Penydarren (parowóz)
Lokomotywa Penydarren lub Pen-y-Darren – lokomotywa parowa zbudowana w latach 1803-1804 przez Richarda Trevithicka dla huty Penydarren w Merthyr Tydfil w Walii, pierwsza lokomotywa użyta do prowadzenia pociągu na świecie[2]. Była używana eksperymentalnie do prowadzenia pociągów towarowych w hucie Penydarren[1].
 Replika lokomotywy Trevithicka | |
| Producent | |
|---|---|
| Lata budowy |
1803-1804[1] |
| Układ osi |
B[1] |
| Wymiary | |
| Masa pustego parowozu |
5 t[1] |
| Napęd | |
| Trakcja |
parowa |
| Średnica cylindra |
8,5″[1] |
| Skok tłoka |
4'6″[1] |
Inżynier Richard Trevithick od początku XIX wieku rozwijał konstrukcję wysokociśnieniowego silnika parowego dla celów przemysłowych i prowadził eksperymenty z użyciem go także do napędu pojazdów drogowych i szynowych[3]. W 1801 roku skonstruował pierwszy parowy pojazd drogowy Puffer, ale został on rozbity w trakcie próbnej jazdy i spłonął[3]. Lokomotywa Penydarren stanowiła drugi parowóz zaprojektowany przez konstruktora, lecz o losie pierwszego niewiele wiadomo[3]. Lokomotywa nie nosiła własnej nazwy; jest znana od nazwy huty Penydarren (lub Pen-y-Darren)[3]. Była pierwszą lokomotywą użytą do prowadzenia pociągu na świecie[3]. Próbną jazdę na torze kolei konnej między Penydarren a Abercynon odbyła 13 lutego 1804 roku, a 21 lutego pociągnęła tam pierwszy eksperymentalny pociąg z 10 tonami węgla i 70 pasażerami, na trasie długości 15,3 km[3][4]. Lokomotywa ta stanowiła pierwszy udany działający parowóz, lecz była niepraktyczna, a przy ówczesnym poziomie metalurgii szyny były za słabe do udźwignięcia jej masy i pękały[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Richard Trevithick 1802-1814, [w:] Anthony Dawson, Before Rocket: The Steam Locomotive Up to 1829, Horncastle: Mortons Media Group, 2020, s. 9-12, ISBN 978-1-911658-25-2, OCLC 1108210084 (ang.).
- ↑ Die Entwicklung der Lokomotive, [w:] Wolfgang Stoffels, Lokomotivbau und Dampftechnik Versuche und Resultate mit Hochdruckdampflokomotiven, Dampfmotorlokomotiven, Dampfturbinenlokomotiven, Bazylea: Birkhäuser, 1976, s. 21-22, DOI: 10.1007/978-3-0348-5877-9_2, ISBN 978-3-0348-5878-6 (niem.).
- ↑ a b c d e f g The train book 2014 ↓, s. 13-16.
- ↑ Tadeusz Dąbrowski. Parowóz w sosie własnym. „Młody Technik”. Nr 2/1986, s. 16-17, 1986.
Bibliografia
edytuj- Zdeněk Bauer, Jiří Bouda: Stare parowozy. Warszawa: Wydawnictwo "Sport i Turystyka", 1986. ISBN 83-217-2574-0.
- The train book. red. Sam Atkinson, Jemima Dunne, Kathryn Hennessy. Londyn: Dorling Kindersley, 2014. ISBN 978-1-4093-4796-5.