Monopter w Dobrzycy
Monopter w Dobrzycy – niewielka, klasycystyczna, zabytkowa budowla ogrodowa na terenie zespołu pałacowo-parkowego w Dobrzycy. Monopter powstał ok. roku 1801[1] na zamówienie ówczesnego właściciela majątku dobrzyckiego – Augustyna Gorzeńskiego. Jego projektantem był wybitny warszawski architekt doby Oświecenia – Stanisław Zawadzki. Jest położony na sztucznej wyspie w otoczeniu uformowanego na romantyczną modłę parku typu angielskiego.
 nr rej. 848/Wlkp/A z 21.02.1964
| |
 Monopter w Dobrzycy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
ok. 1801 r. |
Położenie na mapie Dobrzycy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pleszewskiego  | |
Położenie na mapie gminy Dobrzyca  | |
 51°51′55″N 17°36′13″E/51,865278 17,603611
| |
Monopter nawiązywał kształtem do antycznych świątyń – jest założony na planie koła (rotundy), składa się z podpiwniczonego postumentu ze schodkami, ośmiu koliście rozstawionych kolumn w stylu doryckim oraz spłaszczonej kopuły z pasem tryglifowym na bębnie. W starszej literaturze przedmiotu funkcjonowały hipotezy o związkach architektury monopteru z symboliką wolnomularską i jej "ukrytymi znaczeniami"[2][3]. Głównym argumentem była tutaj przynależność wolnomularska, a wręcz bardzo wysoka pozycja w strukturach masońskich ówczesnego właściciela majątku – Augustyna Gorzeńskiego. Jednak późniejsze badania archeologiczne na terenie zespołu pałacowego zakwestionowały te związki[4].
W drugiej połowie XX w. monopoter dobrzycki był pozbawiony należytej opieki konserwatorskiej, co doprowadziło do jego katastrofalnego stanu technicznego i groźby całkowitej ruiny. W pierwszych latach XXI w., na skutek przemian w samorządzie terytorialnym, całe założenie pałacowo-parkowe znalazło się w gestii Sejmiku Województwa Wielkopolskiego. Wówczas też monopter został gruntownie odrestaurowany. Obecnie bezpośrednią opiekę nad nim sprawuje Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy.
Przypisy
edytuj- ↑ Róża Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum., 2007, s. 156.
- ↑ Michał Karalus, Bononia. Wolnomularskie aspekty założenia pałacowo-parkowego w Dobrzycy., „Ars Regia” ((9-10)), 1995–1996, s. 42.
- ↑ Inessa Swirida, W poszukiwaniu ukrytych znaczeń, „Ars Regia” (2 (3)), 1993, s. 20, 22.
- ↑ Róża Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum., 2007.