İçeriğe atla

Abdürrahman Arif: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
SpdyBot (mesaj | katkılar)
Botlar
392.835 değişiklik
k →top: Bot: kaynak dz. (hata bildir)
 
(21 kullanıcı tarafından yapılan 31 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{Düzenle-tr}}
{{Makam sahibi bilgi kutusu
{{Makam sahibi bilgi kutusu
|isim = Abdül Rahman Arif El Cumaili
| isim = Abdürrahman Arif
| resim = Abdel-Rahman Aref.jpg
|yerli_isim = عبد الرحمن محمد عارف الجميلي
| makam = 3. [[Irak Cumhurbaşkanı]]
|resim = Abdel-Rahman Aref.jpg
| dönembaşı = 16 Nisan 1966
|resim_büyüklüğü =
| dönemsonu = 17 Temmuz 1968
|makam = 3. [[Irak cumhurbaşkanları listesi|Irak Cumhurbaşkanı]]
| öncegelen = [[Abdüsselam Arif]]
|dönembaşı = 16 Nisan 1966
| sonragelen = [[Ahmed Hasan el-Bekir]]
|dönemsonu = 17 Temmuz 1968
| sıra2 = [[Irak Başbakanı]]
|başbakan = [[Abdürrahman el Bazzaz]]<br>[[Naci Talib]]<br>Kendisi<br>[[Tahir Yahya]]
| dönembaşı2 = 10 Mayıs 1967
|öncegelen = [[Abdüsselam Arif]]
| dönemsonu2 = 10 Temmuz 1967
|sonragelen = [[Ahmed Hasan el Bekir]]
| öncegelen2 = [[Naci Talib]]
|makam1 = Irak Başbakanı
| sonragelen2 = [[Tahir Yahya]]
|dönembaşı1 = 10 Mayıs 1967
| doğum_tarihi = 14 Nisan 1916
|dönemsonu1 = 10 Temmuz 1967
| doğum_yeri = [[Bağdat]], [[Bağdat Vilayeti]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|öncegelen1 = [[Naci Talib]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|2007|8|24|1916|4|14}}
|sonragelen1 = [[Tahir Yahya]]
| ölüm_yeri = [[Amman]], [[Ürdün]]
|doğum_tarihi = 1916
| milliyeti =
|doğum_yeri = [[Bağdat]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| partisi = [[Arap Sosyalist Birliği (Irak)|Arap Sosyalist Birliği]]
|ölüm_tarihi = 24 Ağustos 2007 (91 yaşında)
| eşi = Fayka Abdül-Magid Faris Alani
|ölüm_yeri = [[Amman]], [[Ürdün]]
| ilişkiler =
|doğum_adı =
| çocukları = 5
|partisi = [[Arap Sosyalist Birliği (Irak)|Arap Sosyalist Birliği]]
| yaşadığı_yer =
|eşi = Faika Abdul-Mageed Faris Alanee
| başbakan = [[Abdurrahman el-Bazzaz]]<br />[[Naci Talib]]<br />Kendisi<br />[[Tahir Yahya]]
|çocukları =
| cumhurbaşkanı2 = Kendisi
|ilişkiler =
| bağlılığı = {{flagicon image|Flag of Iraq (1963-1991).svg}} [[Irak Cumhuriyeti (1958-1968)|Irak]]
|yaşadığı_yer =
| birimi = [[Irak Kara Kuvvetleri]]
|öğrenim =
| rütbesi = [[Korgeneral]]
|meslek =
| savaşları = [[14 Temmuz Devrimi]]<br />[[Altı Gün Savaşı]]
|dini = [[Sünni İslam]]
| resim_büyüklüğü = 200px
|imza =
|takma_adı =
|bağlılığı = {{bayrakülke|Irak|1959}}
|alanı = [[Irak Kara Kuvvetleri]]
|hizmetyılları =
|rütbesi = [[General]]
|birimi =
|kumandaettiği =
|savaşları = [[14 Temmuz Devrimi|1958 Irak darbesi]]<br>[[Altı Gün Savaşı]]
|ödüller =
}}
}}
[[Hac (İslam)|Hacı]] '''Abdürrahman Muhammed Arif el-Cumayli''' ({{Dil|ar|عبد الرحمن محمد عارف الجميلي|çeviri=Abdürrahman Arif}}; 14 Nisan 1916 - 24 Ağustos 2007), 16 Nisan 1966'dan 17 Temmuz 1968'e kadar görevde kalmış [[Irak cumhurbaşkanı|Irak'ın üçüncü cumhurbaşkanıdır]].


== Biyografi ==
'''Abdürrahman Arif''' (عبد الرحمن عارف ʿAbd ar-Raḥman ʿĀrif, Ingilizce: Abdul Rahman Arif, d. [[1916]] veya [[1918]] [[Bağdat]] - ö. [[24 Ağustos]] [[2007]], [[Amman]]) [[Irak]]lı siyasetçi. [[16 Nisan]] [[1966]]'dan [[16 Temmuz]] [[1968]]'e kadar Irak Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Kısa süre de başbakan oldu. [[Sosyalizm]]e karşı bir tutum sergilediğinden dolayı [[Abdülkerim Kasım]] tarafından sindirildi.
[[Dosya:Nasser,_Aref,_Atassi,_Boumeiddin.jpg|sol|küçükresim| Soldan sağa, Cezayir'den [[Huari Bumedyen]], Suriye'den [[Nureddin el-Etâsî]], Irak'tan Abdurrahman Arif, Mısır'dan [[Cemal Abdünnâsır]] ve 1968'de Sudan'dan [[İsmâil el-Ezherî]]]]
Arif, kariyerli bir askerdi ve [[14 Temmuz Devrimi|1958'de monarşiyi deviren askeri darbeyi]] destekledi. Kardeşi [[Abdüsselam Arif|Abdüsselam Arif'i]] 1963'te iktidara getiren [[Ramazan Devrimi|darbeye]] de destek verdi. Kardeşi darbeyi takiben onu ordunun başına atadı ve genç Arif Nisan 1966'da bir uçak kazasında öldüğünde, Başbakan [[Abdül Rahman el-Bazzaz|Abdurrahman el-Bazzaz]] ("Batı odaklı bir avukat" ve 1958 devriminden beri Irak hükûmetinin başına geçen ilk sivildi<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfa=94|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref>) cumhurbaşkanı vekili oldu; üç gün sonra, el-Bazzaz cumhurbaşkanı seçildi, ardından el-Bazzaz cumhurbaşkanlığını hemen Abdürrahman Arif'e bıraktı. [[Irak Silahlı Kuvvetleri|Irak ordusunun]] Abdüsselam'ın yerine zayıf ve manipüle edilmesi daha kolay kardeşinin geçmesi gerektiğini düşündüğü için güç transferinin gerçekleştiği tahmin ediliyor. Arif, [[Devrimci Komuta Konseyi (Irak)|Irak Devrimci Komuta Konseyi]] tarafından cumhurbaşkanı olarak atandı. Kardeşinin politikalarını sürdürdü, ancak daha milliyetçi bir profil izledi.{{Kaynak belirt|tarih=Haziran 2013}}


Kardeşi Abdüsselam gibi, [[Mısır|Mısır'ın]] [[Pan-Arabizm|pan-Arabist]] Cumhurbaşkanı [[Cemal Abdünnâsır|Cemal Abdünnasır'ın]] açık bir destekçisiydi. Bir diğer Nasır yanlısı Hava Kuvvetleri Komutanı Arif Abdurrezak, Arif'e darbe girişiminde bulundu ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] [[MiG-17]] jetleri ile hafifçe bombaladı, ancak darbe başarısız oldu ve Rezak, tutuklandı. Bu, Arif hükûmetine yönelik ikinci başarısız darbe girişimiydi. Cumhurbaşkanı Arif televizyona çıkarak bu vesileyle Abdurrezak'ın kesinlikle cezalandırılacağını açıkladı ancak daha sonra onu bir af ile serbest bıraktı.
== Özgeçmiş ==
Arif, 1936'tan itibaren [[Bağdat]]'taki Asker Yüksek Okuluna gidip ve 1958'de erkek kardeşlerin daha genci [[Abdüsselam Arif]] ve [[Abdülkerim Kasım]] ile beraber Irak ihtilalına katıldı. O, 1961 yılında [[Tank Kuvvetleri]]nin [[Tuğgeneral]]ından ilk olarak vaz geçindi. Abdüsselam Arif ve [[Baas Partisi]] tarafından 1963 Kasım'ın düşmesinden sonra Silahlı Kuvvetlerinde yine önemli pozisyon vardı, [[Ramazan devrimi]]ndan sonra [[General]]ların başı oldu.


Cumhurbaşkanlığının genel olarak gevşek ve kararsız olduğuna inanılıyordu. Ancak, rüşvet almadığına dair tarihsel ipuçları var. 1967'de kendisini gelir vergisinden muaf tutmak için çıkardığı akıl almaz yasa, muhtemelen başka türlü servet elde edemeyeceğinin bir göstergesidir. Arif'in iktidara gelmesinden kısa bir süre sonra Irak ordusu, [[Birinci Irak-Kürt Savaşı|Birinci Irak-Kürt Savaşı'nda]] [[Mustafa Barzani]] liderliğindeki Kürt isyancılara karşı büyük bir saldırı başlattı ve Barzani'nin 3500 kişilik [[Peşmerge|Peşmerge'sine]] karşı 40.000 Irak askerini karşı karşıya getirdi. [[Pehlevi İranı|İran]] ve [[İsrail]] desteği, 11 Mayıs'ta [[İsrail Savunma Kuvvetleri|İSK]] subayı Zuri Sagy tarafından tasarlanan bir savaş planının 1400 - 2000 Irak askerinin öldürülmesi ve yüzlercesinin daha ele geçirilmesiyle sonuçlanan Handren Dağı Muharebesi'nde kesin bir Kürt zaferine katkıda bulundu. Rejim aşırılık yanlıları fiyaskoyla itibarsızlaştırıldı ve 29 Haziran'da Bazzaz, Irak Kürdistanı'nda "idari ademi merkeziyetçilik" ve "Kürtlerin parlamentoda temsil edilmesini" içeren bir barış için On İki Noktalı Plan'ı açıkladı. Temmuz ayı boyunca Bazzaz, "büyük bir rehabilitasyon programını onaylayarak, ekonomik ablukayı kaldırarak, yüzlerce Kürt mahkumu serbest bırakarak, Arap aşiretlerini eski Kürt topraklarından çıkararak ve bir genel af yasası çıkararak" anlaşmayı uygulamaya başladı, ancak ordu içindeki muhalefet 6 Ağustos'ta General [[Naci Talib]] lehine Bazzaz'ı görevden almak için Arif'i zorladı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfalar=96-98|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref> Ne olursa olsun, [[Lyndon B. Johnson]] yönetimindeki Amerikalı yetkililer, Irak'ın Bazzaz yönetimindeki sivil yönetime kısa bir süre geri dönmesini ve Arif'in 30 Haziran'da Rezak'ın ikinci darbe girişimini engellemesini memnuniyetle karşıladı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfalar=97-98|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref> Arif, daha önce ABD büyükelçisi Robert Strong ile bir dostluk kurmuş ve Nisan 1966 ile Ocak 1967 arasında ABD'ye bir dizi dostane jest yapmış olduğundan, Irak'ta "birkaç ılımlı güçten biri" olarak kabul edildi.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfalar=98-99|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref> Arif'in talebi üzerine Başkan Johnson, 25 Ocak 1967'de [[Washington, D.C.|Washington D.C.]]'de beş Iraklı general ve Irak büyükelçisi Nasir Hani ile bir araya gelerek "iki hükümet arasında daha yakın bir ilişki kurma arzusunu" yineledi.<ref name="ReferenceA">{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfa=99|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref> Johnson'ın [[Ulusal Güvenlik Danışmanı (Amerika Birleşik Devletleri)|Ulusal Güvenlik Danışmanı]] [[Walt Rostow|Walt Rostow'a]] göre, [[Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Konseyi|ABD Ulusal Güvenlik Konseyi]], Arif'i Washington'da resmi bir ziyarette karşılamayı bile düşündü, ancak bu öneri sonunda Arif'in hükûmetinin istikrarı konusundaki endişeler nedeniyle reddedildi.<ref name="ReferenceA"/> [[Altı Gün Savaşı|Altı Gün Savaşı'nın]] patlak vermesinden önce, Irak Dışişleri Bakanı [[Adnan Paçacı|Adnan Paçaçı]], 1 Haziran'da artan Orta Doğu krizini görüşmek üzere ABD'nin BM Büyükelçisi [[Arthur Goldberg]], Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Eugene V. Rostow, [[Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı|Dışişleri Bakanı]] [[Dean Rusk]] ve Başkan Johnson'ın kendisi de dahil olmak üzere bir dizi Amerikalı yetkiliyle bir araya geldi.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfalar=36, 100|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref> Pahalı Arap yenilgisinin yarattığı siyasi atmosfer, Irak'ın 7 Haziran'da ABD ile ilişkilerini kesmesine ve nihayetinde Arif'in görece ılımlı hükûmetinin çökmesine sebep oldu.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War|yazarlar=Bryan R.|sayfalar=101-103, 111|yayıncı=Palgrave Macmillan|yıl=2015|isbn=978-1-137-48711-7|ilk=}}</ref>
Kardeşin temsilcisi olarak ve [[Cumhurî Muhafız Alayları (Irak)|Cumhurî Muhafız Alayları]] yardımıyla Arif 1965 eylülde [[Nasırcılık|nasırcı]] bir [[hükümet darbesi]]ni şiddetle yere serdi ama, 1966 Nisan ayında kardeşi ve başkan helikopter kaza içinde yaşamını kaybetti. 1966 temmuz ayında [[Arif Abd ar-Razzaq]] dairesinde Nasırcılar yeniden hükümet darbesi yaptılar.


17 Temmuz 1968'de Arif uyurken, kendi yardımcıları ve [[Baas Partisi]] üyeleri [[Ahmed Hasan el-Bekir]], [[17 Temmuz Devrimi|kansız bir darbeyle onu devirdi]]. Arif ve kardeşinin 1963'te Kasım'a karşı yapılan darbede yaptıkları gibi koalisyon radyo istasyonunu ve savunma bakanlığını ele geçirdikten sonra zafer ilan etti. Savunma bakanı [[Hardan Al Tikriti|Hardan et-Tikriti]], Arif'i arayıp artık cumhurbaşkanı olmadığını bildirdiğinde bu başarı sağlandı. Arif [[Türkiye|Türkiye'ye]] sürgüne gönderildi.
Abdül Rahman'ın Abdüsselam’ın ardılına seçiminin sivil başbakan [[Abdül Rahman al-Bazzaz]] tarafından üzerinde durduğuna rağmen bunu rakip eden çeşitli askerî liderlerinin uzlaşma ve mecburiyet çözümünü olarak bakmak gerektir. Onların baskılarının altında Arif sivil başbakandan vazgeçip [[Naci Talip|Naci Talib]]’in liderliği altında Bazzaz’dan [[kürtler]]le bariş ve otonomi görüşmelerini durduran askerî bir hükümet çağırdı.


[[Saddam Hüseyin|Saddam Hüseyin'in]] iktidara geldiği 1979'da Arif, Irak'a döndü ve sonrasında büyük ölçüde kamuoyunun ve siyasi ilgi odağının dışında kaldı. [[Hac (İslam)|Hac]] için bir kez ülkeyi terk etmesine izin verildi. Arif, Hüseyin'in [[Irak Savaşı|ABD liderliğindeki işgali]] tarafından iktidardan uzaklaştırılmasının ardından Irak'tan kalıcı olarak ayrıldı ve 2004'ten itibaren [[Ürdün|Ürdün'ün]] [[Amman]] kentinde yaşadı. 24 Ağustos 2007'de Amman'da öldü.<ref>[http://www.middle-east-online.com/english/?id=21857 "Iraq ex-president dies in Jordan"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070826192950/http://www.middle-east-online.com/english/?id=21857 |tarih=26 Ağustos 2007 }} {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070826192950/http://www.middle-east-online.com/english/?id=21857|tarih=26 Ağustos 2007}}, Middle East Online, 24 August 2007, at age 91.</ref> Fayka Abdül-Magid Faris Alani ile evliydi.
1967 Mayis Temmuz arasında başkan Arif başbakanın fonksiyonlarını da aldı ve bundan dolayı o da [[Altı Gün Savaşı]]nın arab mağlûbiyetine. Sirya’nın hava küvvetlerinin 50%ni, Mısır’ın hava küvvetlerinin 75%i ve Urdun’un hava küvvetlerinin 90%ı yerde yok edildiğinde zaman içinde havaya gittigi Irakî hava kuvvetleri saldirgan israelî avcı uçaklarını yakalayadı. [[Golan]] savaş hattında Sirya Irakî askerî liderler arasındaki rakiplik ve şüphe ise faciaya sürdü.


== Alıntılar ==
Arif, Askerlerin rüşvetciliği ve hoşnutsuzluğu (Ramazan devriminden ittibaren muhalif olan) Baas partisine ile beraber sahip olmadı – Arif’ler Baas partisina karşi esasta düşmanca değil olduğu için ve bu partisina doğru ayrıca diyaretsiz davraniyordu. Hâla Arif’in kardeşi tarafından destekleyen eski Baas [[Tahir Yahya]]’nın başbakana çağırması ve sadık albay Said Slaibi’nin Generala yükselmesi Arif egemenliği sağlamlaştıramadı ve sonunda da cumhurî muhafız alayları ona bıraktılar.


* "İsrail'in varlığı, düzeltmemiz gereken bir hatadır. 1948'den beri bizimle olan İsrail'in rezaletini silmek için bu bizim fırsatımızdır. Hedefimiz net - İsrail'i haritadan silmek". Radyo konuşması, 1 Haziran 1967<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://www.hoddereducation.co.uk/Title/9780340929346/Hodder_Twentieth_Century_History_Conflict_in_the_Middle_East_Israel_and_the_Arabs_2nd_Edition.htm|başlık=Conflict in the Middle East: Israel and the Arabs|erişimtarihi=14 Aralık 2008|arşivtarihi=19 Temmuz 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110719123231/http://www.hoddereducation.co.uk/Title/9780340929346/Hodder_Twentieth_Century_History_Conflict_in_the_Middle_East_Israel_and_the_Arabs_2nd_Edition.htm|kısım=The Causes of the Six-Day War of 1967|tarih=May 2007|sayfa=25|yer=London, United Kingdom|yayıncı=Hodder Education|seri=Hodder 20th Century History|özgünyıl=1998|ad=Michael|soyadı=Scott-Baumann|isbn=978-0-340-92934-6|ilk=}}</ref>
1968 yılında 17 Temmuz’da Arif hükümeti deviren Baas subaylardan tutuklandı. Bir eski başbakan [[Ahmet Hasan el Bekir]] altındaki [[Devrimci Komut Meclisi]] iktidari ele aldı.
* Irak'ın her yerinde ve komşu Arap ülkelerinde istikrar ve güvenliğin sağlanacağını umuyorum. Umarım Irak'ta geçmişi unutarak ve geleceğe bakarak ulusal birlik gerçekleşecektir."<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2007/08/25/world/middleeast/25aref.html?ref=world|başlık=Abdel-Rahman Aref, 91, Former Iraqi President, Is Dead|erişimtarihi=29 Mart 2010|tarih=25 Ağustos 2007|çalışma=The New York Times|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191115041645/https://www.nytimes.com/2007/08/25/world/middleeast/25aref.html?ref=world|arşivtarihi=15 Kasım 2019|ölüurl=hayır}}</ref>

Hükümet darbesi kan akıtmadan geçti. Arif evi içine getirildi, darbeciler ona kahve verip sürgüne uçuşundan önce biraz rahatlamaya sıkıştırdı. Gelecek gün Arif darbecilerden tokalaşmala vedalaşıp [[Londra]]’ya uçtu.

[[Dosya:Nasser, Aref, Atassi, Boumeiddin.jpg|thumb|left|Kairo, 1968, soldan sağa: başkanlar [[Huari Bumedyen|Bumedyen]], Atassi, Arif, Abdülnasır ve al-Azhari]]

[[İngiltere]]’de biraz barınak yıllardan sonra 1988 Arif, el Bekir’ın ardılı olan [[Saddam Hüseyin]] davetiyesine göre Irak’a döndü Bagdad’ta memursal emekli aylığı verildi. İhtiyar Arif’in, 1995 hâla başkan seçimlerinde Saddam Hüseyin’e tebrik ettiğinden ve manipüle eden bu seçimlere medyadaki el sıkışma ile belli bir meşruluğu verdiğinden rağmen bu aylık da 2003 Baas egemenliğinin devrilmesinden sonra ABD’den tayin edilen yeni hükümet tarafından doğru olduğunu bildirdi.

24 Ağustos 2007 tarihinde, 2004’ten itibaren yaşadığı Ürdün'ün, [[Amman]] kentinde 91 yaşında öldü.


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
* Marion und Peter Sluglett: ''Der Irak seit 1958 - Von der Revolution zur Diktatur'' (Türkçe: „Irak 1958’den itibaren – devrimden diktatörlüğe kadar“). Suhrkamp Frankfurt 1991
* The International Who´s Who 1988-89 (Türkçe: Uluslararası kim kimdir 1988-89). Fifty-Second Edition. Europa Publications Limited 1988 London


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
* [https://www.nytimes.com/2007/08/25/world/middleeast/25aref.html?ref=world Eski Irak Cumhurbaşkanı 91 yaşındaki Abdürrahman Arif öldü] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220605102532/https://www.nytimes.com/2007/08/25/world/middleeast/25aref.html?ref=world |tarih=5 Haziran 2022 }}
* [[Munzinger-Archiv]]: [http://www.munzinger.de/search/document?coll=mol-00&id=00000011367&type=text/html&qid=query-simple&qnr=2&template=/templates/publikationen/document.jsp&preview= Abdel Rahman Aref], Internationales Biographisches Archiv 37/1969 vom 1. September 1969


{{S-start}}
{{başlangıç kutusu}}
{{s-off}}
{{S-off}}
{{sıra kutusu| önce = [[Abdüsselam Arif]] | başlık= Irak Cumhurbaşkanı | yıllar= 1966 - 1968 | sonra= [[Ahmed Hasan el Bekir]]}}
{{Sıra kutusu|başlık=[[Irak Cumhurbaşkanı]]|yıllar=16 Nisan 1966 - 17 Temmuz 1968|önce=[[Abdurrahman el-Bazzaz]]|sonra=[[Ahmed Hasan el-Bekir]]}}
{{sıra kutusu| önce = [[Naci Talib]] | başlık= Irak Başbakanı | yıllar= 1967 | sonra= [[Tahir Yahya]]}}
{{Sıra kutusu|başlık=[[Irak Başbakanı]]|sonra=[[Tahir Yahya]]|yıllar=1967|önce=[[Naci Talib]]}}
{{bitiş kutusu}}
{{S-end}}


{{Irak cumhurbaşkanları}}
{{Irak cumhurbaşkanları}}
{{Irak başbakanları}}
{{Irak başbakanları}}
{{Otorite kontrolü}}
{{Siyasetçi-taslak}}


[[Kategori:Irak başbakanları]]
{{DEFAULTSORT:Arif, Abdurrahman}}
[[Kategori:Irak cumhurbaşkanları]]
[[Kategori:Irak cumhurbaşkanları]]
[[Kategori:Askerî darbe ile devrilen liderler]]
[[Kategori:Iraklı Sünniler]]
[[Kategori:Iraklı Arap milliyetçileri]]
[[Kategori:2007 yılında ölenler]]
[[Kategori:2007 yılında ölenler]]
[[Kategori:1916 doğumlular]]
[[Kategori:Nâsırcılar]]

09.24, 8 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Abdürrahman Arif
3. Irak Cumhurbaşkanı
Görev süresi
16 Nisan 1966 - 17 Temmuz 1968
Başbakan Abdurrahman el-Bazzaz
Naci Talib
Kendisi
Tahir Yahya
Yerine geldiği Abdüsselam Arif
Yerine gelen Ahmed Hasan el-Bekir
Irak Başbakanı
Görev süresi
10 Mayıs 1967 - 10 Temmuz 1967
Cumhurbaşkanı Kendisi
Yerine geldiği Naci Talib
Yerine gelen Tahir Yahya
Kişisel bilgiler
Doğum 14 Nisan 1916
Bağdat, Bağdat Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 24 Ağustos 2007 (91 yaşında)
Amman, Ürdün
Partisi Arap Sosyalist Birliği
Evlilik(ler) Fayka Abdül-Magid Faris Alani
Çocuk(lar) 5
Askerî hizmeti
Bağlılığı Irak
Rütbesi Korgeneral
Birimi Irak Kara Kuvvetleri
Çatışma/savaşları 14 Temmuz Devrimi
Altı Gün Savaşı

Hacı Abdürrahman Muhammed Arif el-Cumayli (Arapça: عبد الرحمن محمد عارف الجميلي, romanize: Abdürrahman Arif; 14 Nisan 1916 - 24 Ağustos 2007), 16 Nisan 1966'dan 17 Temmuz 1968'e kadar görevde kalmış Irak'ın üçüncü cumhurbaşkanıdır.

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Soldan sağa, Cezayir'den Huari Bumedyen, Suriye'den Nureddin el-Etâsî, Irak'tan Abdurrahman Arif, Mısır'dan Cemal Abdünnâsır ve 1968'de Sudan'dan İsmâil el-Ezherî

Arif, kariyerli bir askerdi ve 1958'de monarşiyi deviren askeri darbeyi destekledi. Kardeşi Abdüsselam Arif'i 1963'te iktidara getiren darbeye de destek verdi. Kardeşi darbeyi takiben onu ordunun başına atadı ve genç Arif Nisan 1966'da bir uçak kazasında öldüğünde, Başbakan Abdurrahman el-Bazzaz ("Batı odaklı bir avukat" ve 1958 devriminden beri Irak hükûmetinin başına geçen ilk sivildi[1]) cumhurbaşkanı vekili oldu; üç gün sonra, el-Bazzaz cumhurbaşkanı seçildi, ardından el-Bazzaz cumhurbaşkanlığını hemen Abdürrahman Arif'e bıraktı. Irak ordusunun Abdüsselam'ın yerine zayıf ve manipüle edilmesi daha kolay kardeşinin geçmesi gerektiğini düşündüğü için güç transferinin gerçekleştiği tahmin ediliyor. Arif, Irak Devrimci Komuta Konseyi tarafından cumhurbaşkanı olarak atandı. Kardeşinin politikalarını sürdürdü, ancak daha milliyetçi bir profil izledi.[kaynak belirtilmeli]

Kardeşi Abdüsselam gibi, Mısır'ın pan-Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın açık bir destekçisiydi. Bir diğer Nasır yanlısı Hava Kuvvetleri Komutanı Arif Abdurrezak, Arif'e darbe girişiminde bulundu ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı Sovyet MiG-17 jetleri ile hafifçe bombaladı, ancak darbe başarısız oldu ve Rezak, tutuklandı. Bu, Arif hükûmetine yönelik ikinci başarısız darbe girişimiydi. Cumhurbaşkanı Arif televizyona çıkarak bu vesileyle Abdurrezak'ın kesinlikle cezalandırılacağını açıkladı ancak daha sonra onu bir af ile serbest bıraktı.

Cumhurbaşkanlığının genel olarak gevşek ve kararsız olduğuna inanılıyordu. Ancak, rüşvet almadığına dair tarihsel ipuçları var. 1967'de kendisini gelir vergisinden muaf tutmak için çıkardığı akıl almaz yasa, muhtemelen başka türlü servet elde edemeyeceğinin bir göstergesidir. Arif'in iktidara gelmesinden kısa bir süre sonra Irak ordusu, Birinci Irak-Kürt Savaşı'nda Mustafa Barzani liderliğindeki Kürt isyancılara karşı büyük bir saldırı başlattı ve Barzani'nin 3500 kişilik Peşmerge'sine karşı 40.000 Irak askerini karşı karşıya getirdi. İran ve İsrail desteği, 11 Mayıs'ta İSK subayı Zuri Sagy tarafından tasarlanan bir savaş planının 1400 - 2000 Irak askerinin öldürülmesi ve yüzlercesinin daha ele geçirilmesiyle sonuçlanan Handren Dağı Muharebesi'nde kesin bir Kürt zaferine katkıda bulundu. Rejim aşırılık yanlıları fiyaskoyla itibarsızlaştırıldı ve 29 Haziran'da Bazzaz, Irak Kürdistanı'nda "idari ademi merkeziyetçilik" ve "Kürtlerin parlamentoda temsil edilmesini" içeren bir barış için On İki Noktalı Plan'ı açıkladı. Temmuz ayı boyunca Bazzaz, "büyük bir rehabilitasyon programını onaylayarak, ekonomik ablukayı kaldırarak, yüzlerce Kürt mahkumu serbest bırakarak, Arap aşiretlerini eski Kürt topraklarından çıkararak ve bir genel af yasası çıkararak" anlaşmayı uygulamaya başladı, ancak ordu içindeki muhalefet 6 Ağustos'ta General Naci Talib lehine Bazzaz'ı görevden almak için Arif'i zorladı.[2] Ne olursa olsun, Lyndon B. Johnson yönetimindeki Amerikalı yetkililer, Irak'ın Bazzaz yönetimindeki sivil yönetime kısa bir süre geri dönmesini ve Arif'in 30 Haziran'da Rezak'ın ikinci darbe girişimini engellemesini memnuniyetle karşıladı.[3] Arif, daha önce ABD büyükelçisi Robert Strong ile bir dostluk kurmuş ve Nisan 1966 ile Ocak 1967 arasında ABD'ye bir dizi dostane jest yapmış olduğundan, Irak'ta "birkaç ılımlı güçten biri" olarak kabul edildi.[4] Arif'in talebi üzerine Başkan Johnson, 25 Ocak 1967'de Washington D.C.'de beş Iraklı general ve Irak büyükelçisi Nasir Hani ile bir araya gelerek "iki hükümet arasında daha yakın bir ilişki kurma arzusunu" yineledi.[5] Johnson'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Walt Rostow'a göre, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi, Arif'i Washington'da resmi bir ziyarette karşılamayı bile düşündü, ancak bu öneri sonunda Arif'in hükûmetinin istikrarı konusundaki endişeler nedeniyle reddedildi.[5] Altı Gün Savaşı'nın patlak vermesinden önce, Irak Dışişleri Bakanı Adnan Paçaçı, 1 Haziran'da artan Orta Doğu krizini görüşmek üzere ABD'nin BM Büyükelçisi Arthur Goldberg, Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Eugene V. Rostow, Dışişleri Bakanı Dean Rusk ve Başkan Johnson'ın kendisi de dahil olmak üzere bir dizi Amerikalı yetkiliyle bir araya geldi.[6] Pahalı Arap yenilgisinin yarattığı siyasi atmosfer, Irak'ın 7 Haziran'da ABD ile ilişkilerini kesmesine ve nihayetinde Arif'in görece ılımlı hükûmetinin çökmesine sebep oldu.[7]

17 Temmuz 1968'de Arif uyurken, kendi yardımcıları ve Baas Partisi üyeleri Ahmed Hasan el-Bekir, kansız bir darbeyle onu devirdi. Arif ve kardeşinin 1963'te Kasım'a karşı yapılan darbede yaptıkları gibi koalisyon radyo istasyonunu ve savunma bakanlığını ele geçirdikten sonra zafer ilan etti. Savunma bakanı Hardan et-Tikriti, Arif'i arayıp artık cumhurbaşkanı olmadığını bildirdiğinde bu başarı sağlandı. Arif Türkiye'ye sürgüne gönderildi.

Saddam Hüseyin'in iktidara geldiği 1979'da Arif, Irak'a döndü ve sonrasında büyük ölçüde kamuoyunun ve siyasi ilgi odağının dışında kaldı. Hac için bir kez ülkeyi terk etmesine izin verildi. Arif, Hüseyin'in ABD liderliğindeki işgali tarafından iktidardan uzaklaştırılmasının ardından Irak'tan kalıcı olarak ayrıldı ve 2004'ten itibaren Ürdün'ün Amman kentinde yaşadı. 24 Ağustos 2007'de Amman'da öldü.[8] Fayka Abdül-Magid Faris Alani ile evliydi.

Alıntılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • "İsrail'in varlığı, düzeltmemiz gereken bir hatadır. 1948'den beri bizimle olan İsrail'in rezaletini silmek için bu bizim fırsatımızdır. Hedefimiz net - İsrail'i haritadan silmek". Radyo konuşması, 1 Haziran 1967[9]
  • Irak'ın her yerinde ve komşu Arap ülkelerinde istikrar ve güvenliğin sağlanacağını umuyorum. Umarım Irak'ta geçmişi unutarak ve geleceğe bakarak ulusal birlik gerçekleşecektir."[10]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. s. 94. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  2. ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 96-98. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  3. ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 97-98. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  4. ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 98-99. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  5. ^ a b Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. s. 99. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  6. ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 36, 100. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  7. ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 101-103, 111. ISBN 978-1-137-48711-7. 
  8. ^ "Iraq ex-president dies in Jordan" 26 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 26 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Middle East Online, 24 August 2007, at age 91.
  9. ^ Scott-Baumann, Michael (May 2007) [1998]. "The Causes of the Six-Day War of 1967". Conflict in the Middle East: Israel and the Arabs. Hodder 20th Century History. London, United Kingdom: Hodder Education. s. 25. ISBN 978-0-340-92934-6. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2008. 
  10. ^ "Abdel-Rahman Aref, 91, Former Iraqi President, Is Dead". The New York Times. 25 Ağustos 2007. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Siyasi görevi
Önce gelen:
Abdurrahman el-Bazzaz 		Irak Cumhurbaşkanı
16 Nisan 1966 - 17 Temmuz 1968 		Sonra gelen:
Ahmed Hasan el-Bekir
Önce gelen:
Naci Talib 		Irak Başbakanı
1967 		Sonra gelen:
Tahir Yahya
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdürrahman_Arif&oldid=32706035" sayfasından alınmıştır