Lavabo

Bronzen aquamanile in de vorm van een ridder te paard, tweede helft van de dertiende eeuw, Nedersaksen, (Metropolitan Museum of Art)

Een lavabo of aquamanile is een middeleeuwse pot die gebruikt werd voor het wassen van de handen bij een belangrijk maal. De lavabo was doorgaans van metaal. Vanwege de waarde van de pot ontleende de eigenaar een zekere status aan het bezit hiervan. Het woord lavabo is afkomstig uit het Latijn en betekent "ik zal wassen".

In Vlaanderen verwijst de term ook vandaag de dag nog naar een wasbak. In Nederland is het woord in het dagelijks taalgebruik in onbruik geraakt, behalve dan voor het bekken dat men in de sacristie van een kerk vindt voor de handwassing van de priester voor de aanvang en na afloop van de misviering.

De oudste in Nederland opgegraven lavabo stamt uit de 15e eeuw en werd in 2007 gevonden bij de opgraving nabij een voormalig koopmanshuis in Alkmaar.

Handwassing in de H. Mis

Lavabo is ook een andere naam voor het ritueel van de handenwassing tijdens de H. Mis. Hierbij reciteert de priester Psalm 25 : "Lavabo inter innocentes manus meas, et circumdabo altare tuum, Domine." (Mis van Paus Pius V) of Psalm 50: "Lava me, Domine, ab iniquitate mea, et a peccato meo munda me." (Mis van Paus Paulus VI).
Bij de handenwassing wordt een lavabokan en een lavaboschaal gebruikt. Na de wassing droogt de priester zijn handen met het lavabodoekje. In middeleeuwse kerken bevindt zich vaak een nis in de muur van het koor (piscina) met een uitgang naar buiten. De priester goot het water van de wassing in de piscina, zodat het op het kerkhof stroomde.

Bronnen

Mediabestanden

Zie de categorie Sinks van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.