Liparski otoci
Koordinate: 38° 34' 32" SG Š, 14° 59' 23" IGD
Liparska ostrva (ili Eolska ostrva) su vulkanski arhipelag u Tirenskom moru severno od Sicilije. Arhilepag se sastoji od 7 većih i 10 manjih ostva, ukupne površine 115 km². Najveće ostrvo je Lipari po kome se celi arhipelag često naziva Liparska ostrva. Ostrva su popularna turistička destinacija i na njih dolazi 200.000 posetioca godišnje.
Sva ostrva su vulkanskoga porekla. Stromboli je do današnjega vremena aktivan vulkan. Stromboli je danas jedini aktivni vulkan u Evropi pored Etne. Na ostrvima Lipari i Vulkano postoje fumarole. Grad Lipari ima 11.000 stanovnika. Salina je drugo ostrvo po površini. Ima 2.300 stanovnika. Ukupno na Eolskim ostrvima ima 29.500 stanovnika.
Prema legendi Eolska ostrva su kolonizovana nakon trojanskoga rata. Lipare su naselili grčki doseljenici sa Knida 580. pne. pod komandom Pentatlona i naselili su se na mestu današnjega naselja Kastelo. Ostrvo su imenovali po grčkom bogu vetrova Eolu, koji je po mitologiji obitavao na Liparima. Van Lipara na drumu za nekropolis otkriveno je svetilište Demetre i Persefone. Kraj ostrva se odigrala Bitka kod Lipara 260. pne. između Rima i Kartagine.
Lipari su jedno vreme bili sedište episkopa i na Liparima se nalazile mošti svetoga apostola Vartolomeja. U 9. veku Arapi su zauzeli Siciliju, a Saraceni su harali kao pirati Tirenskim morem, tako da su 839. poklali stanovništvo. Mošti svetoga Vartolomeja su premeštene u Benevento. Normani su od Arapa preoteli područje od 1060. do 1090., pa su poonovo naselili puste Lipare. Lipari su i dalje bili na udaru pirata. Lipari su prelazili pod Hoenštaufovce, pa pod Anžujce. Posle njih pod Aragonce, čiji kraljevi su postali španski kraljevi.
Španija je 1544. proglasila rat Francuskoj, a francuski kralj Fransoa I je tražio otomanskoga sultana Sulejmana Veličanstvenoga za pomoć. Sultan je poslao flotu pod komandom Kair ad Dina (poznatog kao Ariadeno Barbarosa) . Otomanska flota je pobedila Špance i uspela je da zauzme Napulj. Tokom bitke Liparska ostrva su ostala bez stanovništva. Kasnijim doseljavanjima iz Italije, Sicilije i Španije ponovo su uspostavljena naselja na arhipelagu.
Za veme fašizma na Liparima je bio kažnjenički logor političkih deportiraca, među kojima se 1941.-1943. nalazio i veliki broj jugoslovena iz Istre, Gorice, Trsta, Slovenije i Hrvatske. Na Liparima je 1934.-1941. bio organizovan i ustaški tabor, u kojem su ustaše pripremane za svju zločinačku ulogu u NDH.
Eolska ostrva su na Uneskovoj listi svetske baštine.
- UNESCO World Heritage Sites, Aeolian Islands
- Aeolian Islands tourism website (in Italian).
- information about Aeolian or Lipari islands
- Richard Stillwell, ed. Princeton Encyclopedia of Classical Sites, 1976: "Aeoliae Insulae (Lipari Islands), Messina, Sicily"
- Article about Aeolian Islands Arhivirano 2015-10-20 na Wayback Machine-u
- Aeolian Islands Photos Arhivirano 2007-05-29 na Wayback Machine-u
