Samospalenie (forma samobójstwa)

Plik:Ryszard siwiec stadion X lecia.jpg

Samospalenie Ryszarda Siwca

Samospalenie – samobójstwo polegające najczęściej na oblaniu się przez samobójcę łatwopalnym płynem i podpaleniu, rzadziej na skoku do lawy lub stopionej stali. Zwykle jest to forma demonstracyjnego protestu, zwłaszcza o charakterze politycznym.

Niektóre systemy filozoficzne i religijne dopuszczają samospalenie jako poświęcenie się w imię wyższego celu – na przykład w Indiach dobrowolne spalenie się wdowy po śmierci męża.

Znane przypadki samospaleń

• Karol Levittoux, 7 lipca 1841 – w wyniku tortur i obawy, że mógłby wydać innych członków spisku mającego na celu wywołanie powstania
• ks. Andrzej Fedukowicz, 4 marca 1925 – według niepotwierdzonych relacji podpalił się w proteście przeciw prześladowaniu duchowieństwa przez władze sowieckie
• mnich Thích Quảng Ðức, 11 czerwca 1963 w Sajgonie – protest przeciwko represjonowaniu buddyzmu w Wietnamie przez rząd Ngô Đình Diệma
• Alice Herz, Norman Morrison, Roger Allen LaPorte – protest przeciwko wojnie wietnamskiej
• Ryszard Siwiec, 8 września 1968 – protest przeciwko interwencji Wojska Polskiego w Czechosłowacji oraz łamaniu praworządności i wolności w Polsce
• Wasyl Makuch, 5 listopada 1968 – protest przeciwko komunistycznemu systemowi państwa na Ukrainie oraz jej przynależności do ZSRR
• Jan Palach, 16 stycznia 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji
• Josef Hlavaty, 20 stycznia 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji
• Jan Zajíc, 25 lutego 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji
• Evžen Plocek, 4 kwietnia 1969 – protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji
• Márton Moyses, 13 lutego 1970 – protest przeciwko reżimowi komunistycznemu
• Piotr Olszowy, 14 marca 1970 – domniemany „wampir z Zagłębia”, chory psychicznie (zamordował żonę i dzieci a następnie podpalił siebie i dom)
• Romas Kalanta, 15 maja 1972 – protest przeciwko okupacji Litwy przez Związek Radziecki
• ks.Oskar Brüsewitz, 18 sierpnia 1976 – protest przeciwko komunistycznemu reżimowi w NRD
• Hartmut Gründler, 1977, Hamburg – protest w przeciwko dezinformacji na temat programu atomowego Niemiec
• Oleksa Hirnyk , 21 stycznia 1978 – protest przeciwko rusyfikacji Ukraińców, komunistycznemu systemowi państwa na Ukrainie oraz przynależności do ZSRR
• Walenty Badylak, 21 marca 1980 – protest przeciwko przemilczeniu zbrodni katyńskiej
• Semra Ertan, 1982 – protest gastarbeiterki tureckiego pochodzenia przeciwko ksenofobii
• kilku członków organizacji Ananda Marga – protest przeciwko więzieniu i próbie otrucia założyciela organizacji, Prabhata Ranjana Sarkara, oraz prześladowaniom Ananda Margi przez rząd Indiry Gandhi w latach 1973–1978
• Musa Mamut, 23 czerwca 1978 – protest przeciwko sowieckim represjom wobec Tatarów krymskich
• Artin Penik, 1982 – protest przeciwko atakowi terrorystycznemu na port lotniczy Esenboğa
• Alfredo Ormando, 13 stycznia 1998 – protest przeciwko niezrozumieniu osób homoseksualnych
• ks. Roland Weisselberg, 2006 – protest przeciwko rozprzestrzenianiu się na świecie islamu
• Mohamed Bouazizi, 17 grudnia 2010 – protest przeciw zarekwirowaniu straganu, początek rewolucji w Tunezji
• Andrzej Ż., 23 września 2011 - protest przeciwko polityce rządu Donalda Tuska, spowodowany utratą pracy i problemami z długami i komornikiem, uratowany przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu.
• seria samospaleń dokonanych przez Tybetańczyków, 2011–2013 – protest przeciwko polityce władz Chińskiej Republiki Ludowej wobec Tybetu
• Andrzej Filipiak, 12 czerwca 2013 – protest przeciwko polityce rządu Donalda Tuska, spowodowany utratą pracy wskutek problemów zdrowotnych
• Kalsang Wangdu, 29 lutego 2016 – protest przeciwko polityce władz ChRL wobec Tybetańczyków
• Piotr Szczęsny, 19 października 2017 – protest przeciwko polityce Prawa i Sprawiedliwości (zmarł 29 października 2017

Inne fakty związane z samospaleniem

• Bohater powieści Mała Apokalipsa ma dokonać protestacyjnego samospalenia przed Pałacem Kultury i Nauki.
• Część staroobrzędowców uznawała, że reforma liturgiczna patriarchy Nikona pozbawiła Rosyjski Kościół Prawosławny łaski bożej, a drogą do oczyszczenia i powrotu do Boga miało być rytualne samobójstwo. Wierni zamykali się w cerkwiach z całymi rodzinami oraz ze starymi księgami liturgicznymi, po czym podkładano ogień.
• Według jego siostry Richard Pryor (aktor) w roku 1981 podczas prac nad jednym z filmów próbował popełnić samobójstwo przez samospalenie. Wszyscy zgromadzeni wtedy na planie filmowym byli przekonani, że był to wypadek. Było to jeszcze przed wykryciem u Pryora stwardnienia rozsianego.
• Dwukrotnie nieudaną próbę samospalenia podejmował także polski bezrobotny Mieczysław Banach. Pierwszy raz w 1987, przed Ministerstwem Sprawiedliwości w Warszawie w ramach protestu przeciw niesprawiedliwości polskich sądów (został uratowany przez lekarzy). Drugą próbę samospalenia podjął 11 listopada 1999 na dworcu w Wałczu, protestując przeciwko postawie swojej gminy, która jego zdaniem nie chciała udzielić mu pomocy i oszukała go mimo jego ciężkiej choroby (został uratowany przez przechodniów).