ಪುದ್ದಾರ್
ಪುದ್ವಾರ್ ಅತ್ತ್ಂಡ ಪುದ್ವಾರ್[೧] ಪಂಡ ಪೊಸ ಅರಿತ ವನಸ್ ಗೌಜಿಡ್ ಮನ್ಪುನ ಕ್ರಮ. ಕೃಷಿಕೆರ್ ತಾನ್ ಬುಲೆಯಿನ ಬುಳೆಟ್ಟ್ ತಿಕ್ಕಿನ ಪೊಸ ಅರಿನ್ ಕುಟುಮ ಸಂಸಾರದೊಟ್ಟಿಗೆ ಒಂಜಾದ್ ಅಟಿಲ್ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಪೊಸ ಪೊಸ ಬಗೆತ ಕಜಿಪುದೊಟ್ಟಗೆ ವನಸ್ ಮಲ್ಪುನ ಆಚರಣೆನ್ ಪುದ್ದಾರ್ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್, ಉಂದು ನಿರ್ನಾಲ್ ತಿಂಗೊಲುಡು ಬರ್ಪುಂಡು. ಪುದ್ವಾರ್‌ದ ಆಚರಣೆ ತುಳುನಾಡ್‍ ಬುಕ್ಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪೂರ ಪ್ರದೇಶೊಲೆಡ್ ಆಚರಣೆ ಮನ್ಪುವೆರ್.
ಶಬ್ಧೋದ ಹಿನ್ನೆಲೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]'ಪುದ್ದಾರ್' ಇಂದೆಟ್ ಒಂಜಿ ವಿಶೇಷತೆ ಉಂಡು. ಮಲಯಾಳಿ ಶಬ್ದ 'ಪುದಿಯ'(ತುಳುಟು ಪೊಸತ್) 'ಅರಿ'(ತುಳುಟು ಅರಿ) ಒಟ್ಟಾದ್ 'ಪುದಿಯರಿ' (ಪೊಸ ಅರಿ) ಪನ್ಪುನವೇ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ತುಳುವೆರೆನ ಬಾಯಿಡ್ 'ಪುದ್ದಾರ್' ಆದುಪ್ಪೆರೆಲಾ ಯಾವು ಕನ್ನಡೊಟು ಹೊಸಕ್ಕಿ ಊಟಂದ್‍ ಪಣುವೆರು.
ಸಂಪ್ರದಾಯೋ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕಂಬುಲೊದ ಕಂಡೊಡು ಕೆಯ್ ಕೊಯ್ಯೆರೆ ಆನಗ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪ್ರಕಾರ ಕುರಲ್ ಕನತ್‌ದ್ ಪೂಜೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಇಲ್ಲ್ ದಿಂಜಾವುನ ಕ್ರಮಲಾ ನಮ್ಮಲ್ಪ ನಡಪುಂಡು. ಕೆಲವೆರ್ ಅವ್ವೇ ದಿನ ಆ ಪೊಸ ಬಾರ್‌ನ್ ತೊಲ್ಲುದು ಗಂಜಿಡ್ ಪಾಡ್ದ್ ಪುದ್ದಾರ್ ಉನ್ಪೆರ್. ಆಂಡ ಕೆಯ್ ಕೊಯ್ದ್ ಪೊಸ ಬಾರ್ ಇಲ್ಲ್‌ಗ್ ಬತ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ ಮಲ್ಪುನ ಪುದ್ದಾರ್ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ. ಬಾರ್‌ದ ರಾಶಿದ ಎದ್‌ರ್ ಪೊಲಿ ಲೆತ್ತ್‌ದ್, ಪೂಜೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್, ಮಣ್ಣ್‌ದ ಮಂಡೆಗ್ ಪೊಲಿ ಬಲ್ಲ್ ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ಗಂಧದ ಗೆರೆಟ್ ಸಿಂಗಾರೊ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಪೊಸ ಬಾರ್ ಬೆಯ್ಪಾದ್, ನುಂಗಾದ್, ನಿರೆಕರೆತ ಪೊಂಜೊವುಲು ಪೂರಾ ಸೇರೊಂದು ನೆಲಕ್ಕುರಿಟ್ ಬಾರ್ ಎಡ್ತ್‌ದ್, ಕಂಚಡ್ಪೆಡ್ ಗಾಳಿತ್‌ದ್, ತಡ್ಪೆಡ್ ಪೊಡೆತ್ತ್‌ದ್ ತಯಾರ್ ಮಲ್ತಿನ ಅರಿಯೇ ಪುದ್ದಾರ್‌ದ ಪೊರ್ಲುದ ಅರಿ.
ಮಾನ್ಪುನ ಕ್ರಮೋ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಪುದ್ದಾರ್‌ದ ನುಪ್ಪು ಬೆಯ್ಪಾಯೆರೆ ಮಣ್ಣ್‌ದ ಮಂಡೆ. ಅಯಿನ್ ಪೊಲಿ ಬಲ್ಲ್, ಮಿಟಾಯಿ ಪೂ, ಪಾದೆ ಪೂತ ಮಾಲೆಡ್ ಸಿಂಗಾರ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಗಂದದ ಗೆರೆ ಪಾಡ್ದ್ ಐತ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ನೀರ್ ಬೆಚ್ಚಾನಗ ಸುರುಟು ಇಲ್ಲದಕುಲು ನಾಲ್ ಪೊಸ ಅರಿಲಾ ತುಂಬೆದ ಪೂಲಾ ಆ ಮಂಡೆಗ್ ಪಾಡ್ದ್ ಕೈ ಮುಗಿವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಇಲ್ಲದ ಯಜಮಾನೆ-ಯಜಮಾನ್ತಿ ಒಟ್ಟಾದ್ ಕಾಂಟ್ಯಡ್ ಪೊಸ ಅರಿ ದೆಕ್ಕ್‌ದ್ ಮಂಡೆಗ್ ಪಾಡ್ದ್ ನುಪ್ಪು ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಅಪಗ ಮಾತ್ತೆರ್‍ಟುಲಾ ಒಂಜಿ ಮಾತು ಕೇಣಿಯರ ಉಂಡು ಪುದ್ವಾರ್‍ಗ್‍ ಉಣ್ಪುಗು ಅರಿ ಪಾಡುವಂದ್‍ ೩ ಸರ್‍ತ್ತಿ ಪಣೊಡು ಬೊಕ್ಕ ಪಾಡೊಡು ಅಪಗ ೫ ಜನ ಮುತೈದೆನಕುಲು ಹಾಜರಿ ಉಪ್ಪೊಡು ಅರಿ ಪಾಡುನೆತ ಬುಕ್ಕ ಎರಾಂಟಲ ಒರಿ ಅಲ್ಲು ಉಪ್ಪೊಡು.
ಮೂಲ ಆಚರಣೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಪುದ್ವಾರ್ ಮಲ್ಪನ ಕ್ರಮಕ್ಕು ದುಂಬು ಮೂಲಟ್‍ ಎಂಚ ಉಂಡು.
- ಪೊಸರಿತ್ತಾ ಕ್ರಮ.
- ಆಗ್ನಿಗ್‍ ಅರ್ಪಣೆ.
- ಗೋವು ಅರ್ಪಣೆ.
- ಹಿರಿಯಕ್ಕುಲೆಗ್ ಅರ್ಪಣೆ.
- ಯಜಮಾನ ಬಳಸ್ಸುನೆ.
- ವನಸ್ಸು ಮಾಲ್ಪನೆ.
ವನಸ್ಸ್
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಪುದ್ದಾರ್‌ದ ವನಸ್‌ಗ್ ಪದ್ರಾಡ್ ಬಗೆತ ಕಜಿಪು ಅವೊಡು. ಉಪ್ಪಡ್ ಪಚ್ಚಿಲ್ ಪೆಲತ್ತರಿ ಆಜಾಯಿನ, ತೆಕ್ಕರೆ ತಲ್ಲಿ, ತೇವು ಪದ್ಪೆ ಕೊದ್ದೆಲ್, ಬೋಡೇ ಬೋಡು. ಆತ್ ಅತ್ತಂದೆ ಉಪ್ಪು ಕರಿ, ಕುಕ್ಕುದ ಉಪ್ಪಡ್, ಕಡ್ಲೆ ಮನೊಲಿ, ಲತ್ತಂಡೆ, ಬೆಂಡೆ, ಪೀರೆ ಆಜಾಯಿನ, ತಿಮರೆ ಚಟ್ನಿ, ಕುಕ್ಕುದ ಚಟ್ನಿ, ಪೂಂಬೆ ಚಟ್ನಿ, ತೌತೆ-ತೆಕ್ಕರೆ ಕೊದ್ದೆಲ್ ಇಂಚಿತ್ತಿನ ಶುದ್ಧ ತರಕಾರಿ ಕಜಿಪು ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಸುಮಾರ್‍ ೭ ಬಗೆತ್ತಾ ಇಜ್ಜಿಯಾಂಡ, ೯ ಬಗೆ ಅವುಲಾ ಇಜ್ಜಿಯಾಂಡ, ೧೨ ಬಗೆತ್ತಾ ಕಜಿಪುಲು ಬೊಡು.
ವನಸ್ಸ್ ಗ್ ಕುಲ್ಲುನ ಕ್ರಮ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ವನಸ್‌ದ ಪೊರ್ತುಡು ಇಲ್ಲ್‌ದ ಯಜಮಾನಿ ತರೆಕ್ ಮುಂಡಾಸ್ ಕಟ್ಟೊಂದು ಜಾಲ್‌ಡಿತ್ತಿನ ತುಳಸಿ ಕಟ್ಟೆಗ್ ಒಂಜಿ ಚೆಂಬು ನೀರ್ ಪಾಡ್ದ್ ಅಲ್ಪನೇ ಸಾನಾದಿಗೆ ಪೊತ್ತಾದ್ ಬಾರೆದಿರೆಟ್ ದೀನ ಗಂದ ಪುರ್ಸಾದ ಮುಂಡೊಗು ಪಾಡುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಇಲ್ಲದುಲಯಿ ಮಣೆ ದೀದ್ ವನಸ್‌ಗ್ ಕುಲ್ಲುವೆರ್. ಮಾತೆರ್‌ಲಾ ಅಂಚನೇ ದೇವೆರೆನ ಪುರ್ಸಾದ ಪಾಡೊಂದು ಮಣೆ ದೀದ್ ಅಟ್ಟೆ ಕಾರ್ ಪಾಡ್ದ್ ವನಸ್‌ಗ್ ಕುಲ್ಲುವೆರ್. ಕೊಡಿ ಬಾರೆದಿರೆಟೇ ವನಸ್ ಮಲ್ಪೊಡು ಪನ್ಪಿನ ಕ್ರಮ ಉಂಡು. ಮಾತೆರೆಗ್‌ಲಾ ನುಪ್ಪು, ಕಜಿಪು ಬಲಸ್‌ದ್ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಕಿರಿಯಾಕ್‌ಲ್ ಪೂರ ಕುಟುಮೊದ ಹಿರೆಯೆರೆಡ 'ಪುದ್ದಾರ್ ಉನ್ಪೆ'ಂದ್ ಪನಿಯೆರೆ ಉಂಡು. ಉದಾ ರ್ಮೆಗ್- ಅಜ್ಜೆರೆ ಪುದ್ದಾರ್ ಉನ್ಪೆ, ಮಾಮ ಣ್ಣೆರೇ ಪುದ್ದಾರ್ ಉನ್ಪೆ.. ಅಮ್ಮೆರೇ ಪುದ್ದಾರ್ ಉನ್ಪೆ.. ಅಪ್ಪೇ ಪುದ್ದಾರ್ ಉನ್ಪೆ...' ಇಂಚ.