Zegar zagłady

Zegar Zagłady (ang. Doomsday Clock) – symboliczny zegar prowadzony od 1947 roku przez zarząd Bulletin of the Atomic Scientists na Uniwersytecie Chicagowskim. Pokazuje zawsze x minut do północy, gdzie "północ" oznacza zagładę rasy ludzkiej. Pierwotnie "zagłada" oznaczała zagrożenie wojną nuklearną, lecz koncepcja zegara ewoluowała tak, że w początkach XXI wieku zawierała też rodzaje broni nuklearnej, technologie zmieniające klimat i "nowe osiągnięcia w naukach biologicznych i nanotechnologii, które mogą spowodować szkody nieodwracalne".

Od wprowadzenia, zegar pojawiał się na okładce każdego wydania Bulletin of the Atomic Scientists. Pierwsze przedstawienie graficzne zegara powstało w 1947 roku, gdy artystka Martyl Langsdorf (żona fizyka Alexandra Langsdorfa, pracującego nad Projektem Manhattan) została poproszona przez jednego z założycieli magazynu, Hymana Goldsmitha, o stworzenie okładki na wydanie czerwcowe.

Liczba minut przed północą - stopień zagrożenia nuklearnego, środowiskowego lub technologicznego - jest systematycznie uaktualniana. Zegar wskazuje aktualnie pięć minut do północy (za pięć dwunasta), a ostatnie przesunięcie o dwie minuty do przodu nastąpiło 17 stycznia 2007.

Zmiany czasu

Na początku, podczas zimnej wojny w 1947 roku, zegar wskazywał siedem minut do północy, następnie był przesuwany do przodu lub do tyłu, zależnie od stanu świata i stopnia zagrożenia wojną nuklearną. Jego ustawienie jest umowne i określane przez zarząd Bulletin of the Atomic Scientists w odpowiedzi na sytuację globalną.

Nie zawsze zmiana ustawień zegara mogła być na tyle szybka, by nadążyć za wydarzeniami światowymi; przykładem jest Kryzys kubański roku 1962, okres, gdy zagrożenie wojną nuklearną było bardzo wysokie. Kryzys kubański pojawił się, osiągnął punkt szczytowy i zamknął się w okresie kilku tygodni, kiedy to zegar nie mógł być tak szybko przestawiony, lub nie podjęto decyzji o jego przestawieniu. Mimo to, przestawienie zegara zwykle wzbudza światowe zainteresowanie.

Oficjalna informacja o najnowszej zmianie na "za pięć dwunasta" pojawiła się 17 stycznia 2007 o godzinie 14:30 GMT.

Wskazówki zegara były przesuwane 18 razy (od wyjściowej pozycji "siedem minut do północy" w roku 1947) w odpowiedzi na wydarzenia międzynarodowe:

Zegar Zagłady: liczba minut do północy, 1947-2007

Im niższa jest pozycja na wykresie, tym wyższe jest prawdopodobieństwo katastrofy.

Rok	Poz. min.	Czas	Zmiana	Powód
1947	7	11:53	—	Początkowe ustawienie Zegara Zagłady.
1949	3	11:57	-4	Związek Radziecki testuje swoją pierwszą bombę atomową.
1953	2	11:58	-1	W przeciągu dziewięciu miesięcy Stany Zjednoczone i Związek Radziecki testują bronie termojądrowe. Zegar jest najbliżej północy w historii.
1960	7	11:53	+5	W odpowiedzi na zauważenie zwiększonej kooperacji naukowej i publicznego zrozumienia zagrożenia pochodzącego od broni nuklearnej.
1963	12	11:48	+5	USA i ZSRR podpisują porozumienie częściowo zakazujące prób przeprowadzania prób broni jądrowej, ograniczając testy broni nuklearnej w powietrzu.
1968	7	11:53	-5	Francja i Chiny zdobywają i testują broń nuklearną (odpowiednio 1960 i 1964), wojny na Bliskim Wschodzie, w Indiach i w Wietnamie.
1969	10	11:50	+3	Senat USA podpisuje Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT).
1972	12	11:48	+2	USA i ZSRR podpisują SALT I i układ o niestosowaniu broni balistycznej.
1974	9	11:51	-3	Indie testują broń nuklearną o nazwie Smiling Buddha, SALT II utyka w martwym punkcie.
1980	7	11:53	-2	Nadal impas w stosunkach USA-ZSRR, więcej wojen domowych i akcji terrorystycznych.
1981	4	11:56	-3	Nasila się wyścig zbrojeń, konflikty w Afganistanie, RPA i Polsce.
1984	3	11:57	-1	Dalsza eskalacja wyścigu zbrojeń podczas rządów Ronalda Reagana.
1988	6	11:54	+3	USA i ZSRR podpisują traktat o eliminacji broni nuklearnych średniego zasięgu, poprawiają sie wzajemne stosunki obu państw.
1990	10	11:50	+4	Upadek Muru Berlińskiego, sukces ruchów antykomunistycznych we Wschodniej Europie, zimna wojna zbliża się do końca.
1991	17	11:43	+7	USA i ZSRR podpisują START I. Zegar jest najdalej od północy w historii.
1995	14	11:46	-3	Globalne wydatki wojskowe stanowią przedłużenie zimnej wojny; niepokoje związane z możliwością rozprzestrzeniania się posowieckich broni i wiedzy.
1998	9	11:51	-5	Indie i Pakistan testują broń jądrową w pokazie agresji wet za wet; USA i Rosja natrafiają na problemy w dalszym zmniejszaniu ilości uzbrojenia.
2002	7	11:53	-2	Powolny postęp w globalnym rozbrojeniu nuklearnym; USA odrzuca serię traktatów kontrolujących uzbrojenie i informuje o planach wycofania się z układu o niestosowaniu rakiet balistycznych; terroryści zdobywają broń nuklearną.
2007	5	11:55	-2	Korea Północna testuje broń jądrową, przypuszczalne ambicje nuklearne Iranu, odnowienie nacisku USA na przydatność wojskową broni nuklearnej, porażka we właściwym zabezpieczaniu materiałów nuklearnych, ciągła obecność 26000 sztuk broni nuklearnych w USA i Rosji. Eksperci oceniają, że do zagrożeń dla cywilizacji dochodzi globalne ocieplenie.

W kulturze popularnej

W literaturze i komiksach

• Nawiązanie do Zegara Zagłady pojawia się w opowiadaniu Piersa Anthony'ego, Wielding a Red Sword, w którym mityczna Inkarnacja Wojny poprzez kontrolę ustawienia wskazówek zegara może doprowadzić do III wojny światowej.
• Ilustracje przedstawiające zegar, które znaleźć możemy w serii komiksowej Strażnicy jest nawiązaniem do Zegara Zagłady. Na 18 stronie zeszytu 1, w gazecie leżącej na biurku Adriana Veidta widnieje nagłówek: "Zegar zagłady nuklearnej zatrzymał się na godzinie 11.55 - ostrzegają eksperci".
• W książce Johna Bellairsa, The House with a Clock in Its Walls w fabułę wpleciony jest zegar odmierzający czas do zagłady.
• W komiksie Stormwatch, w zeszycie 4 znajdujemy wyjaśnienie, iż "oryginalny" zegar uzyskał magiczne moce, a przestawienie siłą jego wskazówek na godzinę 12 wywołałoby wojnę nuklearną.
• Nawiązanie w opowiadaniu Stephena Kinga The End of the Whole Mess.

W muzyce

• Utwór 2 Minutes to Midnight z albumu Powerslave grupy Iron Maiden w całości jest aluzją do Zegara Zagłady. Na okładce singla za maskotką Eddie'm widać w tle wybuch jądrowy.
• Piosenka Def. Con. One. (DEFCON 1 to najwyższy poziom gotowości bojowej USA) zespołu Pop Will Eat Itself zawiera tekst:Szablon:CytatD
• W tekście piosenki It's Hard (Why Did I Fall For That) grupy The Who znajdują się wersy: Szablon:CytatD
• Piosenka Easy/Lucky/Free zespołu Bright Eyes zawiera słowa: Szablon:CytatD
• Bezpośrednio na Zegar Zagłady powołuje się Ozzy Osbourne w piosence Thank God for the Bomb z albumu The Ultimate Sin. Jednak sposób, w jaki przedstawiono Zegar, zupełnie odbiega od rzeczywistości: Szablon:CytatD
• Australijski zespół Midnight Oil porusza kwestię Zegara Zagłady i zagrożenia wojną nuklearną w piosence Minutes to Midnight z płyty Red Sails in the Sunset. Na okładce albumu przedstawiono poruszającą wizję Sydney po fikcyjnym ataku nuklearnym.
• Album Midnight in a Perfect World amerykańskiego muzyka DJ Shadow, zawierający utwór Gift of Gab (grupy Blackalicious), jest aluzją do wojny nuklearnej, zbliżamy się do północy; szczególnie w lirycznej piosence Gab Mix z płyty Endtroducing....., reedycji z roku 2005.
• Piosenka Five Minutes to Midnight grupy Boys Like Girls może być nawiązaniem do Zegara Zagłady.
• Na okładce płyty amerykańskiego zespołu Alive 11:59, wybuch podczas próby Trinity pojawia się wraz z komentarzem: "Jest później, niż sądziliśmy..." (ang. "It's later than we thought...").
• Chaos Theory grupy Jumpsteady wspomina o Zegarze w otwierającej album piosence "Outcha Mouth", w której tekście pojawiają się słowa: Szablon:CytatD
• Funker Vogt, zespół tworzący muzykę w stylu industrial jasno nawiązuje do Zegara w refrenie utworu History, singla z albumu Survivor (Survivor, konretnie w liniach:Szablon:CytatD
• W teledysku do singla Stinga Russians Zegar Zagłady jest reprezentowany przez zegar tykający nad bramą.
• W teledysku S.O.S zespołu ABC Zegar został użyty jako głowny temat.
• Album Linkin Park pt. Minutes to Midnight jest odwołaniem do Zegara Zagłady.
• Album The Smashing Pumpkins Zeitgeist zawiera piosenkę pt. Doomsday Clock.
• W albumie Ozzy'ego Osbourne'a Black Rain znajduje się piosenka Countdown's Begun (Odliczanie rozpoczęte), odwołująca się do Zegara Zagłady.
• W albumie Lead Sails Paper Anchor zespołu Atreyu znajduje się piosenka pt. Doomsday.
• W teledysku do piosenki Party At Ground Zero zespołu Fishbone, na początku znajduje się zdjęcie zegara wskazujące północ, a po nim następuje materiał archiwalny z eksplozją nuklearną.
• Piosenka 4 Minutes to Save The World z repertuaru Madonny prawdopodobnie odnosi się do Zegara Zagłady.

W telewizji

• Glenn Beck miał duży Zegar Zagłady na planie CNN Headline News, i niekiedy ustawiał czas, zależnie od newsów dnia.
• Tytuł jednego z odcinków Venture Brothers (Twenty Years to Midnight) jest nawiązaniem do Zegara Zagłady.
• Ósmy odcinek serialu Herosi jest zatytułowany Seven Minutes to Midnight (Siedem minut przed północą). Gdy powstawał, Zegar wskazywał właśnie tę godzinę. Również Sylar nosi zegarek, który zatrzymał się na tej godzinie. Seria zaczęła powstawać przed przesunięciem Zegara w roku 2007.
• Odcinek serialu Doctor Who pt. Four to Doomsday pojawił się w 1982 roku, kiedy zegar wskazywał za cztery dwunasta.

W grach

• W Magic: The Gathering (4. edycja) występuje karta Armageddon Clock (Zegar Apokalipsy). Jeśli znajdzie się w grze, zadaje rosnące obrażenia wszystkim graczom.
• W Magu: Przebudzenie istnieje Cult of the Doomsday Clock (Kult Zegara Zagłady). Tworzą go magowie-renegaci, którzy chcą zniszczyć świat przez atakowanie samego czasu. Używają w tym celu Zegarów Zagłady, które czyszczą określony obszar historii.
• Gra RTS Rise of Nations ma licznik Apokalipsy, który obniża się z każdym wystrzeleniem pocisku nuklearnego. Jeżeli dotrze do zera, wszyscy gracze przegrywają.
• W grze wideo Duke Nukem: Zero Hour (dla Nintendo 64) fragment nazwy (Zero Hour) jest odwołaniem do Zegara Zagłady.
• W dodatku do Command and Conquer Generals, C&C: Generals – Zero Hour, fragment nazwy (Zero Hour) jest odwołaniem do Zegara Zagłady.
• W trailerze Fallout 3 obok Chłopaka z Krypty można zobaczyć Zegar Zagłady.

Zobacz też

• Mutual Assured Destruction

Linki zewnętrzne

• Aktualne ustawienie Zegara Zagłady
• Linia czasu Zegara Zagłady
• Bulletin of the Atomic Scientists
• Naukowcy mówią: Zegar zbliża się do północy