Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (MWRiOP) – centralny organ administracji rządowej w II Rzeczypospolitej, powołany 1 lutego 1918 do zarządu szkolnictwa wszelkich stopni i typów, opieki nad nauką, literaturą i sztuką, nad archiwami, bibliotekami, czytelniami, muzeami i teatrami oraz do realizacji zadań państwa w sprawach wyznaniowych[2]. Ministerstwo powstało z przekształcenia Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego tymczasowej Rady Stanu z dniem 1 lutego 1918 r. w ministerstwo[3].
Struktura organizacyjna MWRiOP
edytujW skład Ministerstwa wchodziły[4]:
- Departament Wyznań
- Departament Szkolnictwa Ogólnokształcącego
- Departament Szkolnictwa Zawodowego
- Departament Nauki i Szkół Wyższych
- Departament Sztuki (w niektórych okresach „Wydział Sztuki”).
Jednostkami organizacyjnymi Ministerstwa były też m.in. Pracownia Oświaty Pozaszkolnej i biblioteka ministerialna z czytelnią pedagogiczną[4].
Ministrowie MWRiOP
edytuj- 1918. Antoni Ponikowski (Rada Regencyjna Królestwa Polskiego).
- 1918–1919. Ksawery Prauss.
- 1919. Jan Łukasiewicz[5][6]
- 1919–1920. Tadeusz Łopuszański.
- 1920–1921. Maciej Rataj.
- 1921–1922. Antoni Ponikowski.
- 1922. Julian Nowak.
- 1922. Kazimierz Władysław Kumaniecki.
- 1922–1923. Józef Mikułowski-Pomorski.
- 1923. Stanisław Głąbiński.
- 1923. Stanisław Grabski
- 1923–1924. Bolesław Miklaszewski.
- 1924–1925. Jan Zawidzki (p. o.).
- 1925–1926. Stanisław Grabski.
- 1926. Józef Mikułowski-Pomorski.
- 1926. Antoni Sujkowski.
- 1926–1927. Kazimierz Bartel.
- 1927–1928. Gustaw Dobrucki.
- 1928–1929. Kazimierz Świtalski.
- 1929–1931. Sławomir Czerwiński.
- 1931–1934. Janusz Jędrzejewicz.
- 1934–1935. Wacław Jędrzejewicz.
- 1935. Konstanty Chyliński (p. o.).
- 1935–1939. Wojciech Alojzy Świętosławski.
Urzędnicy ministerstwa
edytujNagrody
edytujMWRioP przyznawało liczne nagrody w zakresie kultury i sztuki.[7]
Nagroda literacka MWRioP
edytujOd 1925 była przyznawana Nagroda Literacka Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
Nagroda muzyczna MWRioP
edytujPrzyznawana była też Nagroda Muzyczna Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
Nagroda plastyczna MWRiOP
edytujOd 1934 była przyznawana Nagroda Plastyczna Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, której laureatami zostali wybrani[8]:
- Wojciech Jastrzębowski (1934)
- Leon Wyczółkowski (1935)
- Xawery Dunikowski (1936)
Rok 1939
edytuj1 października 1939 roku gmach MWRiOP został zajęty przez niemiecką Grupę Operacyjną Policji Bezpieczeństwa, przekształconą wkrótce w Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego (gestapo, al. J.Ch. Szucha 25). Akta ministerstwa zostały wyrzucone na korytarze, strych i podwórza. Część akt i księgozbiór biblioteki zostały wywiezione na przełomie lat 1939/1940[4].
Okres po II wojnie światowej
edytujW 1944 roku na stanowisko kierownika Resortu Oświaty PKWN powołano Stanisława Skrzeszewskiego, a w roku 1945 utworzono Ministerstwo Oświaty. Pierwszymi ministrami oświaty byli[9]:
- 1945 – Stanisław Skrzeszewski
- 1945–1947 – Czesław Wycech
- 1947–1950 – Stanisław Skrzeszewski.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Ponadto niektóre inne osoby wymienione na liście szczegółowej sporządzonej przez Armanda Vetulaniego: pierwszy z lewej – Armand Vetulani (historyk sztuki), druga z lewej – Monika Moraczewska, trzeci z lewej – Jerzy Szablowski (historyk sztuki), czwarta z lewej Jadwiga Mączewska (?- pisownia nieczytelna), piąty z lewej – Maciej Masłowski (historyk sztuki), szósty z lewej Stanisław Furmanik (teoretyk literatury i krytyk literacki), siódma z lewej Michalina Chełmońska-Szczepankowska (?), ósmy z lewej "Mirski"? (brak imienia), dziewiąta z lewej Wanda Telakowska (artystka sztuk plastycznych, organizatorka polskiego wzornictwa przemysłowego), jedenasty od lewej Jan Alfred Lauterbach (historyk sztuki i muzeolog), dwunasty od lewej Tadeusz Mayzner (pedagog, kompozytor i dyrygent), trzynasta od lewej Anna Sosińska ("Kropeczka"), czternasty od lewej Michał Rusinek (pisarz), piętnasta od lewej Hanna Garlińska-Walicka-Zembrzuska (córka Czesława Garlińskiego założyciela znanego salonu sztuki w Warszawie, zamężna m.in. za Michałem Walickim), szesnasta od lewej Halina Balińska-Tabęcka, siedemnasty od lewej Karol Wilhelm Henneberg, osiemnasta od lewej Jadwiga Przeworska, dziewiętnasty od lewej Kazimierz? - lub Stanisław Golachowski, dwudziesty od lewej (pierwszy z prawej) – Michał Gabriel Karski (tłumacz i poeta) – zdjęcie udostępnione dzięki uprzejmości Barbary Vetulani, żony Armanda Vetulaniego – zob. listę obecnych na zebraniu zanotowaną odręcznie przez Armanda Vetulaniego: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_list_of_participants_of_assembly_Fine_Art_Section_of_Polish_Ministry_of_Religious_Denominations_and_Public_Education_in_1930ies.jpeg
- ↑ Stosownie do postanowień art. 26 dekretu Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem z dnia 3 stycznia 1918 r. (Dz.U. z 1918 r. nr 1, poz. 1).
- ↑ Stosownie do postanowień art. 38 dekretu Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem z dnia 3 stycznia 1918 r. (Dz.U. z 1918 r. nr 1, poz. 1).
- ↑ a b c Historia gmachu przy al. J.Ch.Szucha 25. [w:] Ministerstwo Edukacji Narodowej [on-line]. men.gov.pl. [dostęp 2012-01-07]. (pol.).
- ↑ Jan Woleński: Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 19. ISBN 83-01-05334-8.
- ↑ Marian Marek Drozdowski, Ignacy Jan Paderewski: Zarys Biografii Politycznej, Wyd. Interpress, 1986, s. 142.
- ↑ http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP19332960327/O/M19330327.pdf
- ↑ Xawery Dunikowski laureatem nagrody plastycznej M. W. R. i O. P.. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 77 z 2 kwietnia 1936.
- ↑ Portrety Ministrów. [w:] Ministerstwo Edukacji Narodowej [on-line]. men.gov.pl. [dostęp 2015-02-11]. (pol.).
