ہولکر

ہولکر راجٹبر ملہار راو ولوں شروع ہویا جو 1721 وچ پیشوا دی سیوا وچ شامل ہوئے اتے جلدی ہی صوبیدار بنے ۔ ہولکر خاندان دے لوک ہول پنڈ دے نواسی ہون ولوں ہولکر کہلائے ۔ ات: پورے بھارت وچ وکھ - وکھ کھیتراں وچ اس جاندی نوں وکھ وکھ نام ولوں جانیا جاندا اے پر ایہہ اک ہی جاندی اے ایہناں دے نام وکھ وکھ اے پورے بھارت وچ ایہناں دی اک ہی پہچان اے یادو ( اہیر ) ، جادون ، جادھو ، جڈیجا ، بھاٹی چڈاسما ، سلاریا ، سرویا ، رائجادا ، حجام ، وڈیار اوہناں نے اتے اوہناں دیاں اولاداں نے مراٹھا راجا اتے بعد وچ 1818 تک مراٹھا کنفڈریشن دے اک آزاد میمبر دے روپ وچ وچکار بھارت وچ اندور اتے راج کیتا اتے بعد وچ بھارت دی آزادی تک برطانوی ہند دی اک ریاست رہے ۔

ہولکر خاندان اوہناں عزت والے راجٹبراں وچ اک سی جنہاں دا نام حکمران دے سرلیکھ ولوں جڈا ، جو عامَ طور اتے مہاراجہ ہولکر جاں ہولکر مہاراجے دے روپ وچ جانیا جاندا سی ، جدوں کہ پورا سرلیکھ مہاراج راج مہاراجہ سوائی شری ( انفرادی نام ) ہولکر بہادر ، مہاراجہ آف اندور سی ۔

جان پہچان

ملہاراو ہولکر نے اس خاندان دی کیرتی بڑھائی ۔ مالوا جت وچ پیشوا باجیراو دی مدد کرن اتے انھاننوں مالوا دی صوبیداری ملی ۔ شمال دیاں ساریاں مہماں وچ انھاننے وچ پیشوا نوں خاص تعاون دتا ۔ اوہ مراٹھا راج دے بلوان کھمبھا سن ۔ انھاننے اندور راج دا قیام کیتا ۔ اوہناں دے تعاون ولوں مراٹھا سامراج پنجاب وچ اٹک تک پھیلیا ۔ سداشوراو بھاؤ دے ان-بہتر سبھاء دے کارن انھاننے پانیپت دی لڑائی وچ اسنوں پورا تعاون نہیں دتا اتے اسدے تباہی کاری نتیجیاں ولوں مراٹھا سامراج دی رکھیا کیتی ۔

ملہارراو دے انتقال دے بعد اسدی بیواہ نونہہ اہلیا دیوی ہولکر نے تیہہ سال تک وڈی اہلیت نال راج چلا ۔ منظم راج ، سیاسی سوجھ ، مڈہبی روادیری ، پرجا دے ہتسوچ وچار ، دان پن اتے تیرتھستھاناں وچ تعمیر لئی نے مشہور ہن ۔ انھاننے پرمیشور نوں نویں بھوناں نال مزین کیتا ۔ سن 1795 وچ اوہناں دے انتقال دے بعد تکوجی ہولکر نے تن سال تک راج کیتا ۔ تدصوبہ جانشینی لئی جدوجہد ہون اتے ، امیرکھاں اتے پنڈاریاں دی مدد نال یشونتراو ہولکر اندور دے حکمران بنے ۔ پونا اتے اثر قائم کرن دی اہلیت دے کارن اوہناں دے اتے دولتراو سندھیا دے وچ مخاصمت پیدا ہو گئی ، جسدے بھیانک نتیجہ ہوئے ۔ مالوا دی سرکھیا جاندی رہی ۔ مراٹھا کنفڈریشن کمزور اتے غیرمتحد ہو گیا ۔ انت وچ ہولکر نے سندھیا اتے پیشوا نوں ہراکے پونا اتے قبضہ کر لیا ۔ بھیبھیت ہوکے باجیراو دوسرا نے 1802 وچ بیسین وچ انگریزاں نال توہین آمیز صلح کر لئی جو دوسری اینگلو - مراٹھا لڑائی دا کارن بنی ۔ شروع وچ ہولکر نے انگریزاں نوں ہرایا اتے ویاکل کیتا اتے انت وچ پراست ہوکے راجپورگھاٹ وچ صلح کر لئی ، جسدے نال انھاننوں خاص نقصان نہیں ہوئیا ۔ 1811 وچ یشونتراو ہولکر دی موت ہو گئی ۔

آخری اینگلو- مراٹھا لڑائی وچ پراست ہوکے ملہارراو دوسرا نوں 1818 وچ مندسور دی توہین آمیز صلح قبول کرنی پئی ۔ اس صلح ولوں اندور راج ہمیشہ لئی لنگڑا بنّ گیا ۔ غدر وچ تکوجی دوسرا انگریزاں دے نال وفادار رہے ۔ انھاننے اتے اوہناں دے جانشیناں نے انگریزاں دی ڈاک ، تار ، سڑک ، ریل ، ویاپارکر وغیرہ سکیماں نوں کامیاب بناؤن وچ سارا تعاون دتا ۔ 1902 ولوں انگریزاں دے سکے ہولکر راج وچ چلن لگے ۔ 1948 وچ ہور دیسی راجاں دی طرح اندور وی آزاد بھارت دا انکھڑواں انگ بنّ گیا اتے مہاراج ہولکر نوں نجی کوش حاصل ہویا ۔

ہولکر سامراج دا قیام

ملہارراو ہولکر ( جم 1694 ، موت 1766 ) نے اندور وچ پروار دے راج دا قیام کیتا ۔ اوہناں نے 1720 دے دہاکے وچ مالوا کھیتر وچ مراٹھا فوجاں دی سامبھی اتے 1733 وچ پیشوا نے اندور دے آسپاس دے کھیتر وچ 9 علاقہ کھیتر دتے ۔ اندور شہر مغل سامراج ولوں منظور ، 3 مارچ 1716 تاریخ ولوں کمپیل دے نندلال منڈلوئی ولوں قائم اک آزاد ریاست دے روپ وچ پہلاں توں ہی وجود وچ سی ۔ اوہ نندلال منڈلوئی ہی سن جنھاننے اس کھیتر وچ مراٹھیاں نوں مرنا-جمنا دی اجازت دتی اتے خان دریا دے پار فوجی کیمپ لئی اجازت دتی ۔ ملہار راو نے 1734 وچ ہی اک فوجی چھاؤنی دا قیام کیتا ، جو ہن وچ ملہارگنج دے نام ولوں جانا جات اے ۔ 1747 وچ اوہناں نے اپنے راج محل ، راجواڑا دی اساری شروع کیتی ۔ اوہناں دی موت دے ویلے اوہ مالوے دے زیادہتر کھیتر وچ راج کیتا اتے مراٹھا کنفڈریشن دے لگبھگ آزاد پنج حکمراناں وچوں اک دے روپ وچ قبول کیتا گیا ۔

اوہناں دے بعد اوہناں دی بہو اہلیابائی ہولکر ( 1767–1795 تک راج کیتا ) نے راج دی کمان سامبھی ۔ اوہناں دا جم مہاراشٹر وچ چونڈی پنڈ وچ ہویا سی ۔ اوہناں نے راجگڑھ نوں اندور دے دکھن وچ نرمدا دریا اتے واقع پرمیشور اتے منتکل کیتا ۔ رانی اہلیابائی کئی ہندو مندراں دی محافظ سی ۔ اوہناں نے اپنے راج دے باہر پوتر ستھاناں وچ مندراں دا اساری کیتا ۔

ملہار راو ہولکر دے متبنے پتّ تکوجیراو ہولکر ( راج : 1795–1797 ) نے کجھ سماں لئی رانی اہلیابائی دی موت دے بعد راج سمبھالیا ۔ حالانکہ تکوجی راو نے اہلیابائی کئے سپہ سالار دے روپ وچ منڈلوئی دورا اندور دی قیام دے بعد مارچ 1767 وچ اپنا تجربہ شروع کر دتا سی ۔ ہولکر 1818 ولوں پہلاں اندور وچ نہیں بسے ۔

یشونتراو ہولکر

اوہناں دی موت دے بعد اوہناں دے پتّ یشونتراو ہولکر ( راج: 1797–1811 ) نے راج دی واگڈور سامبھی ۔ اوہناں نے انگریزاں دی قید ولوں دلی دے مغل بادشاہ شاہ عالم نوں آزاد کراؤن دا فیصلہ کیتا ، لیکن ناکام رہے ۔ اپنی بہادری دے اعزاز وچ شاہ عالم نے اوہناں نوں مہاراج راجراجیشور عالی جاہ بہادر خطاب نال نوازیا گیا ۔

یشونتراو ہولکر نے 1802 وچ پنے دے نزدیک ہادسپور وچ سندھیا اتے پیشوا باجیراو دوسرا دی متحدہ فوجاں نوں ہرایا ۔ پیشوا اپنی جان بچاکے پنے ولوں بیسن حصہ نکلے ، جتھے انگریزاں نے تخت دے لالچ دے بدلے وچ معاون صلح اتے دستخط دی پیش کش کیتی ۔ اس وچ ، یشونتراو نے پنے وچ امرتراو نوں اگلے پیشوا دے روپ وچ قائم کیتا ۔ اک مہینے ولوں زیادہ دے وچار - ومرش دے بعد اوہناں دے بھرا نوں پیشوا دے روپ وچ مانتا ملن دے خطرے نوں ویکھدے ہوئے ، باجیراو دوسرا نے صلاح اتے دستخط کیتے اتے اپنی رہند-کھوہند سمحاکمیت دا آتمسمرپن کیتا اتے جسدے نال انگریز اسنوں پونا وچ تخت اتے پھیر قائم کرو ۔

مہاراجہ یشونتراو ہولکر نے جدوں ویکھیا کہ ہور راجا اپنے انفرادی سومعنےآں دے چلدے اکجٹ ہون لئی تیار نہیں سن ، تدّ اوڑک 24 دسمبر 1805 نوں راجگھاٹ نامک ستھان اتے انگریزاں دے نال صلح ( راجگھاٹ صلح ) اتے دستخط کر دتے ۔ اوہ بھارت دے ایکماتر اجیہے راجا سن جنہے انگریزاں نے امن صلح اتے دستخط کرن لئی رابطہ کیتا سی ۔ اوہناں نے اجیہی کسے وی شرط نوں قبول نہی کیتا جسدے نال اوہناں دا آتم - اعزاز متاثر ہندا ۔ انگریزاں نے اوہناں نوں اک سمپربھُو راجے دے روپ وچ مانتا حاصل کیتی اتے اسدے سارے پردیش لوٹائے ۔ اوہناں نے جے پور ، ادیپور ، کوٹا ، بوندی اتے کجھ ہور راجپوت راجاواں اتے اوہناں دے پربھتو نوں وی قبول کیتا ۔ انھاننے ایہہ وی قبول کیتا کہ اوہ ہولکر دے ماملیاں وچ مداخلت نہیں کرنگے ۔ یشونتراو ہولکر اک حصےآں والا فوجی نیتا سی ، جنھاننے دوجی اینگلو مراٹھا لڑائی وچ انگریزاں نال لوہا لیا سی ۔ کجھ شروعاتی جیتاں دے بعد ، اوہ انھاننے دے نال امن صلح کیتی ۔

ماہدپور دی لڑائی

1811 وچ ، مہاراجہ ملہارراو تیسرا ، 4 سال دی عمر وچ حکمران بنے ۔ مہارانی تلسابائی ہولکر نے پرراج دا کاریابھال سمبھالیا ۔ حالانکہ ، دھرم شہزادہ اتے بلرام سیٹھ نے پٹھاناں اتے پنڈھریاں دی مدد نل اانگریزاں دے نال ملکے تلسابائی اتے ملہارراو نوں بندی بناؤن دا شڈھئنتر رچیا ۔ جدوں تلسابائی نوں اسدے بارے وچ پتہ چلا تاں اوہناں نے 1815 وچ اوہناں دوناں نوں موت دی سزا دتی اتے تانتیا جوگ نوں تعینات کیتا ۔ اس کارن ، غفور خان پنڈاری نے چپکے نال 9 نومبر 1817 نوں انگریزاں دے نال اک صلاح کیتی اتے 19 دسمبر 1817 نوں تلسابائی دا قتل کر دتا ۔ انگریزاں نے سر تھامس ہسلوپ دے اگوائی وچ ، 20 دسمبر 1817 نوں اتے حملہ کر ماہدپور دی لڑائی وچ 11 سال دے مہاراجے ملہارراو تیسرے ، 20 سال دے ہرراو ہولکر اتے 20 سال دی بھیمابائی ہولکر دی فوج نوں پراست کیتا ۔ ہولکر فوج نے لڑائی لگبھگ جت ہی لئی سی لیکن انت سماں وچ نواب عبدالغفور خان نے اوہناں نوں دھوکھا دتا اتے اپنی فوج دے نال لڑائی دا میدان چھڈّ دتا ۔ انگریزاں نے اسدے اس عمل خدمت لئی غخفور ان نوں جاورا دی جاگیر دتی ۔ 6 جنوری 1818 نوں مندسور وچ صلح اتے دستخط کیتے گئے ۔ بھیمابائی ہولکر نے اس صلح نوں نہیں قبول کیتا اتے گوریلا ودھیاں ولوں انگریزاں اتے حملہ جاری رکھیا ۔ بعد وچ جھانسی دی رانی لکشمیبائی نے بھیمابائی ہولکر ولوں پریرنا لیندے ہوئے انگریزاں دے خلاف لڑائی لڑی ۔ اس تیسری اینگلو مراٹھا لڑائی دے خاتمے اتے ، ہولکر نے اپنے ادھکانشت: کھیتراں انگریزاں نوں کھوہ دتے اتے برطانوی راج وچ اک ریاست دے طور اتے شامل ہویا ۔ راجگڑھ نوں بھانپورا ولوں اندور منتکل کر دتا گیا ۔

ریاست

ملہارراو ہولکر تیسرا نے 2 نومبر نوں اندور وچ داخلہ کیتا ۔ کیونکہ اوہ نابالغ سن ، اسلئے تانتیا جوگ نوں دیوان تعینات کیتا گیا ۔ پرانا محل دولت راو سندھیا دی فوج دی فوج ولوں تباہ کر دتا گیا سی ات: اک نویں محل دی اساری کیتی گئی ۔ ملہارراو ہولکر تیسرا دے بعد مارتنڈراو نے رسمی روپ نال 17 جنوری 1834 نوں تخت سمبھالیا ۔ لیکن اوہ یشونتراو دے بھتیجے ہرراو ہولکر نال 17 اپریل 1834 نوں بدل دتے گئے ۔ اوہناں نے 2 جولائی 1841 نوں کھانڈیراو ہولکر نوں گود لیا اتے 24 اکتوبر 1843 نوں انتقال ہو گیا ۔ کھانڈیراو 13 نومبر 1843 نوں حکمران بنے اتے 17 فروری 1844 نوں اچانک اوہناں دی موت ہو گئی ۔ تکوجیراو ہولکر دوسرا ( 1835–1886 ) نوں 27 جون 1844 نوں تخت اتے قائم کیتا گیا ۔ 1857 دی ہندستانی بغاوت دے دوران ، اوہ بریٹیش ایسٹ انڈیا کمپنی دے نال وفادار سن ۔ اکتوبر 1872 وچ ، اوہناں نے ٹی ۔ مادھوَ راو نوں اندور دے دیوان دے روپ وچ تعینات کیتا ۔ اوہناں دی موت 17 جون 1886 نوں ہوئی اتے اوہناں دے جیٹھے پتّ ، شواجیراو حکمران بنے ۔

یشونتراو دوسرا ( راج : 1926–1948 ) نے 1947 وچ بھارت دی آزادی تک اندور راج اتے راج کیتا ۔ اندور نوں مدھ پردیش وچ 1956 وچ ولا کر دتا گیا ۔

نسل

• رچرڈ ہولکر
• سبرینا ہولکر
• یشوانتراو ہولکر
• اشا دیوی مہاراج صاحبب ہولکر 15 بہادر
• رانجیت ملہوترا
• دلیپ ملہوترا
• ولیندر گھاٹگے
• ساگرکا گھاٹگے

اندور کے ہولکر مہاراج

• ملہار راؤ ہولکر I (گورنر: 2 نومبر 1731 سے 19 مئی 1766)
• مالے راؤا ہولکر (گورنر: 23 اگست 1766 سے 5 اپریل 1767)
• اہلیابی ہولکر (گورنر: 27 مارچ 1767 سے 13 اگست 1795)
• تکوجیراؤ ہولکر (قاعدہ: 13 اگست 1795 سے 29 جنوری 1797)
• کاشی راؤ ہولکر (گورنر: 29 جنوری 1797 سے 1798 تک)
• یشوانترو ہولوکار (گورنر: 1798 سے 27 اکتوبر 1811)
• مالے راؤ ہولکر III (اصول: 27 اکتوبر، 1811 سے 27 اکتوبر 1833)
• مارتینڈ راؤ ہولوکر (گورنر: 17 جنوری 1834 سے 2 فروری 1834)
• ہری راؤ ہولکر (قاعدہ: 17 اپریل 1834 سے 24 اکتوبر 1834 تک)
• کھانڈے راؤ ہولکار III (گورننس: 13 نومبر، 1843 سے 17 فروری 1844)
• تکوجیراؤ ہولوکار II (قاعدہ: 27 جون 1844 سے 17 جون 1886)
• شیوجیراؤ ہولکر (اصول: 17 جون، 1886 سے 31 جنوری، 03)
• تکوجیراؤ ہولکر III (گورنر: 31 جنوری 1903 سے 26 فروری 1 926)
• یشوانترو ہولوکار II (گورننس: 26 فروری، 1926 سے 1948)