constantinus Porphyrogenitus|Constantini Porphyrogeniti]])
* ''[[Epitome de Caesaribus]]'' 23
* [[Herodianus]], ''[[Ab excessu Divi Marci]]'' liber 5
* ''[[Historia Augusta]]'', "Antoninus Heliogabalus" (vita [[Aelius Lampridius|Aelio Lampridio]] adscripta: [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Elagabalus/1*.html Textus])

== Artes aevi recentioris ==
; Opera historica
* [[Antonius de Guevara]], ''[[Una década de Césares]]''. Valdoleti, 1539
** [[Francogallice]] versa vel potius refecta ab [[Antonius Allègre|Antonio Allègre]], ''Décade contenant les vies des empereurs Trajanus, Adrianus etc.'' Lutetiae, 1556
* [[Eduardus Gibbon]], ''[[Decline and Fall of the Roman Empire]]'' cap. 6 [https://web.archive.org/web/19981202074007/http://members.aol.com/heliogabby/private/elagib.htm Textus Anglice]
* John Stuart Hay, ''The Amazing Emperor Heliogabalus''. Londinii, 1911 ([http://en.wikisource.org/wiki/The_Amazing_Emperor_Heliogabalus Textus incompletus])
* Roland Villeneuve, ''Héliogabale: le César fou''. Lutetiae: Pierre Amiot, 1957

; Litterae
* [[Thomas Artus]], ''[[Les Hermaphrodites]]'' (1605; [http://books.google.fr/books?id=UG8GAAAAQAAJ Textus])
* [[Petrus Ioannes Baptista Chaussard]], ''[[Héliogabale (Chaussard)|Héliogabale, ou esquisse morale de la dissolution romaine sous les empereurs]]'' (1802)
* [[Algernon Carolus Swinburne]], "[[St. Dorothy (Swinburne)|St. Dorothy]]" (1866; [http://people.virginia.edu/~bpn2f/Swinburne/1866.html Textus])
* [[Ioannes Lombard]], ''[[L'agonie]]'' (1888)
* [[Stephanus George]], ''[[Algabal (George)|Algabal]]'' (1892; [http://www.zeno.org/Literatur/M/George,+Stefan/Gesamtausgabe+der+Werke/Hymnen,+Pilgerfahrten,+Algabal/Algabal Textus])
* [[Ludovicus Couperus]], ''[[De berg van licht]]'' (mythistoria, 1905; versio Theodisca, 1917)
* [[Henricus Mirande]], ''[[Élagabal (Mirande)|Élagabal]]'' (mythistoria, 1910)
* [[Ludovicus Estève]], ''[[Élagabal ou un Lénine de l’androgynat]]'' (1933)
* [[Antoninus Artaud]], ''[[Héliogabale, ou l'anarchiste couronné]]'' (mythistoria, 1934)
* [[Alfredus Duggan]], ''[[Family Favourites]]'' (mythistoria, 1960)
* [[Lance Horner]], [[Kyle Onstott]], ''[[Child of the Sun]]'' (mythistoria, 1966)
* [[Martinus Duberman|Martin Duberman]], ''[[Elagabalus (Duberman)|Elagabalus]]'' (ludus scaenicus 1973 doctus; 1975 in libro ''[[Male Armor (Duberman)|Male Armor]]'' editus)
* Luigi Malerba, ''Interviste impossibili'' (dialogi, 1997)

; Musica
* [[Franciscus Cavalli]] et [[Aurelius Aureli]], ''[[Eliogabalo (Cavalli)|Eliogabalo]]'' (opera, 1667)
* [[Deodatus de Séverac]], ''[[Héliogabale (Séverac)|Héliogabale]]'' (tragoedia lyrica, 1910) 
* [[Ioannes Guarnerius Henze]], ''[[Heliogabalus Imperator]]'' (1971-1972; 1986 recensus)
* [[Mauritius Béjart]], ''[[Héliogabale (Béjart)|Héliogabale]]'' (saltatio; 1977. [http://au.youtube.com/watch?v=WY5_q64ZLJc&feature=related Selectum])
* [[Devil Doll]], ''[[Eliogabalus (Devil Doll)|Eliogabalus]]'' (1990; ab Antonino Artaud inspiratus)
* [[Iohannes Zorn]], ''[[Six Litanies for Heliogabalus]]'' (2007; Antonino Artaud aliisque dicatae)

; Bellae artes
* [[Laurentius Alma Tadema]], "[[Heliogabali rosae]]"

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
* Elisabeth Alföldi-Rosenbaum, "Apicius, ''De Re Coquinaria'' and the ''Vita Heliogabali''" et "Notes on Some Birds and Fishes of Luxury in the Historia Augusta" in ''Bonner Historia-Augusta-Colloquium 1970'' (Bonnae: Habelt, 1972) pp. 1-18 cum tabulis I-II
* Butler, O. F. [[1910]]. "Studies in the Life of Heliogabalus." In ''Roman History and Mythology'' ed. H. A. Sanders, 1-169. Novi Eboraci.
* Duviquet, G. ed. [[1903]]. ''Héliogabale raconté par les historiens grecs et latins''. Lutetiae: Société du Mercure de France.
* Frey, Martin. [[1989]]. ''Untersuchungen zur Religion und zur Religionspolitik des Kaisers Elagabal''. Stuttgarti: Fritz Steiner. ISBN 3-515-05370-0.
* Saverio Gualerzi, ''Né uomo, né donna, né dio, né dea: ruolo sessuale e ruolo religioso dell'imperatore Elagabalo''. Bologna: Patron, 2005. ISBN 88-555-2842-4
* Karl Hönn, editor, ''Quellenuntersuchungen zu den Viten des Heliogabalus und des Severus Alexander im Corpus der Scriptores historiae Augustae''. Lipsiae: Teubner, 1911
* Olivier Marmin, "Héliogabale" in opere eiusdem ''Diagonales de la danse'' (Paris: L'Harmattan, 1997) p. 53 ff. ([http://books.google.fr/books?id=ijokqkIVb4wC&pg=PA51&source=gbs_toc_r&cad=0_0&sig=ACfU3U0CXoVfb3qdVMOv7i8zYH_yhPIS7w#PPA53,M1 Paginae selectae])
* Theo Optendrenk, ''Die Religionspolitik des Kaisers Elagabal im Spiegel der Historia Augusta''. Bonnae: R. Habelt, 1969
* John Rea, "A letter of the emperor Elagabalus" in ''Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik'' vol. 96 (1993) pp. 127-132 
* Benet Salway, "A Fragment of Severan History: The Unusual Career of ...atus, Praetorian Prefect of Elagabalus" in ''Chiron'' vol. 27 (1997) pp. 127-153
* Marcel Thirion, ''Le monnayage d’Élagabale, 218-222''. Bruxellis: J. De Mey, 1968
* Robert Turcan, ''Les cultes orientaux dans le monde romain''. Lutetiae: Les Belles Lettres, 1989. ISBN 978-2-251-38001-8
* Robert Turcan, "Les Dieux de l’Orient dans l'Histoire Auguste" in ''JS'' (1993) pp. 21-62 
* Robert Turcan, ''Heliogabale et le sacre du soleil''. Lutetiae: Albin Michel, 1985. ISBN 978-2-226-02316-2

{{NexInt}}
* [[Gordius (auriga)]]
* [[Hierocles (auriga)]]
* [[Nuptiae Romanae inter duos viros celebratae]]
* [[Zoticus]]

== Nexus externi ==
{{communia|Elagabalus}}
* [http://www.roman-emperors.org/elagabal.htm Vita a Michael L. Meckler scripta] {{Ling|Anglice}}
* [http://www.wildwinds.com/coins/ric/elagabalus/t.html Nummi Elagabali]
* [http://www.forumancientcoins.com/catalog/roman-and-greek-coins.asp?vpar=574&pos=0 Nummi Elagabali]
** [http://www.forumancientcoins.com/numiswiki/view.asp?key=Dictionary%20Of%20Roman%20Coins "Elagabalus"] in S. W. Stevenson, C. R. Smith, F. W. Madden, ''A Dictionary of Roman Coins'' (1889) 
* [https://web.archive.org/web/20080705141915/http://www.aztriad.com/elagabal.html Laura Darlene Lansberry], "The Untold History of Elagabalus"
* [http://www.jerryfielden.com/essays/elagabalus.htm Jerry Fielden], "Antoninus Elagabalus and his relationship with the Senate " {{Ling|Anglice}}

{{Imperatores Romani}}

{{Index consulum sub principatu electorum|
praedecessores= [[Macrinus|Imp. Caesar Marcus Opellius Severus Macrinus Augustus]] II et [[Marcus Oclatinius Adventus]] II|
annus= 219<br />cum<br />[[Quintus Tineius Sacerdos|Quinto Tineio Sacerdote]] II|
successores=ipse III et [[Publius Valerius Comazon Eutychianus]] II}}
{{Index consulum sub principatu electorum|
praedecessores= [[Macrinus|Imp. Caesar Marcus Opellius Severus Macrinus Augustus]] II et [[Marcus Oclatinius Adventus]] II|
annus= 220<br />cum<br />[[Publius Valerius Comazon Eutychianus|Publio Valerio Comazone Eutychiano]] II|
successores= [[Gaius Vettius Gratus Sabinianus]] et [[Marcus Flavius Vitellius Seleucus]] II}}
{{Index consulum sub principatu electorum|
praedecessores= [[Gaius Vettius Gratus Sabinianus]] et [[Marcus Flavius Vitellius Seleucus]]|
annus= 222<br />cum<br />[[Severus Alexander|Imp. Caesare Marco Aurelio Severo Alexandre Augusto]]|
successores= [[Lucius Marius Maximus Perpetuus Aurelianus]] II et [[Lucius Roscius Aelianus Paculus Salvius Iulianus]]}}

[[Categoria:Imperatores Romani]]
[[Categoria:Nati 203]]
[[Categoria:Mortui 222]]
[[Categoria:Elagabalus|!]]
[[Categoria:Necati]]
[[Categoria:Homosexualitas]]