Przejdź do zawartości

Kladrybina: Różnice pomiędzy wersjami[edytuj]

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
m MalarzBOT: korekta wielkości nagłówków
 
(Nie pokazano 43 wersji utworzonych przez 24 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Związek chemiczny infobox
{{sprawdzić|całość artykułu}}
|nazwa = Kladrybina
==Kladribina==
|1. grafika = Cladribine.svg
'''Kladrybina''', '''(2-chloro 2-deoksyadenozyna)''', należy do [[leki cytostatyczne|cytostatyków]], z grupy antymetabolitów purynowych. Jest analogiem nukleozydu adeniny, fazowo-specyficznym (faza S). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do [[DNA]] zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć komórki.
|opis 1. grafiki =
|2. grafika =
|opis 2. grafiki =
|3. grafika =
|opis 3. grafiki =
|nazwa systematyczna =
|inne nazwy = 2-CdA, 2-chloro-2′-deoksyadenozyna
|wzór sumaryczny = C<sub>10</sub>H<sub>12</sub>ClN<sub>5</sub>O<sub>3</sub>
|inne wzory =
|masa molowa = 285,69
|wygląd =
|SMILES = C1[C@@H]([C@H](O[C@H]1N2C=NC3=C2N=C(N=C3N)Cl)CO)O
|numer CAS = 4291-63-8
|PubChem = 20279
|DrugBank = DB00242
|gęstość =
|gęstość źródło =
|stan skupienia w podanej g =
|g warunki niestandardowe =
|rozpuszczalność w wodzie =
|rww źródło =
|rww warunki niestandardowe =
|inne rozpuszczalniki =
|temperatura topnienia = 215
|tt źródło = {{r|DB}}
|tt warunki niestandardowe =
|temperatura wrzenia =
|tw źródło =
|tw warunki niestandardowe =
|temperatura krytyczna =
|tk źródło =
|ciśnienie krytyczne =
|ck źródło =
|logP =
|kwasowość =
|zasadowość =
|lepkość =
|l źródło =
|l warunki niestandardowe =
|napięcie powierzchniowe =
|np źródło =
|np warunki niestandardowe =
|układ krystalograficzny =
|moment dipolowy =
|moment dipolowy źródło =
|karta charakterystyki = {{Sigma-Aldrich|C4438|SIGMA|link=tak|data dostępu=2018-03-06}}
|zagrożenia GHS źródło = MSDS
|piktogram GHS = {{Piktogram GHS|06}}
|hasło GHS = Niebezpieczeństwo
|zwroty H = {{Zwroty H|301|311|315|319|331|335}}
|zwroty EUH = {{Zwroty EUH|brak}}
|zwroty P = {{Zwroty P|261|280|301+310|305+351+338|311}}
|NFPA 704 =
|NFPA 704 źródło =
|temperatura zapłonu =
|tz źródło =
|tz warunki niestandardowe =
|temperatura samozapłonu =
|ts źródło =
|ts warunki niestandardowe =
|numer RTECS =
|dawka śmiertelna =
|pochodne =
|podobne związki =
|ATC = [[ATC (L01)|L01BB04]], [[ATC (L04)|L04AA40]]
|legalność w Polsce =
|stosowanie w ciąży =
|działanie =
|procent wchłaniania =
|biodostępność =
|okres półtrwania =
|wiązanie z białkami osocza =
|metabolizm =
|wydalanie =
|drogi podawania =
|objętość dystrybucji =
|commons =
}}
'''Kladrybina''' ({{łac.|cladribinum}}) – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], [[Leki cytostatyczne|lek cytostatyczny]] z grupy [[antymetabolit]]ów [[Puryna|purynowych]]. Jest analogiem [[Nukleozydy|nukleozydu]] [[Deoksyadenozyna|deoksyadenozyny]], fazowo-specyficznym ([[Interfaza|faza S]]). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć [[Komórka|komórki]].


== Mechanizm działania ==
==Zastosowanie==
Po wejściu do komórki ulega transformacji do kladrybinomonofosforanu, a następnie do kladrybinotrifodforanu (Cd-ATP). Cd-ATP kompetencyjnie hamuje inkorporację prawidłowego nukleotydu do DNA, co hamuje elongację DNA. Akumulacja Cd-ATP powoduje zaburzenie puli deoksyrybonukleozydów i w efekcie dalsze zaburzenie syntezy DNA oraz zaburzenie jego naprawy. Aktywacja [[kaspazy]] 3 jest wskazywane jako potencjalny mechanizm zapoczątkowania [[apoptoza|apoptozy]]{{odn|DeVita|Lawrence|Rosenberg|2008|s=435}}.
*[[białaczka]] włochatokomórkowa
*[[chłoniak]]i o niskim stopniu złośliwości (oporne na inne leczenie)
*[[stwardnienie rozsiane]] (w ostrych rzutach choroby)
==Działania niepożądane==
* supresja [[szpik kostny|szpiku]] (ciężka)
* [[nudności]] i [[wymioty]] (dość rzadko, w stopniu lekkim)
* osłabienie siły mięśni
* uczucie rozbicia ([[gorączka]], dreszcze)
* zakażenia (w pojedynczych przypadkach zakończone zejściem śmiertelnym)


== Leczenie chorób nowotworowych ==
==Dawkowanie==

Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2h lub powolnym wlewie (24h)
===Wskazania===

{{hmed}}
* [[białaczka włochatokomórkowa]]{{R|MP}}
[[Kategoria:Leki]]
* [[Przewlekłe białaczki limfatyczne|przewlekła białaczka limfatyczna]]{{R|MP}}
[[Kategoria:Onkologia]]
* [[chłoniaki nieziarnicze]] o małym stopniu złośliwości w przypadkach pierwotnie lub wtórnie opornych na leczenie innymi cytostatykami{{R|MP}}
* [[ostra białaczka szpikowa]]{{R|MP}}
* kondycjonowanie [[mieloablacja|niemieloablacyjne]] przed [[Przeszczepienie szpiku kostnego|przeszczepieniem komórek krwiotwórczych]]{{R|MP}}

=== Dawkowanie ===
Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2 godz. lub powolnym wlewie (24 godz.){{R|MP}}.

=== Działania niepożądane ===
Kladrybina ma następujące działania niepożądane{{R|MP}}:
* supresja [[Szpik kostny|szpiku]];
* zmniejszenie liczby limfocytów [[CD4]] i [[CD8]];
* zwiększone ryzyko [[Choroba przeszczep przeciw gospodarzowi|choroby przeszczep przeciw gospodarzowi]] po [[Transfuzja krwi|przetoczeniu krwi]];
* [[zakażenie|zakażenia bakteryjne]], wirusowe i grzybicze;
* [[nudności]] i [[wymioty]], [[neuropatia]], zmęczenie, bóle głowy, miejscowe odczyny, osutka, nagłe zaczerwienienie twarzy, [[zespół rozpadu guza]] (rzadkie działania niepożądane).

== Leczenie stwardnienia rozsianego ==

===Zastosowanie===

Kladrybina w tabletkach ma zupełnie inne zastosowanie i dawkowanie niż kladrybina w iniekcjach, stosowana w większych dawkach w leczeniu chorób nowotworowych. W stwardnieniu rozsianym układ odpornościowy (obronny) organizmu atakuje i uszkadza mielinowe osłonki ochronne wokół komórek nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu i rdzeniu kręgowym). W procesie tym kluczową rolę odgrywają komórki odpornościowe zwane limfocytami. Kladrybina w tabletkach w małych dawkach doustnych działa selektywnie, głównie na limfocyty, czyli komórki układu immunologicznego, które uczestniczą w zapalnym procesie chorobowym, odpowiedzialnym za uszkodzenie mielinowej osłonki ochronnej wokół komórek nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym w stwardnieniu rozsianym<ref name="EPAR">{{cytuj stronę | url = https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/mavenclad | tytuł = Charakterystyka Produktu Leczniczego Mavenclad – kladrybina w tabletkach 10 mg (styczeń 2020 r.)| język = en| data dostępu = 2020-12-23}}</ref>.

Kladrybina, ma strukturę chemiczną zbliżoną do [[Puryna|puryny]], jednej z substancji koniecznych do wytwarzania [[DNA]]. W organizmie kladrybina jest pobierana przez komórki takie jak limfocyty i zakłóca wytwarzanie nowego DNA. Powoduje to śmierć limfocytów, opóźniając progresję stwardnienia rozsianego<ref name="Streszczenie">{{cytuj stronę | url = https://www.ema.europa.eu/en/documents/overview/mavenclad-epar-summary-public_pl.pdf | tytuł = Mavenclad - Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa (EMA/405631/2017)| język = en| data dostępu = 2020-12-23}}</ref>.

W badaniach wykazano, że kladrybina w tabletkach powoduje zmniejszenie częstości nawrotów i opóźnia postęp choroby u pacjentów z rzutową postacią stwardnienia rozsianego{{r|Streszczenie}}.

===Dawkowanie===

W stwardnieniu rozsianym leczenie kladrybiną doustną składa się z dwóch cykli w okresie 2 lat. W pierwszym roku pacjenci przyjmują tabletki przez 4 do 5 dni; po upływie jednego miesiąca ponownie przyjmują jedną tabletki przez 4 lub 5 dni. Ten cykl leczenia jest powtarzany po upływie roku. Nie stwierdzono dodatkowych korzyści z podania więcej niż 2 cykli leczenia{{r|EPAR}}.

===Działania niepożądane===

Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem kladrybiny w tabletkach to [[limfopenia]] (zmniejszenie liczby [[Limfocyty|limfocytów]]) wynikająca z mechanizmu działania.

Wpływ na limfocyty zmniejsza siły odpornościowe organizmu przeciw zakażeniom (zakażenia wirusem [[Półpasiec|półpaśca]]) i nowotworom:

* kladrybiny w tabletkach nie wolno podawać pacjentom z aktywnymi długotrwałymi zakażeniami takimi jak [[gruźlica]] lub [[zapalenie wątroby]], ani pacjentom z [[HIV|zakażeniem HIV]] lub pacjentom z odpornością obniżoną z innych przyczyn, takich jak leczenie [[Leki immunosupresyjne|lekami immunosupresyjnymi]];
* kladrybiny nie wolno podawać pacjentom z czynną chorobą nowotworową;
* należy także unikać leczenia pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz kobiet w ciąży lub karmiących piersią.

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="MP">{{Cytuj |url = http://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=434 |tytuł = Kladrybina (cladribine) |opublikowany = [[Medycyna Praktyczna]] |data dostępu = 2016-03-06}}</ref>
<ref name="DB">{{DrugBank|id=DB00242|nazwa=Cladribine|data dostępu=}}</ref>
}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj |autor = DeVita, Vincent T.; Lawrence, Theodore S.; Rosenberg, Steven A. |tytuł = Devita, Hellman & Rosenberg’s Cancer: Principles & Practice of Oncology |wydawca = Lippincott Williams & Wilkins |wydanie = 8 |data = 2008 |isbn = 978-0-7817-7207-5 |odn = tak}}

{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
{{Klasyfikacja ATC|L01|L04}}

[[Kategoria:Cytostatyki]]
[[Kategoria:Leki sieroce]]
[[Kategoria:Puryny]]
[[Kategoria:Związki chloroaromatyczne]]

Aktualna wersja na dzień 07:24, 17 sty 2021

Kladrybina
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C10H12ClN5O3

Masa molowa

285,69 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

4291-63-8

PubChem

20279

DrugBank

DB00242

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

L01BB04, L04AA40

Kladrybina (łac. cladribinum) – organiczny związek chemiczny, lek cytostatyczny z grupy antymetabolitów purynowych. Jest analogiem nukleozydu deoksyadenozyny, fazowo-specyficznym (faza S). Kladrybina zostaje konkurencyjnie wbudowana do DNA zamiast deoksyadenozyny, co kończy jego syntezę i powoduje śmierć komórki.

Mechanizm działania

[edytuj | edytuj kod]

Po wejściu do komórki ulega transformacji do kladrybinomonofosforanu, a następnie do kladrybinotrifodforanu (Cd-ATP). Cd-ATP kompetencyjnie hamuje inkorporację prawidłowego nukleotydu do DNA, co hamuje elongację DNA. Akumulacja Cd-ATP powoduje zaburzenie puli deoksyrybonukleozydów i w efekcie dalsze zaburzenie syntezy DNA oraz zaburzenie jego naprawy. Aktywacja kaspazy 3 jest wskazywane jako potencjalny mechanizm zapoczątkowania apoptozy[2].

Leczenie chorób nowotworowych

[edytuj | edytuj kod]

Wskazania

[edytuj | edytuj kod]

Dawkowanie

[edytuj | edytuj kod]

Kladrybinę podaje się dożylnie we wlewie kroplowym trwającym 2 godz. lub powolnym wlewie (24 godz.)[3].

Działania niepożądane

[edytuj | edytuj kod]

Kladrybina ma następujące działania niepożądane[3]:

Leczenie stwardnienia rozsianego

[edytuj | edytuj kod]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Kladrybina w tabletkach ma zupełnie inne zastosowanie i dawkowanie niż kladrybina w iniekcjach, stosowana w większych dawkach w leczeniu chorób nowotworowych. W stwardnieniu rozsianym układ odpornościowy (obronny) organizmu atakuje i uszkadza mielinowe osłonki ochronne wokół komórek nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu i rdzeniu kręgowym). W procesie tym kluczową rolę odgrywają komórki odpornościowe zwane limfocytami. Kladrybina w tabletkach w małych dawkach doustnych działa selektywnie, głównie na limfocyty, czyli komórki układu immunologicznego, które uczestniczą w zapalnym procesie chorobowym, odpowiedzialnym za uszkodzenie mielinowej osłonki ochronnej wokół komórek nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym w stwardnieniu rozsianym[4].

Kladrybina, ma strukturę chemiczną zbliżoną do puryny, jednej z substancji koniecznych do wytwarzania DNA. W organizmie kladrybina jest pobierana przez komórki takie jak limfocyty i zakłóca wytwarzanie nowego DNA. Powoduje to śmierć limfocytów, opóźniając progresję stwardnienia rozsianego[5].

W badaniach wykazano, że kladrybina w tabletkach powoduje zmniejszenie częstości nawrotów i opóźnia postęp choroby u pacjentów z rzutową postacią stwardnienia rozsianego[5].

Dawkowanie

[edytuj | edytuj kod]

W stwardnieniu rozsianym leczenie kladrybiną doustną składa się z dwóch cykli w okresie 2 lat. W pierwszym roku pacjenci przyjmują tabletki przez 4 do 5 dni; po upływie jednego miesiąca ponownie przyjmują jedną tabletki przez 4 lub 5 dni. Ten cykl leczenia jest powtarzany po upływie roku. Nie stwierdzono dodatkowych korzyści z podania więcej niż 2 cykli leczenia[4].

Działania niepożądane

[edytuj | edytuj kod]

Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem kladrybiny w tabletkach to limfopenia (zmniejszenie liczby limfocytów) wynikająca z mechanizmu działania.

Wpływ na limfocyty zmniejsza siły odpornościowe organizmu przeciw zakażeniom (zakażenia wirusem półpaśca) i nowotworom:

  • kladrybiny w tabletkach nie wolno podawać pacjentom z aktywnymi długotrwałymi zakażeniami takimi jak gruźlica lub zapalenie wątroby, ani pacjentom z zakażeniem HIV lub pacjentom z odpornością obniżoną z innych przyczyn, takich jak leczenie lekami immunosupresyjnymi;
  • kladrybiny nie wolno podawać pacjentom z czynną chorobą nowotworową;
  • należy także unikać leczenia pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz kobiet w ciąży lub karmiących piersią.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Vincent T. DeVita, Theodore S. Lawrence, Steven A. Rosenberg, Devita, Hellman & Rosenberg’s Cancer: Principles & Practice of Oncology, wyd. 8, Lippincott Williams & Wilkins, 2008, ISBN 978-0-7817-7207-5.
Dostępne języki
Wczytywanie...