Gra

Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast tego użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

Ten artykuł należy dopracować:

od 2013-06 → zweryfikować treść i dodać przypisy,
→ poprawić styl – powinien być encyklopedyczny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gra – czynność o ustalonych zasadach, w której udział bierze jedna lub więcej osób. Od innych rozrywek grę odróżnia istnienie ścisłego zbioru zasad gry, kodyfikujących czynności z nią związane.

Termin gra jest też używany w wielu (niepowiązanych z sobą) dziedzinach nauki, a jego znaczenie zależy od rozważanej dyscypliny.

Gry jako forma rozrywki

Gry mogą mieć charakter zarówno fizyczny (gra w piłkę nożną), jak też umysłowy (szachy) bądź hazardowy (ruletka). Wiele gier ma charakter pośredni między tymi kategoriami. Większość gier, choć nie wszystkie, ma charakter konkurencyjny i celem gracza bądź grupy graczy jest pokonanie pozostałych uczestników. Występują również gry komputerowe, które w dzisiejszych czasach zdominowały to pojęcie.

Wszystkich gier jest bardzo wiele, ale można je pogrupować w kilka dużych kategorii:

Gry logiczne – bez elementu losowego i fizycznego, czyli takie, w których wygrana zależy od sprawności umysłowej (w praktyce od trafności posunięć).
- Planszowe gry umysłowe – go, szachy, warcaby, gomoku, kółko i krzyżyk itp. Są zawsze grami konkurencyjnymi.
- Gry quizowe – gracz ma tu za zadanie udzielenie odpowiedzi na zadawane pytania. Mogą zawierać elementy konkurencyjne, jeśli nagrodą nie jest sama odpowiedź na pytanie, ale także (lub wyłącznie) odpowiedź lepsza od współgraczy.
Gry losowe – takie w których wynik nie jest możliwy do przewidzenia i nie istnieją strategie umożliwiające polepszenie swojego wyniku bez złamania zasad gry. Przykładem może być ruletka, lotto, wojna.
Gry oparte na sprawności fizycznej – oparte na zadaniu (bądź zadaniach) do wykonania, które mają sprawdzić różne cechy sprawności psycho-ruchowej gracza (np. zręczność, szybkość, siłę itp.). Gry takie mogą być zabawami dla dzieci, pomagającymi im w rozwoju fizycznym. Szczególnym rodzajem mogą tu być gry zręcznościowe, które mogą być realizowane także poprzez komputer.
Gry logiczno-losowe – różne gry, w których o zwycięstwie decyduje zarówno los, jak i umiejętności. Do tej kategorii należy zaliczyć większość gier w karcianych (np. poker), a także część gier planszowych (np. chińczyk, Monopoly).

Gry można też podzielić na pewne grupy ze względu na rodzaj rozgrywki, najważniejsze z nich to:

Gry rekreacyjne – proste w swojej budowie i łatwe do nauczenia, a dające dużo przyjemności są gry rekreacyjne.
Gry hazardowe – z dużym elementem losowym i różnym, w zależności od gry, elementem umysłowym i zwykle bez elementu fizycznego. Może to być poker, ruletka, różnego typu automaty (jednoręki bandyta).
Gry strategiczne – rodzaj gier planszowych, w których plansza jest mapą pewnego obszaru, zazwyczaj podzieloną na heksagonalne pola. Przeważnie są to gry, w które grają dwie przeciwstawne strony, posiadające własne jednostki o rozbudowanej charakterystyce, umieszczane na planszy w postaci żetonów. O skuteczności działań decydują zarówno czynniki losowe (losowanie wyników potyczek np. kośćmi do gry), jak i posunięcia, strategie graczy.
Gry fabularne – są to gry, w których gracze wcielają się w pewne role (o określonej charakterystyce) i odgrywają je w fikcyjnym świecie (często z rozbudowaną historią i zasadami). Gracze zazwyczaj nie konkurują ze sobą i nie dążą do wyeliminowania się z rozgrywki, lecz starają się wspólnie rozwiązywać stawiane przez mistrza gry problemy. Zazwyczaj nie sprawdzają sprawności fizycznej graczy (oparte na opowieściach i rozmowach), mogą jednak zawierać elementy sprawnościowe związane z konkretnymi zadaniami, a także np. pojedynki mogą być odgrywane na wpół realistycznie.
Gry bitewne – jest to połączenie planszowych gier strategicznych z grami fabularnymi. Zamiast plansz używane są makiety i podczas prowadzonych na ich terenie walk, istotne są trzy, a nie tylko dwa wymiary. Makiety nie są przeważnie dzielone na żadne pola. Do mierzenia odległości używa się prostych narzędzi takich jak zwykłe linijki. Zamiast żetonów w grach bitewnych używane są figurki. Z gier fabularnych przeważnie wzięte są jedynie typy postaci oraz warstwa estetyczna.
Gry karciane – gry, w których używa się różnego typu talii kart, najczęściej losowanych i rozdawanych pomiędzy graczy. Niektóre z gier karcianych znane są jako gry hazardowe np. poker.
- Kolekcjonerskie gry karciane – typ gier karcianych związanych z grami fabularnymi i grami planszowymi, w których każda karta ma swoje rozbudowane funkcje w grze i może służyć jako element planszy, postać, przedmiot, zdarzenie itp.

Gry w nauce

Psychologia

Osobny artykuł: Gra psychologiczna.

Pojęcie gra (gra psychologiczna) występuje też w dziale psychologii o nazwie analiza transakcyjna (zobacz też: lista typów gier w analizie transakcyjnej).

Filozofia

W filozofii analitycznej dużą rolę odegrało zastosowanie przez Wittgensteina pojęcia „gry językowej” do analizy funkcjonowania języka (zob. Dociekania filozoficzne).

Matematyka i jej zastosowania

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.

Uwagi: definicja (patrz dyskusja).
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Innym znaczeniem słowa gra jest model matematyczny, w którym uczestniczy kilku graczy starających się uzyskać dla siebie jak najlepszy wynik. Modele takie odwzorowują dobrze wiele sytuacji ekonomicznych, biologicznych i innych. Dział matematyki zajmujący się tymi grami to teoria gier.

W teorii mnogości i pokrewnych dziedzinach matematyki rozważa się gry nieskończone, które tworzą wygodny język do analizy i badania szeregu abstrakcyjnych własności (zobacz też: aksjomat determinacji, proper forsing).

Gatunki gier komputerowych

Osobny artykuł: Lista gatunków gier komputerowych.

Bibliografia

Jakub Bączek: Animacja czasu wolnego. Warszawa: Stageman Polska, 2009. ISBN 978-83-928702-1-0. (pol.).

Linki zewnętrzne

Inne spojrzenie na gry wideo [online], Spacją się skacze [dostęp 2021-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-12] (pol.). Pomimo „gier wideo” w nazwie, nie koncentruje się wyłącznie na nich.