Taurogi
Taurogi (lit. Tauragė ⓘwymowa, żmudz. Tauragie, niem. Tauroggen) – miasto w zachodniej Litwie. 31 tys. mieszkańców w 2001. Siedziba okręgu tauroskiego.
 Miasto Taurogi | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | |||||
| Burmistrz |
Pranas Petrošius | ||||
| Powierzchnia |
13,87 km² | ||||
| Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
446 | ||||
| Kod pocztowy |
LT-5900 | ||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||
 55°15′N 22°17′E/55,250000 22,283333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
.png)
W mieście rozwija się przemysł maszynowy, włókienniczy, ceramiczny i spożywczy. Najważniejsze zabytki: zamek Radziwiłłów, później Zubowów (kompletnie przebudowany w XIX w.), kościół ewangelicki Martynasa Mažvydasa oraz kościół katolicki św. Trójcy. W zamku obecnie mieści się Muzeum Historyczne, natomiast w dawnej siedzibie sowieckiej służby bezpieczeństwa zlokalizowano Muzeum Zesłań. Taurogi są miastem partnerskim Ostródy, Kutna i Bełchatowa.
Położenie geograficzne
edytujTaurogi położone są na Litwie nad rzeką Jurą, 63 km na północny zachód od Rosieni, 25 kilometrów od obwodu królewieckiego (Rosja).
Etymologia
edytujWedług legendy nazwa Taurogi pochodzi od dwóch słów: tauras (tur) i ragas (róg), rzekomo w dawnych czasach tam, gdzie dziś jest położone miasto ludzie zbierający grzyby znaleźli rogi tura.
Historia
edytujWłaścicielem Taurogów na początku XVI w. był Bartosz, fundator kościoła i pierwszej szkoły na Żmudzi (1507). Około 1550 część dóbr tauroskich należała do Melchiora Szemiota, który przeszedł na luteranizm. Przy tej okazji zawłaszczył fundusz kościelny, który parafia katolicka odzyskała dopiero w 1641. W XVI i XVII w. Taurogi należały do najważniejszych ośrodków braci polskich. W 1652 ich kaznodzieją był tu Samuel Pacewicz.
Od 1567 w Taurogach działał urząd celny. W XVII w. większość dóbr tauroskich należała do Radziwiłłów z tzw. linii birżańskiej. Taurogi były siedzibą księcia Bogusława Radziwiłła (1620–1669) znanego z sienkiewiczowskiego „Potopu”. Były majętnością szlachecką, położoną w powiecie kroskim w 1690 roku[1].
W 1687 dziedziczka Taurogów księżniczka Ludwika Karolina Radziwiłłówna (o jej rękę dla syna – królewicza Jakuba zabiegał m.in. król Jan III Sobieski) poślubiła Ludwika księcia neuburskiego. Po jej śmierci na skutek skomplikowanych działów spadkowych, Taurogi i Sereje odziedziczył elektor brandenburski Fryderyk III Hohenzollern (1657–1713), od 1701 panujący jako król Prus Fryderyk I.
Zarówno Bogusław Radziwiłł, jak i jego córka i dziedziczka księżniczka Ludwika Karolina Radziwiłłówna (1667–1695) byli patronami ewangelicyzmu na terenie Taurogów. Staraniem króla Prus Fryderyka I w Taurogach wyremontowano kościół reformowany oraz świątynię luterańską. Z czasem luteranie zdominowali w Taurogach wyznawców kościoła reformowanego. W 1702 biskup żmudzki Kazimierz Pac ufundował drewniany kościół pw. św. Trójcy w miejsce spalonego kościoła zbudowanego przez Bartosza.
Okres rozbiorów
edytujPo III rozbiorze Polski Taurogi znalazły się w granicach Imperium Rosyjskiego. Caryca Katarzyna ofiarowała pobliski Jurbork swojemu faworytowi Płatonowi Zubowowi. W 1798 król pruski zrzekł się swoich praw do Taurogów i zostały one nabyte przez Zubowa, który potem sprzedał je skarbowi carskiemu. W Taurogach 21 czerwca 1807 car Aleksander podpisał zawieszenie broni, które poprzedziło traktat pokojowy z Napoleonem w Tylży. 30 grudnia 1812 w młynie Pożerunach pod Taurogami, sprzymierzeniec Napoleona, dowódca korpusu armii pruskiej generał Hans Yorck podpisał konwencję o neutralności z rosyjskim generałem Iwanem Dybiczem. Na jej podstawie korpus pruski zrzekł się wspierania Francuzów.
W 1836 miasto zniszczył wielki pożar. W 1846 car Mikołaj I nadał ziemie taurodzkie księciu Wasilczykowi, który utworzył tu ordynację. W 1864 Taurogi uzyskały poprzez Kowno połączenie z Koleją Warszawsko-Petersburską. W mieście w tym czasie istniały m.in. cegielnia, gorzelnia oraz dwa szpitale. W 1843 pisarz francuski Honoré de Balzac zatrzymał się w pałacu w Taurogach podczas podróży do Sankt Petersburga. W miejscowym muzeum znajdują się kopie listów do Eweliny Hańskiej, z którą Balzac ożenił się w Berdyczowie. W 1875 w mieście została wzniesiona murowana cerkiew prawosławna w stylu bizantyjsko-rosyjskim[2].
W końcu XIX wieku administratorem majątków w Taurogach był Albert Anders, ojciec późniejszego generała Władysława Andersa, dowódcy II Korpusu Polskiego. Około 1909 Taurogi liczyły ok. 5 tys. mieszkańców. W mieście znajdowały się m.in. dwa szpitale: miejski i wojskowy.
I wojna światowa
edytujPodczas I wojny światowej w 1915 oddziały niemieckie zajęły Taurogi. W czasie okupacji Litwy (1915–1918) Niemcy zbudowali linię kolejową z Taurogów do Szawli i Tylży.
Okres międzywojenny
edytujTaurogi znajdowały się w granicach niepodległej Litwy. W dwudziestoleciu międzywojennym, w czasie reformy rolnej 1925 r., parafia prawosławna w Taurogach straciła cerkiew i grunt, na której była ona wzniesiona, z uwagi na fakt, iż obiekt wzniesiono na działce zajmowanej pierwotnie przez cmentarz rzymskokatolicki. W 1933 parafia prawosławna wzniosła nową cerkiew, na którą otrzymała wsparcie litewskiego Ministerstwa Oświaty w wysokości 5 tys. litów[3].
II wojna światowa
edytujPo zajęciu Litwy (1940) przez Sowietów Taurogi stały się miastem granicznym Związku Sowieckiego. 22 czerwca 1941 miejscowość zajęli Niemcy. W wyniku działań wojennych 80% zabudowy miasta legła w gruzach. W czasie II wojny światowej Einsatzgruppe SS dowodzone przez F. Stahleckera z pomocą miejscowej policji litewskiej wymordowały około 900 Żydów w Taurogach oraz ponad 3 tys. w pobliskiej wiosce Antosunia.
Od 1991 miasto znajduje się w granicach niepodległej Litwy. W 1989 liczyło 30 tys. mieszkańców.
Transport
edytujW pobliżu miasta znajduje się port lotniczy Taurogi. Znajduje się tu stacja kolejowa Taurogi, położona na linii Radziwiliszki – Pojegi.
Miasta partnerskie
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Grzegorz Błaszczyk, Żmudź XVII-XVIII wiek, zaludnienie i struktura społeczna, Poznań 1985, s. 65.
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, s. 402.
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, s. 403-404.