Fontem paginae Fridericus Nietzsche inspicere

{{Capsa hominis Vicidata}}
'''Fridericus Nietzsche''', [[Lingua Theodisca|Theodisce]] plenius ''Friedrich Wilhelm Nietzsche'' (natus die [[15 Octobris]] [[1844]]; mortuus [[Vimaria]]e die [[25 Augusti]] [[1900]]), fuit [[Philologia|philologus]], [[res classicae|linguis antiquis]] eruditus, humanista, et [[philosophia|philosophus]] [[Germania|Germanus]]. Ingeniosissimus et perspicacissimus criticus temporum modernorum habetur, antiquarum et recentiorum litterarum perquam sciens, simul laudator et detractor rationis et veritatis.

[[Fasciculus:Nietzsche 1862b.JPG|thumb|left|175px|Nietzsche annum septemdecimum agit.]]

Fridericus Nietzsche, Caroli Ludovici Nietzsche [[pastor]]is [[Lutheranismus|Lutherani]] [[uxor]]isque Franciscae Oehler [[filius]], natus est [[Röcken]] in [[oppidum|oppido]] [[Saxonia]]e (eo tempore [[provincia]]e [[regnum|regni]] [[Borussia]]e) die natali regis [[Fridericus Gulielmus IV (Rex Borussiae)|Friderici Gulielmi]], cuius praenomina accepit. [[Pater|Patrem]] ob morbum cerebri annum quintum agens amisit. [[Mater]] cum [[familia]] ad [[urbs|urbem]] [[Naumburg]] migravit, ubi iuvenis ab anno [[1858]] [[gymnasium]] {{creanda|en|Pforta|Portam Scholae}} frequentavit. Anno [[1864]] apud [[Universitas Bonnensis|universitatem Bonnensem]], [[professor]]e [[Fridericus Gulielmus Ritschl|Friderico Gulielmo Ritschl]], annisque insequentibus [[Lipsia]]e eodem tutore qui cum discipulo se ad hanc [[Alma Mater Lipsiensis|Almam Matrem]] commovit, profunde [[litterae Graecae|litteris Graecis]] [[litterae Latinae|Latinisque]] institutus est. Ad munus professoris earundem litterarum in [[Universitas Basiliensis|Universitate Basiliensi]] annum vicesimum quartum agens convitatus est; ibi lectionem inauguralem anno [[1869]] proposuit, titulo ''[[Homer und die klassische Philologie]]''. His annis varia [[philologia|philologica]] divulgavit de [[Theognis|Theognide]], de [[Homerus|Homero]], de ''[[Certamen Homeri et Hesiodi|Certamine Homeri et Hesiodi]]'', de [[Diogenes Laertius|Diogene Laertio]], [[biographia|biographo]] [[philosophus|philosophorum]].

Sed iam anno circiter [[1865]], [[David Fridericus Strauss|Davidis Strauss]] ''[[Das Leben Jesu, kritisch bearbeitet]]'' [[historia|libro historico]] perlecto, [[fides|fidem]] [[Christianitas|Christianam]] abiecit; iam operibus philosophorum recentiorum studere incipiebat, imprimis [[Arthurus Schopenhauer|Arthuri Schopenhauer]] ''[[Die Welt als Wille und Vorstellung]]'', mox [[Fridericus Albertus Lange|Friderici Alberti Lange]] ''[[Geschichte des Materialismus]]'', e quo opere nuper divulgato de philosophia [[Immanuel Kantius|Immanuelis Kantii]], de musica [[Richardus Wagner|Richardi Wagner]], de litteris [[Theodorus Dostoevskij|Theodori Dostoevskij]] atque de [[scientia (ratio)|scientia]] [[Carolus Darwin|Caroli Darwin]] didicit. 

Scripsit aliquot [[liber (litterae)|libros]] potentissimos qui totum saeculum et expresserunt et affecerunt. Carmina quoque philosophica nonnulla composuit quae ad caput et caudam operum ''[[Die fröhliche Wissenschaft|Ars iucunda]]'' ac ''[[Jenseits von Gut und Böse|Ultra bonum malumque]]'' adponuntur. Notissimum est opus suum ''[[Also sprach Zarathustra|Sic dixit Zoroaster]]'' in quo sententias suas [[poesis|poetica]] lingua docet. Nietzsche est maxime insignis auctor sententiarum brevium et gravium, verbi causa, "[[Deus mortuus est]]."

Inimicus [[Christianitas|Christanitati]] fuit et "[[superhomo|superhominem]]" postulavit (vide etiam [[Homo dominus]]). Et contra [[nihilismus|nihilismum]] "amorem [[fors|fati]]" proposuit, id est, suae vitae in omnibus particulis affirmationem.

Anno [[1889]] cum [[Augusta Taurinorum|Augustae Taurinorum]] in [[urbs|urbe]] [[Italia|Italica]] esset, [[insania|vesanus]] factus est, et postea sub cura [[mater|matris]] [[soror]]isque usque ad mortem anno [[1900]] iacebat.

== Cogitata philosophica ==
In [[omnia|rerum natura]], certamen profundum inter [[vis|vires]] [[Apollo|Apollinis]] [[Bacchus|Bacchique]] vidit. Apollo ei [[lex|legem]] et frenum, rationem et ordinem et contemplationem significavit, Bacchus autem [[natura]]m profundissimam et intimam humanam, id est vim [[vegetabilia|vegetabilem]], suae potentiae maximae appetentissimam etiam usque ad exitium suum. Nietzsche defectum impulsus Bacchici in [[humanitas|humanitate]] [[Europa]]e per saecula recentia amariter lamentavit et deploravit. [[Christianitas|Christianitatem]] culpavit quod [[deus|deos]] [[antiquitas|antiquos]] necavit, postea tamen querebatur "Deus mortuus est. Deus mortuus manet. Et nos ipsi eum necavimus" (''Ars iucunda'', 125). Sed vim vitalem [[Socrates]] ipse iam delere coeperat quod vires rationales (et sic regnum Apollinis) coluerat.

== Opera ==
* 1867 : ''Zur Geschichte der Theognideischen Spruchsammlung''
* 1868-1869 : ''De Laertii Diogenis fontibus''
* 1869 : ''[[Homer und die klassische Philologie]]'' ([[:s:de:Homer und die klassische Philologie|Textus apud Vicifontem Theodiscam]])
* 1870 : ''Das florentinische Tractat über Homer und Hesiod''
* 1870 : "Analecta Laertiana" in ''Rheinisches Museum'' n.s. vol. 25 (1870) pp. 217-231 ([[:s:Analecta Laertiana|Textus apud Vicifontem]])
* 1872 : ''[[Fünf Vorreden zu fünf ungeschriebenen Büchern]]''
* 1872 : ''[[Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik]]'' ("De natu [[tragoedia]]e ex rerum musicarum spiritu")
* 1873-1876 : ''[[Unzeitgemäße Betrachtungen]]'' ("Meditationes Intempestivae")
* 1878 : ''[[Menschliches, Allzumenschliches]]'' ("Humanum, pernimium humanum")
* 1881 : ''[[Morgenröthe (Nietzsche)|Morgenröthe]]'' ("Diluculum")
* 1882, 1887 : ''[[Die fröhliche Wissenschaft]]'' ("Ars iucunda" seu "''Le gai savoir''")
* 1883-5 : ''[[Also sprach Zarathustra]]'' ("Sic ait Zoroaster")
* 1886 : ''[[Jenseits von Gut und Böse]]'' ("Ultra bonum malumque")
* 1887 : ''[[Zur Genealogie der Moral]]'' ("De rerum moralium genealogia")
* 1888 : ''[[Götzen-Dämmerung]]'' ("Crepusculum idolorum")
* 1888 : ''[[Der Antichrist (Nietzsche)|Der Antichrist]]'' ("Anti-Christus")
* 1888 : ''[[Der Fall Wagner]]'' ("Casus Wagner")
* 1888 : ''[[Ecce homo (Nietzsche)|Ecce homo]]'' (opus autobiographicum)

== Citationes ==
* ''Deus mortuus est.'' (''Gott ist tot.'')
* ''Quod me non necat, me reddit fortiorem.'' (''Was mich nicht umbringt, macht mich stärker''.)
* ''Tu si diu in abyssum spectabis, in te spectabit ipsa."''
* ''Sine rebus musicis, vita erratum esset.'' (''Ohne Musik wäre das Leben ein Irrtum.'')
* ''In vero vinitas.''
* ''[[Reditus aeternus]], forma altissima positiva.''

== Bibliographia ==
; Encyclopaedica
* Keith Ansell-Pearson, ''A companion to Nietzsche''. Wiley, 2006 {{Google Books|YMepXRZxDMsC|Paginae selectae}}
* Bernd Magnus, Kathleen Marie Higgins, edd., ''The Cambridge Companion to Nietzsche''. Cantabrigiae: Cambridge University Press, 1996. ISBN 0-521-36767-0 {{Google Books|Xeb80itrlRIC|Paginae selectae}}

; Editiones operum
* Hans Joachim Mette, Karl Schlechta, Carl Hoch, edd., ''Friedrich Nietzsche: Frühe Schriften''. 5 voll. Monaci: Beck

; Vita et opus
* Ansell-Pearson, Keith. [[1994]]. ''An Introduction to Nietzsche as Political Thinker''. Cantabrigiae: Cambridge University Press. ISBN 0-521-41722-8. {{Google Books|EBgbT96bPQQC|Paginae selectae}}.
* {{Cite book|last = Benson | first = Bruce Ellis | title = Pious Nietzsche: Decadence and Dionysian Faith | publisher = Indiana University Press | year = 2007 | page = 296 |url= |doi=|id=| isbn=}}.
* Chamberlain, Lesley. [[1996]]. ''Nietzsche in Turin: the end of the future''. Londinii: Quartet. ISBN 0-7043-8028-5.
* {{Cite book|last=Deleuze|first=Gilles|title=Nietzsche and Philosophy|publisher=Athlone Press|year=1983|others=trans. Hugh Tomlinson|isbn=0485112337}}.
* [[Ken Gemes|Gemes, Ken]] and Simon May (Editors) (2002) ''Nietzsche on Freedom and Autonomy'', Oxford University Press.
* {{Cite book|last=Kaufmann|first=Walter|title=Nietzsche: Philosopher, Psychologist, Antichrist|publisher=Princeton University Press|year=1974|isbn=0691019835}}.
* Kierans, Kenneth. [[2010]]. On the Unity of Nietzsche's Philosophy. ''Animus'' 14. [https://web.archive.org/web/20111003192327/http://www2.swgc.mun.ca/animus/Articles/Volume%2014/9_Kierans.pdf PDF.] ISSN 1209-0689.
* Bernd Magnus, Kathleen Marie Higgins, "Nietzsche's works and their themes", in Bernd Magnus, Kathleen Marie Higgins, edd., ''The Cambridge Companion to Nietzsche'' (Cantabrigiae, 1996. ISBN 0-521-36767-0) pp. 21-58 {{Google Books|Xeb80itrlRIC|Paginae selectae}}.
* O'Flaherty, James C., Timothy F. Sellner, et Robert M. Helm. [[1979]]. ''Studies in Nietzsche and the Classical Tradition.'' University of North Carolina Press. ISBN 0-8078-8085-X.
* O'Flaherty, James C., Timothy F. Sellner, et Robert M. Helm. [[1985]]. ''Studies in Nietzsche and the Judaeo-Christian Tradition.'' University of North Carolina Press. ISBN 0-8078-8104-X.
* Porter, James I. [[2000]]. ''Nietzsche and the Philology of the Future.'' Stanford University Press. ISBN 0-8047-3698-7.
* Seung, T. K. [[2005]]. ''Nietzsche's Epic of the Soul: Thus Spoke Zarathustra.'' Lanham Terrae Mariae: Lexington Books. ISBN 0-7391-1130-2.
* {{Cite book|author=Tanner, Michael|title=Nietzsche|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|year=1994|isbn=0192876805}}.
* Young, Julian. [[2010]]. ''Friedrich Nietzsche: A Philosophical Biography.'' Cantabrigiae: Cambridge University Press.
* von Vacano, Diego. [[2007]]. ''The Art of Power: Machiavelli, Nietzsche and the Making of Aesthetic Political Theory.'' Lanham Terrae Mariae: Lexington.
* [[Robertus Salomon Wistrich|Wistrich Robert S.]] [[2002]]. ''Nietzsche: Godfather of Fascism?'' Princetoniae: Princeton University Press.
; De operibus singulis
* Corriero, Emilio Carlo. [[2007]]. ''Nietzsche olter l'abisso: Declinazioni italiane della 'morte di Dio.''' Turini: Marco Valerio.
* {{Cite book|last=Lampert|first=Laurence|title=Nietzsche's Teaching: An Interpretation of "Thus Spoke Zarathustra"|publisher=New Haven: Yale University Press|year=1986|isbn=0300044305}}.
* Porter, James I. [[2000]]. ''The Invention of Dionysus: An Essay on The Birth of Tragedy.'' Stanford University Press. ISBN 0-8047-3700-2.

; Fortuna
* Aschheim, Steven E. [[1992]]. ''The Nietzsche Legacy in Germany, 1890-1990.'' Berkeleiae: University of California Press. {{Google Books|cms8TKJcbVgC|Paginae selectae.}}
* Martin, Nicholas. [[1994]]. Nietzsche Under Fire. ''[[Times Literary Supplement]],'' 5 Augusti, 11-12.

; Aliae encyclopaediae
* {{Stanford|http://plato.stanford.edu/entries/nietzsche/|Friedrich Nietzsche|Robert Wicks|2012}}

{{NexInt}}
*[[7014 Nietzsche]]
== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Friedrich Nietzsche|Fridericum Nietzsche}}
* [http://www.nietzschesource.org/ Textus operum et documentorum] apud nietzschesource.org
* [https://web.archive.org/web/20210514094631/http://www.lexido.com/ Lexido] ''the full and free Nietzsche portal''
* [http://www.gutenberg.org/browse/authors/n#a779 Opera] apud gutenberg.org {{Ling|Theodisce|Francogallice|Anglice}}
* ''[http://www.brianleiternietzsche.blogspot.com/ Brian Leiter's Nietzsche Blog]''

{{DEFAULTSORT:Nietzsche, Fridericus}}
[[Categoria:Mortui 1900]]
[[Categoria:Nati 1844]]
[[Categoria:Professores Universitatis Basiliensis]]
[[Categoria:Alumni Universitatis Lipsiensis]]
[[Categoria:Atheistae Germaniae]]
[[Categoria:Auctores Theodisci]]
[[Categoria:Deterministae]]
[[Categoria:Existentialistae]]
[[Categoria:Fridericus Nietzsche|!]]
[[Categoria:Hermeneutica]]<!--melius: en:Hermeneutists-->
[[Categoria:Nihilismus]]
[[Categoria:Ontologi]]
[[Categoria:Philosophi Germaniae]]
[[Categoria:Scriptores Germaniae]]

{{1000 paginae}}
{{Myrias|Homines}}