Wikipedia

Ulica Kujawska w Bydgoszczy

ulica w Bydgoszczy

Ulica Kujawska – ważna pod względem komunikacyjnym ulica w Bydgoszczy. Łączy centrum miasta z osiedlami mieszkaniowymi położonymi na Górnym Tarasie miasta oraz jest (razem z al. Jana Pawła II) drogą wylotową w kierunku Inowrocławia. W dwudziestoleciu międzywojennym była piątą pod względem długości ulicą w Bydgoszczy, licząc łącznie 2,90 km[1].

ulica Kujawska
Śródmieście, Szwederowo, Wzgórze Wolności, Bielice
Ilustracja
Północny odcinek ulicy Kujawskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

1,6 km

Plan
Plan przebiegu ulicy
Przebieg
← ul. Zbożowy Rynek, 25 80, ↑ ul. Bernardyńska, ul. Toruńska 80 → (Rondo Bernardyńskie)
ul. Ustronie
ul. Karpacka
ul. Sieroca
← ul. Ludwika Solskiego, al. Wojska Polskiego → (Rondo Kujawskie)
ul. Lwowska
← ul. Marii Konopnickiej, ul. Tucholska →
światła ← ul. Brzozowa, al. Jana Pawła II → (Rondo Inowrocławskie)
al. Jana Pawła II
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Kujawska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Kujawska”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Kujawska”
Ziemia53°06′44,7″N 18°00′30,2″E/53,112420 18,008388
Multimedia w Wikimedia Commons
Rondo Kujawskie
Dwujezdniowy odcinek na tle zabudowy Szwederowa Południe

Położenie

edytuj

Ulica rozciąga się na kierunku południe-północ, od Ronda Bernardyńskiego do skrzyżowania z al. Jana Pawła II. Jej długość wynosi ok. 1,6 km. Na całej długości ulicy biegnie droga krajowa nr 25. Ulica stanowi jedną z głównych arterii komunikacyjnych Bydgoszczy łącząc Stare Miasto i Śródmieście z południowymi osiedlami miasta położonymi na tzw. Górnym Tarasie. W kierunku południowym przebiega na granicy następujących jednostek urbanistycznych: Szwederowo, Wzgórze Wolności oraz Bielice.

Historia

edytuj

Ulica Kujawska stanowi stary trakt komunikacyjny łączący Bydgoszcz z osadami położonymi na Kujawach, na południe od Puszczy Bydgoskiej. Jeszcze przed lokacją miasta przemieszczano się tędy od bydgoskiego zespołu grodowego w kierunku Inowrocławia. Lokalizacja traktu w tym miejscu zdeterminowana była istnieniem wąwozu w zboczu bydgoskiej pradoliny, umożliwiającego pokonanie różnicy wysokości 25 m między dnem doliny Brdy (45 m n.p.m.), a równiną wyższego tarasu pradoliny (70 m n.p.m.) rozciągającego się w kierunku Puszczy Bydgoskiej. Przy trakcie tym, blisko Brdy i grodu bydgoskiego w XIII w. wybudowano pierwszą bydgoską świątynię pw. św. Idziego (prawdopodobnie ufundowaną przez księcia kujawskiego Kazimierza i utrzymywaną przez miejscowego kasztelana)[2].

Przebieg drogi, pokrywający się z obecną ulicą widoczny jest na najstarszym planie Bydgoszczy, sporządzonym przez szwedzkiego kwatermistrza Erika Dahlbergha w 1657 r.[3] Trakt prowadził do Bramy Kujawskiej, na teren miasta lokacyjnego Bydgoszczy, gdzie z kolei można było mostem przekroczyć Brdę i podążać na północ w kierunku Gdańska.

W XVII-XVIII w. droga łączyła z miastem folwarki i wsie położone na południe od miasta: Rupienicę (gdzie przekraczano potok Niziny), Glinki i poprzez Puszczę Bydgoską wiodła do Przyłęk, skąd prowadziła w kierunku Jeziora Jezuickiego. Taki stan rzeczy przedstawia mapa okolic Bydgoszczy z 1796-1802 r. (mapa Schroettera, po raz pierwszy wykonana na podstawie pomiarów geodezyjnych)[4]. Natomiast plan okolic Bydgoszczy z 1857 r. przedstawia wzdłuż drogi ciąg zabudowań o charakterze podmiejskim[5]

Początkowo tylko północna część ulicy w dzisiejszym przebiegu pozostawała w granicach administracyjnych miasta Bydgoszczy. Fragment ulicy na Przedmieściu Kujawskim należał do miasta już w 1800 r., zaś od 1867 r. fragment na terenie tzw. Bielic do potoku Niziny. W 1920 r. po przejściu Bydgoszczy w granice odrodzonego państwa polskiego, w granice Bydgoszczy włączono kilkanaście okolicznych gmin podmiejskich, m.in. Szwederowo, Bielice Nowe, Rupienicę. W ten sposób ulica Kujawska na całej długości, aż do dzisiejszych granic miasta znalazła się w granicach administracyjnych Bydgoszczy[6]. W latach 1870–1872 po wybudowaniu ul. Bernardyńskiej, która przez most żelazny na Brdzie połączyła ul. Kujawską ze Śródmieściem Bydgoszczy, ulica nabrała jeszcze większego znaczenia komunikacyjnego[7]. W okresie międzywojennym ulica Kujawska miała nawierzchnię brukowaną kamieniem polnym i nie posiadała chodników dla pieszych, zaś za posesją nr 117 należącą do Zgromadzenia Ducha Świętego, była wysypana tłuczniem kamiennym[8]. Na północnym odcinku posiadała oświetlenie gazowe. Od ul. Marii Konopnickiej do ul. Karpackiej wzdłuż ul. Kujawskiej biegła równoległa ulica Sieradzka, położona w wąwozie, 3 m niżej[9].

Zarówno w okresie pruskim, jak i po 1920 r. ulicą Kujawską nazywano drogę od Zbożowego Rynku aż do granic miasta na styku z Puszczą Bydgoską. Po budowie w latach 80. XX w. dwujezdniowej arterii komunikacyjnej ul. Niziny, ulica Kujawska na odcinku od granic miasta do skrzyżowania z ul. Niziny stała się elementem trasy N-S przecinającej Bydgoszcz[10]. W związku z tym przebudowano ją na dwujezdniową. W latach 80. ulicę gruntownie zmodernizowano, poszerzając ją do dwóch jezdni po 3 pasy każda na odcinku przebiegającym pomiędzy budującymi się osiedlami z wielkiej płyty: Wzgórzem Wolności i Szwederowem Południe. Zlikwidowano wówczas równoległą ulicę Sieradzką[9], zaś na jej miejscu zbudowano rondo Kujawskie z przejściami podziemnymi, których jednak nigdy nie użytkowano (mimo potencjalnych możliwości przekształcenia ich w schrony dla ludności)[11], a po 20 marca 2019 przystąpiono do ich rozbiórki[12].

Po śmierci Jana Pawła II w 2005 r. Rada Miasta Bydgoszczy nadała jego imię alei Niziny i południowemu fragmentowi ulicy Kujawskiej, stanowiącemu przedłużenie tej arterii. W 2005 r. w związku z budową centrum handlowego Glinki dokonano przebudowy układu drogowego na styku ul. Kujawskiej i al. Jana Pawła II. Powstało dwupoziomowe skrzyżowanie oraz rondo Inowrocławskie.

15 listopada 2022 w pobliżu Ronda Kujawskiego oddano do użytku parking Park and Ride[13].

Nazwy

edytuj

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy[14]:

  • przed 1920 – Kujawierstraße
  • 1920-1939 – Kujawska
  • 1939–1945 – Kujawierstraße
  • od 1945 – Kujawska

Komunikacja

edytuj

Ruch tramwajowy

edytuj

Do 2020 na ulicy Kujawskiej nie prowadzono ruchu tramwajowego, lecz od lat 80. XX w. istniały plany jego wprowadzenia na odcinku rondo Kujawskie – rondo Bernardyńskie, gdyż łącznik tramwajowy na ulicy znacznie polepszyłby efektywność bydgoskiej sieci tramwajowej. W 2006 r. opracowano projekt modernizacji ulicy na tym odcinku wraz z planem budowy torowiska tramwajowego. Projektu jednak nie zrealizowano. Przebudowę ulicy po raz kolejny zaplanowano w 2015 r. w związku z budową centrum handlowego Zielone Arkady. W 2017 podpisano umowę na dofinansowanie ze środków UE przebudowy tej ulicy (łącznie z budową torowiska, drugiej jezdni, przebudową dwóch rond oraz budową dróg rowerowych i parkingów), a w 2018 rozpisano przetarg na realizację inwestycji[15]. Do przetargu początkowo zgłosiło się 10 podmiotów, oferty złożyły ostatecznie 3: konsorcjum stworzone przez firmę „Gotowski – Budownictwo Komunikacyjne i Przemysłowe Bydgoszcz”, Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowo-Inżynieryjnego Toruń oraz Tor-Krak Kraków (167,4 mln zł), którego oferta została ostatecznie wybrana; PBDIM Kobylarnia SA (171 mln zł) oraz Trakcja PRKiI (230 mln zł), przy założonej przez inwestora wartości kosztorysowej w wysokości 136,4 mln zł. Wszyscy wykonawcy zadeklarowali zakończenie budowy w ciągu dwóch lat od podpisania umowy i zaoferowali ośmioletnią gwarancję na wykonane prace[16][17]. Umowa na realizację inwestycji została podpisana 29 listopada 2018[18]. Po zrealizowaniu inwestycji[19], jesienią 2021[20] wzdłuż ulicy posadzono ponad 630 drzew (m.in. jesiony wyniosłe oraz kasztanowce zwyczajne) i co najmniej 6 tys. krzewów i bylin (tawuły japońskie, berberysy Thunberga, jałowce płożące, kosodrzewina, róże okrywowe, forsycje, hortensje): pomiędzy rondem Bernardyńskim a Kujawskim 100 klonów, lip srebrzystych, czeremch pospolitych i wirginijskich oraz wiśni piłkowanych, 100 drzew od ronda Kujawskiego do ul. Konopnickiej, a 80 platanów klonolistnych, klonów polnych i śliw wiśniowych na początku ul. Wojska Polskiego[21][22]. Ponadto na murach oporowych wykopu linii tramwajowej w listopadzie 2020[23] powstał najdłuższy w mieście mural o długości 440 metrów (2 ściany o długości 220 metrów i wysokości od 3 do 4 metrów) autorstwa Jana Kołodzieja i Krzysztofa Syrucia[24][25][26]. Pierwszy przejazd tramwaju nową trasą w ramach prób technicznych odbył się 14 października 2020[27], a kolejny 20 listopada 2020[28].

W ramach prac ułożono 2424 m pojedynczego toru, w tym 1126 m na 563-metrowym odcinku ul. Kujawskiej; ponadto 634 m rozjazdów, 86 słupów trakcyjnych (w tym 50 przy torach otwartych 6 grudnia 2020). Tunel tramwajowy pod rondem otrzymał szerokość od 11 do 27 m[29].

Uruchomienie linii tramwajowej nastąpiło 6 grudnia 2020 (pierwotnie podawanym terminem był 15 listopada 2020, a następnie 5 grudnia)[30][31]. Układ drogowy oddano do użytku w późniejszym terminie[32]; jako ostatnia oddana została do użytku przebudowana zachodnia jezdnia ul. Kujawskiej (16 kwietnia 2021)[33], jednak prace wykończeniowe przeciągnęły się do 26 czerwca 2021[34][35].

Obciążenie ruchem

edytuj

Ulica Kujawska należy do mocno obciążonych ruchem drogowym arterii komunikacyjnych w Bydgoszczy. Pomiar ruchu w 2006 r. wykazał, że w szczycie komunikacyjnym przejeżdża przezeń ok. 1000 pojazdów na godzinę. W godzinach porannych i popołudniowych na ulicy często notuje się zatory pojazdów[36]. W 2022 ulicą przemieszczało się 20 tys. pojazdów na dobę[19].

Zabudowa

edytuj

Wzdłuż północnego odcinka ulicy Kujawskiej aż do potoku Niziny istniała na początku XX wieku zabudowa w postaci parterowych i piętrowych domów z ogrodami na tyłach posesji. Domy te w większości rozebrano w latach 80. XX w. podczas modernizacji ulicy. Pozostała jedynie pierzeja kamienic i domów po zachodniej stronie ulicy między rondem Bernardyńskim a Kujawskim. Wśród zabudowy wyróżnia się zabytkowa kamienica przy ul. Kujawskiej 4, wzniesiona w 1890 r. jako willa Kollwitzów według projektu Józefa Święcickiego, przebudowana w 1904 r., wpisana do rejestru zabytków[37], obecnie siedziba Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej[38]. W 2017 przeprowadzono w niej renowację drewnianych elementów wnętrza (balustrad, schodów i herbu)[39].

W 2016 r., w związku z planowaną budową linii tramwajowej, dokonano wyburzeń kolejnych obiektów (m.in. nr 18, 30, 40)[40]. W lutym 2019, w związku z przystąpieniem do budowy linii tramwajowej wzdłuż ulicy Kujawskiej, wyburzono budynki między rondem Kujawskim a stacją benzynową o numerach 53, 55, 57 i 61[41][42].

W ramach budowy linii tramwajowej w 2020 odtworzono schody, łączące do 2003 ulicę z promenadą na Wzgórzu Wolności[43].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Kuczma Rajmund: Mała encyklopedia Bydgoszczy - liteda „D”. [w:] Kalendarz Bydgoski 2005
  2. ↑ Zyglewski Z., Bydgoski kościół św. Idziego w świetle źródeł ikonograficznych i kartograficznych [w:] Kronika Bydgoska XIX, Bydgoszcz 1998
  3. ↑ Zyglewski Zbigniew: Dwa najstarsze plany Bydgoszczy z roku 1657. [w.] Kronika Bydgoska XVI 1994. Bydgoszcz 1995
  4. ↑ Karte von Ost-Preussen nebst Preussisch Litthauen und West-Preussen nebst dem Netzdistrict aufgenommen unter Leitung des Preuss. Staats Minister Herrn von Schroetter in den Jahren von 1796 bis 1802
  5. ↑ Plan von Bromberg und Umgegend zwischen der Weichsel und Netze sowie den Königl. Oberförstereien Wtelno u. Glinke. Berlin 1857, skala 1:25000
  6. ↑ Licznerski Alfons: Rozwój terytorialny Bydgoszczy. [w.] Kronika Bydgoska II. Bydgoszcz 1965
  7. ↑ Licznerski Alfons. Trudności budowy ul. Bernardyńskiej w latach 1855-1875. [w.] Kalendarz Bydgoski 1976
  8. ↑ Piechocki Kalikst: Rupienica w latach trzydziestych XX wieku. [w:] Kalendarz Bydgoski 1987
  9. ↑ a b Piechocki Kalikst: Bydgoskie pożegnania. Była taka ulica... [w:] Kalendarz Bydgoski 1992
  10. ↑ Bydgoszcz wczoraj i dziś. Praca zbiorowa pod red. Stanisława Michalskiego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1988. ISBN 83-01-05465-4
  11. ↑ Maciej Kulesza: Zobacz od środka nieczynne bydgoskie przejście podziemne. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-03-28.
  12. ↑ Andrzej Tyczyno: Przejście podziemne pod rondem Kujawskim będzie rozebrane. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-03-18.
  13. ↑ Andrzej Tyczyno: "Sukces" parkingu park and ride w Bydgoszczy. Zapełnili go klienci galerii handlowej. 2022-12-12. [dostęp 2024-02-21].
  14. ↑ Jurkiewicz Zenon: Bydgoskie ulice. [w:] Kalendarz Bydgoski 1994
  15. ↑ Umowa na dofinansowanie ul. Kujawskiej podpisana. 168 mln zł [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-15].
  16. ↑ dyz: Znamy oferty na budowę Kujawskiej. Trzeba dołożyć 30 mln. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-06-20.
  17. ↑ Przetarg na Kujawską rozstrzygnięty. Najkorzystniejsza oferta od Gotowskiego. 2018-07-19. [dostęp 2018-08-02].
  18. ↑ Marta Leszczyńska: Kujawska ma być gotowa za dwa lata. Umowa podpisana. Znamy harmonogram pierwszych prac. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-11-29.
  19. ↑ a b Ulica Kujawska z lotu ptaka [FILM] [online], Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy [dostęp 2023-01-26].
  20. ↑ Więcej zieleni w mieście. Ogrodnicy posadzą 600 nowych drzew i sześć tysięcy krzewów
  21. ↑ Aleksandra Lewińska: Ratusz: Zasadzimy prawie 1 tys. drzew. Pytanie: Kiedy "zastąpią" stare?. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-07-18.
  22. ↑ Rozbudowa ul. Kujawskiej. Pierwsze prace przy zieleni
  23. ↑ Urszula Jaroszek: Najdłuższy mural w Bydgoszczy już gotowy. 2020-11-24. [dostęp 2020-11-26].
  24. ↑ Andrzej Tyczyno: W niecce tramwajowej w Bydgoszczy powstanie mural. Bardzo długi. 2020-07-10. [dostęp 2020-07-15].
  25. ↑ Agata Szczygielska-Jakubowska: Znamy wyniki konkursu na najdłuższy mural w Bydgoszczy. Zwycięski projekt budzi kontrowersje. 2020-09-15. [dostęp 2020-09-25].
  26. ↑ Najdłuższy mural w Bydgoszczy. Ruszyły prace. 2020-10-26. [dostęp 2020-10-28].
  27. ↑ Andrzej Tyczyno: Tramwaje pierwszy raz pojechały nowym bydgoskim torowiskiem. 2020-10-14. [dostęp 2020-10-16].
  28. ↑ Przebudowa ul. Kujawskiej. Tramwaj znowu testował nowe torowisko
  29. ↑ Tramwaj na Kujawskiej. Ile torów położono, ile słupów postawiono? Inwestycja w liczbach
  30. ↑ Znamy datę planowanego otwarcia torowiska na ul. Kujawskiej w Bydgoszczy
  31. ↑ Epokowe wydarzenie w historii bydgoskiej komunikacji miejskiej. Tramwaje wjeżdżają na Kujawską
  32. ↑ Ulica Kujawska będzie gotowa później niż planowano. Wiemy dlaczego
  33. ↑ Jesteśmy o krok od otwarcia całej ulicy Kujawskiej w Bydgoszczy
  34. ↑ Przebudowa ul. Kujawskiej i jej okolic finiszuje. Ale finisz się wydłuży, bo znowu jest poślizg
  35. ↑ Ulica Kujawska odebrana, bydgoscy drogowcy zadowoleni z efektu
  36. ↑ Fundacja „Rozwój ATR”. Generalny pomiar cech ruchu drogowego na sieci komunikacyjnej miasta Bydgoszczy, rok 2005/2006, Bydgoszcz wrzesień 2006
  37. ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków woj. kujawsko-pomorskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2012-12-18].
  38. ↑ al, tc: Budynek Sanepidu. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2017-04-05.
  39. ↑ Małgorzata Czajkowska, Aleksandra Lewińska: Odnawiają wnętrza XIX-wiecznej willi Kollwitzów. Efekt powala!. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2017-04-25.
  40. ↑ ml: Zaczęło się wyburzanie ruder przy ulicy Kujawskiej. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2016-06-22.
  41. ↑ Zaczynają się prace przy ul. Kujawskiej. Za kilka dni pierwsze wyburzenia. 2019-02-05. [dostęp 2019-02-06].
  42. ↑ Ostatnia taka Kujawska i Toruńska. Początek rozbiórek pod nową trasę z tramwajem. 2019-02-08. [dostęp 2019-02-11].
  43. ↑ Po blisko 18 latach wrócą schody na Wzgórze Wolności

Bibliografia

edytuj
  • Derenda Jerzy red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Linki zewnętrzne

edytuj
 
Ulica Kujawska wznosząca się na górny taras miasta. W tle zabudowa Szwederowo-Północ (2005 rok)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Kujawska_w_Bydgoszczy&oldid=74314567”