Wikipedia

Matt Damon

amerykański aktor

Matt Damon, właśc. Matthew Paige Damon (ur. 8 października 1970 w Cambridge) – amerykański aktor, scenarzysta, producent filmowy i filantrop[1]. Laureat Oscara wraz z Benem Affleckiem za najlepszy scenariusz oryginalny do filmu Buntownik z wyboru (1997)[2].

Matt Damon
Ilustracja
Matt Damon (2023)
Imię i nazwisko

Matthew Paige Damon

Data i miejsce urodzenia

8 października 1970
Cambridge

Zawód

aktor, scenarzysta, producent filmowy, filantrop

Współmałżonek

Luciana Bozán Barroso (od 2005)

Lata aktywności

od 1988

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w Cambridge w Massachusetts jako drugi syn Nancy Carlsson-Paige, profesor edukacji dziecięcej, i Kenta Telfera Damona, sprawozdawcy podatkowego i maklera giełdowego[3]. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, szkockie i walijskie ze strony ojca, a fińskie, szwedzkie i norweskie ze strony matki[4]. W 1973 jego rodzice rozwiedli się, gdy miał dwa lata i spędził część swojego dzieciństwa w bostońskiej komunie z matką, specjalistką od edukacji dzieci. Jego starszy brat Kyle został artystą rzeźbiarzem[5].

Uczęszczał do Cambridge Alternative School i Cambridge Rindge & Latin School. Jako licealista brał udział w przedstawieniach. W tym czasie nawiązał trwałą przyjaźń ze swoim sąsiadem Benem Affleckiem. Studiował język angielski na Uniwersytecie Harvarda, ale w 1992 porzucił studia. Wystąpił w studenckich sztukach teatralnych, takich jak Burn This i A... My Name is Alice.

Kariera

edytuj

Jako student na Harvardzie zadebiutował na kinowym ekranie w wieku 18 lat w komedii romantycznej Donalda Petrie Mystic Pizza (1988), gdzie miał jedną linijkę dialogu, grając Steamera Windsora, młodszego brata chłopaka Daisy (Julia Roberts)[6]. Zagrał w dramacie Leonarda Nimoya Dobra matka (1988), dramacie familijnym fantasy Pole marzeń (Field of Dreams, 1989), telewizyjnym dramacie TNT Czcij ojca swego (1990) i dramacie sportowym Więzy przyjaźni (School Ties, 1992). W 1992 opuścił uniwersytet, przed obroną tytułu licencjata sztuki, aby w Los Angeles wystąpić w westernie Waltera Hilla Geronimo: amerykańska legenda (Geronimo: An American Legend) jako pułkownik Britton Davis; błędnie spodziewał się, że film odniesie duży sukces[7]. Jego pierwszą większą rolą była kreacja Ilario, żołnierza uzależnionego od heroiny w dramacie wojennym Edwarda Zwicka Szalona odwaga (1996)[8].

W 1992 Damon i Ben Affleck współpracowali nad scenariuszem filmu o młodym geniuszu matematycznym. Po długich zmaganiach o wyprodukowanie scenariusza Miramax wykupił prawa do filmu w 1996. Film Buntownik z wyboru (Good Will Hunting, 1997) w reżyserii Gusa Van Santa spotkał się zarówno z uznaniem krytyków, jak i publiczności. Wraz z Affleckiem został uhonorowany Złotym Globem i Oscarem za najlepszy scenariusz oryginalny, a także zostali uhonorowani Humanitas Prize za film fabularny i Nagrodą Satelity dla najlepszego scenariusza oryginalnego, a za rolę wybitnie uzdolnionego chłopaka Willa Huntinga otrzymał ShoWest Convention jako „gwiazda jutra” i nagrodę na 48. Festiwalu Filmowym w Berlinie za wybitne osiągnięcie indywidualne oraz nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego i Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym.

Brał udział w castingu do ról: Jimmy’ego Emmetta w czarnej komedii Za wszelką cenę (1995), Fee Heroda „The Kida” w westernie Szybcy i martwi (1995), Aarona Stemplera w dreszczowcu Lęk pierwotny (1996) i Petera Appletona w dramacie Majestic (2001). Aby udoskonalić swój południowy akcent do roli Rudy’ego Baylora w dramacie kryminalnym Francisa Forda Coppoli Zaklinacz deszczu (1997), za darmo opiekował się barem w Knoxville w Tennessee, a później zatrudnił jednego z klientów jako trenera dialektu. W dramacie wojennym Stevena Spielberga Szeregowiec Ryan (1998) u boku Toma Hanksa zagrał tytułową postać szeregowca Jamesa Francisa Ryana. W 1998 został wybrany jako jeden z „50 najpiękniejszych ludzi na świecie” przez magazyn „People”. W 1999 zdobył nominację do Teen Choice Awards jako ulubiony aktor filmowy. Kreacja socjopatycznego Toma Ripleya w dramacie kryminalnym Anthony’ego Minghelli Utalentowany pan Ripley (The Talented Mr. Ripley, 1999) przyniosła mu nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym oraz MTV Movie Award w dwóch kategoriach: najlepszy czarny charakter i najlepszy występ muzyczny „Tu vuo' fa l’Americano” (z Jude’em Law i Fiorello).

 
Damon (2001)

Steven Soderbergh obsadził go w roli Linusa Caldwella w komedii kryminalnej Ocean’s Eleven: Ryzykowna gra (2001) i jego kontynuacjach – Ocean’s Twelve: Dogrywka (2004) i Ocean’s Thirteen (2007). W 2002 wystąpił na West Endzie w londyńskim Garrick Theatre w roli dilera narkotyków Dennisa w sztuce Kennetha Lonergana To nasza młodość (This Is Our Youth)[9][10]. W ekranizacjach powieści Roberta Ludluma – Tożsamość Bourne’a (2002), Krucjata Bourne’a (2004), Ultimatum Bourne’a (2007) i Jason Bourne (2016) wcielił się w postać Jasona Bourne’a. Filmy te nie tylko odniosły sukces komercyjny, ale także zdobyły uznanie krytyków[7]. Jako południowoafrykański zawodnik rugby Francois Pienaar w dramacie biograficznym Invictus – Niepokonany (2009) w reż. Clinta Eastwooda zdobył nominację do Oscara i Złotego Globu i Nagroda Gildii Aktorów Filmowych jako najlepszy aktor drugoplanowy. Za rolę astronauty Marka Watneya w dramacie fantastycznonaukowym Ridleya Scotta Marsjanin (2015) otrzymał Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu oraz był nominowany do Oscara, Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej i Nagrody Saturna w kategorii najlepszy aktor. Jako jeden z producentów dramatu Kennetha Lonergana Manchester by the Sea (2016) zdobył nominację do Oscara za najlepszy film.

Życie prywatne

edytuj
 
Damon z żoną (2009)

Jest żonaty z Lucianą Bozán Barroso, z którą ma trzy córki: Isabellę (ur. 2006)[11], Gię Zavalę (ur. 2008)[11] i Stellę Zavalę (ur. 2010)[12]. Wspólnie wychowywali też Alexię, córkę Luciany z poprzedniego związku.

Filmografia

edytuj

Filmy pełnometrażowe

edytuj

Jako producent

edytuj

Jako producent wykonawczy

edytuj
  • 2001–2002: Project Greenlight
  • 2002: Push, Nevada
  • 2002: Speakeasy
  • 2002: Trzeci do pary (The Third Wheel)
  • 2003: Bitwa pod Shaker Heights (The Battle of Shaker Heights)
  • 2003: Project Greenlight 2
  • 2003: All Grown Up
  • 2003: Project Greenlight 3
  • 2005: Krwawa uczta (Feast)
  • 2008: Pokonać Saharę (Running the Sahara)
  • 2009: The People Speak

Jako scenarzysta

edytuj

Jako montażysta

edytuj

Nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Matt Damon pomaga biednym. Interia.pl, 16 lipca 2009. [dostęp 2021-07-16]. (pol.).
  2. ↑ Matt Damon Awards. AllMovie. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
  3. ↑ Matt Damon Biography (1970-). Film Reference. [dostęp 2021-07-17]. (ang.).
  4. ↑ Ben Affleck What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs, 12 czerwca 2014. [dostęp 2021-07-17]. (ang.).
  5. ↑ Matt Damon Actor, Screenwriter. „TV Guide”. [dostęp 2021-03-24]. (ang.).
  6. ↑ Mattp: 10 Things You Never Knew About The 1988 Julia Roberts Film Mystic Pizza. Eighties Kids, 20 sierpnia 2020. [dostęp 2021-03-24]. (ang.).
  7. ↑ a b Matt Damon, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-07-19] (ang.).
  8. ↑ Rebecca Flint Marx: Matt Damon Biography. AllMovie. [dostęp 2021-03-24]. (ang.).
  9. ↑ Lyn Gardner: This Is Our Youth. „The Guardian”, 8 maja 2002. [dostęp 2021-07-17]. (ang.).
  10. ↑ This is Our Youth in London, stage play by Kenneth Lonergan. thisistheatre.com. [dostęp 2021-07-17]. (ang.).
  11. ↑ a b Matt Damon, Wife Have a Girl. „People”. [dostęp 2021-03-24]. (ang.).
  12. ↑ Matt Damon Welcomes Daughter Stella Zavala. „People”. [dostęp 2021-03-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Matt_Damon&oldid=75186635”