Veire la font de Departament e region d'otramar

[[Imatge:France Overseas Departments.svg|vinheta|upright=3|{{legenda|#0066cc|Departaments e regions d'otramar.}}]]
Un '''departament e region d'otramar''' ('''DROM''') es un territòri [[França|francés]] qui constituís a l'encòp un [[Departament francés|departament]] (DOM) e una [[Region francesa|region]] (ROM) d'otramer. Aqueste estatut concernís la [[Guadalope|Guadelope]], la [[Guaiana]], la [[Martinica]], [[Maiòta|Maïòta]] e [[Reünion|La Reünion]].

Los departaments e regions d'otramer son regís per l'article 73 de la [[Constitucion francesa de 1958|Constitucion]] de la [[Cinquena Republica Francesa|Cinquena Republica]]<span></span>: las leis e reglaments aplicables en [[França metropolitana]] i son aplicables de plen drech mas d'adaptacions son possiblas. Se destrian de las [[collectivitat d'otramar|collectivitats d'otramar]] dotadas d'estatuts especifics.

Al vejaire l'[[Union Europèa|Union europèa]], los departaments e regions d'otramar son de [[Region ultraperiferica|regions ultraperifericas]]<ref>{{lien web|auteur=[[Conseil européen]]|url=http://register.consilium.europa.eu/pdf/fr/12/st00/st00112.fr12.pdf|titre=Décision du Conseil européen modifiant le statut à l'égard de l'Union européenne de Mayotte &#91;EUCO 112/12&#93;|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]|pages totales=6|id=MayotteRUP|date=12 juin 2012}}.</ref>.

== Istòria ==
[[Fichièr:1742_Covens_and_Mortier_Map_of_Martinique_-_Geographicus_-_Martinique-covensmortier-1742.jpg|vinheta|Mapa de la [[Martinica]] de [[1742]].]]
La [[Guadalope]], la [[Martinica]], la [[Guaiana]] e [[Reünion|La Reünion]] son eissuidas del [[primièr empèri colonial francés]]<span></span>: aquestas illas son colonizadas per la [[França]] dins lo [[sègle XVII]] e venon d'economias de plantacion repausant subretot sus l'[[esclavatge]] fins a son abolicion en 1848.

Après la [[Dusau Guèrra Mondiau|Segonda Guèrra mondiala]], alara que l'estatut de l'empèri colonial francés evolua, Aquestas quatre ancianas colonias venon de [[Departament francés|departements]] per la lei del 19 de març de 1946. Aquesta departamentalizacion significa l'integracion complèta de las illas a la [[França|Republica francesa]] que las leis e decrets aplicats en [[França metropolitana|metropòmi]] i venon aplicables, pasmens se de particularitats demoran<ref>[http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=LEGITEXT000006068018 Loi <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&nbsp;46-451 du 19 mars 1946].</ref>. Los governaires colonials son remplaçats per de prefècte dependants del ministèri de l'Interior.

La Constitucion de la Quatrena Republica confirma l'existéncia dels departaments d'otramar. La lei del 27 d'octobre de 1946 sus la composicion e l'eleccion de l'Assemblada de l'[[Union francesa]] ne dona la lista que comprend alara, en mai de la [[Guadalope|Guadalopa]], la [[Martinica]], la [[Guaiana|Guaian]] e [[Reünion|La Reünion]], los [[Departement francés d'Argeria|departements franceses d'Argeria]]<ref>{{lien web|url=https://lexpol.cloud.pf/document.php?document=188589&deb=484&fin=486&titre=TG9pIG7CsCA0Ni0yMzg1IGR1IDI3LzEwLzE5NDY=|site=lexpol.cloud.pf|titre=Loi {{n°}}46-2385 du 27octobre 1946 sur la composition et l'élection de l'Assemblée de l'Union française|consulté le=17 août 2016}}.</ref>. Aquestes, creats en [[1848]] après conquista de l'Argeria per la França, son alara al nombre de tres. Passant a quatre puèi a quinze e a tretze entre 1955 e 1958 abans de desparéisser amb l'[[Guèrra d'Argeria|independéncia de l'Argeria]] en [[1962]].
[[Fichièr:Champdecannesasucre.jpg|vinheta|Camp de [[Cana de sucre|canas de sucre]] en [[Guadalope]].]]
La [[Constitucion francesa de 1958|Constitucion]] de la [[Cinquena Republica Francesa|Cinquena Republica]] adoptada en [[1958]] prevei, dins son article 73 que « Lo regim legislatiu e l’organizacion administrativa dels departaments d’Otramar pòdon far l’objècte de mesuras d’adaptacions necessitadas per lor situacion particulara. »

En [[1976]], lo territòri d'otramar de [[Sant Pèire e Miquelon]], tanben eritat del primièr empèri colonial, ven lo cinquen departament d'otramar<ref>[https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000684772&fastPos=13&fastReqId=599534999&categorieLien=id&oldAction=rechTexte Loi <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&nbsp;76-664 du 19 juillet 1976 relative à l’organisation de Saint-Pierre-et-Miquelon].</ref> abans de venir una collectivitat territoriala d'estatut particular en [[1985]]<ref>[https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000693671&categorieLien=id Loi <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&nbsp;85-595 du 11 juin 1985 relative au statut de l'archipel de Saint-Pierre-et-Miquelon].</ref>.

En [[1982]], dins l'encastre del procediment de [[Descentralizacion en França|decentralizacion]], las [[Region francesa|regions]] prenon lo reng de collectivitat territoriala tot coma los departaments. Una let prevei alara que dins los departaments d'otramar, lo [[Conselh departamental (França)|conselh general]] e lo [[Conselh regional (França)|conselh regional]] fusonen en una assemblada unica elegida al [[Proporcionala|vòte proporcional]] mas aqueste tèxte es censurat pel [[Conselh Constitucional (França)|Conselh constitucional]] jutjant que, segon la Constitucion, « l'estatut dels departaments d'otramar deu èsser lo mèsme qu'aqueste dels departaments metropolitans »<ref>{{lien web|url=www.conseil-constitutionnel.fr/decision/1982/82147dc.htm|site=conseil-constitutionnel.fr|titre=Décision {{n°}}82-147 DC du 2 décembre 1982}}.</ref>. Una novèla lei es alara adoptada, fasent de la Guadalopa, de la Guaiana, de la Martinica e de La Reünion de regions monodepartamentalas ont existisson un conselh general e un conselh regional, amb cadun de competéncias diferentas<ref>[https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000704428&dateTexte=19830101 Loi <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&nbsp;82-1171 du 31 décembre 1982 portant organisation des régions de Guadeloupe, de Guyane, de Martinique et de La Réunion].</ref>.

En [[2003]], una revision de l'article 73 de la Constitucion acaba amb aquesta complexitat e dona la possibilitat de crea« una collectivitat se substituissent a un departament e una region d'otramar » o « una assemblada deliberanta unica per ambedoas collectivitats » a condicion qu'aqueste projècte siá validat per référendum dins lo quita territòri<ref>{{lien web|url=http://www.vie-publique.fr/decouverte-institutions/institutions/collectivites-territoriales/categories-collectivites-territoriales/que-sont-departements-regions-outre-mer.html|site=[[vie-publique.fr]]|titre=Que sont les départements et régions d'outre-mer ?|consulté le=17 août 2016}}.</ref>.

Es aquesta opcion de la [[collectivitat territoriala unica]] qu'es retenguda en [[2011]] après que los Maoreses votèron per la departamentalizacion. [[Maiòta|Maïota]], territòri crompat per la [[França]] al sègle XIX es ligat al territòri de las Comòras de [[1946]] a l'independéncia de las [[Comòras]] en [[1975]], èra primièr una collectivitat territoriale d'estatut particular<ref>[https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000522252&categorieLien=id Loi <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&nbsp;76-1212 du 24 décembre 1976 relative à l'organisation de Mayotte].</ref> venguda « collectivitat departementala » en 2001<ref>[https://www.legifrance.gouv.fr/WAspad/UnTexteDeJorf?numjo=INTX0000187L Loi <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&nbsp;2001-616 du 11 juillet 2001 relative à Mayotte].</ref>.

En [[2007]], las comunas insulàrias de [[Sant Bartomieu (illa)|Sant Bartomieu]] e [[Collectivitat de Sant Martin|Sant Martin]] se desligan de la [[Guadalope|Guadalopa]] per venir de collectivitats d'otramar.

En [[2016]], la [[Guaiana]] e la [[Martinica]] venon a lor torn de las [[Collectivitat territoriala unica|collectivitats territorialas unicas]].

== Lista ==

=== Departaments e regions d'otramar actuals ===
{| class="wikitable centre sortable" style="width: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;"
! colspan="2" scope="col" | Nom
! scope="col" | Còdi INSEE
! scope="col" | Departamentalization
! scope="col" | Cap-luòc
! scope="col" | Superfícia
! scope="col" | Populacion
! scope="col" | Subdivisions
! scope="col" | Fus orari<ref>Les DROM n'observent pas l'[//fr.wikipedia.org/wiki/Heure_d%27%C3%A9t%C3%A9 heure d'été]. Leur décalage horaire avec la France métropolitaine n'est donc pas constant toute l'année.</ref>
! scope="col" | Conselh departemental
! scope="col" | Conselh regional
|-
|[[Guadalope]]
|[[Fichièr:Département_971_in_France_(-mini_map)_(zoom).svg|100x100px]]
|971
|1946
|[[Basse-Terre]]
|1 629&nbsp;km<sup>2</sup>
|402 119
|Arrondiments, cantons, [[Comunas de Guadalope|comunas]]
|UTC-4
|Conselh departamental de la Guadalope
|Conselh regional de la Guadalope
|-
|[[Martinica]]
|[[Fichièr:Département_972_in_France_(-mini_map)_(zoom).svg|100x100px]]
|972
|1946
|[[Fort-de-France]]
|1 128&nbsp;km<sup>2</sup>
|385 551
|Arrondiments, [[Comunas de Martinica|comunas]]
|UTC-4
| colspan="2" |Assemblada de Martinica
|-
|[[Guaiana]]
|[[Fichièr:Département_973_in_France_(-mini_map).svg|100x100px]]
|973
|1946
|[[Cayenne]]
|86 504&nbsp;km<sup>2</sup>
|259 865
|Arrondiments, [[Comunas de Guaiana|comunas]]
|UTC-3
| colspan="2" |Assemblada de Guaiana
|-
|[[Reünion|La Reünion]]
|[[Fichièr:Département_974_in_France_(-mini_map)_(zoom).svg|100x100px]]
|974
|1946
|[[Saint-Denis (Reünion)|Saint-Denis]]
|2 512&nbsp;km<sup>2</sup>
|835 103
|Arrondiments, cantons, comunas
|UTC+4
|Conselh departamental de La Reünion
|Conselh regional de La Reünion
|-
|[[Maiòta]]
|[[Fichièr:Département_976_in_France_(-mini_map)_(zoom).svg|100x100px]]
|976
|2011
|[[Dzaodzi|Dzaoudzi]] (''[[de jure]]'')<ref>Le [//fr.wikipedia.org/wiki/Conseil_d%C3%A9partemental_de_Mayotte conseil départemental] et l'[//fr.wikipedia.org/wiki/H%C3%B4tel_de_pr%C3%A9fecture_de_Mayotte hôtel de préfecture] sont à [//fr.wikipedia.org/wiki/Mamoudzou Mamoudzou].</ref>
|374&nbsp;km<sup>2</sup>
|256 518
|Cantons, comunas
|UTC+3
| colspan="2" |Conselh departamental de Maïòta
|}

=== Ancians departaments d'otramar ===
{| class="wikitable centre sortable" style="width: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;"
! colspan="2" scope="col" | Nom
! scope="col" | Còdi INSEE
! scope="col" | Cap-luòc
! scope="col" | Creacion
! scope="col" | Disparicion
! scope="col" | Rason
|-
|Argièr
|[[Fichièr:Département_d'Alger_1962.PNG|100x100px]]
|91 / 9A
|[[Argièr]]
|1848
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Oran
|[[Fichièr:Département_d'Oran_1962.PNG|100x100px]]
|92 / 9G
|[[Oran]]
|1848
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Constantina
|[[Fichièr:Département_de_Constantine_1962.PNG|100x100px]]
|93 / 9D
|[[Constantina]]
|1848
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Bòna
|[[Fichièr:Département_de_Bône_1962.PNG|100x100px]]
|99 / 9C
|Bòna
|1955
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Batna
|[[Fichièr:Département_de_Batna_1962.PNG|100x100px]]
|9B
|Batna
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Medèa
|[[Fichièr:Département_de_Médéa_1962.PNG|100x100px]]
|9E
|Medèa
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Mostaganèm
|[[Fichièr:Département_de_Mostaganem_1962.PNG|100x100px]]
|9F
|Mostaganèm
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Indeprendéncia d'Argeria]]
|-
|Orleansvila
|[[Fichièr:Département_d'Orléansville_1962.PNG|100x100px]]
|9H
|Orleansvila
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Setif
|[[Fichièr:Département_de_Sétif_1962.PNG|100x100px]]
|9J
|Setif
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Indeprendéncia d'Argeria]]
|-
|Tiaret
|[[Fichièr:Département_de_Tiaret_1962.PNG|100x100px]]
|9K
|Tiaret
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Tizi-Ozo
|[[Fichièr:Département_de_Tizi_Ouzou_1962.PNG|100x100px]]
|9L
|Tizi-Ozo
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Tlemcèn
|[[Fichièr:Département_de_Tlemcen_1962.PNG|100x100px]]
|9M
|Tlemcèn
|1957
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Aumala
|
|9M
|Aumala
|1958
|1959
|Partejat entre los departaments de Medèa e Batna
|-
|Bogia
|
|9P
|Bogia
|1958
|1959
|Partejat entre los departaments de Setif e Constantina
|-
|Saïda
|
|9R
|Saïda
|1958
|[[1962]]
|[[Guèrra d'Argeria|Independéncia d'Argeria]]
|-
|Sant Pèrire e Miquelon
|[[Fichièr:Saint_Pierre_and_Miquelon_in_France.svg|100x100px]]
|975
|Saint-Pierre
|1976
|1985
|Ven una collectivitat territoriala d'estatut particular
|}

== Estatut ==
Los departaments e regions d'otramar son regís per l'article 73 de la [[Constitucion francesa de 1958|Constitucion]] que prevei un regim d'identitat legislativa, es a dire que « las leis e reglaments son aplicables de plin drech »

Pasmens, la Constitucion prevei tanben que d'« adaptacions tenent a las caracteristicas e constrenchas particularas d'aquestas collectivitats » se pòdon far.

=== Institucions ===
[[Fichièr:Conseil_General_(10030016943).jpg|vinheta|L'ostal del departament de [[Maiòta|Maïòta]] a [[Mamodzo]].]]
Las institucions dels departaments e regions d'otramar son globalament las mèsmas qu'aquestas dels [[Departament francés|departaments]] e [[Region francesa|regions]] de [[França metropolitana|metropòli]]. 

L'Estat i es atal representat per un prefècte e lo territòri es talhat en [[Arrondiment francés|arrondiments]] e [[Comuna|comunas]], aquestas constituissent lo mai pichon escalon de las collectivitats territorialas.

Cada DROM essent a l'encòp un departament e una region, dispausa d'un [[Conselh departamental (França)|conselh departamental]] e d'un [[Conselh regional (França)|conselh regional]] encargat cadun d'exercir las competéncias d'aquestas collectivitats. Pasmesn, l'article 73 de la Constitucion prevei qu'una [[collectivitat territoriala unica]] pòt se substituir a un departament e una region d'otramar. Aquesta disposicion s'aplica a<span></span>:
* Maïòta, que conselh departamental exercís tanben las competéncias d'un conselh regional;
* la Guaiana, que l'Assemblada de Guaiana exercís las competéncias d'un conselh departamental e d'un conselh regional;
* la Martinica, que l'Assemblada de Martinica exercís las competéncias d'un conselh departamental e d'un conselh regional amb un conselh executiu encargat del [[poder executiu]].

=== Adaptacions e competéncias particularas ===
[[Fichièr:RouteDesTamarins_ViaducBernica.JPG|esquèrra|vinheta|La carrièra dels Tamarins a [[Reünion|La Reünion]] es una rota nacionala gerida pel conselh regional.]]
L'article 73 de la [[Constitucion francesa de 1958|Constitucion]] prevei que d'adaptacions a las leis e als reglaments pòdon èsser fachas per prene en compte de la situacion particulara dels departaments e regions d'otramar.

Aquestas adaptacions pòdon èsser<ref name="applic">{{lien web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Guide-de-legistique/III.-Redaction-des-textes/3.6.-Application-et-applicabilite-des-textes-outre-mer/3.6.4.-Collectivites-d-Outre-mer-de-l-article-73-de-la-Constitution-Guadeloupe-Guyane-Martinique-La-Reunion-Mayotte|site=[[Légifrance]]|titre=Guide de logistique. Collectivités d'Outre-mer de l'article 73 de la Constitution (Guadeloupe, Guyane, Martinique, La Réunion, Mayotte)|consulté le=17 août 2016}}.</ref><span></span>:
* realizadas per l'Estat<span></span>: pòt s'agir per exemple d'una dintrada en vigor d'un tèxte diferenta en otramar e en metropòli o d'una lei qu'autoriza lo [[Govèrn francés|govèrn]] a realizar de modalitats d'aplicacion particulara dins los DROM per decret en Conselh d'Estat;
* realizadas per las quita collectivitats a condicion d'i èsser abilitadas pel [[Parlament francés|Parlament]], tanben per l'adaptacion d'una disposicion tenent normalament de la lei.
D'entre las adaptacions juridicas especificas a l'otramar existisson per exemple de mesuras fiscalas (coma l'[[autreg de mar]] o de deduccions), l'atribucion de competéncias (per exemple la gestion de las rotas nacionalas pels conselhs regionals de Guadalopa, de Martinica e de la Reünion e non pas l'Estat), de règlas d'amenatjament (coma la [[zona dels cinquanta pases geometrics]]), d'ajudas e financiaments (continuitat territoriala), etc.

Mai, la Constitucion prevei que los departaments e regions d'otramar — levat [[Reünion|La Reünion]] — pòdon èsser autorizadas per la lei a fixar d'espereles las règlas aplicables sus lor territòri dins un nombre limitat de matèrias (qu'exclusisson la nacionalitat, los drechs civics, las garantidas de las libertats publicas, l'estat e la capacitat de las personas, l'organizacion de la justícia, lo drech penal, la procedura penala, la politica estrangièra, la defensa, la seguretat e l'òrdre publics, la moneda, lo credit e los cambis o lo drech electoral). La lei organica prevei que per çò fae, l'assemblada deliberanta de la collectivitat territoriala concernida deu adoptar una demanda d'abilitacion a la majoritat absoluda de sos membres e, se l'abilitacion es acordada, expira après doas annadas maxim. Las mesuras adoptadas per un departament o una region d'otramar en vertut d'una tala abilitacion son publicadas al ''Jornal oficial''.

=== Union europèa ===
[[Fichièr:Pont_depuis_l'_Oyapock.jpg|vinheta|En [[Guaiana]], lo flume [[Oyapock]] forma la frontièra entre la [[França]] (e donc l'[[Union Europèa|UE]]) e le [[Brasil]].]]
Los departaments e regions d'otramar son, del vejaire de l'[[Union Europèa|Union europèa]] (UE), de [[Region ultraperiferica|regions ultraperifericas]]. Aqueste estatut, previst per l'article 349 del Tractat sul foncionament de l'Union europèa, fa dels DROM una partida integranta del territòri de l'Union europèa ont lo drech comunautari s'aplica coma dins las autras regions de l'UE mas fa possible de « mesuras especificas » portant « per exemple sus las politicas douanièras e comercialas, la politica fiscala, las zonas francas, las politicas dins los domènis de l'agricultura e de la pèsca, las condicions de provesiment en matèrias primièras e en bens de consomacion de primièra necessitat, las ajudas d'Estat, e las condicions d'accès als fons estructurals e als programas orizontals de l'Union » (article 349)<ref name="rp">{{lien web|url=http://www.rpfrance.eu/L-UE-et-les-Outre-mers|éditeur=[[Liste des représentants permanents de la France auprès de l'Union européenne|Représentation permanente de la France auprès de l'Union européenne]]|titre=Outre-mers|consulté le=18 août 2016}}.</ref>{{,}}<ref>{{lien web|url=http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6655-2008-REV-8/fr/pdf|auteur1=[[Conseil de l'Union européenne]]|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]|date=30 janvier 2015|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne et Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|passage=256}}.</ref>.

Las DROM benefician per exemple, que son de regions ultraperifericas, del Fons europèu de desvolopament economic e regional (FEDER) e del Fons social europèu (FSE) amb de tauses mai naut qu'en metropòli.

En mai dels DROM, [[Collectivitat de Sant Martin|Sant Martin]] (collectivitat d'otramar), las [[Illas Canàrias|Canàrias]] ([[Espanha]]), [[Açòres]] e [[Archipèla de Madèira|Madèira]] ([[Portugal]]) son tanben de regions ultraperifericas de l'UE.

== Nòtas e referéncias ==
{{Reflist}}

== Vejatz tanben ==

=== Articles connèxes ===
* [[Collectivitat d'otramar]]
* [[Region ultraperiferica]]

=== Ligam extèrne ===
* [http://www.outre-mer.gouv.fr/ Ministèri de las Otramar]