Kongresy Solvaya

Kongresy Solvaya – konferencje naukowe koncentrujące się na kluczowych otwartych problemach w dziedzinie fizyki i chemii. Organizowane są przez Międzynarodowy Instytut Solvaya (International Solvay Institutes for Physics and Chemistry) w Brukseli, założony przez belgijskiego przemysłowca Ernesta Solvaya w 1912 roku. Powstały po wcześniejszym udanym kongresie tylko dla zaproszonych gości w 1911 roku, pierwszej światowej konferencji fizyki. Odbywają są zwykle w cyklu 3-letnim (kongres fizyczny–przerwa–kongres chemiczny), lecz zdarzały się dłuższe odstępy. Na kwiecień 2024 roku zaplanowano pierwszy kongres poświęcony biologii.

Fotografia zbiorowa uczestników Pierwszego Kongresu Solvaya w 1911 w Hotelu Metropole w Brukseli. Siedzą od lewej do prawej: W. Nernst, M. Brillouin, E. Solvay, H. Lorentz, E. Warburg, J. Perrin, W. Wien, M. Skłodowska-Curie, H. Poincaré. Stoją od lewej do prawej: R. Goldschmidt, M. Planck, H. Rubens, A. Sommerfeld, F. Lindemann, M. de Broglie, M. Knudsen, F. Hasenöhrl, G. Hostelet, É. Herzen, J.H. Jeans, E. Rutherford, H. Kamerlingh Onnes, A. Einstein, P. Langevin.

Pierwszy kongres

Hendrik A. Lorentz był przewodniczącym pierwszego kongresu odbywającego się w Brukseli jesienią 1911 roku. Tematem kongresu były Promieniowanie i kwanty. Skoncentrowano się w nim na problemach, do których stosowano dwa podejścia, mianowicie klasyczne i kwantowe. Albert Einstein był najmłodszym obecnym fizykiem. Pozostałymi uczestnikami tego kongresu byli światowej sławy fizycy (patrz podpis pod zdjęciem obok).

Piąty kongres

Prawdopodobnie najsłynniejszym był 5. kongres (październik 1927) przebiegający pod hasłem Elektrony i fotony, na którym spotkali się najznakomitsi światowi fizycy, aby dyskutować nad niewiele wcześniej sformułowaną teorią kwantową. Czołowymi postaciami byli Albert Einstein i Niels Bohr. Einstein, rozczarowany zasadą nieoznaczoności Heisenberga, wypowiedział słynne zdanie: "Bóg nie gra w kości". Bohr odpowiedział: "Einstein, przestań mówić Bogu, co ma robić". 17 z 29 uczestników tego kongresu było lub stało się noblistami, w tym Maria Skłodowska-Curie, która jako jedyna z uczestników zdobyła tę nagrodę w dwóch dziedzinach (fizyce i chemii).

Uczestnicy Piątego Kongresu Solvaya, 1927. Institut International de Physique Solvay w Leopold Park.Stoją, od lewej: Auguste Piccard, Émile Henriot, Paul Ehrenfest, Édouard Herzen, Théophile de Donder, Erwin Schrödinger, Jules-Émile Verschaffelt, Wolfgang Pauli, Werner Heisenberg, Ralph Fowler, Léon Brillouin.
Siedzą (w drugim rzędzie): Peter Debye, Martin Knudsen, William L. Bragg, Hendrik A. Kramers, Paul Dirac, Arthur Compton, Louis de Broglie, Max Born, Niels Bohr.
W pierwszym rzędzie: Irving Langmuir, Max Planck, Maria Skłodowska-Curie, Hendrik Lorentz, Albert Einstein, Paul Langevin, Charles E. Guye, Charles T.R. Wilson, Owen W. Richardson.

Zestawienie kongresów

Kongresy Solvaya poświęcone fizyce:

Nr	Rok	Tytuł	Tłumaczenie	Przewodniczący
1	1911	La théorie du rayonnement et les quanta	Teoria promieniowania i kwanty	Hendrik Lorentz (Lejda)
2	1913	La structure de la matière	Struktura materii
3	1921	Atomes et électrons	Atomy i elektrony
4	1924	Conductibilité électrique des métaux et problèmes connexes	Przewodnictwo elektryczne metali i związane z tym problemy
5	1927	Electrons et photons	Elektrony i fotony
6	1930	Le magnétisme	Magnetyzm	Paul Langevin (Paryż)
7	1933	Structure et propriétés des noyaux atomiques	Struktura i właściwości jądra atomowego
8	1948	Les particules élémentaires	Cząstki elementarne	William Lawrence Bragg (Cambridge)
9	1951	L'état solide	Stały stan skupienia
10	1954	Les électrons dans les métaux	Elektrony w metalach
11	1958	La structure et l'évolution de l'univers	Struktura i ewolucja Wszechświata
12	1961	La théorie quantique des champs	Kwantowa teoria pola
13	1964	The Structure and Evolution of Galaxies	Struktura i ewolucja galaktyk	Robert Oppenheimer (Princeton)
14	1967	Fundamental Problems in Elementary Particle Physics	Podstawowe problemy fizyki cząstek elementarnych	Christian Møller (Kopenhaga)
15	1970	Symmetry Properties of Nuclei	Własności symetrii jąder	Edoardo Amaldi (Rzym)
16	1973	Astrophysics and Gravitation	Astrofizyka i grawitacja
17	1978	Order and Fluctuations in Equilibrium and Nonequilibrium Statistical Mechanics	Porządek i fluktuacje w równowagowej i nierównowagowej mechanice statystycznej	Léon van Hove (CERN)
18	1982	Higher Energy Physics	Fizyka wyższych energii
19	1987	Surface Science	Nauka o powierzchni	Frits de Wette (Austin)
20	1991	Quantum Optics	Optyka kwantowa	Paul Mandel (Bruksela)
21	1998	Dynamical Systems and Irreversibility	Układy dynamiczne i nieodwracalność	Ioannis Antoniou (Bruksela)
22	2001	The Physics of Communication	Fizyka komunikacji
23	2005	The Quantum Structure of Space and Time	Kwantowa struktura przestrzeni i czasu	David Gross (Santa Barbara)
24	2008	Quantum Theory of Condensed Matter	Kwantowa teoria materii skondensowanej	Bertrand Halperin (Harvard)
25	2011	The Theory of the Quantum World	Teoria świata kwantowego	David Gross
26	2014	Astrophysics and Cosmology	Astrofizyka i kosmologia	Roger Blandford (Stanford)
27	2017	The physics of living matter: Space, time and information in biology	Fizyka materii ożywionej: przestrzeń, czas i informacja w biologii	Boris Shraiman (Santa Barbara)
28	2022	The Physics of Quantum Information	Fizyka informacji kwantowej	David Gross, Peter Zoller
29	2023	The Structure and Dynamics of Disordered Systems	Struktura i dynamika układów nieuporządkowanych	David Gross, Marc Mézard, Giorgio Parisi

• 
  Pierwszy Kongres Solvaya, 1911.
• 
  Drugi Kongres Solvaya poświęcony fizyce, 1913.
• 
  Trzeci Kongres Solvaya poświęcony fizyce, 1921.
• 
  Czwarty Kongres Solvaya poświęcony fizyce, 1924.
• 
  Piąty Kongres Solvaya poświęcony fizyce, 1927.
• 
  Szósty Kongres Solvaya poświęcony fizyce, 1930.
• 
  Siódmy Kongres Solvaya poświęcony fizyce, 1933.

Kongresy Solvaya poświęcone chemii:

Nr	Rok	Tytuł	Tłumaczenie	Przewodniczący
1	1922	Cinq Questions d'Actualité	Pięć aktualnych pytań	William Pope (Cambridge)
2	1925	Structure et Activité Chimique	Struktura i aktywność chemiczna
3	1928	Questions d'Actualité	Aktualne pytania
4	1931	Constitution et Configuration des Molécules Organiques	Skład i konfiguracja cząsteczek organicznych
5	1934	L'Oxygène, ses réactions chimiques et biologiques	Tlen i jego chemiczne i biologiczne reakcje
6	1937	Les vitamines et les Hormones	Witaminy i hormony	Fred Swarts (Ghent)
7	1947	Les Isotopes	Izotopy	Paul Karrer (Zurich)
8	1950	Le Mécanisme de l'Oxydation	Mechanizm utleniania
9	1953	Les Protéines	Białka
10	1956	Quelques Problèmes de Chimie Minérale	Niektóre problemy chemii nieorganicznej
11	1959	Les Nucléoprotéines	Nukleoproteiny	Alfred Rene Ubbelohde (London)
12	1962	Transfert d'Energie dans les Gaz	Transfer energii w gazach
13	1965	Reactivity of the Photoexcited Organic Molecule	Reaktywność wzbudzanych fotonowo molekuł organicznych
14	1969	Phase Transitions	Przejścia fazowe
15	1970	Electrostatic Interactions and Structure of Water	Oddziaływania elektrostatyczne i struktura wody
16	1976	Molecular Movements and Chemical Reactivity as conditioned by Membranes, Enzymes and other Molecules	Ruchy cząsteczkowe i reaktywność chemiczna warunkowane membranami, enzymami i innymi cząsteczkami
17	1980	Aspects of Chemical Evolution	Aspekty ewolucji chemicznej
18	1983	Design and Synthesis of Organic Molecules Based on Molecular Recognition	Projektowanie i synteza cząsteczek organicznych na podstawie rozpoznania molekularnego	Ephraim Katchalski (Rehovot) & Vladimir Prelog (Zurich)
19	1987	Surface Science	Nauka o powierzchni	F. W. de Wette (Austin)
20	1995	Chemical Reactions and their Control on the Femtosecond Time Scale	Reakcje chemiczne i ich kontrola na poziomie femtosekundowym	Pierre Gaspard (Brussels)
21	2007	From Noncovalent Assemblies to Molecular Machines		Jean-Pierre Sauvage (Strasbourg)
22	2010	Quantum Effects in Chemistry and Biology	Efekty kwantowe w chemii i biologii	Graham Fleming (Berkeley)
23	2013	New Chemistry and New Opportunities from the Expanding Protein Universe	Nowa chemia i nowe możliwości rozszerzającego się wszechświata białek	Kurt Wüthrich (Zurich)
24	2016	Catalysis in Chemistry and Biology	Kataliza w chemii i biologii
25	2019	Computational Modeling: from Chemistry to Materials to Biology	Modelowanie obliczeniowe: od chemii do materiałów do biologii
25	2022	Chemistry Challenges of the 21st Century	Wyzwania chemiczne XXI wieku

• 
  Pierwszy Kongres Solvaya poświęcony chemii, 1922.

Linki zewnętrzne

• Institut international de physique Solvay
• Irving Langmuir's “home movie” shot of the 1927 Solvay Conference. maxborn.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-01)].
• Proceedings 1911
• Proceedings 1913
• A page from the American Institute of Physics Krótki przegląd treści piątego kongresu.
• Zdjęcia z kongresu w 1927 roku
• Quantum Theory at the Crossroads: Reconsidering the 1927 Solvay Conference Opracowanie z 2009 roku zawierające pierwsze pełne tłumaczenie na język angielski sprawozdanie, z rozszerzonym komentarzem krytycznym.