Преглед на кодот на Делта Јарец

{{Starbox begin
 | name=Делта Јарец
}}
{{Starbox image
 | image=
{{Location mark
|image=Capricornus constellation map mk.svg|alt=|float=center|width=280
|label=|position=right
|mark=Red circle.svg|mark_width=12|mark_link=Делта Јарец
|x=145|y=451
}}
|caption=Местоположба на Делта Јарец (заокружен)
}}
{{Starbox observe
| epoch = [[J2000,0]]
| constell = [[Јарец (соѕвездие)|Јарец]]
| ra = {{RA|21|47|03}}<ref name=aaa474_2_653/>
| dec = {{DEC|-16|07|38}}<ref name=aaa474_2_653/>
| appmag_v = 2.85
}}
{{Starbox character
| class = A7III
| r-i = <!--R-I color-->
| v-r = <!--V-R color-->
| b-v = +0.31<ref name=aj79_1290/>
| u-b = +0.07<ref name=aj79_1290/>
| variable = [[Делта Штит променлива|Делта Штит]]<br />[[Затемнувачка двојна ѕвезда]]
}}
{{Starbox astrometry
| radial_v = -0.2<ref name=gcsrv/>
| prop_mo_ra = 263.26<ref name=aaa474_2_653/>
| prop_mo_dec = -296.23<ref name=aaa474_2_653/>
| parallax = 84.58
| p_error = 0.88
| parallax_footnote = <ref name=aaa474_2_653/>
| dist_ly = ~39
| dist_pc = ~11
| space_v_u = <!--Space velocity (U), σu cos v w (in km/s)-->
| space_v_v = <!--Space velocity (V), σv cos w (in km/s)-->
| space_v_w = <!--Space velocity (W), σw (in km/s)-->
| absmag_v = 2.49
}}
{{Starbox detail
| source = <!--[source url]-->
| mass = 0.61-1.25
| radius = 1.64
| gravity = <!--Surface gravity (given as the base 10 logarithm expressed in cgs units)-->
| luminosity = 8.5
| temperature = 7,700
| metal = <!--Metallicity (no units provided by template)-->
| rotation = 87 km/s
| age = <!--Age (in years)-->
}}
{{Starbox catalog
| names = Deneb Algedi, Scheddi, 49&nbsp;Capricorni, [[Глизе-Јарајс|GJ]]&nbsp;837, [[Harvard Revised catalogue|HR]]&nbsp;8322, [[Bonner Durchmusterung|BD]]−16°5943, [[Henry Draper catalogue|HD]]&nbsp;207098, [[General Catalogue of Trigonometric Parallaxes|GCTP]]&nbsp;5258.00, [[Smithsonian Astrophysical Observatory Star Catalog|SAO]]&nbsp;164644, [[Fifth Fundamental Catalogue|FK5]]&nbsp;819, [[Hipparcos catalogue|HIP]]&nbsp;107556, GC&nbsp;30491, [[Star catalogue#ADS|ADS]]&nbsp;15314, CCDM&nbsp;21470-1607<ref name=SIMBAD/>
}}
{{Starbox reference
| Simbad = HD+207098
| ARICNS = <!--Code-->
}}
{{Starbox end}}

'''Делта Јарец'''(δ Јарец) или уште именуван како '''Денеб Алгеди''' (или како '''Денеб Алгеди''')<ref name="Star Names">{{Наведена книга|last1=Allen|first1=Richard Hinckley|title=Star Names: Their Lore and Meaning|date=1963|publisher=Dover|isbn=0-486-21079-0|page=141|url=https://books.google.com.au/books?id=vWDsybJzz7IC&pg=PA545&lpg=PA545&dq=scheddi+capricornus&source=bl&ots=NjxJMECeDM&sig=MWb-eSB-LxkY8W6RSed-TAedefk&hl=en&sa=X&ei=Do6GVdejE4KOmwWz17zgBw&redir_esc=y#v=onepage&q=scheddi%20&f=false|accessdate=21 June 2015}}</ref><ref name="Cambridge Guide">{{Наведена книга|last1=Bakich|first1=Michael E|title=The Cambridge Guide to the Constellations|date=1995|publisher=Cambridge University Press|isbn=0-521-44921-9|page=116|url=https://books.google.com.au/books?id=tLMXiFhTnRYC&pg=PA116&lpg=PA116&dq=Deneb+Algiedi+algedi&source=bl&ots=GSfkHIIRe_&sig=AjIP7RNPUkILQ6b-YWqAEi-XDF4&hl=en&sa=X&ei=8oyGVYCtJYX88QWxg4CgAQ&ved=0CB4Q6AEwADgK#v=onepage&q=Deneb%20Algiedi%20algedi&f=false|accessdate=21 June 2015}}</ref>, е [[двоен ѕвезден систем]]<ref name=mnras389_2_869/> оддалечен приближно 39 [[светлосни години]], кој се наоѓа во [[соѕвездие]]то на [[Јарец]]от(морска коза). Главната ѕвезда во системот е [[бел џин]], чија светлина здружена со останатите тела ја прави најсветлата ѕвезда во соѕвездието.
Бидејќи скоро има форма на [[елипса]], Делта Јарец може да биде [[помрачена]] од страна на [[Месечина]]та и ретко од страна на [[планети]].

==Ѕвезден систем==

Делта Јарец е [[елипса|елипсен]], [[двоен ѕвезден систем]] сличен на [[Алгол]], со [[орбитален период]] од 1,022768 дена и [[наклон (орбита)|наклон]] близок со видикот од Земјата<ref name=mnras389_2_869/>. Највисоката очигледна, визуелна [[величина]] на парот е 2.81. При затемнување на главната ѕвезда, оваа величина се намалува за 0,24. Го примарната ѕвезда ја затемнува секундарната, величината се намалува за 0,09.<ref name=aaa446_2_785/>

Главната ѕвезда, Делта Јарец А, има [[ѕвездена класификација]] како A7м&nbsp;III,, при што укажува дека е [[џин]] на којшто му се исцрпени изворите на водород во неговото јадро. Поточно, ова е карактеристична [[Ам ѕвезда]] со спетктрален тип kA5hF0мF2&nbsp;III ставена под ревидираниот МК систем<ref name=aj126_4_2048/>. Оваа нотација укажува дека [[К-линијатa]] се совпаѓа со температурата на некоја А5 ѕвезда, водородниот спектрален тип се совпаѓа со на Ф0 ѕвезда и металните [[апсорпциони линии]] се совпаѓаат со оние на Ф2 ѕвезда.<ref name=apj658_2_1264/>

Во минатото, оваа ѕвезда се сметала дека била променлива на [[Делта Скути]], што е редок случај за Ам ѕвезда. Оваа категоризација била ставена под знак прашање кога во 1994 година, при набљудувања се видело дека не е инхерентно променлива.<ref name=mnras266_L13/> Споредена со Сонцето, главната ѕвезда има дупло поголема маса и скоро двапати поголем полупречник.<ref name=jrasc86_2_99/> Ротира брзо со [[проектирана вртежна брзина]] од 105&nbsp;км с<sup>−1</sup><ref name=aaa393_897/>(Оваа вртежна стапка е синхронизирана со орбиталниот период). Треба да се земе предвид дека ова е невообичаено за Ам ѕвезда да има толку висока вртежна брзина<ref name=mnras266_L13/>. Надворешната обвивка зрачи енергија на [[делотворна температура]] од 7,301 келвини<ref name=apj658_2_1264/>, давајќи и бел сјај на ѕвезда од А-тип<ref name=csiro/>. Секундарната ѕвезда е тип Г или К со маса приближна на масата на Сонцето(90%).<ref name=jrasc86_2_99/>

Постојат 2 оптички придружника. Ѕвезда со величина од 16 е 1 [[лачна минута]] оддалечена, додека пак ѕвезда Д со величина од 13 е 2 лачни минути оддалечена од системот.

==Обсервациона историја==

Во 1906 година, астрономот [[Весто Слифр]] открил дека Делта Јарец бил [[спектроскопски двоен ѕвезден систем]]<ref name="Slipher1906"/>. Орбитата била детерминирана во 1921 година од страна на Клифорд Крамп користејќи 69 [[радијални мерки]] за брзина добиено од [[Опсерваторијата Јеркес]].<ref name="Crump1921"/> Сепак, природата на [[елипсниот двоен систем]] не била откриена сè до 1956 година од страна на [[Олин Џ. Еген]].<ref name="Eggen1956"/>

==Имиња и културни асоцијации==
Традиционалното име 'Денеб Алгеди' потекнува од [[арапскиот збор]] ذنب الجدي (''ðanab al-jady'') што значи „опашот на козата“, покажувајќи на рибниот опаш на небесната морска коза, [[Јарец]]. Според [[астрологија]]та, претставувањето на флексибилниот опаш на Денеб Алгеди се одразува во асоцијацијата дека носи и добра и лоша среќа.<ref name=astrology/> Таа е една од [[Бехенските ѕвезди]] од средновековната астрологија, асоцирана со [[халкидонски]]от, [[ригански]]от и [[кабалистички]]от симбол [[Податотека:Agrippa1531_caudaCapricorni.png|40px]].

Во [[кинеската астрономија]], Делта Јарец е позната уште како  壘壁陣四 (''Lěi Bì Zhèn sì''), што значи „Четвртата ѕвезда од линијата на ѕидини“.<ref>[http://www.lcsd.gov.hk/CE/Museum/Space/Research/StarName/c_research_chinengstars_c_d.htm 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090929163750/http://www.lcsd.gov.hk/CE/Museum/Space/Research/StarName/c_research_chinengstars_c_d.htm |date=2009-09-29 }}, Hong Kong Space Museum. Accessed on line November 23, 2010.</ref> Ова покажува на нејзиното постоење помеѓу [[астеризмот]] познат како „Линијата на ѕидините“, при што ги вклучува [[кЈарец]], [[ɛЈарец]], [[γЈарец]], [[ιВодолија]], [[λВодолија]], [[σВодолија]], [[φВодолија]], [[27Риба]], [[29Риба]], [[33Риба]] и [[30Риба]].<ref>{{zh}} ''中國星座神話'', written by 陳久金. Published by 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.</ref>{{zh}}

== Поврзано ==

* [[Алгеди]]
* [[Денеб]]

== Наводи ==
{{reflist|30em|refs=

<ref name=aaa474_2_653>{{citation | first=F. | last=van Leeuwen |date=November 2007 | title=Validation of the new Hipparcos reduction | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=474 | issue=2 | pages=653–664 | bibcode=2007A&A...474..653V | doi=10.1051/0004-6361:20078357 |arxiv = 0708.1752 }}</ref>

<ref name=gcsrv>{{Наведена книга | last=Wilson | first=Ralph Elmer | year=1953 | title=General Catalogue of Stellar Radial Velocities | publisher=Carnegie Institution of Washington | location=Washington | bibcode=1953QB901.W495..... }}</ref>

<ref name=aaa393_897>{{citation | display-authors=1 | last1=Royer | first1=F. | last2=Grenier | first2=S. | last3=Baylac | first3=M.-O. | last4=Gómez | first4=A. E. | last5=Zorec | first5=J. | title=Rotational velocities of A-type stars in the northern hemisphere. II. Measurement of v sin i | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=393 | pages=897–911 |date=October 2002 | doi=10.1051/0004-6361:20020943 | bibcode=2002A&A...393..897R |arxiv = astro-ph/0205255 }}</ref>

<ref name=aj79_1290>{{citation | last1=Feinstein | first1=A. | title=Photoelectric UBVRI observations of AM stars | journal=Astronomical Journal | volume=79 | page=1290 |date=November 1974 | doi=10.1086/111675 | bibcode=1974AJ.....79.1290F }}</ref>

<ref name=aj126_4_2048>{{citation | display-authors=1 | last1=Gray | first1=R. O. | last2=Corbally | first2=C. J. | last3=Garrison | first3=R. F. | last4=McFadden | first4=M. T. | last5=Robinson | first5=P. E. | title=Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 Parsecs: The Northern Sample. I. | journal=The Astronomical Journal | volume=126 | issue=4 | pages=2048–2059 |date=October 2003 | doi=10.1086/378365 | bibcode=2003AJ....126.2048G |arxiv = astro-ph/0308182 }}</ref>

<ref name=mnras389_2_869>{{Наведено списание | last1=Eggleton | first1=P. P. | last2=Tokovinin | first2=A. A. | title=A catalogue of multiplicity among bright stellar systems | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=389 | issue=2 | pages=869–879 |date=September 2008 | doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x | bibcode=2008MNRAS.389..869E |arxiv = 0806.2878 }}</ref>

<ref name=jrasc86_2_99>{{citation | last1=Batten | first1=A. H. | last2=Fletcher | first2=J. M. | title=A new spectroscopic orbit for Delta Capricorni | journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada | volume=86 | issue=2 | pages=99–109 |date=April 1992 | bibcode=1992JRASC..86...99B }}</ref>

<ref name=apj658_2_1264>{{citation | display-authors=1 | last1=Trilling | first1=D. E. | last2=Stansberry | first2=J. A. | last3=Stapelfeldt | first3=K. R. | last4=Rieke | first4=G. H. | last5=Su | first5=K. Y. L. | last6=Gray | first6=R. O. | last7=Corbally | first7=C. J. | last8=Bryden | first8=G. | last9=Chen | first9=C. H. | title=Debris disks in main-sequence binary systems | journal=The Astrophysical Journal | volume=658 | issue=2 | pages=1264–1288 |date=April 2007 | doi=10.1086/511668 | bibcode=2007ApJ...658.1289T |arxiv = astro-ph/0612029 }}. See p. 33.</ref>

<ref name=aaa446_2_785>{{citation | display-authors=1 | last1=Malkov | first1=O. Yu. | last2=Oblak | first2=E. | last3=Snegireva | first3=E. A. | last4=Torra | first4=J. | title=A catalogue of eclipsing variables | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=446 | issue=2 | pages=785–789 |date=February 2006 | doi=10.1051/0004-6361:20053137 | bibcode=2006A&A...446..785M }}</ref>

<ref name=mnras266_L13>{{citation | last1=Lloyd | first1=C. | last2=Wonnacott | first2=D. | title=Is the ROSAT Wide Field Camera EUV source and AM eclipsing binary, Delta Capricorni, also a Delta Scuti variable? | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=266 | pages=L13–L16 |date=January 1994 | bibcode=1994MNRAS.266L..13L | doi=10.1093/mnras/266.1.l13| doi-access=free }}</ref>

<ref name=SIMBAD>{{citation | title=del Cap -- Eclipsing binary of Algol type | work=SIMBAD | publisher=Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url=http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=Delta+Capricorni | accessdate=2012-02-06 }}</ref>

<ref name=astrology>{{citation | last=Wright | first=Anne | year=2003 | url=http://www.winshop.com.au/annew/DenebAlgedi.html | title=The Fixed Stars: Deneb Algedi | accessdate=July 28, 2005 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20050616081842/http://www.winshop.com.au/annew/DenebAlgedi.html | archivedate=2005-06-16 | url-status=live }}</ref>

<ref name=csiro>{{citation | title=The Colour of Stars | date=December 21, 2004 | work=Australia Telescope, Outreach and Education | publisher=Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation | url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html | accessdate=2012-01-16 | archive-date=2013-12-03 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131203222826/http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html | url-status=dead }}</ref>

<ref name="Crump1921">{{Наведено списание | title=The orbit of 49 delta Capricorni | url=http://articles.adsabs.harvard.edu/full/1921ApJ....54..127C | last1=Crump | first1=C. C. | journal=The Astrophysical Journal | volume=54 | pages=127–132 | year=1921 | bibcode=1921ApJ....54..127C | doi=10.1086/142630 }}</ref>

<ref name="Eggen1956">{{Наведено списание | title=Two New Bright Variable Stars: δ Delphini and δ Capricorni | url=http://articles.adsabs.harvard.edu/full/1956PASP...68..541E | last1=Eggen | first1=Olin J. | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | volume=68 | issue=405 | pages=541–544 | year=1956 | bibcode=1956PASP...68..541E | doi=10.1086/126996 }}</ref>

<ref name="Slipher1906">{{Наведено списание | title=Variable radial velocity of delta Capricorni | url=http://articles.adsabs.harvard.edu/full/1906ApJ....24..361S | last1=Slipher | first1=V. M. | journal=The Astrophysical Journal | volume=24 | pages=361 | year=1906 | bibcode=1906ApJ....24..361S | doi=10.1086/141403 }}</ref>

}}

*{{Наведено списание |last=Malasan |first=H. L. |authorlink= |display-authors=etal |year=1989 |title=Delta Capricorni – an evolved binary or a main-sequence binary? |journal=Astronomical Journal |volume=97 |issue= |pages=499–504 |doi=10.1086/114999 |bibcode=1989AJ.....97..499M}}

== Надворешни врски ==
* {{нмс |url=http://www.astro.uiuc.edu/~kaler/sow/denebalgedi.html |title=Deneb Algedi |accessdate=2008-06-21 |work=University of Illinois |publisher=STARS |first=Jim |last=Kaler |archive-date=2008-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080511151755/http://www.astro.uiuc.edu/~kaler/sow/denebalgedi.html |url-status=dead }}

{{Ѕвезди во Јарец}}

[[Категорија:Јарец (соѕвездие)]]
[[Категорија:Ѕвезди]]
[[Категорија:Именувани ѕвезди]]
[[Категорија:Жолтобели џинови]]
[[Категорија:Повеќеѕвездени системи]]
[[Категорија:HD-објекти]]
[[Категорија:HR-објекти]]
[[Категорија:HIP-објекти]]
[[Категорија:Глизеови објекти]]
[[Категорија:Затемнувачки двојни ѕвезди]]
[[Категорија:Бајерови објекти]]
[[Категорија:Флемстидови објекти]]
[[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]]
[[Категорија:Бели џинови]]
[[Категорија:Am-ѕвезди]]
[[Категорија:Алголски променливи ѕвезди]]