Pułk im. Konstantego Kalinowskiego
| Wyzwolenie Białorusi poprzez wyzwolenie Ukrainy (Вызваленне Беларусі праз вызваленне Украіны)[1] | |
 Flaga jednostki | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
marzec 2022 |
| Nazwa wyróżniająca |
kalinowcy |
| Patron | |
| Komendanci | |
| Pierwszy | |
| Konflikty zbrojne | |
| inwazja Rosji na Ukrainę (2022) | |
| Organizacja | |
| Podległość | |
| Strona internetowa | |
Pułk im. Konstantego Kalinowskiego (biał. Полк імя Кастуся Каліноўскага, trb. Połk imia Kastusia Kalinoŭskaha, ukr. Полк імені Кастуся Калиновського)[1], wcześniej Batalion im. Konstantego Kalinowskiego – ochotnicza jednostka w ramach Sił Zbrojnych Ukrainy złożona z Białorusinów, utworzona w marcu 2022 roku w celu obrony Ukrainy podczas rosyjskiej inwazji[3].
Pułk składa się z dwóch batalionów – „Wołat” i „Litwin”[1], a jego dowódcą jest Pawieł Szurmiej[4]. Członkowie pułku są żołnierzami kontraktowymi Sił Zbrojnych Ukrainy[5].
Jednostka nosi imię Wincentego Konstantego Kalinowskiego (biał. „Kastuś” Kalinoŭski), jednego z przywódców powstania styczniowego na Litwie i Białorusi. Pułk nosi w godle znak Pogoni, datę roczną wybuchu powstania styczniowego (1863) i sformowania jednostki (2022), skrzyżowane miecz i kosę bojową oraz barwy biało-czerwono-białe (białoruskie) i niebiesko-żółte (ukraińskie)[1].
Szacuje się, że po stronie ukraińskiej walczy około 1500 ochotników z Białorusi, lecz według samego dowódcy, walczy w nim prawie 5 tysięcy ochotników (dane na rok 2022 i 2024)[6]. Większość z nich skupiona jest w Pułku im. Kalinowskiego. Oprócz tego w wojnie biorą udział Białoruski pułk „Pahonia” („Pogoń”, związany ze środowiskiem politycznym Swiatłany Cichanoŭskiej) oraz samodzielny batalion „Terror” (odłączył się od Pułku Kalinowskiego)[7][8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze zagraniczne grupy ochotnicze na Ukrainie powstały już podczas wojny w Donbasie w 2014 roku. Były to m.in. oddział „Pahonia” („Pogoń”) oraz grupa taktyczna „Białoruś”, utworzona w 2015 roku[9]. Białorusini walczyli m.in. w ramach Pułku „Azow”. Członkowie tych grup uczestniczyli w walkach po stronie Ukrainy od samego początku rosyjskiej inwazji z 24 lutego 2022 roku. Dołączyli do nich inni białoruscy ochotnicy, min. uczestnicy protestów z 2020 roku[10][11][12].
Już 3 marca 2022 roku w trakcie bitwy o Kijów w pobliżu Buczy zginął pierwszy białoruski bojownik Ilja Chrenaŭ (ros. Ilja Chrenow), pseudonim „Litwin”[12][13].
9 marca 2022 roku ochotnicy białoruscy poinformowali o utworzeniu batalionu walczącego w walkach o Kijów po stronie Ukrainy. Samodzielny batalion został nazwany imieniem Konstantego „Kastusia” Kalinowskiego, jednego z przywódców powstania styczniowego na Litwie i Białorusi[3].
Od 5 do 12 marca 2022 roku do batalionu dołączyło około 200 Białorusinów[14]. Jednostka rozpoczynała działalność w ramach Międzynarodowego Legionu Obrony Terytorialnej Ukrainy, a od 25 marca batalion jest częścią Sił Zbrojnych Ukrainy. Wizerunki żołnierzy batalionu zostały umieszczone na plakatach w Kijowie, aby zilustrować ukraińsko-białoruskie więzi wojskowe[potrzebny przypis].
13 marca 2022 roku batalion poinformował o poniesieniu pierwszej straty. Pierwszym zabitym członkiem oddziału był Alaksiej Skobla, pseudonim „Tur”[15], który zginął w walkach o Kijów, gdy jego oddział wpadł w zasadzkę[16].
Pod koniec marca 2022 kalinowcy zostali skierowani do Mariupola, w celu wzmocnienia sił obrońców[17].
21 maja batalion został rozszerzony do rozmiarów pułku złożonego z dwóch batalionów – „Wołat” (nazwanego na cześć ochotnika poległego 24 marca pod Irpieniem) i „Terror” (nazwanego na cześć ochotnika poległego 15 maja podczas wyzwalania jednej z ukraińskich wsi)[18][19][10].
W sierpniu 2022 członkowie batalionu „Terror” opuścili pułk Kalinowskiego w ramach protestu przeciwko zmianie swojego dowódcy i odtąd walczą jako oddzielna jednostka pod tą samą nazwą. 23 sierpnia został ostatecznie sformowany batalion „Litwin” (nazwany na cześć ochotnika poległego 3 marca pod Buczą)[13][10].
Pułk brał udział m.in. w obronie Siewierodoniecka i Lisiczańska oraz walkach na południowym odcinku frontu[5][20]. Na początku lipca 2022 pod Lisiczańskiem śmierć poniósł min. dowódca batalionu „Wołat” Iwan Marczuk, pseudonim „Brest”[21]. Podczas walk w 2023 oba bataliony walczyły m.in. w obronie Bachmutu[22].
25 sierpnia 2022, w 31. rocznicę ogłoszenia przez Białoruś niepodległości, ochotnicy z Pułku Konstantego Kalinowskiego złożyli przysięgę na sztandar przekazany im 9 sierpnia w wileńskiej katedrze przez Radę Białoruskiej Republiki Ludowej, spadkobierców pierwszego białoruskiego rządu na uchodźstwie[23][24][25].
22 października w skład Pułku Kalinowskiego wszedł pluton rozpoznania lotniczego, wcześniej wchodzący w skład Pułku „Pahonia”, również złożonego z ochotników białoruskich[26]. W grudniu kalinowcy otrzymali pojazd opancerzony BWP-2, a w styczniu 2023 zdobyczny czołg T-72. Pułk poinformował o utworzeniu pierwszego pododdziału zmechanizowanego[27][28].
W lutym 2023 w szeregach pułku utworzony został oddział „Atam” („Atom”), złożony z byłych białoruskich milicjantów (oddział nazwany na cześć ochotnika poległego pod Lisiczańskiem)[29].
Reakcje i rola polityczna
[edytuj | edytuj kod]Utworzenie batalionu zostało zauważone przez przebywającą na emigracji byłą kandydatkę na urząd prezydenta Białorusi Swiatłanę Cichanoŭską, która 13 marca 2022 w serwisie Twitter podała Batalion Kalinowskiego jako przykład, że „w ramach naszego Ruchu Antywojennego coraz więcej osób z Białorusi dołącza, aby pomóc Ukraińcom w obronie ich kraju”[30][31].
W tym samym czasie prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka, sojusznik prezydenta Rosji Władimira Putina, nazwał ochotników „szalonymi obywatelami”[15].
We wrześniu 2022 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Białorusi uznało strony i profile internetowe pułku za ekstremistyczne[32].
11 października 2022 Główny Wydział Śledczy Białorusi poinformował, że wszczął sprawę karną wobec założycieli i członków Pułku Kalinowskiego. Ochotników oskarżono o ekstremizm i chęć „stawiania zbrojnego oporu podczas specjalnej operacji wojskowej, a następnie zbrojnego przejęcia władzy w Republice Białoruś”[33].
Przedstawiciele pułku odmówili udziału w zorganizowanej przez demokratyczną opozycję konferencji „Nowa Białoruś”, która odbyła się w dniach 8–9 sierpnia 2022 w Wilnie i nie poparli emigracyjnego Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego sformowanego przez Swiatłanę Cichanoŭską[34].
Jednocześnie w tym samym czasie (9 sierpnia 2022) jednostkę poparła Rada Białoruskiej Republiki Ludowej (spadkobiercy pierwszego białoruskiego rządu) oraz jej przewodnicząca Iwonka Surwiłła (formalnie głowa państwa na uchodźstwie), a przedstawiciele pułku na uroczystości w wileńskiej katedrze odebrali sztandar ofiarowany im przez Radę BRL[24][25].
W październiku 2022 część parlamentarzystów ukraińskich złożyła wniosek, by Pułk Kalinowskiego, a nie tymczasowy gabinet Cichanoŭskiej, był traktowany przez władze Ukrainy jako oficjalny „przedstawiciel narodu białoruskiego”[35].
W lutym 2023 białoruski polityk opozycyjny Zianon Pazniak poinformował o negocjacjach z Pułkiem Kalinowskiego w sprawie utworzenia struktury wojskowo-politycznej, która ma nosić nazwę Rady Bezpieczeństwa[36].
25 września 2024 roku Sąd Najwyższy Białorusi uznał Pułk Kalinowski za organizację terrorystyczną[37].
Znani członkowie
[edytuj | edytuj kod]- Pawieł Szurmiej, były białoruski wioślarz olimpijski i rekordzista świata[38].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Пра палк імя Кастуся Каліноўскага | Про полк имени Кастуся Калиновского [online], www.kalinouski.org [dostęp 2022-11-01] (biał.).
- ↑ Рэформы ў Палку Каліноўскага - афіцыйная заява [online].
- ↑ a b Putin Won’t Like This: Belarusian Volunteers Are Fighting Against Russia In Kyiv, 1945, 10 marca 2022.
- ↑ Рэформы ў Палку Каліноўскага - афіцыйная заява [online].
- ↑ a b Jak wygląda struktura białoruskiego Pułku im. Kalinowskiego? [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
- ↑ Lukashenko’s war Desperate to avoid direct involvement in Ukraine, Belarus is giving up more sovereignty to Russia [online], Meduza [dostęp 2022-12-19] (ang.).
- ↑ Patryk Michalski, Wielka mobilizacja na Białorusi. Łukaszenka już się boi pułku, który walczy w Ukrainie [online], wiadomosci.wp.pl, 6 czerwca 2022 [dostęp 2022-12-19] (pol.).
- ↑ Na Ukrainie zginął pierwszy ochotnik białoruskiego Pułku Pogoń [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
- ↑ Расея можа паўтарыць украінскі сцэнар у Беларусі [online], Białoruskie Radio Racja, 10 lutego 2017 [dostęp 2022-03-21].
- ↑ a b c About the Kastuś Kalinoŭski Regiment [online], www.kalinouski.org [dostęp 2022-12-19] (ang.).
- ↑ Pułk Kalinowskiego, dlaczego Białorusini walczą o wolną Ukrainę?. Marcin Strzyżewski, youtube.com [dostęp 2023-03-07].
- ↑ a b [Tylko u nas] Za wolną Białoruś! Kim są Białorusini walczący z Putinem po stronie Ukrainy? [online], TYSOL.PL, 15 marca 2022 [dostęp 2023-03-07] (pol.).
- ↑ a b Batalion Litwin w składzie białoruskiego Pułku im. Kalinowskiego [online], Biełsat TV [dostęp 2022-12-19].
- ↑ Belarusians From Kastus Kalinouski Battalion Sharpening Their Skills: Video Fact [online], charter97.org [dostęp 2022-03-21] (ang.).
- ↑ a b Лукашэнка адрэагаваў на ўтварэньне ва Ўкраіне беларускага батальёну імя Кастуся Каліноўскага [online], Radio Wolna Europa [dostęp 2022-03-21] (biał.).
- ↑ Под Киевом погиб один из основателей белорусского добровольческого движения в Украине.
- ↑ Sabotażyści mogą sparaliżować najważniejszego sojusznika Putina. 2022-03-24. [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Makar Mysz: Batalion im. Kalinowskiego tworzy pułk złożony z dwóch batalionów. Biełsat TV, 2022-05-21. [dostęp 2022-05-23].
- ↑ Батальён Каліноўскага становіцца полкам. Nasza Niwa, 2022-05-21. [dostęp 2022-05-23]. (biał.).
- ↑ Wyzwalali Irpiń, bronili Mariupola i Siewierodoniecka. Białoruscy ochotnicy w obronie Ukrainy [ANALIZA] [online], defence24.pl [dostęp 2022-11-01] (pol.).
- ↑ „Wielka strata dla Białorusi i Ukrainy”. Nie żyje jeden z białoruskich dowódców [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2022-11-04] (pol.).
- ↑ Pułk Kalinowskiego podsumował tydzień obrony Bachmutu [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
- ↑ Pułk Kalinowskiego złożył przysięgę na białoruski sztandar [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
- ↑ a b W Wilnie poświęcono sztandar białoruskiego Pułku im. Kalinowskiego [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-08].
- ↑ a b Зварот з нагоды асьвячэньня палкавога сьцягу Палка імя Каліноўскага [online], Rada Białoruskiej Republiki Ludowej [dostęp 2022-11-08] (biał.).
- ↑ Папаўненне Палка [online], www.kalinouski.org [dostęp 2022-11-07] (biał.).
- ↑ Tanks in the Kalinouski Regiment [online], kalinouski.org [dostęp 2023-03-07] (ang.).
- ↑ Pułk Kalinowskiego rekrutuje czołgistów. Białoruscy ochotnicy pokazali swój T-72 [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
- ↑ ATAM. W Pułku Kalinowskiego powstał oddział byłych milicjantów [online], Biełsat TV [dostęp 2023-03-07].
- ↑ HARDtalk – Svetlana Tikhanovskaya: Is the fate of Belarus tied to the fate of Ukraine? – BBC Sounds [online], BBC [dostęp 2022-03-21] (ang.).
- ↑ This is the Kastus Kalinouski battalion – a volunteer group of Belarusians formed to defend Ukraine.
- ↑ МВД признало экстремистскими формированиями ресурсы Полка Калиновского, телеграм-каналы «Движ» и «Баста!» [online], Reform.news (ros.).
- ↑ Białoruski reżim oskarżył Pułk Kalinowskiego. Ochotnicy odpowiedzieli filmem z armatą [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
- ↑ „Nikt nie zaproponował konkretnego planu wyzwolenia spod okupacji”. Białoruscy ochotnicy o konferencji opozycji [online], Biełsat TV [dostęp 2022-12-19].
- ↑ Ukraińscy parlamentarzyści chcą uznać Pułk Kalinowskiego za przedstawiciela Białorusinów [online], Biełsat TV [dostęp 2022-11-01] (pol.).
- ↑ Białoruska opozycja zapowiada utworzenie wspólnej siły politycznej z pułkiem Kalinowskiego [online], Biełsat TV [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Вярхоўны Суд прызнаў тэрарыстычнай арганізацыяй Полк імя Кастуся Каліноўскага. Nasza Niwa, 2024-09-25. (biał.).
- ↑ Экс-гребец Шурмей о войне в Украине: «Каким бы не был этот путь, он закончится победой украинского и беларусского народов» [online], BY.Tribuna.com [dostęp 2022-03-21].