Iwaniska (gmina)

Iwaniska
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	opatowski
TERC	2606023
Burmistrz	Marek Staniek
Powierzchnia	105,03 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 6785
• gęstość	64,7 os./km²
Nr kierunkowy	15
Kod pocztowy	27-570
Tablice rejestracyjne	TOP
	Adres urzędu:Rynek 3; 27-570 Iwaniska
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	27
Liczba miejscowości	27
	Położenie na mapie powiatu;
	50°43′54″N 21°16′30″E/50,731667 21,275000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Iwaniska – gmina miejsko-wiejska w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie tarnobrzeskim.

Siedzibą gminy są Iwaniska.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 7136 osób.

Struktura powierzchni

Gmina Iwaniska położona jest we wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie opatowskim nad rzeką Koprzywianką.

Terytorium gminy obejmuje dwa pasma Gór Świętokrzyskich: Pasmo Wygiełzowskie (południowa część gminy) oraz Pasmo Iwańskie (północno-zachodnia i środkowa część gminy). Wschodnia część znajduje się w obrębie Wyżyny Opatowskiej, stanowiącej północno – zachodnią część Wyżyny Sandomierskiej.

Powierzchnia gminy wynosi 105 kilometrów kwadratowych, zamieszkuje ją ok. 7200 osób. Do gminy należy 27 sołectw. Siedzibą gminy jest miejscowość Iwaniska.

Iwaniska to osada, której początki sięgają 1403 roku, kiedy to położono kamień węgielny pod budowę tutejszego kościoła parafialnego. Przez kilka stuleci osada nosiła nazwę Unieszów.

Miejscowość rozwijała się dzięki dogodnemu położeniu na szlakach handlowych i odbywającym się targom i jarmarkom, ściągających kupców z różnych stron kraju. Na początku XVI wieku Iwaniska występują już jako miasto, a pod koniec wieku liczyły ok. 1600 mieszkańców, w tym również osoby wyznania mojżeszowego. Około 1552 roku ówcześni właściciele Iwanisk, zwolennicy reformacji przekształcili kościół w zbór protestancki. Właścicielami miejscowości w XIX wieku była rodzina Łempickich, zaś na początku XX dobra Planta – Iwaniska przeszły w posiadanie rodu Dzierżykraj – Morawskich, w których rękach pozostawały do 1945 r. W czasie I i II wojny światowej Iwaniska zostały zniszczone w znacznym stopniu. Na przełomie 1944-1945 roku przechodziła przez gminę linia frontu. Ludność wysiedlono, a miejscowość została zniszczona. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do odbudowy osady. Liczba mieszkańców Iwanisk w 1946 r. wynosiła zaledwie 700 osób. Dzisiaj Iwaniska liczą około 1300 mieszkańców.

głównym źródłem dochodów mieszkańców gminy jest rolnictwo, ukierunkowane głównie na produkcję mleka i chów trzody chlewnej
według danych z 30 czerwca 2004 roku gminę zamieszkiwało 7136 osób
według danych z 2004 roku gmina ma obszar 105,03 km kwadratowego, użytki rolne 76%, użytki leśne 18%, gmina stanowi 11,52% powierzchni powiatu
gęstość zaludnienia wynosi 67,9 osób na kilometr kwadratowy
tablice rejestracyjne – TOP
gmina w latach 1975-–1998 była w województwie tarnobrzeskim – obecnie w świętokrzyskim

Struktura rolna w gminie:

liczba gospodarstw i posesji ogółem – 2 937 w tym gospodarstw rolnych 2 643
użytki rolne ogółem wynoszą – 8 367 hektara, w tym:

grunty orne – 6 117 ha
sady – 123 ha
łąki – 571 ha
pastwiska – 1 556 ha

Historia

Gminę zbiorową Iwaniska utworzono 13 stycznia 1867^[5] w związku z reformą administracyjną Królestwa Polskiego. Gmina weszła w skład nowego powiatu opatowskiego w guberni radomskiej i liczyła 2847 mieszkańców^[6]. Dnia 1 stycznia^?/13 stycznia 1870 do gminy przyłączono pozbawione praw miejskich Iwaniska^[7].

W okresie międzywojennym gmina należała do powiatu opatowskiego w woj. kieleckim. Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną.

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[8].

Gminę przywrócono ponownie w związku z reaktywowaniem gmin 1 stycznia 1973^[9].

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	7136	100	3502	49,1	3634	50,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	67,9		33,3		34,6

Miejscowości

Wykaz miejscowości podstawowych oraz ich części w administracji gminy Iwaniska
SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0793868	Albinów	część wsi	Kujawy	50°41′47″N 21°20′11″E/50,696389 21,336389
0793561	Boduszów	wieś		50°43′05″N 21°21′12″E/50,718056 21,353333
0793584	Borków	wieś		50°42′44″N 21°22′53″E/50,712222 21,381389
0793590	Borków-Kolonia	część wsi	Borków	50°42′45″N 21°22′34″E/50,712500 21,376111
1018284	Chrusty	osada wsi	Mydłów	50°42′20″N 21°21′18″E/50,705556 21,355000
0793578	Daleszyce	część wsi	Boduszów	50°42′57″N 21°21′01″E/50,715833 21,350278
0794260	Dąbrowa	część wsi	Ujazd	50°42′42″N 21°18′18″E/50,711667 21,305000
0793609	Dziewiątle	wieś		50°41′45″N 21°12′16″E/50,695833 21,204444
0793644	Garbowice	wieś		50°42′06″N 21°24′11″E/50,701667 21,403056
0793650	Garbowice-Kolonia	kolonia wsi	Garbowice	50°42′32″N 21°24′19″E/50,708889 21,405278
0794365	Góra Wygiełzowska	część wsi	Wygiełzów	50°41′38″N 21°14′18″E/50,693889 21,238333
0793667	Gryzikamień	wieś		50°42′14″N 21°15′22″E/50,703889 21,256111
0794299	Haliszka	przysiółek wsi	Ujazd	50°43′19″N 21°17′46″E/50,721944 21,296111
0793673	Iwaniska	osada	Iwaniska	50°43′52″N 21°16′41″E/50,731111 21,278056
0793710	Jastrzębska Wola	wieś		50°43′21″N 21°11′02″E/50,722500 21,183889
0793727	Jastrzębska Wola-Kolonia	część wsi	Jastrzębska Wola	50°43′58″N 21°10′33″E/50,732778 21,175833
0794106	Józefin	część wsi	Skolankowska Wola	50°42′46″N 21°12′06″E/50,712778 21,201667
0793779	Kamieniec	wieś		50°42′01″N 21°22′11″E/50,700278 21,369722
0794394	Kamienna Góra	osada wsi	Wzory	50°42′55″N 21°15′35″E/50,715278 21,259722
1018290	Kolonie	część wsi	Dziewiątle	50°41′47″N 21°12′51″E/50,696389 21,214167
0793785	Kolonie	część wsi	Kamieniec	50°42′24″N 21°21′37″E/50,706667 21,360278
0794030	Kolonie	część wsi	Przepiórów	50°42′39″N 21°23′25″E/50,710833 21,390278
0793874	Kolonie Kujawskie	część wsi	Kujawy	50°41′26″N 21°20′47″E/50,690556 21,346389
0794313	Konstantynów	część wsi	Wojnowice	50°45′13″N 21°15′58″E/50,753611 21,266111
0794164	Kopanina	przysiółek wsi	Stobiec	50°44′46″N 21°14′17″E/50,746111 21,238056
0793800	Kopiec	wieś		50°42′30″N 21°20′24″E/50,708333 21,340000
0794052	Krasków	przysiółek wsi	Przepiórów	50°41′34″N 21°23′21″E/50,692778 21,389167
0793822	Krępa	wieś		50°43′52″N 21°20′26″E/50,731111 21,340556
0793839	Krępa Dolna	część wsi	Krępa	50°43′57″N 21°20′48″E/50,732500 21,346667
0793845	Krępa Górna	część wsi	Krępa	50°43′52″N 21°19′53″E/50,731111 21,331389
0793851	Kujawy	wieś		50°41′29″N 21°20′27″E/50,691389 21,340833
0793940	Łopacianka	część wsi	Marianów	50°42′09″N 21°13′57″E/50,702500 21,232500
0793905	Łopatno	wieś		50°41′36″N 21°15′35″E/50,693333 21,259722
0793911	Łopatno-Kolonia	część wsi	Łopatno	50°41′27″N 21°15′25″E/50,690833 21,256944
0793934	Marianów	wieś		50°42′05″N 21°13′32″E/50,701389 21,225556
0794201	Markowszczyzna	osada wsi	Tęcza	50°43′39″N 21°19′17″E/50,727500 21,321389
0793733	Michałów	część wsi	Jastrzębska Wola	50°43′03″N 21°10′22″E/50,717500 21,172778
0794112	Michałów	część wsi	Skolankowska Wola	50°43′15″N 21°12′50″E/50,720833 21,213889
0793791	Minków	przysiółek wsi	Kamieniec	50°41′43″N 21°21′37″E/50,695278 21,360278
0793957	Młynki	część wsi	Marianów	50°42′47″N 21°13′30″E/50,713056 21,225000
0793970	Mydłowiec	część wsi	Mydłów	50°43′50″N 21°22′13″E/50,730556 21,370278
0793963	Mydłów	wieś		50°43′35″N 21°22′47″E/50,726389 21,379722
0793986	Mydłów-Kolonia	część wsi	Mydłów	50°43′59″N 21°23′09″E/50,733056 21,385833
0793816	Niwa Kopieczna	część wsi	Kopiec	50°42′41″N 21°20′49″E/50,711389 21,346944
0794017	Nowa Łagowica	wieś		50°42′25″N 21°09′46″E/50,706944 21,162778
0794320	Nowa Wieś	część wsi	Wojnowice	50°44′59″N 21°16′21″E/50,749722 21,272500
0793756	Odcinki	osada wsi	Jastrzębska Wola	50°43′17″N 21°10′47″E/50,721389 21,179722
0794276	Oporów	część wsi	Ujazd	50°42′27″N 21°17′42″E/50,707500 21,295000
0794075	Oporówek	część wsi	Radwan	50°42′05″N 21°17′57″E/50,701389 21,299167
0793740	Pipała	część wsi	Jastrzębska Wola	50°43′09″N 21°10′03″E/50,719167 21,167500
0794218	Planta	przysiółek wsi	Tęcza	50°44′09″N 21°18′10″E/50,735833 21,302778
0793680	Płaszczyzna	osada osady	Gryzikamień	50°42′37″N 21°16′53″E/50,710278 21,281389
0794336	Podgórze	część wsi	Wojnowice	50°44′56″N 21°17′15″E/50,748889 21,287500
0793880	Podlas	część wsi	Kujawy	50°41′43″N 21°19′54″E/50,695278 21,331667
0793696	Podlesie	przysiółek osady	Iwaniska	50°42′58″N 21°17′17″E/50,716111 21,288056
0793762	Podlesie	przysiółek wsi	Jastrzębska Wola	50°43′49″N 21°10′24″E/50,730278 21,173333
0794402	Podzaldów	przysiółek wsi	Wzory	50°44′10″N 21°15′40″E/50,736111 21,261111
0794419	Poręba	osada wsi	Wzory	50°43′28″N 21°15′15″E/50,724444 21,254167
0794170	Poręba	przysiółek wsi	Stobiec	50°44′08″N 21°13′52″E/50,735556 21,231111
0794023	Przepiórów	wieś		50°42′13″N 21°23′16″E/50,703611 21,387778
0794069	Radwan	wieś		50°41′44″N 21°18′16″E/50,695556 21,304444
0794081	Radwanówek	przysiółek wsi	Radwan	50°41′56″N 21°18′46″E/50,698889 21,312778
0793621	Rudki	część wsi	Dziewiątle	50°41′45″N 21°12′04″E/50,695833 21,201111
0794000	Rudki	osada wsi	Mydłów	50°43′10″N 21°23′37″E/50,719444 21,393611
0794098	Skolankowska Wola	wieś		50°43′33″N 21°12′09″E/50,725833 21,202500
0794247	Sławota	osada wsi	Toporów	50°43′03″N 21°20′15″E/50,717500 21,337500
0794224	Sobiekurów	przysiółek wsi	Tęcza	50°44′53″N 21°18′47″E/50,748056 21,313056
0794129	Stara Łagowica	wieś		50°42′47″N 21°08′40″E/50,713056 21,144444
0794046	Stara Wieś	część wsi	Przepiórów	50°42′18″N 21°23′17″E/50,705000 21,388056
0794342	Stara Wieś	część wsi	Wojnowice	50°45′02″N 21°16′40″E/50,750556 21,277778
0794135	Stobiec	wieś		50°44′41″N 21°14′33″E/50,744722 21,242500
0794187	Stobiec-Kolonie	kolonia wsi	Stobiec	50°44′38″N 21°14′22″E/50,743889 21,239444
0794141	Stobiec-Wieś	część wsi	Stobiec	50°44′37″N 21°14′41″E/50,743611 21,244722
0793928	Świnia Krzywda	część wsi	Łopatno	50°41′49″N 21°16′55″E/50,696944 21,281944
0793897	Tadysów	część wsi	Kujawy	50°41′49″N 21°21′16″E/50,696944 21,354444
0794193	Tęcza	wieś		50°43′49″N 21°18′57″E/50,730278 21,315833
0794230	Toporów	wieś		50°43′18″N 21°19′46″E/50,721667 21,329444
0793992	Trzeszczeniec	część wsi	Mydłów	50°43′03″N 21°23′53″E/50,717500 21,398056
0794253	Ujazd	wieś		50°42′46″N 21°18′39″E/50,712778 21,310833
0794282	Ujazd-Kolonia	część wsi	Ujazd	50°42′39″N 21°18′40″E/50,710833 21,311111
0794307	Wojnowice	wieś		50°44′57″N 21°16′47″E/50,749167 21,279722
0794359	Wygiełzów	wieś		50°41′45″N 21°14′29″E/50,695833 21,241389
0794388	Wzory	wieś		50°43′24″N 21°14′44″E/50,723333 21,245556
0793704	Zabłocie	przysiółek osady	Iwaniska	50°44′09″N 21°16′51″E/50,735833 21,280833
0794158	Zagościniec	część wsi	Stobiec	50°44′52″N 21°14′23″E/50,747778 21,239722
0794371	Zagrody	część wsi	Wygiełzów	50°42′04″N 21°14′44″E/50,701111 21,245556
0794431	Zaldów	wieś		50°44′19″N 21°16′19″E/50,738611 21,271944
0793638	Zamajdanie	część wsi	Dziewiątle	50°42′32″N 21°11′11″E/50,708889 21,186389
0794425	Zielonka	przysiółek wsi	Wzory	50°43′44″N 21°14′51″E/50,728889 21,247500
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-11-29

Piramida wieku mieszkańców gminy Iwaniska w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Boduszów, Borków, Dziewiątle, Garbowice, Gryzikamień, Iwaniska, Jastrzębska Wola, Kamieniec, Kopiec, Kujawy, Krępa, Łopatno, Marianów, Mydłów, Nowa Łagowica, Przepiórów, Radwan, Skolankowska Wola, Stobiec, Stara Łagowica, Toporów, Tęcza, Ujazd, Wojnowice, Wzory, Wygiełzów, Zaldów^[2].

Pozostałe miejscowości

Planta, Sobiekurów, Haliszka, Zielonka, Kamienna Góra, Podzaldów

Sąsiednie gminy

Baćkowice, Bogoria, Klimontów, Lipnik, Łagów, Opatów, Raków

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Iwaniska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b BIP gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Kielcach
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ 1 stycznia 1867 wg kalendarza juliańskiego
↑ Dziennik Urzędowy Gubernii Radomskiej, 1866, nr 54, z 31 grudnia 1866
↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 419)
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[populacja2016-1] Gmina Iwaniska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-2] BIP gminy, sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Kielcach

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] 1 stycznia 1867 wg kalendarza juliańskiego

[start-6] Dziennik Urzędowy Gubernii Radomskiej, 1866, nr 54, z 31 grudnia 1866

[7] Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 419)

[8] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[9] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Miasto	Iwaniska
części miasta	Podlesie Zabłocie
Wsie	Boduszów Borków Dziewiątle Garbowice Gryzikamień Jastrzębska Wola Kamieniec Kopiec Krępa Kujawy Łopatno Marianów Mydłów Nowa Łagowica Przepiórów Radwan Stara Łagowica Stobiec Tęcza Toporów Ujazd Wojnowice Wygiełzów Wzory Zaldów
Osada	Płaszczyzna
Integralne części wsi	Albinów Borków-Kolonia Chrusty Daleszyce Dąbrowa Garbowice-Kolonia Góra Wygiełzowska Haliszka Jastrzębska Wola-Kolonia Józefin Kamienna Góra Kolonie (Dziewiątle) Kolonie (Kamieniec) Kolonie (Przepiórów) Kolonie Kujawskie Konstantynów Kopanina Krasków Krępa Dolna Krępa Górna Łopacianka Łopatno-Kolonia Markowszczyzna Michałów (Jastrzębska Wola) Michałów (Skolankowska Wola) Minków Młynki Mydłowiec Mydłów-Kolonia Niwa Kopieczna Nowa Wieś Odcinki Oporów Oporówek Pipała Planta Płaszczyzna Podgórze Podlas Podlesie (Jastrzębska Wola) Podzaldów Poręba (Stobiec) Poręba (Wzory) Radwanówek Rudki (Dziewiątle) Rudki (Mydłów) Sławota Sobiekurów Stara Wieś (Przepiórów) Stara Wieś (Wojnowice) Stobiec-Kolonie Stobiec-Wieś Świnia Krzywda Tadysów Trzeszczeniec Ujazd-Kolonia Zagościniec Zagrody Zamajdanie Zielonka

Miasta	Iwaniska Opatów Ożarów
Gminy miejsko-wiejskie	Iwaniska Opatów Ożarów
Gminy wiejskie	Baćkowice Lipnik Sadowie Tarłów Wojciechowice

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Ćmielów (do 1870 i od 1962) Denków (do 1870) Gliniany (do 1870) Iwaniska (do 1870) Kunów (do 1870) Lasocin (do 1870) Łagów (do 1870) Opatów Ostrowiec (Świętokrzyski) (do 1951 →) Ożarów (do 1870) Raków (do 1870) Słupia Nowa (do 1870) Waśniów (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Ćmielów (do 1962)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Baćkowice Baszowice (do 1870) Bodzechów Boksyce (do 1954) Częstocice (do 1954) Czyżów (Szlachecki) (do 1954) Ćmielów (od 1870) Dębno (do 1870) Gęsice (do 1954) Grzegorzowice (do 1954) Iwaniska Jakubowice (do 1870) Julianów (do 1954) Krzczonowice (do 1870) Kunów (od 1870) Lasocin (1870–1954) Łagów Malkowice (do 1954) Modliborzyce (do 1954) Nietulisko (do 1870) Nos(k)ów (do 1870) Opatów Ożarów (od 1870) Piórków (do 1954) Rembów (do 1954) Ruda Kościelna (do 1954) Sadowie Słupia Nowa (1870–87 →) Szewna (od 1973) Waśniów (od 1870) Wojciechowice
Gromady (1954–72)	Baćkowice (1954–72) Bardo (1954–68) Bidziny (1954–72) Biskupice (1954–72) Bodzechów (1954–72) Bogusławice (1961–72) Boleszyn (1954–61) Boria (1954–72) Brzezie (1954–58) Brzozowa (1954–59) Brzóstowa (1954–61) Bukowie (1954–61) Chmielów (1954–72) Chocimów (1961–68) Cząstków (1954–61 (→)) Czyżów Szlachecki (1954–61 →) Ćmielów (1954) Ćmielów (1961–72) Dębno (1954–59) Dębowa Wola (1961–72) Garbowiec (1954–61) Gęsice (1954–59) Gierczyce (1954–72) Gliniany (1954–61) Grocholice (1954–61) Iwaniska (1954–72) Jakubowice (1954–61 →) Janik (1954–58) Janików (1954–72) Janowice (1954–61) Jędrzejowice (1954–72) Julianów (1954–59) Jurkowice (1954–68) Karwów (1954–56) Kobylany (1954–72) Kornacice (1954–61) Kunów (1954–72) Lasocin (1954–72) Linów (1954–61 →) Łagów (1954–72) Marianów (1954–68) Miłkowska Karczma (1954–61) Miłków (1954–59) Miłoszowice (1954 →) Modliborzyce (1954–72) Momina (1954–72) Niedźwiedź (1954–55 →) Nieskurzów (1954–58) Nietulisko (1954–68) Oficjałów (1956–61) Opatów (1961–72) Ożarów (1954–72) Piórków (1954–72) Płucki (1954–58) Podszkodzie (1954–59) Przepaść (1954–59) Przepiórów (1961–72) Przeuszyn (1954–72) Raków (1954–72 (→)) Rembów (1954–59) Ruda Kościelna (1954–61) Sadowie (1954–72) Sarnia Zwola (1954–72) Sarnówek (1954–61) Słupia Nadbrzeżna (1954–72) Słupia Stara (1954–68) Sobótka (1954–61 (→)) Staw Kunowski (1954–59 (→)) Stobiec (1954–59) Stodoły (1954–59) Sudół (1954–59) Szewna (1954–72) Szumsko (1954–72) Ujazd (1954–59) Waśniów (1954–72) Wojciechowice (1954–72) Wola Malkowska (1954 →) Wólka Lipowa (1954–72) Wszachów (1954–58) Zbelutka / Nowa Zbelutka (1954–72) Złota Woda (1954–59) Zwola (1954–58)