Proljev – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m r2.6.5) (robot Dodaje: so:Shuban |
m uklanjam nepotreban šablon |
||
| (Nije prikazano 16 međuverzija 11 korisnika) | |||
Red 2:
| name = Dijareja
| latinski = Diarrhea
| slika = Průjem.JPG
| tekst uz sliku =
| ICD10 = {{ICD10|A|09||a|00}}, {{ICD10|K|59|1|k|55}}
| ICD9 = {{ICD9|787.91}}
}}
'''Dijareja''' ([[latinski|lat.]] ''diarrhoea'', od [[grčki|grč.]] δıάρροıα), '''proljev''' ili '''proliv'''
▲'''Dijareja''' ili '''proliv''' predstavlja abnormalno brzo kretanje fekalnih materija kroz [[debelo crevo]],<ref name="r4"> Arthur C. Guyton M.D, John E. Hall Ph.D: ''Medicinska fiziologija'', IX izdanje ("Savremena administracija" Beograd, 1999.)</ref> što ima za posledicu povećanje sadržaja tečnosti ili volumena crevnog sadržaja<ref name="dok"> Prim dr Spomenka Čučak: ''Dijareja - simptom različitih bolesti'' </ref> i učestalo vršenje nužde sa vodenastim stolicama različitog stepena viskoziteta.<ref name="forum"> [http://www.x3mforum.com/smf/index.php?topic=6690.50;wap2 Najčešći simptomi i oboljenja], pristup 29. mart 2008. </ref> Izbačeni crevni sadržaj ponekad može sadržavati primese [[krv]]i, [[gnoj]]a i drugih materija. Pre samog nastupa ovog stanja dolazi do izražene peristaltike (crevnih pokreta), što neretko prate i bolni grčevi.
Dijareja može biti akutna (kada nastupi iznenada, kratko traje i prolazi bez posledica) ili hronična (kada traje po nekoliko nedelja ili meseci).<ref name="forum"/> Kod slučajeva ozbiljne [[neuhranjenost]]i ovo stanje može izazvati [[smrt|smrtan ishod]], što se naročito često dešava u nerazvijenim zemljama.
Linija 15 ⟶ 14:
== Etiologija i klinička slika ==
Dijareju izazivaju različiti etiološki faktori, među kojima se posebno izdvajaju [[virus]]ne infekcije, [[parazit]]i i [[bakterije|bakterijski]] toksini.<ref name="e1">
* povećanje osmotskog pritiska,
Linija 26 ⟶ 25:
Osmotska dijareja nastaje usled zadržavanja osmotski aktivnih supstanci (hidrosolubilnih sastojaka) u crevima, koji za sebe vezuju [[voda|vodu]]. Javlja se kod intolerancije na [[šećer]]e (posebno na [[laktoza|laktozu]] - mlečni šećer), kod upotrebe slaboapsorbujućih soli u vidu laksativa i antacida (kao npr. magnezijum-sulfat i natrijum-fosfat), unošenja određenih organskih kiselina (vinska, jabučna, limunska), korišćenja [[veštački zaslađivači|veštačkih zaslađivača]] (manitol, sorbitol) i slično.
Zbog akumulacije hidrosolubilnih sastojaka raste osmotski gradijent prema lumenu creva, pa voda iz ekstracelularnih prostora prelazi u lumen i dolazi do rastezanja crevnih zidova. Ovo ubrzava peristaltiku i skraćuje vreme zadržavanja fekalnih materija unutar creva.<ref name="dok"/>
=== Sekretorna dijareja ===
Linija 32 ⟶ 31:
Sekretorna dijareja nastaje kao posledica povećanja aktivnog ili pasivnog lučenja elektrolita i drugih materija u [[tanko crevo|tankom]] i [[debelo crevo|debelom crevu]] Stimulatori sekrecije mogu biti: enterotoksini [[bakterija]] ([[Vibrio cholerae]], [[Shigela]], [[Escherichia coli]]), enteropatogeni [[virus]]i, žučne soli, neapsorbovane masti iz hrane, neke vrste [[lek]]ova, gastrointestinalni hormoni (gastrin, vazointestinalni peptid, kalcitonin, serotonin), oštećenje crevnog zida itd.
Ovaj tip dijareje se javlja deset puta češće kod [[žena]] nego kod [[muškarac]]a, i to posebno kod osoba starijih od 60 godina. Obično prolazi bez drugih simptoma, ali se mogu javiti [[nauzea]], [[povraćanje]], abdominalni bol, nadutost trbuha i gubitak težine.
=== Upalna dijareja ===
Linija 38 ⟶ 37:
Eksudativna ili upalna dijareja se javlja u slučaju oboljenja crevne sluznice (regionalni [[enteritis]], [[ulcerativni kolitis]], [[pseudomembranozni kolitis]], [[tuberkuloza]], [[limfom]], [[tumor]]i itd), koja dovode do inflamacije sluzokože i pojave ulceracija ili tumefakcija (otoka).
Posledica ovih patoloških zbivanja je pojava krvne plazme, serumskih proteina, krvi, sluzi i drugih materija u crevnom sadržaju, što značajno povećava količinu tečnosti u stolici. Pojava patoloških procesa na sluznici [[rektum]]a (završnog dela [[digestivni trakt|digestivnog trakta]]) izaziva učestalu [[defekacija|defekaciju]], jer je promenjena rektalna sluznica osetljivija na rastezanje crevnog lumena.
=== Smanjeno vreme apsorpcije ===
Linija 44 ⟶ 43:
Smanjenje vremena apsorpcije nastaje kada fekalne materije nisu dovoljno vremena u kontaktu sa odgovarajućom apsorptivnom površinom digestivnog trakta. Ovo ima za posledicu povećanje količine tečnosti u crevnom sadržaju.
Faktori koji uzrokuju ovo stanje su: resekcija [[želudac|želuca]], [[tanko crevo|tankog]] ili [[debelo crevo|debelog creva]], piloroplastika, vagotomija, upotreba određenih medikamenata (antacidi i laksativi koji sadrže soli [[magnezijum]]a), humoralni agensi koji ubrzavaju prolaz fekalnih materija stimulacijom [[glatki mišić|glatkih mišića]] u zidu creva.
=== Malapsorpcija ===
Linija 50 ⟶ 49:
Malapsorpcija (loša apsorpcija) izaziva dijareju osmotskim i sekretornim mehanizmima. U prvom slučaju, ona nastaje kao posledica unošenja hrane bogate neapsorbujućim hidrosolubilnim sastojcima male molekulske težine, dok pojedini lipidi deluju kao stimulatori sekrecije i izazivaju sekretornu dijareju. Dijareja vezana za malapsorpciju može se razviti i kada je transport crevnog sadržaja produžen i dolazi do razmnožavanja bakterija u tankom crevu.
Najčešći faktori koji izazivaju ovakav vid dijareje su: [[celijačna bolest]] (intolerancija na gluten iz brašna), malapsorpcija [[fruktoza|fruktoze]] (voćnog šećera), [[perniciozna anemija]], smanjena sekrecija [[pankreas]]a (u slučaju cistične fibroze ili pankreatitisa), [[radijalna fibroza]], [[hemoterapija]] itd.
=== Motorna dijareja ===
Motorna ili motalitetna dijareja nastaje zbog ubrzanja peristaltike (motorne aktivnosti) tankog i debelog creva. Najčešće se javlja usled lučenja aktivnih supstanci poput vazointestinalnog peptida, serotonina i kalcitonina ili kao posledica poremećaja u aktivnosti [[autonomni nervni sistem|autonomnog nervnog sistema]] (posebno parasimpatikusa).
=== Psihogena dijareja ===
Linija 62 ⟶ 61:
=== Paradoksalna dijareja ===
Paradoksalna dijareja nastaje oko stvrdnutih fekalnih masa kod dece i mentalno retardiranih bolesnika.
== Komplikacije ==
Tokom dijareje može doći do gubitka tečnosti i pojave dehidratacije, elektrolitnog disbalansa i vaskularnog kolapsa. Kolaps se naročito brzo može razviti kod dece, starijih i mentalno retardiranih osoba, kao i kod pacijenata sa teškim oblicima dijareje kakva se sreće kod [[kolera|kolere]]. Gubitak bikarbonata može izazvati metaboličku acidozu, a hipomagnezemija pojavu mišićne tetanije.
== Dijagnoza ==
Tačna [[dijagnoza]] se postavlja na osnovu [[anamneza (medicina)|anamneze]], kliničkog pregleda, laboratorijske analize elektrolita, mikro- i makroskopskog pregleda stolice i dodatnih dijagnostičkih postupaka: rektoskopije, sigmoidoskopije, biopsije rektalne sluznice (radi patohistološkog pregleda), rendgenografije i eventualno funkcionalnog pregleda pankreasa (određivanje pankreasnih enzima i pankreatografija).
== Lečenje ==
[[Terapija]] dijareje je uglavnom simptomatska. Blaži oblici se leče uzimanjem bizmutovog subsalicilata (pepto-bizmola), dok se kod ozbiljnijih slučajeva preporučuje mirovanje, nadoknada izgubljene tečnosti i elektrolita. Kod teških i dugotrajnih dijareja sa poznatim uzročnikom, vrši se terapija [[antibiotici]]ma.
== Reference ==
{{Izvori}}
{{Lista simptoma bolesti}}
{{Commonscat|Diarrhea}}
[[Kategorija:Bolesti digestivnog trakta]]
[[Kategorija:Simptomi]]
| |||