Samospalenie (forma samobójstwa): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.2 |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Dopracować|więcej przypisów=2017-11}} |
{{Dopracować|więcej przypisów=2017-11|wikizacja}} |
||
{{Inne znaczenia|rodzaju demonstracyjnego samobójstwa|[[Samospalenie (pseudonauka)|rzekome zjawisko samozapłonu ludzkiego ciała]]}} |
{{Inne znaczenia|rodzaju demonstracyjnego samobójstwa|[[Samospalenie (pseudonauka)|rzekome zjawisko samozapłonu ludzkiego ciała]]}} |
||
[[Plik:Thích Quảng Đức self-immolation.jpg|thumb|250px|Samospalenie [[Thích Quảng Ðức |
[[Plik:Thích Quảng Đức self-immolation.jpg|thumb|250px|Samospalenie [[Thích Quảng Ðức]]a (1963)]] |
||
'''Samospalenie''' – [[samobójstwo]] polegające najczęściej na oblaniu się przez samobójcę łatwopalnym płynem i podpaleniu<ref>{{Cytuj |tytuł=samospalenie – Słownik języka polskiego PWN |data dostępu=2017-12-04 |opublikowany=sjp.pwn.pl |url= https://sjp.pwn.pl/sjp/samospalenie;2519163.html |język=pl}}</ref>. Zwykle jest to forma demonstracyjnego protestu, zwłaszcza o charakterze politycznym. |
'''Samospalenie''' – [[samobójstwo]] polegające najczęściej na oblaniu się przez samobójcę łatwopalnym płynem i podpaleniu<ref>{{Cytuj |tytuł = samospalenie – Słownik języka polskiego PWN |data dostępu = 2017-12-04 |opublikowany = sjp.pwn.pl |url = https://sjp.pwn.pl/sjp/samospalenie;2519163.html |język = pl}}</ref>. Zwykle jest to forma demonstracyjnego protestu, zwłaszcza o charakterze politycznym. |
||
Niektóre systemy filozoficzne i religijne dopuszczają samospalenie jako poświęcenie się w imię wyższego celu – na przykład w Indiach [[Sati (ceremonia)|dobrowolne spalenie się wdowy po śmierci męża]]. |
Niektóre systemy filozoficzne i religijne dopuszczają samospalenie jako poświęcenie się w imię wyższego celu – na przykład w Indiach [[Sati (ceremonia)|dobrowolne spalenie się wdowy po śmierci męża]]. |
||
== Znane przypadki samospaleń == |
|||
* [[Karol Levittoux]], 7 lipca 1841 – w wyniku tortur i obawy, że mógłby wydać innych członków spisku mającego na celu wywołanie powstania |
|||
* ks. [[Andrzej Fedukowicz]], 4 marca 1925 – według niepotwierdzonych relacji podpalił się w proteście przeciw prześladowaniu duchowieństwa przez władze sowieckie |
|||
* mnich [[Thích Quảng Ðức]], 11 czerwca 1963 w [[Ho Chi Minh (miasto)|Sajgonie]] – protest przeciwko represjonowaniu [[buddyzm]]u w Wietnamie przez rząd [[Ngô Đình Diệm]]a<ref name = pochodnie>[https://web.archive.org/web/20120329153131/http://odkrywcy.pl/kat,122994,title,Zywe-pochodnie,wid,13383469,wiadomosc.html ''Żywe pochodnie''], odkrywcy.pl, 06.05.2011</ref> |
|||
* [[Alice Herz]], [[Norman Morrison]], [[Roger Allen LaPorte]] – protest przeciwko [[wojna wietnamska|wojnie wietnamskiej]] |
|||
* [[Ryszard Siwiec]], 8 września 1968 – protest przeciwko interwencji [[Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej|Wojska Polskiego]] w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] oraz łamaniu praworządności i wolności w Polsce<ref name = pochodnie /> |
|||
* [[Wasyl Makuch]], 5 listopada 1968 – protest przeciwko komunistycznemu systemowi państwa na [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukrainie]] oraz jej przynależności do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] |
|||
* [[Jan Palach]], 16 stycznia 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]] do Czechosłowacji<ref name = pochodnie /> |
|||
* [[Josef Hlavaty]], 20 stycznia 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji |
|||
* [[Jan Zajíc]], 25 lutego 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji<ref name = pochodnie /> |
|||
* [[Evžen Plocek]], 4 kwietnia 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji |
|||
* [[Márton Moyses]], 13 lutego 1970 – protest przeciwko reżimowi komunistycznemu |
|||
* [[Piotr Olszowy]], 14 marca 1970 – domniemany „wampir z Zagłębia”, chory psychicznie (zamordował żonę i dzieci a następnie podpalił siebie i dom) |
|||
* [[Romas Kalanta]], 15 maja 1972 – protest przeciwko okupacji Litwy przez [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związek Radziecki]]<ref name = pochodnie /> |
|||
* ks. [[Oskar Brüsewitz]], 18 sierpnia 1976 – protest przeciwko komunistycznemu reżimowi w [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]]<ref>[http://www.ekumenizm.pl/article.php?story=20060817191819635 ''Oskar Brüsewitz – pastor, który się spalił''], ekumenizm.pl, 17.08.2006</ref> |
|||
* [[Hartmut Gründler]], 1977, Hamburg – protest w przeciwko dezinformacji na temat programu atomowego Niemiec |
|||
* [[Oleksa Hirnyk]], 21 stycznia 1978 – protest przeciwko rusyfikacji Ukraińców, komunistycznemu systemowi państwa na [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukrainie]] oraz przynależności do ZSRR |
|||
* [[Walenty Badylak]], 21 marca 1980 – protest przeciwko przemilczeniu [[zbrodnia katyńska|zbrodni katyńskiej]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://web.archive.org/web/20131203002551/http://www.dziennikpolski24.pl/pl/magazyny/magazyn-piatek/1196474-walenty-badylak-rozpalic-sumienie |tytuł=Walenty Badylak: Rozpalić sumienie |data=2011 |opublikowany=[[Dziennik Polski]]}}</ref> |
|||
* [[Semra Ertan]], 1982 – protest [[gastarbeiter]]ki tureckiego pochodzenia przeciwko ksenofobii |
|||
* kilku członków organizacji [[Ananda Marga]] – protest przeciwko więzieniu i próbie otrucia założyciela organizacji, [[Prabhat Ranjan Sarkar|Prabhata Ranjana Sarkara]], oraz prześladowaniom Ananda Margi przez rząd [[Indira Gandhi|Indiry Gandhi]] w latach 1973–1978 |
|||
* [[Musa Mamut]], 23 czerwca 1978 – protest przeciwko sowieckim represjom wobec [[Tatarzy krymscy|Tatarów krymskich]]<ref name=janpalach>{{Cytuj stronę |url= http://www.janpalach.cz/en/default/zive-pochodne/mamut |tytuł=Living torches – Musa Mamut |autor= |opublikowany=janpalach.cz |język=en |data dostępu=7 maja 2017}}</ref> |
|||
* [[Artin Penik]], 1982 – protest przeciwko [[Atak terrorystyczny na port lotniczy Esenboğa|atakowi terrorystycznemu na port lotniczy Esenboğa]] |
|||
* [[Alfredo Ormando]], 13 stycznia 1998 – protest przeciwko niezrozumieniu osób [[homoseksualizm|homoseksualnych]] |
|||
* ks. [[Roland Weisselberg]], 2006 – protest przeciwko rozprzestrzenianiu się na świecie [[islam]]u<ref>[http://www.kosciol.pl/article.php/20061103142731627 Artykuł "Samospalenie w proteście przeciwko Islamowi" w serwisie Kosciol.pl (opublikowano 03.11.2006)]</ref> |
|||
* [[Mohamed Bouazizi]], 17 grudnia 2010 – protest przeciw zarekwirowaniu straganu, początek [[Rewolucja w Tunezji|rewolucji w Tunezji]]<ref>[http://www.znak.org.pl/?lang1=pl&page1=news&subpage1=news00&infopassid1=13082&scrt1=sn Artykuł "Wybory w Tunezji" w serwisie Forum Żydzi, Chrześcijanie, Muzułmanie (opublikowano 24.11.2011)]</ref> |
|||
* [[Andrzej Ż.]], 23 września 2011 – protest przeciwko polityce [[Pierwszy rząd Donalda Tuska|rządu Donalda Tuska]], spowodowany utratą pracy oraz problemami z długami i komornikiem, uratowany przez funkcjonariuszy [[Biuro Ochrony Rządu|Biura Ochrony Rządu]]<ref>[http://www.newsweek.pl/polska/samospalenie-przed-kancelaria-premiera-jest-list-dla-tuska,82480,1,1.html Samospalenie przed Kancelarią Premiera. Jest list dla Tuska – Polska – Newsweek.pl]</ref><ref>[http://niezalezna.pl/16588-niech-pan-spojrzy-w-oczy-moim-dzieciom „Niech Pan spojrzy w oczy moim dzieciom” | Niezależna]</ref>. |
|||
* [[Samospalenia Tybetańczyków (2011–2013)|seria samospaleń dokonanych przez Tybetańczyków]], 2011–2013 – protest przeciwko polityce władz [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republiki Ludowej]] wobec Tybetu |
|||
* [[Andrzej Filipiak]], 12 czerwca 2013 – protest przeciwko polityce rządu [[Donald Tusk|Donalda Tuska]], spowodowany utratą pracy wskutek problemów zdrowotnych<ref>{{Cytuj stronę |url=http://polska.newsweek.pl/tata-sie-podpalil,105843,1,1.html |tytuł=Artykuł Alesandry Krzyżaniak-Gumowskiej – "Tata się podpalił" w serwisie Polska.Newsweek.pl (opublikowano 14.07.2013) |data dostępu=2013-11-28 |archiwum=https://web.archive.org/web/20131203043750/http://polska.newsweek.pl/tata-sie-podpalil,105843,1,1.html |zarchiwizowano=2013-12-03 }}</ref> |
|||
* [[Kalsang Wangdu]], 29 lutego 2016 – protest przeciwko polityce władz [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]] wobec Tybetańczyków<ref>{{Cytuj | url = http://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2016-03-02/tybetanski-mnich-podpalil-sie-w-chinach/ | tytuł = Tybetański mnich podpalił się w Chinach | opublikowany = polsatnews.pl | data dostępu = 2016-03-03}}</ref> |
|||
* [[Piotr Szczęsny]], 19 października 2017 – protest przeciwko polityce [[Prawo i Sprawiedliwość|Prawa i Sprawiedliwości]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Nowe ustalenia w sprawie mężczyzny, który dokonał [[Samopodpalenie Piotra Szczęsnego na placu Defilad w Warszawie|samospalenia]] przed PKiN|czasopismo=Newsweek.pl|data=2017-10-20|data dostępu=2017-10-29|url=http://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/samospalenie-przed-palacem-kultury-i-nauki-komentarze,artykuly,417719,1.html}}</ref> (zmarł 29 października 2017<ref>{{Cytuj |tytuł=Piotr S., Szary Człowiek nie żyje. Cześć jego pamięci! |czasopismo=oko.press |data=2017-10-29 |data dostępu=2017-10-29 |url= https://oko.press/piotr-s-szary-czlowiek-zyje-czesc-pamieci}})</ref>) |
|||
* [[Albert Razin]], 10 września 2019 – protest przeciwko [[Rusyfikacja|rusyfikacji]] [[Udmurcja|Udmurcji]] i polityce językowej [[Federacja Rosyjska|Federacji Rosyjskiej]]<ref>{{Cytuj | url = https://www.rferl.org/a/man-sets-himself--fire-russia--udmurtia-language-protest-against-language-bill/30156654.html | tytuł = Men Dies After Self-Immolation Protest Over Language Politicies In Russia's Udmurtia | opublikowany = www.rferl.org}}</ref>. |
|||
== Pozostałe informacje == |
== Pozostałe informacje == |
||
* Bohater powieści ''[[Mała apokalipsa]]'' (1979) Tadeusza Konwickiego ma dokonać protestacyjnego samospalenia przed [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacem Kultury i Nauki]]. |
* Bohater powieści ''[[Mała apokalipsa]]'' (1979) Tadeusza Konwickiego ma dokonać protestacyjnego samospalenia przed [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacem Kultury i Nauki]]. |
||
* Część [[Staroobrzędowcy|staroobrzędowców]] uznawała, że [[reforma liturgiczna patriarchy Nikona]] pozbawiła [[Rosyjski Kościół Prawosławny]] łaski bożej, a drogą do oczyszczenia i powrotu do Boga miało być [[samobójstwa rytualne staroobrzędowców|rytualne samobójstwo]]. Wierni zamykali się w cerkwiach z całymi rodzinami oraz ze starymi księgami liturgicznymi, po czym podkładano ogień<ref>{{cytuj książkę |autor = Poliakov L. |
* Część [[Staroobrzędowcy|staroobrzędowców]] uznawała, że [[reforma liturgiczna patriarchy Nikona]] pozbawiła [[Rosyjski Kościół Prawosławny]] łaski bożej, a drogą do oczyszczenia i powrotu do Boga miało być [[samobójstwa rytualne staroobrzędowców|rytualne samobójstwo]]. Wierni zamykali się w cerkwiach z całymi rodzinami oraz ze starymi księgami liturgicznymi, po czym podkładano ogień<ref>{{cytuj książkę |autor = Poliakov L. |tytuł = L’epopée des vieux-croyants |wydawca = Perrin |miejsce = Paris |rok = 1991 |strony = 51–54}}</ref>. |
||
* Według jego siostry [[Richard Pryor]] (aktor) w roku 1981 podczas prac nad jednym z filmów próbował popełnić samobójstwo przez samospalenie. Wszyscy zgromadzeni wtedy na planie filmowym byli przekonani, że był to wypadek. Było to jeszcze przed wykryciem u Pryora [[stwardnienie rozsiane|stwardnienia rozsianego]]<ref>[http://film.wp.pl/id,59927,title,Richard-Pryor-nie-moze-mowic,wiadomosc.html?ticaid=111bf8 Artykuł |
* Według jego siostry [[Richard Pryor]] (aktor) w roku 1981 podczas prac nad jednym z filmów próbował popełnić samobójstwo przez samospalenie. Wszyscy zgromadzeni wtedy na planie filmowym byli przekonani, że był to wypadek. Było to jeszcze przed wykryciem u Pryora [[stwardnienie rozsiane|stwardnienia rozsianego]]<ref>[http://film.wp.pl/id,59927,title,Richard-Pryor-nie-moze-mowic,wiadomosc.html?ticaid=111bf8 Artykuł „Richard Pryor nie może mówić” w serwisie film.wp.pl (opublikowano 03.01.2005)].</ref>. |
||
* Dwukrotnie nieudaną próbę samospalenia podejmował także polski bezrobotny Mieczysław Banach. Pierwszy raz w 1987, przed [[Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska)|Ministerstwem Sprawiedliwości]] w Warszawie w ramach protestu przeciw niesprawiedliwości polskich sądów (został uratowany przez lekarzy). Drugą próbę samospalenia podjął 11 listopada 1999 na dworcu w [[Wałcz]]u, protestując przeciwko postawie swojej [[gmina|gminy]], która jego zdaniem nie chciała udzielić mu pomocy i oszukała go mimo jego ciężkiej choroby (został uratowany przez przechodniów)<ref>[http://interia360.pl/polska/zachodniopomorskie/artykul/juz-nie-chce-byc-polakiem,1333 Artykuł |
* Dwukrotnie nieudaną próbę samospalenia podejmował także polski bezrobotny Mieczysław Banach. Pierwszy raz w 1987, przed [[Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska)|Ministerstwem Sprawiedliwości]] w Warszawie w ramach protestu przeciw niesprawiedliwości polskich sądów (został uratowany przez lekarzy). Drugą próbę samospalenia podjął 11 listopada 1999 na dworcu w [[Wałcz]]u, protestując przeciwko postawie swojej [[gmina|gminy]], która jego zdaniem nie chciała udzielić mu pomocy i oszukała go mimo jego ciężkiej choroby (został uratowany przez przechodniów)<ref>[http://interia360.pl/polska/zachodniopomorskie/artykul/juz-nie-chce-byc-polakiem,1333 Artykuł „Już nie chcę być Polakiem” w serwisie interia360p.pl (opublikowano 21.08.2007)].</ref>. |
||
* W 1968 [[Ryszard Siwiec]] dokonał samospalenia protestując przeciwko inwazji na Czechosłowację. |
|||
| ⚫ | |||
== Zobacz też == |
|||
* [[samospalenia Tybetańczyków]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Samobójstwo]] |
[[Kategoria:Samobójstwo]] |
||
[[Kategoria:Manifestacje]] |
[[Kategoria:Manifestacje]] |
||
[[Kategoria:Ogień]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 23:17, 25 wrz 2024
Ten artykuł należy dopracować
Samospalenie – samobójstwo polegające najczęściej na oblaniu się przez samobójcę łatwopalnym płynem i podpaleniu[1]. Zwykle jest to forma demonstracyjnego protestu, zwłaszcza o charakterze politycznym.
Niektóre systemy filozoficzne i religijne dopuszczają samospalenie jako poświęcenie się w imię wyższego celu – na przykład w Indiach dobrowolne spalenie się wdowy po śmierci męża.
Pozostałe informacje
[edytuj | edytuj kod]- Bohater powieści Mała apokalipsa (1979) Tadeusza Konwickiego ma dokonać protestacyjnego samospalenia przed Pałacem Kultury i Nauki.
- Część staroobrzędowców uznawała, że reforma liturgiczna patriarchy Nikona pozbawiła Rosyjski Kościół Prawosławny łaski bożej, a drogą do oczyszczenia i powrotu do Boga miało być rytualne samobójstwo. Wierni zamykali się w cerkwiach z całymi rodzinami oraz ze starymi księgami liturgicznymi, po czym podkładano ogień[2].
- Według jego siostry Richard Pryor (aktor) w roku 1981 podczas prac nad jednym z filmów próbował popełnić samobójstwo przez samospalenie. Wszyscy zgromadzeni wtedy na planie filmowym byli przekonani, że był to wypadek. Było to jeszcze przed wykryciem u Pryora stwardnienia rozsianego[3].
- Dwukrotnie nieudaną próbę samospalenia podejmował także polski bezrobotny Mieczysław Banach. Pierwszy raz w 1987, przed Ministerstwem Sprawiedliwości w Warszawie w ramach protestu przeciw niesprawiedliwości polskich sądów (został uratowany przez lekarzy). Drugą próbę samospalenia podjął 11 listopada 1999 na dworcu w Wałczu, protestując przeciwko postawie swojej gminy, która jego zdaniem nie chciała udzielić mu pomocy i oszukała go mimo jego ciężkiej choroby (został uratowany przez przechodniów)[4].
- W 1968 Ryszard Siwiec dokonał samospalenia protestując przeciwko inwazji na Czechosłowację.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ samospalenie – Słownik języka polskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2017-12-04] (pol.).
- ↑ Poliakov L.: L’epopée des vieux-croyants. Paris: Perrin, 1991, s. 51–54.
- ↑ Artykuł „Richard Pryor nie może mówić” w serwisie film.wp.pl (opublikowano 03.01.2005).
- ↑ Artykuł „Już nie chcę być Polakiem” w serwisie interia360p.pl (opublikowano 21.08.2007).
