Mykobakteriozy atypowe
Mykobakterioza (także mikobakterioza) – choroba wywołana przez prątki (łac. Mycobacterium), inne niż prątek gruźlicy, które są nazywane prątkami atypowymi lub niegruźliczymi (NTM non-tuberculous mycobacteria lub MOTT mycobacteria other than tuberculousis). W Polsce stwierdza się około 200 przypadków rocznie[1].
Mykobakterie powszechnie występują w przyrodzie, a ich naturalnym rezerwuarem jest gleba i woda. Są saprofitami i występują w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym i układzie moczowym. W warunkach osłabionej odporności osobniczej, mogą się jednak stać źródłem zakażenia. Dochodzi to tego zwłaszcza w przypadkach:
- zakażenia HIV,
- przebytej gruźlicy,
- mukowiscydozy,
- POChP,
- alkoholizmu.
Mykobakterie dzieli się 4 grupy:
- prątki fotochromogenne,
- prątki skotochromogenne,
- prątki niechromogenne,
- prątki szybko rosnące.
Inny podział rozróżnia tylko 2 grupy:
- prątki wolno rosnące (do wytworzenia kolonii dochodzi w okresie 2 - 8 tygodni),
- prątki szybko rosnące (tworzące kolonie w 3 - 5 dni).
W patologii ludzkiej największe znaczenia ma zakażenie Mycobacterium avium complex. Innymi czynnikami zakaźnymi dla człowieka są:
- Mycobacterium fortuitum complex,
- Mycobacterium kansasii,
- Mycobacterium scrofulaceum,
- Mycobacterium gordonae,
- Mycobacterium xenopi,
- Mycobacterium marinum,
- Mycobacterium genavense,
- Mycobacterium celatum,
- Mycobacterium malmoense.
Objawy
Prątki niegruźlicze powodują zachorowanie o przebiegu podobnym do gruźlicy. Najczęściej jest to przewlekły kaszel, gorączka lub stan podgorączkowy, osłabienie, poty. Mykobakteriozy nie przenoszą się z człowieka na człowieka, choć opisano pojedyncze przypadki możliwej transmisji Mycobacterium abscessus subspecies massiliense u chorych na mukowiscydozę[2][3][4] i najprawdopodobniej ze zwierząt na człowieka.
Rozpoznanie
Rozpoznanie mykobakteriozy opiera się na zgodności objawów klinicznych i potwierdzenia mikrobiologicznego.
Kryteria kliniczne (konieczne spełnienie wszystkich warunków):
- objawy choroby płuc, guzki lub jamy na zdjęciu przeglądowym klatki piersiowej lub wieloogniskowe rozstrzenia oskrzeli z licznymi drobnymi guzkami
- wykluczenie innej przyczyny prezentowanych objawów
Kryteria mikrobiologiczne:
- dodatni wynik posiewu przynajmniej 2 próbek plwociny lub
- dodatni wynik posiewu przynajmniej 1 materiału z popłuczyn oskrzelowych lub płynu z BAL lub
- zgodny obraz histopatologiczny materiału z biopsji płuca (zapalenie ziarniniakowe lub stwierdzenie prątków kwasoopornych (AFB)) i dodatni wynik posiewu materiału z biopsji lub zgodny obraz histopatologiczny materiału z biopsji płuca (zapalenie ziarniniakowe lub stwierdzenie prątków kwasoopornych (AFB)) i dodatni wynik posiewu przynajmniej 1 próbki plwociny lub 1 materiału z popłuczyn oskrzelowych
Leczenie
W leczeniu stosuje się leki przeciwprątkowe (przeciwgruźlicze). czas leczenia wynosi co najmniej 12 miesięcy od uzyskania ujemnego posiewu, choć w niektórych przypadkach konieczne jest 2 letni okres leczenia. W przypadkach zakażenia Mycobacterium avium complex (MAC) podstawowym lekiem jest klaritromycyna w skojarzeniu z ethambutolem, rifampicyną i/lub ryfabutyną. W przypadkach AIDS obecnie zalecane są następujące schematy[5]:
- klaritromycyna 500 mg 2 razy dziennie + EMB 1200 mg raz dziennie + ryfabutyna 300 mg raz dziennie,
- azitromycyna 600 mg raz dziennie + EMB 1200 mg raz dziennie + ryfabutyna 300 mg raz dziennie.
Przypisy
- ↑ Monika Szturmowicz, Anna Fijałkowska, Ewa Rowińska-Zakrzewska,Leila Youssef Khalil, Anna Piwek, Paweł Kuca, Lucyna Opoka,Ewa Augustynowicz-Kopeć, Zofia Zwolska, Adam Torbicki;Dwa przypadki mykobakteriozy (M. kansasii) u chorych na przewlekłe nadciśnienie płucne zakrzepowo – zatorowym.Pneumonologia i Alergologia Polska 2004/72
- ↑ JM. Leung, KN. Olivier. Nontuberculous mycobacteria: the changing epidemiology and treatment challenges in cystic fibrosis.. „Curr Opin Pulm Med”. 19 (6), s. 662-9, Nov 2013. DOI: 10.1097/MCP.0b013e328365ab33. PMID: 24048085.
- ↑ ML. Aitken, A. Limaye, P. Pottinger, E. Whimbey i inni. Respiratory outbreak of Mycobacterium abscessus subspecies massiliense in a lung transplant and cystic fibrosis center.. „Am J Respir Crit Care Med”. 185 (2), s. 231-2, Jan 2012. DOI: 10.1164/ajrccm.185.2.231. PMID: 22246710.
- ↑ JM. Bryant, DM. Grogono, D. Greaves, J. Foweraker i inni. Whole-genome sequencing to identify transmission of Mycobacterium abscessus between patients with cystic fibrosis: a retrospective cohort study.. „Lancet”. 381 (9877), s. 1551-60, May 2013. DOI: 10.1016/S0140-6736(13)60632-7. PMID: 23541540.
- ↑ Leczenie i profilaktyka chorób wskaźnikowych dla AIDS
Bibliografia
"Choroby wewnętrzne" pod red. A. Szczeklika, str. 601-602 ISBN 83-7430-069-8
