Bułgarska Akademia Nauk

Bułgarska Akademia Nauk (bułg. Българска академия на науките, w skrócie БАН) – państwowa autonomiczna organizacja uczonych w Bułgarii zajmująca się prowadzeniem badań naukowych, regulowaniem języka bułgarskiego, publikacją artykułów, wydawaniem czasopism, książek, słowników i encyklopedii o charakterze naukowym.

Gmach główny Bułgarskiej Akademii Nauk; w tle widoczny jest sobór św. Aleksandra Newskiego w Sofii

Historia

Gmach Bułgarskiej Akademii Nauk w 1930 r.

Początki akademii sięgają okresu panowania osmańskiego. 26–30 września 1869 roku w mieście Braiła (wówczas w Królestwie Rumunii) bułgarscy emigranci założyli Bułgarskie Towarzystwo Literackie (bułg. Българско книжовно дружество), na czele którego stanęli:

• Marin Drinow – przewodniczący,
• Wasil Drumew,
• Wasyl D. Stojanow – sekretarz.

Pieczę nad towarzystwem sprawowała Rada Powiernicza, z przewodniczącym Nikołajem Cenowem. W roku 1870 Towarzystwo zaczęło wydawać czasopismo Periodyk (bułg. Периодически журнал), który stał się jego oficjalnym organem prasowym. W 1871 roku wybrano pierwszego honorowego członka BTL, którym został Gawrił Krystewicz. Po odzyskaniu przez Bułgarię niepodległości, w dniach 25–28 października 1878 roku podczas zebrania członków Towarzystwa zdecydowano o przeniesieniu jego siedziby do Sofii. 7 sierpnia 1884 odbyło się pierwsze walne zebranie BTL, na którym przyjęto nową strukturę Towarzystwa. Utworzono trzy wydziały: historyczno-filologiczny, nauk przyrodniczych i medycznych oraz nauk państwowych. Wprowadzono także do statutu BTL zapis, na mocy którego książę Aleksander I Battenberg został jego protektorem. 6 marca 1911 roku przemianowano BTL na Bułgarską Akademię Nauk. Na początku 1913 roku BAN dołączył do międzynarodowego Związku Słowiańskich Akademii i Towarzystw Naukowych, a w 1931 roku do Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Naukowych (ICSU). 24 czerwca 1928 roku członkowie BAN-u po raz pierwszy zebrali się w nowym gmachu, mieszczącym się w pobliżu Zgromadzenia Narodowego. Budynek ten do dziś jest siedzibą akademii i zachował swój oryginalny zewnętrzny wygląd, mimo częściowych zniszczeń w okresie II wojny światowej spowodowanych bombardowaniami. W latach 1940–1947 akademia nosiła nazwę Bułgarska Akademia Nauk i Sztuk (bułg. Българска Академия на Науките и Изкуствата).

Prezesi Bułgarskiej Akademii Nauk

• Marin Drinow (1869–1882; 1884–1894)
• Wasił Stojanow (1882–1884)
• Wasił Drumew (1898)
• Iwan Geszow (1898–1924)
• Lubomir Mileticz (1926–1937)
• Bogdan Fiłow (1937–1944)
• Dimityr Michałczew (1944–1947)
• Todor Pawłow (1947–1962; prezes honorowy do maja 1977)
• Lubomir Krystanow (1962–1968)
• Angeł Balewski (1968–1988; prezes honorowy do 1997)
• Błagowest Sendow (1988–1991)
• Jordan Malinowski (1991–1996)
• Iwan Juchnowski (1996–2008)
• Nikoła Sybotinow (od 2008)

Wydziały naukowe Bułgarskiej Akademii Nauk

Bułgarska Akademia Nauk posiada dziewięć sekcji powiązanych w trzy główne gałęzie: Nauki przyrodnicze, matematyczne i inżynieryjne, Nauki biologiczne, medyczne i rolnicze oraz Nauki społeczne, humanistyczne i sztuka.

Wydział Nauk Matematycznych

• Instytut Matematyki i Informatyki
• Instytut Mechaniki
• Instytut Przetwarzania Współbieżnego
• Narodowe Laboratorium Wirusologii Komputerowej

Wydział Nauk Fizycznych

• Instytut Badań Jądrowych i Energii Jądrowej
• Instytut Fizyki Ciała Stałego
• Instytut Elektroniki. ie-bas.dir.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-15)].
• Instytut Astronomii
  • Narodowe Obserwatorium Astronomiczne Rożen
  • Obserwatorium Astronomiczne w Bełogradcziku
• Centralne Laboratorium Energii Słonecznej i Nowych Źródeł Energii
• Centralne Laboratorium Fizyki Stosowanej. bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-17)]. w Płowdiwie
• Centralne Laboratorium Zapisu Optycznego i Przetwarzania Informacji. optics.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-18)].

Wydział Nauk Chemicznych

• Instytut Chemii Ogólnej i Nieorganicznej
• Instytut Chemii Organicznej z Centrum Fitochemii
• Instytut Chemii Fizycznej
• Instytut Katalizy
• Instytut Elektrochemii i Systemów Energetycznych
• Instytut Inżynierii Chemicznej. bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-27)].
• Centralne Laboratorium Fotoprocesów
• Instytut Polimerów

Wydział Nauk Biologicznych

• Instytut Biologii Molekularnej
• Instytut Genetyki
• Instytut Neurobiologii. bio.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-06)].
• Instytut Fizjologii Roślin
• Instytut Mikrobiologii
• Instytut Eksperymentalnej Morfologii i Antropologii
• Instytut Botaniki
• Instytut Zoologii. zoology.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-15)].
• Instytut Leśny
• Instytut Eksperymentalnej Patologii i Parazytologii
• Instytut Biologii i Immunologii Reprodukcji
• Instytut Biofizyki
• Narodowe Muzeum Historii Naturalnej
• Centralne Laboratorium Inżynierii Biomedycznej
• Centralne Laboratorium Ekologii Ogólnej

Wydział Nauk o Ziemi

• Instytut Geologii
• Instytut Geofizyki
• Narodowy Instytut Meteorologii i Hydrologii
• Centralne Laboratorium Geodezji
• Centralne Laboratorium Mineralogii i Krystalografii
• Instytut Oceanografii
• Instytut Geografii
• Instytut Badań Kosmicznych
• Centralne Laboratorium Badań Wpływów Słoneczno-Ziemskich
• Centralne Laboratorium Mechaniki Sejsmicznej i Inżynierii Sejsmicznej. clsmee.geophys.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-05)].
• Instytut Problemów Wodnych

Wydział Nauk Inżynieryjnych

• Instytut Metaloznawstwa
• Centralne Laboratorium Mechaniki Fizyko-chemicznej
• Instytut Systemów Komputerowych i Komunikacyjnych
• Instytut Technologii Informacyjnych. iinf.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-03)].
• Instytut Zarządzania i Badań Systemowych. icsr.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-08)].
• Centralne Laboratorium Mechatroniki i Budowy Maszyn. bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-14)].
• Instytut Hydro- i Aerodynamiki

Wydział Nauk Humanistycznych

• Instytut Języka Bułgarskiego
• Instytut Literatury
• Instytut Historii
• Instytut Nauki o Trakach
• Instytut Archeologii. aim.sofianet.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-28)]. z muzeum
• Instytut Bałkanistyki
• Instytut Etnograficzny. hs41.iccs.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-15)]. z muzeum
• Instytut Nauki o Sztuce
• Instytut Folkloru
• Centrum Cyrylometodiańskie
• Centrum Architekturoznawstwa

Wydział Nauk Społecznych

• Instytut Socjologii
• Instytut Nauk Prawnych
• Instytut Ekonomiczny
• Centrum Naukoznawstwa i Historii Nauki. bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-20)].
• Instytut Psychologii
• Instytut Demografii
• Instytut Badań Filozoficznych

Wydziały specjalistyczne i wspomagające

• Zarząd Główny BAN-u
• Biblioteka Główna BAN-u
• Archiwum Naukowe BAN-u
• Centrum Nauczania i Rozwoju (organizacja studiów doktoranckich itp.)
• Wydawnictwo Akademickie „Prof. Marin Drinov”
• Ogród botaniczny
• Centrum Innowacji
• Ośrodek Naukowo-informacyjny „Bułgarska Encyklopedia”. encyclopedia.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)].
• Laboratorium Telematyki
• Narodowe Laboratorium Wirusologii Komputerowej
• Narodowe Centrum Nanotechnologii
• Kompleks socjalno-bytowy. sbk.bas.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-22)].

Wyróżnienia

Jeden ze szczytów górskich oraz obóz położone na antarktycznej Wyspie Livingstona zostały nazwane Akademia w uznaniu zasług Bułgarskiej Akademii Nauk w badaniach Antarktyki.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Bułgarskiej Akademii Nauk (bułg. • ang.)