Tekst źródłowy strony Β-Glukany

{{małą literą}}
{{Dopracować|źródła medyczne=2020-06}}
{{Związek chemiczny infobox
 |nazwa                       = β-Glukany
 |1. grafika                  = Beta-1,3-1,4-glucan.png
 |opis 1. grafiki             = budowa β-1,3/1,4-glukanu
 |2. grafika                  = 
 |opis 2. grafiki             = 
 |3. grafika                  = Beta-1,3-1,6-glucan.png
 |opis 3. grafiki             = budowa β-1,3/1,6-glukanu
 |nazwa systematyczna         = 
 |inne nazwy                  = ''beta''-glukan
 |monomery                    = 
 |struktura meru              = {{chem2|\s[C18H32O16]\s}}
 |numer CAS                   = 9041-22-9<br />9051-97-2 (β-1,3-glukany)
 |PubChem                     = 
 |DrugBank                    = 
 |rozpuszczalność w wodzie    = 
 |rww źródło                  = 
 |rww warunki niestandardowe  = 
 |inne rozpuszczalniki        = 
 |temperatura mięknięcia      = 
 |tm źródło                   = 
 |tm warunki niestandardowe   = 
 |temperatura depolimeryzacji = 
 |tdp źródło                  = 
 |tdp warunki niestandardowe  = 
 |temperatura degradacji      = 
 |tdg źródło                  = 
 |tdg warunki niestandardowe  = 
 |biodegradowalność           = 
 |biokompatybilność           = 
 |właściwości mechaniczne     = 
 |karta charakterystyki       = {{Sigma-Aldrich|89862|SIGMA|link=tak|data dostępu=2015-08-25}}
 |zagrożenia GHS źródło       = MSDS
 |postać GHS                  = β-1,3-glukan z ''{{j|la|Euglena gracilis}}''
 |piktogram GHS               = {{Piktogram GHS|brak}}
 |hasło GHS                   = 
 |zwroty H                    = {{Zwroty H|brak}}
 |zwroty EUH                  = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                    = {{Zwroty P|brak}}
 |NFPA 704                    = 
 |NFPA 704 źródło             = 
 |temperatura zapłonu         = 
 |tz źródło                   = 
 |tz warunki niestandardowe   = 
 |temperatura samozapłonu     = 
 |ts źródło                   = 
 |ts warunki niestandardowe   = 
 |numer RTECS                 = 
 |dawka śmiertelna            = 
 |commons                     = 
}}
'''β-Glukany''' – [[Związki organiczne|organiczne związki chemiczne]] z grupy [[Polisacharydy|polisacharydów]], będące jednymi ze składników [[błonnik|błonnika pokarmowego]]. Stanowią składnik budulcowy ścian komórkowych [[drożdże|drożdży]], [[grzyby|grzybów]] i [[zboża|zbóż]].

Ich zawartość w suszonych borowikach szlachetnych wynosi ok. 0,4–0,6% suchej masy<ref name="Sitarska_K_grzyby">{{Cytuj |autor = Sitarska, Katarzyna; |tytuł = Grzyby dziko rosnące – wartość odżywcza i właściwości prozdrowotne |url = http://www.nutrilife.pl/index.php?art=142 |czasopismo = Journal of NutriLife |wolumin = 142 |issn = 2300-8938 |data = 2014-03-02 |data dostępu = 2014-03-04}}</ref>{{niewiarygodne źródło}}.

== Budowa i właściwości ==
[[Plik:Beta-D-glucopyranose-2D-skeletal.png|thumb|left|150px|[[Anomery|Anomer]] β <small>D</small>-glukozy]]
β-Glukany zbudowane są z jednostek <small>D</small>-[[glukoza|glukozy]] połączonych [[wiązanie glikozydowe|wiązaniami β-glikozydowymi]]. W zależności od [[Grupa hydroksylowa|grupy hydroksylowej]] reszty glukozy tworzącej wiązanie z węglem anomerycznym występują różne [[izomery]] β-glukanów, np. [[celuloza]] jest β-1,4-glukanem. Wiele β-glukanów zawiera dwa typy wiązań glikozydowych i ma różne właściwości, np. izomer 1,3/1,6 jest nierozpuszczalny w wodzie i występuje m.in. w produktach piekarniczych. Z kolei izomer 1,3/1,4 jest rozpuszczalny w wodzie i jest obecny tylko w nieprzetworzonych produktach naturalnych, takich jak [[otręby]] z [[jęczmień|jęczmienia]] i [[owies|owsa]].

Izomer rozpuszczalny w wodzie (1,3/1,4) wykazuje silną [[Aktywność biologiczna|aktywność biologiczną]], m.in. powoduje obniżenie zawartości [[cholesterol]]u [[Lipoproteina niskiej gęstości|LDL]] we krwi i równoważy szczyt [[glukoza|glukozy]] we krwi, a tym samym zapobiega występowaniu [[Cukrzyca typu 2|cukrzycy typu 2]] oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. Obniża również ciśnienie krwi<ref>{{cytuj |url = http://web.archive.org/web/20160608211943/http://naukadlazdrowia.pl/cenny-blonnik-z-owsa-beta-glukan |tytuł = Cenny błonnik z owsa: <em>beta</em>-glukan |data = 2010-01-12 |praca = Nauka dla zdrowia}}</ref>{{niewiarygodne źródło}}.

== Występowanie ==
{| class="wikitable"
|+ Zawartość β-glukanów w wybranych produktach spożywczych<ref>{{Cytuj |autor = Paulina Krupińska, Magdalena Zegan |tytuł = β-Glukan – wybrane korzyści zdrowotne ze szczególnym uwzględnieniem jego wpływu na gospodarkę lipidową |czasopismo = Bromatologia i Chemia Toksykologiczna |wolumin = 46 |numer = 2 |s = 162–170 |data = 2013 |dostęp = o |url = https://www.ptfarm.pl/download/?file=File%2FBromatologia%2F2013%2F2%2FBR+2-2013+-+s.+162-170.pdf}}</ref>
!Produkt
!Zawartość β-glukanów<br /><small>w 100 g suchej masy</small>
|-
|[[lentinan]] ([[twardnik japoński]])
|220 mg
|-
|grzyby z rodzaju ''{{j|la|[[Pleurotus]]}}''
|414 mg<ref group="mini">Na 100 g części jadalnych.</ref>
|-
|jęczmień
|2–20 g
|-
|otręby owsiane
|3–8 g
|-
|żyto
|1,3–2,7 g
|-
|sorgo
|1,1–6,2 g
|-
|kukurydza
|0,8–1,7 g
|-
|pszenica
|0,5–1 g
|-
|pszenżyto
|0,3–1,2 g
|-
|ryż
|0,13 g
|}
{{Uwagi|=mini}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{SORTUJ:Glukany, β}}
[[Kategoria:Polisacharydy]]