Kladrybina: Różnice pomiędzy wersjami[edytuj]
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
mNie podano opisu zmian |
m MalarzBOT: korekta wielkości nagłówków |
||
(Nie pokazano 43 wersji utworzonych przez 24 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Związek chemiczny infobox |
|||
{{sprawdzić|całość artykułu}} |
|||
|nazwa = Kladrybina |
|||
==Kladribina== |
|||
|1. grafika = Cladribine.svg |
|||
'''Kladrybina''', '''(2-chloro 2-deoksyadenozyna)''', należy do [[leki cytostatyczne|cytostatyków]], z grupy antymetabolitów purynowych. Jest analogiem nukleozydu adeniny, fazowo-specyficznym (faza S). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do [[DNA]] zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć komórki. |
|||
|opis 1. grafiki = |
|||
|2. grafika = |
|||
|opis 2. grafiki = |
|||
|3. grafika = |
|||
|opis 3. grafiki = |
|||
|nazwa systematyczna = |
|||
|inne nazwy = 2-CdA, 2-chloro-2′-deoksyadenozyna |
|||
|wzór sumaryczny = C<sub>10</sub>H<sub>12</sub>ClN<sub>5</sub>O<sub>3</sub> |
|||
|inne wzory = |
|||
|masa molowa = 285,69 |
|||
|wygląd = |
|||
|SMILES = C1[C@@H]([C@H](O[C@H]1N2C=NC3=C2N=C(N=C3N)Cl)CO)O |
|||
|numer CAS = 4291-63-8 |
|||
|PubChem = 20279 |
|||
|DrugBank = DB00242 |
|||
|gęstość = |
|||
|gęstość źródło = |
|||
|stan skupienia w podanej g = |
|||
|g warunki niestandardowe = |
|||
|rozpuszczalność w wodzie = |
|||
|rww źródło = |
|||
|rww warunki niestandardowe = |
|||
|inne rozpuszczalniki = |
|||
|temperatura topnienia = 215 |
|||
|tt źródło = {{r|DB}} |
|||
|tt warunki niestandardowe = |
|||
|temperatura wrzenia = |
|||
|tw źródło = |
|||
|tw warunki niestandardowe = |
|||
|temperatura krytyczna = |
|||
|tk źródło = |
|||
|ciśnienie krytyczne = |
|||
|ck źródło = |
|||
|logP = |
|||
|kwasowość = |
|||
|zasadowość = |
|||
|lepkość = |
|||
|l źródło = |
|||
|l warunki niestandardowe = |
|||
|napięcie powierzchniowe = |
|||
|np źródło = |
|||
|np warunki niestandardowe = |
|||
|układ krystalograficzny = |
|||
|moment dipolowy = |
|||
|moment dipolowy źródło = |
|||
|karta charakterystyki = {{Sigma-Aldrich|C4438|SIGMA|link=tak|data dostępu=2018-03-06}} |
|||
|zagrożenia GHS źródło = MSDS |
|||
|piktogram GHS = {{Piktogram GHS|06}} |
|||
|hasło GHS = Niebezpieczeństwo |
|||
|zwroty H = {{Zwroty H|301|311|315|319|331|335}} |
|||
|zwroty EUH = {{Zwroty EUH|brak}} |
|||
|zwroty P = {{Zwroty P|261|280|301+310|305+351+338|311}} |
|||
|NFPA 704 = |
|||
|NFPA 704 źródło = |
|||
|temperatura zapłonu = |
|||
|tz źródło = |
|||
|tz warunki niestandardowe = |
|||
|temperatura samozapłonu = |
|||
|ts źródło = |
|||
|ts warunki niestandardowe = |
|||
|numer RTECS = |
|||
|dawka śmiertelna = |
|||
|pochodne = |
|||
|podobne związki = |
|||
|ATC = [[ATC (L01)|L01BB04]], [[ATC (L04)|L04AA40]] |
|||
|legalność w Polsce = |
|||
|stosowanie w ciąży = |
|||
|działanie = |
|||
|procent wchłaniania = |
|||
|biodostępność = |
|||
|okres półtrwania = |
|||
|wiązanie z białkami osocza = |
|||
|metabolizm = |
|||
|wydalanie = |
|||
|drogi podawania = |
|||
|objętość dystrybucji = |
|||
|commons = |
|||
}} |
|||
'''Kladrybina''' ({{łac.|cladribinum}}) – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], [[Leki cytostatyczne|lek cytostatyczny]] z grupy [[antymetabolit]]ów [[Puryna|purynowych]]. Jest analogiem [[Nukleozydy|nukleozydu]] [[Deoksyadenozyna|deoksyadenozyny]], fazowo-specyficznym ([[Interfaza|faza S]]). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć [[Komórka|komórki]]. |
|||
== Mechanizm działania == |
|||
==Zastosowanie== |
|||
Po wejściu do komórki ulega transformacji do kladrybinomonofosforanu, a następnie do kladrybinotrifodforanu (Cd-ATP). Cd-ATP kompetencyjnie hamuje inkorporację prawidłowego nukleotydu do DNA, co hamuje elongację DNA. Akumulacja Cd-ATP powoduje zaburzenie puli deoksyrybonukleozydów i w efekcie dalsze zaburzenie syntezy DNA oraz zaburzenie jego naprawy. Aktywacja [[kaspazy]] 3 jest wskazywane jako potencjalny mechanizm zapoczątkowania [[apoptoza|apoptozy]]{{odn|DeVita|Lawrence|Rosenberg|2008|s=435}}. |
|||
*[[białaczka]] włochatokomórkowa |
|||
*[[chłoniak]]i o niskim stopniu złośliwości (oporne na inne leczenie) |
|||
*[[stwardnienie rozsiane]] (w ostrych rzutach choroby) |
|||
==Działania niepożądane== |
|||
* supresja [[szpik kostny|szpiku]] (ciężka) |
|||
* [[nudności]] i [[wymioty]] (dość rzadko, w stopniu lekkim) |
|||
* osłabienie siły mięśni |
|||
* uczucie rozbicia ([[gorączka]], dreszcze) |
|||
* zakażenia (w pojedynczych przypadkach zakończone zejściem śmiertelnym) |
|||
== Leczenie chorób nowotworowych == |
|||
==Dawkowanie== |
|||
Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2h lub powolnym wlewie (24h) |
|||
===Wskazania=== |
|||
{{hmed}} |
|||
* [[białaczka włochatokomórkowa]]{{R|MP}} |
|||
[[Kategoria:Leki]] |
|||
* [[Przewlekłe białaczki limfatyczne|przewlekła białaczka limfatyczna]]{{R|MP}} |
|||
[[Kategoria:Onkologia]] |
|||
* [[chłoniaki nieziarnicze]] o małym stopniu złośliwości w przypadkach pierwotnie lub wtórnie opornych na leczenie innymi cytostatykami{{R|MP}} |
|||
* [[ostra białaczka szpikowa]]{{R|MP}} |
|||
* kondycjonowanie [[mieloablacja|niemieloablacyjne]] przed [[Przeszczepienie szpiku kostnego|przeszczepieniem komórek krwiotwórczych]]{{R|MP}} |
|||
=== Dawkowanie === |
|||
Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2 godz. lub powolnym wlewie (24 godz.){{R|MP}}. |
|||
=== Działania niepożądane === |
|||
Kladrybina ma następujące działania niepożądane{{R|MP}}: |
|||
* supresja [[Szpik kostny|szpiku]]; |
|||
* zmniejszenie liczby limfocytów [[CD4]] i [[CD8]]; |
|||
* zwiększone ryzyko [[Choroba przeszczep przeciw gospodarzowi|choroby przeszczep przeciw gospodarzowi]] po [[Transfuzja krwi|przetoczeniu krwi]]; |
|||
* [[zakażenie|zakażenia bakteryjne]], wirusowe i grzybicze; |
|||
* [[nudności]] i [[wymioty]], [[neuropatia]], zmęczenie, bóle głowy, miejscowe odczyny, osutka, nagłe zaczerwienienie twarzy, [[zespół rozpadu guza]] (rzadkie działania niepożądane). |
|||
== Leczenie stwardnienia rozsianego == |
|||
===Zastosowanie=== |
|||
Kladrybina w tabletkach ma zupełnie inne zastosowanie i dawkowanie niż kladrybina w iniekcjach, stosowana w większych dawkach w leczeniu chorób nowotworowych. W stwardnieniu rozsianym układ odpornościowy (obronny) organizmu atakuje i uszkadza mielinowe osłonki ochronne wokół komórek nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu i rdzeniu kręgowym). W procesie tym kluczową rolę odgrywają komórki odpornościowe zwane limfocytami. Kladrybina w tabletkach w małych dawkach doustnych działa selektywnie, głównie na limfocyty, czyli komórki układu immunologicznego, które uczestniczą w zapalnym procesie chorobowym, odpowiedzialnym za uszkodzenie mielinowej osłonki ochronnej wokół komórek nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym w stwardnieniu rozsianym<ref name="EPAR">{{cytuj stronę | url = https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/mavenclad | tytuł = Charakterystyka Produktu Leczniczego Mavenclad – kladrybina w tabletkach 10 mg (styczeń 2020 r.)| język = en| data dostępu = 2020-12-23}}</ref>. |
|||
Kladrybina, ma strukturę chemiczną zbliżoną do [[Puryna|puryny]], jednej z substancji koniecznych do wytwarzania [[DNA]]. W organizmie kladrybina jest pobierana przez komórki takie jak limfocyty i zakłóca wytwarzanie nowego DNA. Powoduje to śmierć limfocytów, opóźniając progresję stwardnienia rozsianego<ref name="Streszczenie">{{cytuj stronę | url = https://www.ema.europa.eu/en/documents/overview/mavenclad-epar-summary-public_pl.pdf | tytuł = Mavenclad - Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa (EMA/405631/2017)| język = en| data dostępu = 2020-12-23}}</ref>. |
|||
W badaniach wykazano, że kladrybina w tabletkach powoduje zmniejszenie częstości nawrotów i opóźnia postęp choroby u pacjentów z rzutową postacią stwardnienia rozsianego{{r|Streszczenie}}. |
|||
===Dawkowanie=== |
|||
W stwardnieniu rozsianym leczenie kladrybiną doustną składa się z dwóch cykli w okresie 2 lat. W pierwszym roku pacjenci przyjmują tabletki przez 4 do 5 dni; po upływie jednego miesiąca ponownie przyjmują jedną tabletki przez 4 lub 5 dni. Ten cykl leczenia jest powtarzany po upływie roku. Nie stwierdzono dodatkowych korzyści z podania więcej niż 2 cykli leczenia{{r|EPAR}}. |
|||
===Działania niepożądane=== |
|||
Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem kladrybiny w tabletkach to [[limfopenia]] (zmniejszenie liczby [[Limfocyty|limfocytów]]) wynikająca z mechanizmu działania. |
|||
Wpływ na limfocyty zmniejsza siły odpornościowe organizmu przeciw zakażeniom (zakażenia wirusem [[Półpasiec|półpaśca]]) i nowotworom: |
|||
* kladrybiny w tabletkach nie wolno podawać pacjentom z aktywnymi długotrwałymi zakażeniami takimi jak [[gruźlica]] lub [[zapalenie wątroby]], ani pacjentom z [[HIV|zakażeniem HIV]] lub pacjentom z odpornością obniżoną z innych przyczyn, takich jak leczenie [[Leki immunosupresyjne|lekami immunosupresyjnymi]]; |
|||
* kladrybiny nie wolno podawać pacjentom z czynną chorobą nowotworową; |
|||
* należy także unikać leczenia pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz kobiet w ciąży lub karmiących piersią. |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy| |
|||
<ref name="MP">{{Cytuj |url = http://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=434 |tytuł = Kladrybina (cladribine) |opublikowany = [[Medycyna Praktyczna]] |data dostępu = 2016-03-06}}</ref> |
|||
<ref name="DB">{{DrugBank|id=DB00242|nazwa=Cladribine|data dostępu=}}</ref> |
|||
}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
* {{Cytuj |autor = DeVita, Vincent T.; Lawrence, Theodore S.; Rosenberg, Steven A. |tytuł = Devita, Hellman & Rosenberg’s Cancer: Principles & Practice of Oncology |wydawca = Lippincott Williams & Wilkins |wydanie = 8 |data = 2008 |isbn = 978-0-7817-7207-5 |odn = tak}} |
|||
{{Zastrzeżenia|Medycyna}} |
|||
{{Klasyfikacja ATC|L01|L04}} |
|||
[[Kategoria:Cytostatyki]] |
|||
[[Kategoria:Leki sieroce]] |
|||
[[Kategoria:Puryny]] |
|||
[[Kategoria:Związki chloroaromatyczne]] |
Aktualna wersja na dzień 07:24, 17 sty 2021
| |||
| |||
Ogólne informacje | |||
Wzór sumaryczny |
C10H12ClN5O3 | ||
---|---|---|---|
Masa molowa |
285,69 g/mol | ||
Identyfikacja | |||
Numer CAS | |||
PubChem | |||
DrugBank | |||
| |||
| |||
| |||
| |||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||
Klasyfikacja medyczna | |||
ATC |
Kladrybina (łac. cladribinum) – organiczny związek chemiczny, lek cytostatyczny z grupy antymetabolitów purynowych. Jest analogiem nukleozydu deoksyadenozyny, fazowo-specyficznym (faza S). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do DNA zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć komórki.
Mechanizm działania
[edytuj | edytuj kod]Po wejściu do komórki ulega transformacji do kladrybinomonofosforanu, a następnie do kladrybinotrifodforanu (Cd-ATP). Cd-ATP kompetencyjnie hamuje inkorporację prawidłowego nukleotydu do DNA, co hamuje elongację DNA. Akumulacja Cd-ATP powoduje zaburzenie puli deoksyrybonukleozydów i w efekcie dalsze zaburzenie syntezy DNA oraz zaburzenie jego naprawy. Aktywacja kaspazy 3 jest wskazywane jako potencjalny mechanizm zapoczątkowania apoptozy[2].
Leczenie chorób nowotworowych
[edytuj | edytuj kod]Wskazania
[edytuj | edytuj kod]- białaczka włochatokomórkowa[3]
- przewlekła białaczka limfatyczna[3]
- chłoniaki nieziarnicze o małym stopniu złośliwości w przypadkach pierwotnie lub wtórnie opornych na leczenie innymi cytostatykami[3]
- ostra białaczka szpikowa[3]
- kondycjonowanie niemieloablacyjne przed przeszczepieniem komórek krwiotwórczych[3]
Dawkowanie
[edytuj | edytuj kod]Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2 godz. lub powolnym wlewie (24 godz.)[3].
Działania niepożądane
[edytuj | edytuj kod]Kladrybina ma następujące działania niepożądane[3]:
- supresja szpiku;
- zmniejszenie liczby limfocytów CD4 i CD8;
- zwiększone ryzyko choroby przeszczep przeciw gospodarzowi po przetoczeniu krwi;
- zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze;
- nudności i wymioty, neuropatia, zmęczenie, bóle głowy, miejscowe odczyny, osutka, nagłe zaczerwienienie twarzy, zespół rozpadu guza (rzadkie działania niepożądane).
Leczenie stwardnienia rozsianego
[edytuj | edytuj kod]Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Kladrybina w tabletkach ma zupełnie inne zastosowanie i dawkowanie niż kladrybina w iniekcjach, stosowana w większych dawkach w leczeniu chorób nowotworowych. W stwardnieniu rozsianym układ odpornościowy (obronny) organizmu atakuje i uszkadza mielinowe osłonki ochronne wokół komórek nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu i rdzeniu kręgowym). W procesie tym kluczową rolę odgrywają komórki odpornościowe zwane limfocytami. Kladrybina w tabletkach w małych dawkach doustnych działa selektywnie, głównie na limfocyty, czyli komórki układu immunologicznego, które uczestniczą w zapalnym procesie chorobowym, odpowiedzialnym za uszkodzenie mielinowej osłonki ochronnej wokół komórek nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym w stwardnieniu rozsianym[4].
Kladrybina, ma strukturę chemiczną zbliżoną do puryny, jednej z substancji koniecznych do wytwarzania DNA. W organizmie kladrybina jest pobierana przez komórki takie jak limfocyty i zakłóca wytwarzanie nowego DNA. Powoduje to śmierć limfocytów, opóźniając progresję stwardnienia rozsianego[5].
W badaniach wykazano, że kladrybina w tabletkach powoduje zmniejszenie częstości nawrotów i opóźnia postęp choroby u pacjentów z rzutową postacią stwardnienia rozsianego[5].
Dawkowanie
[edytuj | edytuj kod]W stwardnieniu rozsianym leczenie kladrybiną doustną składa się z dwóch cykli w okresie 2 lat. W pierwszym roku pacjenci przyjmują tabletki przez 4 do 5 dni; po upływie jednego miesiąca ponownie przyjmują jedną tabletki przez 4 lub 5 dni. Ten cykl leczenia jest powtarzany po upływie roku. Nie stwierdzono dodatkowych korzyści z podania więcej niż 2 cykli leczenia[4].
Działania niepożądane
[edytuj | edytuj kod]Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem kladrybiny w tabletkach to limfopenia (zmniejszenie liczby limfocytów) wynikająca z mechanizmu działania.
Wpływ na limfocyty zmniejsza siły odpornościowe organizmu przeciw zakażeniom (zakażenia wirusem półpaśca) i nowotworom:
- kladrybiny w tabletkach nie wolno podawać pacjentom z aktywnymi długotrwałymi zakażeniami takimi jak gruźlica lub zapalenie wątroby, ani pacjentom z zakażeniem HIV lub pacjentom z odpornością obniżoną z innych przyczyn, takich jak leczenie lekami immunosupresyjnymi;
- kladrybiny nie wolno podawać pacjentom z czynną chorobą nowotworową;
- należy także unikać leczenia pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz kobiet w ciąży lub karmiących piersią.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Cladribine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00242 (ang.).
- ↑ DeVita, Lawrence i Rosenberg 2008 ↓, s. 435.
- ↑ Skocz do: a b c d e f g Kladrybina (cladribine) [online], Medycyna Praktyczna [dostęp 2016-03-06] .
- ↑ Skocz do: a b Charakterystyka Produktu Leczniczego Mavenclad – kladrybina w tabletkach 10 mg (styczeń 2020 r.). [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
- ↑ Skocz do: a b Mavenclad - Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa (EMA/405631/2017). [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Vincent T. DeVita , Theodore S. Lawrence , Steven A. Rosenberg , Devita, Hellman & Rosenberg’s Cancer: Principles & Practice of Oncology, wyd. 8, Lippincott Williams & Wilkins, 2008, ISBN 978-0-7817-7207-5 .