İçeriğe atla

2023 Hawaii orman yangınları: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
İmmoBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.380.685 değişiklik
k İç bağlantıya eklenen virgül kaldırıldı, değiştirildi: ,]] → ]], (3)
düzen
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
 
45. satır: 45. satır:
}}
}}


Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti tarafından '''Hawaii Yangın Fırtınası''',<ref name="NOAA Damage Total">{{Web kaynağı |yazar1=[[National Centers for Environmental Information]] |yazar2=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]] |başlık=U.S. Billion-Dollar Weather and Climate Disasters 1980-2023 |url=https://www.ncei.noaa.gov/access/billions/events.pdf |website=NOAA NCEI Billion-Dollar Weather and Climate Disasters |yayıncı=[[United States Department of Commerce]] |erişimtarihi=11 Eylül 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230911184100/https://www.ncei.noaa.gov/access/billions/events.pdf |arşivtarihi=11 Eylül 2023 |sayfa=1 |dil=İngilizce|tarih=11 Eylül 2023 |ölüurl=hayır}}</ref> ABD'nin [[Hawaii]] eyaletinde, ağırlıklı olarak [[Maui]] adasında patlak verdi. Rüzgârın etkisiyle çıkan yangınlar tahliyelere yol açtı, geniş çapta hasara neden oldu, Maui'nin kuzeybatısındaki [[Lahaina, Hawaii|Lahaina]] kasabasında en az 97 kişinin ölümüne ve en az 6 kişinin kaybolmasına neden oldu.<ref name="abcc">{{Web kaynağı|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/maui-county-police-find-additional-remains-raising-lahaina-104187687|başlık=Maui County police find additional remains, raising Lahaina wildfire death toll to 99|erişimtarihi=8 Kasım 2023|dil=İngilizce|çalışma=ABC News|ad=A. B. C.|soyadı=News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231021115625/https://abcnews.go.com/US/wireStory/maui-county-police-find-additional-remains-raising-lahaina-104187687|arşivtarihi=21 Ekim 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://apnews.com/article/maui-hawaii-wildfire-death-toll-3dc505d4d83b6af5ee01fdaf173c4f01|başlık=Hawaii officials say DNA tests drop Maui fire death count to 97|erişimtarihi=8 Kasım 2023|tarih=15 Eylül 2023|dil=İngilizce|çalışma=AP News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230917221606/http://apnews.com/article/maui-hawaii-wildfire-death-toll-3dc505d4d83b6af5ee01fdaf173c4f01|arşivtarihi=17 Eylül 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Yangınların çoğalması, Hawaii'nin kuzeyindeki güçlü [[Yüksek basınç|yüksek basınç alanı]] ve güneydeki Dora Kasırgası tarafından oluşturulan kuru ve fırtınalı koşullara bağlandı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888|başlık='I was trapped': Maui fire survivors speak out as emergency declared|erişimtarihi=24 Eylül 2023|dil=İngilizce|çalışma=ABC News|ad=A. B. C.|soyadı=News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810031057/https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888|arşivtarihi=10 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
Ağustos 2023'ün başlarında, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin [[Hawaii]] eyaletinde, çoğunlukla [[Maui]] adasında bir dizi orman yangını çıktı.<ref name="NOAA Damage Total">{{Web kaynağı |yazar1=[[National Centers for Environmental Information]] |yazar2=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]] |başlık=U.S. Billion-Dollar Weather and Climate Disasters 1980-2023 |url=https://www.ncei.noaa.gov/access/billions/events.pdf |website=NOAA NCEI Billion-Dollar Weather and Climate Disasters |yayıncı=[[United States Department of Commerce]] |erişimtarihi=11 Eylül 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230911184100/https://www.ncei.noaa.gov/access/billions/events.pdf |arşivtarihi=11 Eylül 2023 |sayfa=1 |dil=İngilizce|tarih=11 Eylül 2023 |ölüurl=hayır}}</ref> Rüzgârın etkisiyle çıkan yangınlar tahliyelere yol açtı, geniş çapta hasara neden oldu, Maui'nin kuzeybatısındaki [[Lahaina, Hawaii|Lahaina]] kasabasında en az 97 kişinin ölümüne ve en az 6 kişinin kaybolmasına neden oldu.<ref name="abcc">{{Web kaynağı|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/maui-county-police-find-additional-remains-raising-lahaina-104187687|başlık=Maui County police find additional remains, raising Lahaina wildfire death toll to 99|erişimtarihi=8 Kasım 2023|dil=İngilizce|çalışma=ABC News|ad=A. B. C.|soyadı=News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231021115625/https://abcnews.go.com/US/wireStory/maui-county-police-find-additional-remains-raising-lahaina-104187687|arşivtarihi=21 Ekim 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://apnews.com/article/maui-hawaii-wildfire-death-toll-3dc505d4d83b6af5ee01fdaf173c4f01|başlık=Hawaii officials say DNA tests drop Maui fire death count to 97|erişimtarihi=8 Kasım 2023|tarih=15 Eylül 2023|dil=İngilizce|çalışma=AP News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230917221606/http://apnews.com/article/maui-hawaii-wildfire-death-toll-3dc505d4d83b6af5ee01fdaf173c4f01|arşivtarihi=17 Eylül 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Yangınların çoğalması, Hawaii'nin kuzeyindeki güçlü [[Yüksek basınç|yüksek basınç alanı]] ve güneydeki Dora Kasırgası tarafından oluşturulan kuru ve fırtınalı koşullara bağlandı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888|başlık='I was trapped': Maui fire survivors speak out as emergency declared|erişimtarihi=24 Eylül 2023|dil=İngilizce|çalışma=ABC News|ad=A. B. C.|soyadı=News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810031057/https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888|arşivtarihi=10 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref>


8 Ağustos'ta, [[Hawaii]] [[Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları|Ulusal Muhafızları]]nın acil duruma geçmesi, Hawaii Acil Durum Yönetimi Ajansı direktörü ve Acil Durum Yönetimi Yöneticisi tarafından yangınların yarattığı koşullar sebebiyle uygun eylemler ve yardım için eyalet genel gelir fonlarının harcanması dahil çeşitli müdahalelere izin veren bir acil durum bildirisi imzalandı.<ref>{{Web kaynağı |url=https://governor.hawaii.gov/newsroom/office-of-the-governor-news-release-emergency-proclamation-for-maui-air-travel-and-hurricane-dora/ |başlık=Office of the Governor – News Release – Emergency Proclamation for Maui Air Travel and Hurricane Dora |erişimtarihi=9 Ağustos 2023 |arşivtarihi=9 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230809230208/https://governor.hawaii.gov/newsroom/office-of-the-governor-news-release-emergency-proclamation-for-maui-air-travel-and-hurricane-dora/ |dil=İngilizce |çalışma=governor.hawaii.gov}}</ref> 9 Ağustos'a kadar, Hawaii eyalet hükûmeti eyaletin tamamı için [[Olağanüstü hâl|olağanüstü hal]] ilan edildi.<ref name="ABC">{{Haber kaynağı |url=https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888 |başlık='I was trapped': Maui fire survivors speak out as emergency declared |erişimtarihi=10 Ağustos 2023 |arşivtarihi=10 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810031057/https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888 |tarih=9 Ağustos 2023 |yayıncı=ABC News |soyadı1=Shalvey}}</ref> 10 Ağustos'ta ABD Başkanı [[Joe Biden]] çıkan yangınlar sebebiyle federal büyük felaket bildirisi yayınladı.<ref name="CNN">{{Haber kaynağı |url=https://www.cnn.com/2023/08/10/politics/biden-hawaii-disaster-declaration/index.html |başlık=Biden says 'every asset that we have will be available' to Hawaii residents affected by wildfires |erişimtarihi=12 Ağustos 2023 |arşivtarihi=10 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810235933/https://www.cnn.com/2023/08/10/politics/biden-hawaii-disaster-declaration/index.html |tarih=10 Ağustos 2023 |yayıncı=[[CNN]] |soyadı1=Alvarez}}</ref>
8 Ağustos'ta, [[Hawaii]] [[Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları|Ulusal Muhafızları]]nın acil duruma geçmesi, Hawaii Acil Durum Yönetimi Ajansı direktörü ve Acil Durum Yönetimi Yöneticisi tarafından yangınların yarattığı koşullar sebebiyle uygun eylemler ve yardım için eyalet genel gelir fonlarının harcanması dahil çeşitli müdahalelere izin veren bir acil durum bildirisi imzalandı.<ref>{{Web kaynağı |url=https://governor.hawaii.gov/newsroom/office-of-the-governor-news-release-emergency-proclamation-for-maui-air-travel-and-hurricane-dora/ |başlık=Office of the Governor – News Release – Emergency Proclamation for Maui Air Travel and Hurricane Dora |erişimtarihi=9 Ağustos 2023 |arşivtarihi=9 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230809230208/https://governor.hawaii.gov/newsroom/office-of-the-governor-news-release-emergency-proclamation-for-maui-air-travel-and-hurricane-dora/ |dil=İngilizce |çalışma=governor.hawaii.gov}}</ref> 9 Ağustos'a kadar, Hawaii eyalet hükûmeti eyaletin tamamı için [[Olağanüstü hâl|olağanüstü hal]] ilan edildi.<ref name="ABC">{{Haber kaynağı |url=https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888 |başlık='I was trapped': Maui fire survivors speak out as emergency declared |erişimtarihi=10 Ağustos 2023 |arşivtarihi=10 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810031057/https://abcnews.go.com/US/hawaii-wildfires-fueled-hurricane-dora-winds-prompt-evacuations/story?id=102125888 |tarih=9 Ağustos 2023 |yayıncı=ABC News |soyadı1=Shalvey}}</ref> 10 Ağustos'ta ABD Başkanı [[Joe Biden]] çıkan yangınlar sebebiyle federal büyük felaket bildirisi yayınladı.<ref name="CNN">{{Haber kaynağı |url=https://www.cnn.com/2023/08/10/politics/biden-hawaii-disaster-declaration/index.html |başlık=Biden says 'every asset that we have will be available' to Hawaii residents affected by wildfires |erişimtarihi=12 Ağustos 2023 |arşivtarihi=10 Ağustos 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230810235933/https://www.cnn.com/2023/08/10/politics/biden-hawaii-disaster-declaration/index.html |tarih=10 Ağustos 2023 |yayıncı=[[CNN]] |soyadı1=Alvarez}}</ref>

23.59, 21 Kasım 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

2023 Hawaii orman yangınları
Harita
8-10 Ağustos tarihlerinde uzaydan kızılötesi gürüntüleme ile tespit edilen yangınların merkez noktaları. Bazı kısımlar çevredir. (map data)
Tarih8 Ağustos 2023 – 11 Ağustos 2023
KonumHawaii, ABD
İstatistikler
Yanan alan17,000+ dönüm (6,880+ ha)[1]
Yanan bina sayısı2,207[2]
Can kaybı97+[3](Lahaina yangın alanının 99%'u tarandıktan sonra)[4]
Yaralı67+[5]
Sebep
  • Kuru koşullar ve şiddetli rüzgarlarla yayılma
  • Maui:
  • bilinmeyen sebepler
  • Düşen elektrik hattı[6][7]
  • Hawaii Adası:
  • bilinmeyen sebepler
  • mangal ateşi[8]
  • yangın çıkarıcı cihazlar[8]

Ağustos 2023'ün başlarında, ABD'nin Hawaii eyaletinde, çoğunlukla Maui adasında bir dizi orman yangını çıktı.[9] Rüzgârın etkisiyle çıkan yangınlar tahliyelere yol açtı, geniş çapta hasara neden oldu, Maui'nin kuzeybatısındaki Lahaina kasabasında en az 97 kişinin ölümüne ve en az 6 kişinin kaybolmasına neden oldu.[10][11] Yangınların çoğalması, Hawaii'nin kuzeyindeki güçlü yüksek basınç alanı ve güneydeki Dora Kasırgası tarafından oluşturulan kuru ve fırtınalı koşullara bağlandı.[12]

8 Ağustos'ta, Hawaii Ulusal Muhafızlarının acil duruma geçmesi, Hawaii Acil Durum Yönetimi Ajansı direktörü ve Acil Durum Yönetimi Yöneticisi tarafından yangınların yarattığı koşullar sebebiyle uygun eylemler ve yardım için eyalet genel gelir fonlarının harcanması dahil çeşitli müdahalelere izin veren bir acil durum bildirisi imzalandı.[13] 9 Ağustos'a kadar, Hawaii eyalet hükûmeti eyaletin tamamı için olağanüstü hal ilan edildi.[14] 10 Ağustos'ta ABD Başkanı Joe Biden çıkan yangınlar sebebiyle federal büyük felaket bildirisi yayınladı.[15]

12 Ağustos itibarıyla, Lāhainā yangınında ölenlerin sayısı, 1918'deki Cloquet yangınından bu yana Amerika Birleşik Devletleri'ndeki bir orman yangını için en yüksek ölü sayısı olmuştur.[16][17] Yalnızca Lāhainā yangını için, Pasifik Afet Merkezi (PDC) ve Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA), 2.200'den fazla binanın yıkıldığını tahmin etmektedir.[16][18] Bu binaların birçoğu konuttan oluşmaktadır[19][20] ve Lāhainā'daki birçok tarihi simge yapı da yıkılan yapıların içerisindedir.[21][22] Yangının yol açtığı hasarın yaklaşık 6 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir.[23] Eylül 2023'te Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığı, orman yangınlarının resmi hasar toplamını 5,5 milyar dolar (2023 ABD doları) olarak yayınladı.[9]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orman yangını riski

[değiştir | kaynağı değiştir]
A map of the state of Hawaii shows Maui with the largest area under severe drought conditions.
ABD Kuraklık Monitörü, 8 Ağustos 2023 itibarıyla Hawaii'deki kuraklık koşullarını gösteriyor

Hawaii'de orman yangınlarıyla yanan alan son yıllarda artarak neredeyse dört katına çıktı. 2010'larda ve 2020'lerin başlarında, Mānoa'daki Hawaii Üniversitesi'nde botanikçi ve yangın bilimcisi olan Clay Trauernicht ve diğer birkaç uzman, Hawaii'de tarımın azalmasının, eskiden verimli olan geniş alanların yönetilmeden bırakılması anlamına geldiği konusunda uyardı. Gine otu gibi yerli olmayan istilacı türler hızla yayılıyor ve büyük yangın riskini artırıyordu.[24][25][26][27][28][29] Eyalet yönetimi, araziyi çimenlerden uzak tutmak için teşvik sağlamada veya talimat verme konusunda etkisiz kalmıştır.[27][28] Eyalet yönetimi ayrıca tüm yapı sahiplerinin, Kaliforniya gibi yangına yatkın eyaletlerde standart bir kural olan savunulabilir alan oluşturulmasını zorunlu kılmamıştı.[28][30] Tarımsal işgücünün daralması genel yangınla mücadele kapasitesinin azalması da aslında etkin bir mücadele imkanını da ortadan kaldırmıştır. Bu işçiler anız yakma ve bu yangınlarla mücadele konusunda oldukça tecrübeli ve başarılıydılar. Hatta ilçeler gerektiği durumlarda bu yangınlarla mücadele iin bu işçilerden destek almışlardır.[24] 2022'de Trauernicht, Hawaii'nin yangın riskini azaltmanın bir yolu olarak tarımı kamu malı olarak sübvanse ederek Avrupa örneğini takip etmesini önermiştir.[25] UH Manoa biyocoğrafya profesörü Camilo Mora'nın 2023 yılında orman yangını riskini azaltmak için arazi restorasyonunun maliyet tahmini yaklaşık 1 milyar dolardır.[27] Bu araştırmalar sonucunda yapılan eylem çağrılarına rağmen Hawaii Eyaleti Yasama Meclisi fazla ilerleme kaydedememiş ve ilave yangın riskini azaltma önlemlerine yalnızca 1,5 milyon dolar harcanmasını öngören 2022 tarihli yasa tasarısı yasama komitesinde kabul etmiştir.[27]

Yangından günler önce, Maui ilçesinin yüzde yirmisi orta seviyede kuraklık yaşamaktaydı (seviye 1/4) ve ilçenin yüzde on altısı şiddetli kuraklık koşulları altındaydı (seviye 2/4).[31] ABD Ulusal İklim Değerlendirmesine göre, Hawaii adalarında iklim değişikliğinin öngörülen etkileriyle tutarlı bir yağış düşüşü de kaydedilmiştir.[32]

2014 yılının Haziran ayında, kâr amacı gütmeyen Hawaii Orman Yangını Yönetim Organizasyonu, Lāhainā bölgesinin büyük kısmının son derece yüksek yanma riski altında olduğu konusunda uyarıda bulunan bir Batı Maui Topluluğu Orman Yangını Koruma Planı hazırlamıştır.[33][34]

Maui İlçesinin 2020 Tehlike Azaltma Planında, ilçe, Ağustos yangınlarından en ağır şekilde etkilenen topluluk olan Lāhainā'yı orman yangınları açısından yüksek riskli bölge olarak tanımlamıştır.[35](ss481–522)

Ulusal Kurumlar Arası İtfaiye Merkezi (NIFC), 1 Ağustos 2023 tarihli aylık mevsimsel değerlendirmesinde, Ağustos ayında Hawaii için adaların rüzgar altı taraflarında yoğunlaşan önemli orman yangınları için "normalin üzerinde" potansiyel tahmin etmiştir. NIFC, önceki yağışlı mevsimden dolayı gelişen bol bitki örtüsü büyümesine ve ardından genişleyen kuraklığa dikkat çekmenin haricinde, "tropikal siklonların ada zincirine nasıl yaklaştıklarına göre rüzgarlı ve kuru koşullar da getirebileceğini ve yangın büyüme potansiyelini şiddetlendirebileceğini" belirtmiştir.[36]

Adaların ölümcül olabilecek orman yangınlarına karşı savunmasızlığı, uzun vadeli değerlendirmelerde önemsenmedi. Bir yıl önce, Hawaii Eyaleti Kapsamlı Acil Durum Yönetim Planı Raporu, orman yangını risklerini eyalet için en düşük tehditlerden biri olarak değerlendirmiştir.[37] 2021'de yapılan bir değerlendirme, eyaletteki orman yangınlarının ani yükselişini kabul etse de fonların "yetersiz" olduğunu ifade ederek Maui İlçesi itfaiye teşkilatının "yangınları önlemek için neler yapılabileceği ve yapılması gerektiğine dair hiçbir şey" dediğini iddia ederek stratejilerini ağır bir şekilde eleştirmiştir.[38]

Hava faktörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
8 Ağustos'ta Hawai Adaları yakınlarındaki Dora Kasırgası'ndan rüzgar hızları/fırtınaları

Ağustos 2023'ün ilk günlerinde, Hawai Adaları'nın kuzeyindebir yüksek basınç sistemi oluştu. Bu, adaların kuzeyinde güçlü bir yüzey basıncı oluşturarak bölge genelinde istikrarı sürdürmüş, sıcak ve güneşli hava koşulları oluşmasına sebep olmuştur. Eşzamanlı olarak, Dora Kasırgası, Kategori 4 şiddetine gelişmeye başlayarak yüksek basınç alanı ile düşük basınçlı siklon arasında büyük bir basınç farkı yaratmaya yardımcı olmuştur. Bu basınç farkı, güneybatıya hareket eden ve riski arttıran alize rüzgarlarını destekleyerek adalar üzerinde güçlü eğimli rüzgarlar oluşturmuştur.[39] (Benzer bir olay, Ophelia Kasırgası'nın geçişi sırasında Ekim 2017 Portekiz orman yangınlarında ortaya çıkmıştır.[40]) Dora Kasırgasının yangınları nasıl etkilediği tam olarak belirli değildir. Meteorologlar, fırtınanın merkezinin adalardan 700 mil (1.100 km) uzakta olduğunu ve nispeten küçük kaldığını; ancak aynı zamanda "uzun bir süre dikkate değer ölçüde güçlü" kalarak 50 yılı aşkın bir süredir Pasifik'teki diğer tüm fırtınalardan daha güçlü olacak şekilde Kategori 4 kasırgası olarak kayıtlara girdiğini açıkladı.[41] Ulusal Kasırga Merkezi'nde bir kasırga uzmanı olan Philippe Papin, Dora Kasırgası'nın "yangın başlama anında Maui üzerindeki düşük seviyeli akışı artırmada" yalnızca küçük bir rol oynadığını savunmuştur.[42]

6 Ağustos'a kadar Ulusal Hava Durumu Servisi, Doğu Pasifik'ten gelen yağış potansiyelini büyük ölçüde engelleyen çok kuru bir hava bölgesi açıkladı.[43] Belirgin bir alçalan üst sınır inversiyonu, atmosferin daha da fazla dengelenmesini zorlaştırdı. Bu durum sonucunda 7 ve 8 Ağustos tarihleri arasında şiddetli rüzgarlar ve çok kuru hava koşulları oluştu.[43] Zaman ilerdikçe, mevcut basınç gradyanı ile birleşen derin katman çıkıntısı çok kuvvetli rüzgarlar yarattı ve nem seviyelerinin normalin oldukça altına düşmesine neden oldu. Yukarıda belirtilen sınırın, adaların yakınındaki arazi özellikleri nedeniyle yalnızca rüzgarın hızlanmasını güçlendirmesi beklenmekteydi.[44]

Çıkan yangınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harita
Perimeters of wildfires in Maui (map data)
Yangın İlçe Alan (dönüm) Başlangıç tarihi Kontrol durumu Güncelleme tarihi
Olinda Maui 1,081 8 Ağustos %90 7 Eylül 2023[45]
Kula Maui 202 8 Ağustos %95 7 Eylül 2023[45]
Lahaina Maui 2,170 8 Ağustos Söndürüldü 3 Eylül 2023[46][47]
Pulehu Maui 3,268 8 Ağustos Söndürüldü 12 Ağustos 2023[48][49]

Yangın süreci

[değiştir | kaynağı değiştir]
A looping image of Maui and surrounding islands from a satellite shows dark red pulses indicating the presence of fires
8 Ağustos'taki yangınların uydu kızılötesi görüntü döngüsü

Ağustos ayının ilk birkaç gününde, Hawai Adalarında çok sayıda küçük çalı yangını çıktı. Oahu adasında başlayan çok sayıda çalı yangını itfaiyenin kısıtlı imkanlarla hepsine birden yetişmekte zorlanmasına sebep olsa da 4 Ağustos'ta hızla kontrol altına alındı. Adanın güney ve batı tarafları, yangın ve hava koşulları nedeniyle anormal derecede kuru veya kuraktı.[50][51]

7 Ağustos saat 5:00'da  (UTC 15:00), Ulusal Hava Durumu Servisi, Honolulu'daki ofisinden, 9 Ağustos sabahına kadar tüm adaların rüzgar altı kısımları için kırmızı bayrak uyarısı yayınlayarak "çok kuru alanlar ile birlikte güçlü, fırtınalı doğu rüzgarlar ve düşük nem, Salı gecesi boyunca kritik yangın hava koşulları üretecek" uyarısında bulundu. Rüzgarlar 30-45 mil/saat (48-72 km/sa) ve 60 mil/saat (97 km/sa) tahmin edildi.[52] Maui İlçesinde yetkililer, Upcountry Maui bölgesinde rüzgar hızını 80 mil/saat (130 km/sa) olarak ölçtü.[53]

Maui

[değiştir | kaynağı değiştir]
Maui'nin 8 Ağustos gecesi kızılötesi uydudan görüldüğü haliyle

4 Ağustos 2023, saat 11:01'de HST (UTC 21:01), Maui'de Kahului Havalimanı'nın bitişiğindeki bir tarlada 30 dönümlük alanda çıkan çalı yangınıyla birçok küçük yangından ilki başladı. 21:29'a kadar HST (UTC 07:29), yangının %90'ının kontrol altına alındığı duyuruldu.[54][55][56] Yine de havaalanındaki çok sayıda uçuş 11 Ağustos'a ertelendi.[57]

8 Ağustos 2023'te şiddetli rüzgarlar çok sayıda elektrik direğini devirdi. 16:55'e kadar, Maui'de "yaklaşık 30 direğin devrildiği" rapor edildi ve bu da "12.400'den fazla kişiyi etkileyen en az 15 ayrı kesinti" demekti. Batı Maui'nin bazı bölgelerinde sabah 4:50'den beri elektrik yoktu.[58] Videoya kaydedilen, devrilen elektrik hatlarının yangının çıkış nedeni olup olmadığı araştırılmaktadır.[59]

Kula

[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Ağustos'ta yangınlar örgüsünün ilk önemli yangını Upcountry Maui bölgesindeki Kula topluluğundaki Olinda Yolu yakınında saat 12:22'de bildirildi.[60] Yangın yakınında bulunan insanların ise tahliyesi sabah 03.43'ten itibaren başladı.[61][62] Yangında 9 Ağustos itibarıyla yaklaşık 1.000 akre (400 ha) alan yandı.[53] Yüzde 96'sı konut olmak üzere yaklaşık 544 yapı yangın alanında kaldı[63] ve 16'sı yandı.[64] The Washington Post'un aktardığı eşzamanlı elektrik şebekesi sensörü verileri ve güvenlik kamerası görüntüleri, bu yangına bir ağacın çarptığı devrilen bir elektrik hattının neden olabileceğini göstermektedir.[7]

Lahaina

[değiştir | kaynağı değiştir]
Lāhaina yukarıdan

Çıkan yangınların en önemlisi, 8 Ağustos sabahı Batı Maui'de Lāhainā kasabası yakınlarında çıkan çalı yangınıyla başladı.[65][66][67][68] 8 Ağustos sabahın erken saatlerinde, Lāhainā kasabasını 80 mil/saat (130 km/sa) hızındaki çok etkili düz rüzgarlar etkilemeye başladı. Lāhainā'daki evlerde ve binalarda küçük hasara neden oldu. Şehrin kuzeydoğu tarafındaki Lāhainā Ortaokulunun karşısındaki Lahainaluna Yolu boyunca bir elektrik direği rüzgar sebebiyle kırıldı.[69] üç-akre (1,2 ha) alanda saat 6:37'de çalı yangını bildirildi. Devrilen elektrik hattı yol kenarındaki kuru otları alevlendirmişti.[33][60][70] Dakikalar sonra Lāhainā Ortaokulu çevresindeki bölgelerde tahliye emri verildi. Maui İlçesi İtfaiye Departmanı yangına hemen müdahale ederek saat 9:00'a kadar yangının tamamen kontrol altına alındığı duyurdu.[71] Ancak rüzgar kasabada etkili olmaya devam etti ve öğleden sonra yangın yeniden alevlenerek Lāhainā Çevre Yolu'nun (Rota 3000) kapatılmasına neden oldu. Yolun yakınlarındakilerle birlikte tahliyelerin sayısı arttı.[33][72] Kasabanın batı yakasındaki sakinlere yerlerine sığınmaları talimatı verildi.[70]

8 Ağustos'u 9 Ağustos'a bağlayan gece Güney Maui'den Lahaina'nın uzun pozlanmış fotoğrafı; kavisli çizgiler köz değil yıldız izleridir

Yangın hem boyut hem de yoğunluk olarak hızla büyüdü. Şiddetli rüzgar, alevleri yerleşmin yoğun olduğu kuzeydoğu bölgesine doğru yöneltti.[73][74] Dakikalar içinde yüzlerce ev yanmaya başlamıştı. Tehlikeyi fark eden vatandaşlar, alevlerle çevrili alandan araçlarla kaçmaya çalıştı.[75] Zaman ilerledikçe yangın güneybatıya doğru ilerleyerek Pasifik kıyılarına ve Kahoma mahallesine doğru ilerledi.[72] İtfaiyeciler, yangın musluklarındaki su basıncının başarısız olması nedeniyle yapıları savunma ve söndürme girişimlerinde başarısız oldu. Yanan evlerdeki borular eriyerek su sızdırdıkça, çalışan yedek jeneratörlerin varlığına rağmen yangın suyu ağında basınç kaybı giderilemedi.[76] 16.40 civarı, yangının Honoapiʻilani Otoyolunu (Hawaii Route 30) geçerek Lāhainā'nın merkezine ulaştığı duyurularak,[33] sakinleri çok az bildirimde bulunarak veya hiç bildirimde bulunmadan kendilerini tahliye etmeye zorladı.[72] Bu sırada topluca kaçmaya çalışan bölge sakinleri yoğun bir araç trafiği oluşturarak trafiği kilitledi. Yangın nedeniyle ulaşılamayan yollar ve kilometrelerce neredeyse sabit kalan trafik, insanların yangından kaçmasını daha da zorlaştırdı. 17:45'e kadar, Amerika Birleşik Devletleri Sahil Güvenliği insanların yangından kaçmak için Lāhainā'da okyanusa atladığını ilk öğrendiğinde yangın kıyı şeridine ulaşmıştı.[33] Hayatta kalanlar daha sonra trafik sıkışıklığında mahsur kaldıklarını ve etraflarındaki arabalar yanmaya ve patlamaya başladığında suya girmeleri gerektiğini düşündündüklerini anlattılar.[77][78] Yetkililer, eyaletin dünyanın en büyük entegre dış mekan siren uyarı sistemine sahip olmasına ve yalnızca Maui'de doğal afet durumlarında kullanılmak üzere tasarlanmış 80'den fazla sirenin bulunmasına rağmen[70] yangın sırasında sivil savunma sirenlerinin etkinleştirilmediğini söyledi.[79] Daha sonra birçok bölge sakini gazetecilere herhangi bir uyarı almadıklarını ve duman veya alevle karşılaşana kadar ne olduğunu bilmediklerini söyledi.[70][80] Günün bölümünde Lāhainā'da hiç enerji veya iletişim yoktu[72] ve yetkililer küçük bir izleyici kitlesine ulaşan kafa karıştırıcı bir dizi sosyal medya uyarısı yayınladı.[81]

(14 Ağustos 2023 (2023-08-14) itibarıyla), yetkililer %25'ini taradıkları alanda 106 kişinin öldüğünü duyurdu.[82][83][84][85] FEMA arama-kurtarma uzmanları yanmış binaların iç kısımlarını ararken ölü sayısının daha da artması bekleniyordu. Sadece çok az sayıda kurbanın kimliği tespit edilebildi.[20][86]

11 Ağustos'ta ölü sayısı 67'ydi ancak bu sayı yalnızca binaların dışında bulunan kurbanları yansıtıyordu çünkü yerel yetkililer FEMA'nın uzman personelini binanın iç kısımlarını aramak üzere göndermesini bekliyordu. FEMA araştırması sonrasında sayının çok daha yüksek çıkacağı tahmin ediliyordu. Federal yetkililere göre, dışarıda bulunan kurbanların çoğunun "araçlarında öldüğüne inanılıyordu".[87] Yangın 2.170 akre (880 ha) alanı tamamen yaktı.[18][19] PDC ve FEMA, 2.207 binanın yıkıldığını ve toplam 2.719 binanın yangına maruz kaldığını tahmin etti ve hasar tahminini 11 Ağustos 2023 itibarıyla 5,52 milyar dolar olarak açıkladı. Ertesi gün Vali Josh Green, hasarın 6 milyar dolara yakın olduğunu açıkladı.[23][88] Waiola Kilisesi ve Pioneer Inn dahil birçok tarihi yapı yıkıldı.[89] Lāhaina'daki yanan yapıların %86'sı konutlarda oluştuğu belirtilmektedir.[19]

24 Ağustos itibarıyla, afet bölgesindeki tek katlı konutların %100'ünün aranmasıyla 115 kişinin öldüğü ve 388 kişinin kayıp olduğu açıklandı.[90][91] 7 Eylül'de yetkililer, bölgenin %99'unun arandığını, ölü sayısının 115'te[9] değişmediğini ve kayıp sayısının 110'a düştüğünü bildirdi.[6]

Hawaii Orman Yangınları

Ağustos 2023'ün başlarında, ABD'nin Hawaii eyaletinde, ağırlıklı olarak Maui adasında çıkmış olan orman yangını.

Rüzgarın büyümesine ve byük çapta hasar oluşmasına neden olan yangınlar nedeniyle bölgede geniş çaplı bir tahliyeler gerçekleşmiştir.[92] Lahaina yangınında ölenlerin sayısı, 1918'de 453 kişinin ölümüne yol açan Cloquet yangınından bu yana ABD'de görülen en büyük yangın oldu.[16][93]

Pūlehu-Kīhei

[değiştir | kaynağı değiştir]
8 Ağustos Kīhei üzerinde yangın, HI

Kula ve Lāhainā yangınıyla aynı gece, Kīhei'nin kuzeyindeki Pūlehu Yolu yakınlarında büyük bir yangın daha çıktı. Yangın hızla etkili rüzgarların estiği yöne doğru yayıldı ve 9 Ağustos'un başlarında büyük yangın Kīhei'nin kuzeydoğu kısımlarına girdi. Yakınlardaki birçok topluluk için tahliye emri verildi. Sonraki günlerde itfaiyeciler yangını tamamen kontrol altına aldı ve tüm sakinlere geri dönmenin güvenli olduğu bilgisi verildi.[94]

Diğer yangınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

11 Ağustos'ta tek dönümlük küçük bir yangın çıktı ve aynı gün kontrol altına alınmadan önce Batı Maui'deki Kāʻanapali'nin tahliyesi kararı verilmesine yol açtı.

Hawaii Adası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hawaii County'de, hızla yayılan çalı yangınları nedeniyle Hawaii Adası'nın Kuzey ve Güney Kohala bölgelerindeki mahalleler boşaltıldı.[95] 9 Ağustos'ta Nā'ālehu ve Pāhala yakınında birkaç çalı yangını daha çıktı ve bu yangınlar kısa sürede kontrol altına alındı.[95] Hawaii İlçe Belediye Başkanı Mitch Roth, Büyük Ada'da herhangi bir yaralanma ya da yıkılan ev olmadığını açıkladı.[96]

Hasar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Lāhainā'da yanmış bina kalıntıları

Hawaii eyaleti valisi Josh Green, orman yangınlarını Hawaii tarihindeki "en kötü doğal felaket" olarak nitelendirdi.[a][99] Bu yangın, Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki beşinci en ölümcül orman yangınıdır ve 1918'de 453 kişinin ölümüne yol açan Cloquet yangınından bu yana ülkedeki en ölümcül orman yangını olmuştur.[100][101]

11 Ağustos'ta, saat 15:00 gibi erken bir tarihte, Lāhainā ve Yukarı Kula sakinlerini uyararak, kaynattıktan sonra bile günlük aktiviteler için musluk suyu içmemeleri veya kullanmamaları yönünde talimatlar içeren güvenli olmayan su uyarıları yayınlandı ve su kullanımını sınırlamak için tüm sakinlerden ricada bulunuldu.[102][103][104][105] 9 Ağustos'taki ilk konuşlandırmaların ardından adanın çeşitli yerlerine başka içme suyu tankerleri de yerleştirildi.[106]

Kayıplar

[değiştir | kaynağı değiştir]

(15 Ağustos 2023 (2023-08-15) itibarıyla), 106 ölüm bildirildi ve 1000'den fazla kişiden haber alınamadığı açıklandı.[82][107] 15 AĞustos'a kadar ölenlerden sadece beşinin kimliği belirlenmişti.[86][108] West Maui'deki ölü sayısı, önümüzdeki günlerde ikiye veya üçe katlanabilecek olsa da, Hawaii'de eyalet olmasından bu yana kaydedilen en ölümcül orman yangını ve doğal afet oldu.[29][109] Takımadaların valisi günde "10 ila 20" ceset bulmayı beklediğini belirtirken, arama çalışmalarının yaklaşık on gün daha sürmesinin beklendiği konusunda uyardı.[110]

(9 Ağustos 2023 (2023-08-09) itibarıyla), en az yirmi kişi Maui hastanesinde hastaneye kaldırılmıştı. Üçü kritik yanıklara sahip olan altı kişi, hava ambulansıyla Maui'den Oʻahu'daki hastanelere nakledildi.[111]

Zarar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ağustos 2023'teki orman yangını kalıntılarıyla çevrili Lāhainā Deniz Feneri
Lāhainā bölgesindeki hasarlı binalar

Ana Maui orman yangını, Front Street'te bulunan Lāhainā Tarihi Bölgesi şehir merkezinin çoğu da dahil olmak üzere 2.200'den fazla yapının hasar gördüğü veya yıkıldığı Lāhainā mahalelerinin çoğunu yaktı.[66][67] Yanan yapıların %96'sı konutlardan oluşmaktadır.[20] 1962 yılında Ulusal Tarihi Simgesel Yapı olarak belirlenen ve 35 yıl boyunca Hawaii Krallığı'nın başkenti olan Lāhainā Tarihi Bölgesinde çok büyük hasar bıraktı.[112] Önemli yapılardan olan Waiola Kilisesi ve Pioneer Inn de yıkılan yapılar arasındadır.[53][89] Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük banyan ağacı olan Lāhainā'nın ünlü banyan ağacının yapraklarının çoğu yansa da ağaç yangından sonra hala ayakta kalabilmişti.[113] 11 Ağustos'ta çekilen bir videoda yerel yetkililerin ağacın iyileşmesine yardımcı olmak için suladığı görülmektedir. Ağaçta yangın sonrasında en azından bir miktar yeşil yaprak mevcuttu ve ağacın kökleri, gövdeleri ve dalları büyük ölçüde sağlam kalmıştı.[114] Yangın anındaki aşırı sıcaklığın göstergelerinden en önemlisi 12 Ağustos'ta olay yerini gezen politikacıların[115] arabaların kelimenin tam anlamıyla eriyip yolda sertleşen su birikintilerine dönüştüğünü görmeleridir.[116]

Maui İl Konseyi'ndeki Lāhainā temsilcisi eden Tamara Paltin, Honolulu Star-Advertiser ile kısa bir röportajda Lāhainā Tarihi Bölgesi'ndeki birçok tahrip edilmiş veya ciddi şekilde hasar görmüş tarihi simge yapıyı açıkladı.[112]

  • Mayıs 2023'te 200. yılını kutlayan Waiola Kilisesi ana ibadet alanını, ek binasını ve sosyal salonunu kaybetti.[112][117] Waiola Kilisesi'nin mezarlığı, kiliseyi 1823'te kuran Kraliçe Keōpūolani de dahil olmak üzere Hawaii Kraliyet Ailesi üyelerinin mezar alanıdır.[117]
  • Lāhainā'daki Maria Lanakila Katolik Kilisesi, ilk raporların aksine, ana kilise binası ve çan kulesi tahrip olmadı ve yangından büyük ölçüde sağlam kurtuldu, ancak çatı ve iç kısım bir miktar hasar görmüş olabilir.[112][117]
  • Lāhainā Jodo Misyonu, kuzey Lāhainā'da bir Budist tapınağı.1912 yılında kurulmuş ve 1932'den beri bugünkü yerinde durmaktadır[112]
  • Pioneer Inn, George Alan Freeland tarafından[112] inşa edilen simgesel bir şehir oteli.
  • Na Aikana Cultural Center, bir zamanlar Uluslararası Kıyı ve Depo Sendikası'nın (ILWU) Pioneer Mill'e karşı grevi sırasında grev yapan plantasyon işçileri için bir aşevine ev sahipliği yapan yerel bir kültür merkezi.[112]
  • İlk olarak 1860 yılında ticaret ve balina avcılığı gemileri için gümrük binası olarak faaliyet gösteren Eski Lāhainā Adliyesi. Binanın çatısı tamamen yıkıldı.[118] Eski Lāhainā Adliyesi, ağır hasar görmüş Lāhainā Banyan Court Park'ın içinde yer almaktadır.
  • Eski Adliye binasının içinde bulunan Lāhainā Miras Müzesi ve koleksiyonu da yandı. Koleksiyon, bölgenin antik Hawaii döneminden, Hawaii Krallığından ve monarşisinden, plantasyon döneminden ve kasabanın balina avcılığı döneminden eserler de dahil olmak üzere Lāhainā'nın tarihini kapsayan öğeleri içeriyordu. Yangından önce müze belgelerinin kopyaları dijital ortama aktarılmış ve çevrimiçi olarak saklanmıştı.[118]
  • 1834 ve 1835 yıllarında Amerikalı misyonerler Dwight Baldwin ve Charlotte Fowler Baldwin'in evi olarak inşa edilen Baldwin Ev Müzesi yanarak yerle bir oldu.[118] Baldwin Evi, Maui adasındaki en eski evdi.[112][118] Evdeki yangında kaybolan tarihi eşyalar arasında Baldwin'in 1800'lerde Maui nüfusunun çoğunu çiçek hastalığına karşı aşılamak için kullandığı tıbbi aletler, deniz kabuğu koleksiyonları ve ailenin Doğu Yakası'ndan gelen mobilyaları ve sallanan sandalyeleri vardı.[112][118]
  • Wo Hing Toplum Salonu, 1910'ların başında Lāhainā'da artan Çin nüfusuna hizmet etmek için inşa edildi. 1980'lerde restore edilerek Wo Hing Müzesi'ne dönüştürüldü.[119]

Yangın ayrıca etkilenen bölgelerdeki birkaç baz istasyonunu da yakarak hizmet kesintilerine ve 9-1-1 acil telefon hizmetlerinin kullanılamaz hale gelmesine neden oldu.[120]

Kula beldesinin yakınında çıkan orman yangını en az iki evi yakarak yok etmiştir.[94]

Önemli bir kolej erkek basketbol etkinliği olan Maui Davet Turnuvası'nın düzenlendiği Lāhainā Civic Center, daha önce bir tahliye merkezi olarak hizmet verdikten sonra tahliye edilmesi gerekmesine rağmen şu ana kadar önemli bir hasar almamıştır. Kasım ayında yapılması planlanan 2023 turnuvasının Maui'de mi yapılacağı yoksa ABD ana karasına mı taşınacağı da henüz bilinmemektedir.[121]

Tahliyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yangınlar, Lāhaina, Kāʻanapali, Kīhei ve Kula'dan binlerce yerleşik halkın ve ziyaretçinin toplu tahliye edilmesine yol açtı[122] ABD Sahil Güvenliği, Lāhainā'da yangından kaçmak için denize atlayan 17 kişiyi kurtardıklarını açıkladı.[123] 12 Ağustos itibarıyla Maui'de 1.400'den fazla kişi barınaklara yerleştirilmiştir.[124][125] Tatildeki San Francisco belediye başkanı London Breed, Maui'den tahliye edilenler arasındaydı.[126]

9 Ağustos 2023'te tahmini 11.000 kişinin Kahului Havaalanını kullanarak Maui'den uçtuğu tahmin edilmektedir.[96]

American, Southwest, Hawaiian ve Alaska Havayolları, insanları adadan tahliye etmeye yardımcı olmak amacıyla 10 Ağustos tarihine kadar Kahului Havalimanı'na ek uçuşlar yaptı ve American, kapasiteyi daha da artırmak için dar gövdeli Airbus A321'i geniş gövdeli olan Boeing 777 ile değiştirdi.[127] Dört havayolunun da etkilenen yolcular için ücret iptali cezası ve ücret farkı almayacağını açıkladı.[127] Hawaii ve Southwest'in 11 Ağustos'a kadar geçici olarak 19 ABD doları tutarında adalar arası uçuş yapacağı açıklandı.[128][129] 13 Ağustos 2023 itibarıyla 46.000'den fazla afetzede Kahului Havaalanını kullanarak Maui'yi terk etmiştir.[130]

Hawaii eyalet yetkilileri, Honolulu, Oʻahu'da bulunan[96] Hawaii Kongre Merkezi'nde yerlerinden olan binlerce Maui halkıyla birlikte ziyaretçilerin de barındırılması için planlar hazırlamış ve 10 Ağustos itibarıyla 100'den fazla kişi burada kalmıştır.[131]

Yangının 8 Ağustos'ta Lāhainā'yı vurmasının ardından Maui İlçesi, Route 30/340 (Honoapiʻilani Otoyolu, bölgeye giren ve çıkan tek otoyoldur) üzerindeki kontrol noktalarıyla tüm Batı Maui'ye halkın erişimini engelledi. Sonraki üç gün boyunca süren abluka sonucunda, hâlâ sağlam durumda olan ve ilaç, yiyecek ve yakıt sıkıntısı çeken bölge sakinleri için umutsuzluk yaratırken, kendilerini aniden ablukanın dışında bulan diğer sakinler ve turistler eşyalarını geri almak istedi. 11 Ağustos 2023'te İlçe yetkilileri, bu sorunların giderilmesine yardımcı olmak amacıyla Māʻalaea'daki Route 30'daki kontrol noktasından geçişleri tekrar başlattı. Beş saat içinde, bildirildiğine göre Lāhainā'nın kapalı kısmına girme girişimleri nedeniyle kontrol noktası tekrar kapatıldı.[132][133]

Hayvanlara etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maui İnsani Yardım Derneği, 16 Ağustos itibarıyla Lahaina'da tahminen 3.000 hayvanın yangınlardan sonra kayıp olduğunu belirtti. 14 Ağustos itibarıyla derneğe Yaklaşık 6.400 üyesi olan derneğin oluşturduğu "Maui'nin Kayıp Evcil Hayvanları" Facebook sayfası aracılığıyla yaklaşık 367 kayıp hayvan raporu geldi.[134] Bulunan herhangi bir hayvan herhangi bir kimlik açısından kontrol edilerek bir mikroçip için taranmaktadır. Toplum tarafından bulunan ölü hayvanların kataloglanıp herhangi bir kimlik açısından kontrol edilebilmesi için hareket ettirilmemesi veya imha edilmemesi yönünde çağrıda bulunulmuştur.[135]

Hayvan hakları savunucuları ve Maui Polisi, yanan bölgelerde kayıp, yaralı veya ölen hayvanları aramak için birlikte çalıştı ve hayvanları dışarı çıkarmak için düzinelerce besleme ve içme istasyonu kuruldu.[136] Yangının ardından, yangından etkilenen hayvanlara yer açmak için Humane Society ve adadaki tek açık hayvan barınağı, 100'den fazla barınak hayvanını uçakla Portland, Oregon'a taşıdı.[137] Kīhei Veteriner Kliniği, İnsani Toplum ve Central Maui Hayvan Kliniği'nin veterinerleri ve personeli ile gönüllüler, bulunan hayvanların bakımını koordine etmenin yanı sıra ada sakinlerine ücretsiz tıbbi bakım, yiyecek ve hayvan ilaçları dağıttı. Ayrıca, kurtarma çalışmaları ve hayvanlar için barınma çalışmaları yapan Maui Polis Departmanının K-9 birimine de bağış yapılarak bakımları sağlandı.[134]

Ulusal Bilim Vakfı ve Çevre Koruma Ajansı'ndan (EPA) bilim insanları, toprak erozyonu ve yangının adanın su yollarını ve ekosistemlerini etkileyebilecek diğer etkileri nedeniyle su kalitesindeki değişiklikleri izleyip belgeleyecek çalışmalar için hazırlık yapmaya başladı. Diğerleri, bölgeye özgü karga sürüsünün büyük bir bölümünü barındırdığı için Maui Kuş Koruma Merkezi gibi alanların yangınların çoğundan korunmasından dolayı teşekkürlerini dile getirdi.[138][139]

Davalar ve tartışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos ayındaki orman yangınlarının sorumluluğu, önemli bir soruşturmaya ve kamuoyunda spekülasyon konusu olmaya devam etmektedir. Maui'nin ana elektrik kuruluşu olan Hawaiian Electric Industries Inc., şirketin doğudan gelen kuvvetli düşük seviyeli rüzgarların ortasında Lahaina da dahil olmak üzere Batı Maui'deki elektrik hattı kesintilerini müşterilerine bildirmesinin ardından odak noktasına geldi. Kesintiler ile yangınların çıkması arasındaki korelasyon, halkın elektrik hatlarının çıkardığı kıvılcımların yangının kaynağı olabileceği yönündeki inancını yoğunlaştırdı. Hawaiian Electric'e karşı dava açıldı ve bu davayla birlikte şirketin hisse değerinde kayda değer bir düşüş yaşandı.[140][141]

Yeterli uyarı ve hazırlık eksikliği de yangın sırasında ve sonrasında gündeme gelen konulardan bir tanesiydi.[142] Hawaii'nin gelişmiş entegre dış mekan siren uyarı sistemine sahip olmasına rağmen Maui'de tsunamiler ve diğer felaketler için tasarlanan bu sirenlerden 80'i, yangınlar sürerken çalışmayarak sessiz kaldı. Hawaii Acil Durum Yönetim Ajansı, aktivasyon eksikliğinin yangınların hızlı ilerlemesine ve mevcut yer müdahale koordinasyonun eksikliğine bağladı. Bölge sakinleri cep telefonu bildirimleri gibi başka uyarılar alırken, bu mesajların yoğunluğu ve aciliyeti bekirtmesi yetersiz görüldü. Birçoğu bunları olumsuz bir şekilde yüksek öncelikli tsunami uyarılarıyla karşılaştırdı. Bu da bölge sakinleri arasında olası bir alarm yorgunluğunun olduğunu, sık ve daha az acil uyarıların gerçek olan tehditlerin algılanan önemini azaltabildiğini ileri sürdü.[143]

Lahaina orman yangınları aynı zamanda eyaletin orman yangınına hazırlık konusundaki eksikliklerini de ortaya çıkardı. 2021 tarihli bir raporda Hawaii yetkilileri, artan yangın alanına ve kuraklık ile kuru otlardan kaynaklanan tehlikelere rağmen orman yangını riskini "düşük" olarak sıraladı. Raporda yetersiz finansman ve yangın önleme stratejilerinin eksikliği eleştirildi. Yangınlar, rüzgarların yangınları daha da kötüleştirdiği Dora Kasırgası'na denk geldi. Yetkililer eş zamanlı doğal afetlerin zorluklar yarattığının farkında olmasına rağmen devlet böyle bir olaya hazırlıksızdı. Önceki orman yangınları bir uyarı niteliğindeydi ancak riskler yeterince ele alınmamıştı. Hawaii Orman Yangını Yönetim Örgütü'ne göre, Hawaii'nin yangın yönetimi bütçeleri artan tehditlere karşı yetersizdi. Yanıcı otlar yaygın olmaya devam ederek yangın riskini artırdı. İklim bilimci Abby Frazier, Hawaii'nin kontrol edilemeyen yangınlara karşı son derece savunmasız olduğunu vurguladı ve daha ciddi yangın önleme çabaları çağrısında bulundu. 2021 Maui İlçesi raporu, yangın tehlikesi risk değerlendirmesi ve yerli olmayan otların değiştirilmesini tavsiye etmişti fakat bu tavsiyelerin uygulanıp uygulanmadığı belli değildir.[144][145][146]

Hawaii Arazi ve Doğal Kaynaklar Departmanından bir devlet yetkilisi, West Maui Land Co.'nun topraklarını korumak amacıyla su tahliyesi talebini erteledi ve kabul ettiğinde ise çok geçti.[147]

Yanlış iddialar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yangınların ardından sosyal medyada yangınlarla ilgili çeşitli asılsız ve yanıltıcı iddialar paylaşıldı. Bazıları, yangınlardan kaynaklanıyormuş gibi sunulan, üzerinde oynanmış görüntüler veya diğer ilgisiz olayların görüntülerini içermekteydi. Bu görüntüler, çoğu zaman görünüşte yönlendirilmiş enerji silahının veya "uzay lazerinin" işin içinde olduğunu gösteriyordu.[148] Diğer paylaşımlarda ise yangınların doğal yollarla meydana gelmediği ya da doğal yangında bitki örtüsünün kasıtlı olarak yok olmasına seyirci kalındığı da iddia edildi.[149] Bu iddialar gerçeği yansıtmamaktadır.[150][151]

Yangına müdahaleler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hawaii Ordusu Ulusal Muhafız CH-47 Chinook helikopteri, 9 Ağustos'ta Maui'deki orman yangınına havadan su kovası atışı yapıyor
Wailuku, Hawaii - (12 Ağustos 2023) - Hawaii Orman Yangını müdahalesinin B-roll görüntüleri. Görüntülerde, müdahale ve kurtarmayı koordine etmek için eyalet ortaklarıyla birlikte çalışan federal müdahale görevlileri yer alıyor. FEMA'dan video
Hawaii Hava Ulusal Muhafız uzmanları, Maui'deki Kahului Havaalanı'na malzemeleri boşaltıyor

Hawaii dışına seyahat ederken Vali Josh Green'in yokluğunda vali vekili olarak görev yapan Hawaii Vali Yardımcısı Sylvia Luke, bir acil durum ilanı yayınladı ve Hawaii Ulusal Muhafızlarını harekete geçirdi.[66] Hawaii Ulusal Muhafızları, Oʻahu'daki Schofield Kışlası'ndaki 25. Piyade Tümeni ile birlikte, yangın söndürme desteği, arama kurtarma operasyonları ve trafik kontrolüne yardımcı olmak için Maui ve Hawaii Adası'na konuşlandırıldılar. Yangın söndürme çalışmalarını desteklemek için ayrıca iki UH-60 Blackhawk ve bir CH-47 Chinook helikopteri de bölgeye konuşlandırıldı.[152]

(9 Ağustos 2023 (2023-08-09) itibarıyla), Hawaii Turizm Otoritesi, Maui'deki tüm ziyaretçilerden adayı terk etmek için zorunlu olmayan seyahatler yapmalarını istiyordu ve adaya daha fazla zorunlu olmayan seyahatleri şiddetle tavsiye etmiyordu.[96][153]

ABD Başkanı Joe Biden, orman yangınlarına müdahaleye yardımcı olmak için "mevcut tüm federal varlıkların" seferber edilmesini emretti. Biden yaptığı açıklamada, ABD Donanması Üçüncü Filosu ve ABD Sahil Güvenlik'in "müdahale ve kurtarma çabalarına" destek verdiğini kaydetti. Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyadeleri, Hawaii İlçesindeki yangınlarla mücadeleye yardımcı olmak için Black Hawk helikopterleri gönderdi ve Amerika Birleşik Devletleri Ulaştırma Bakanlığı, turistlerin Maui'den tahliye edilmesine yardımcı olmak için ticari havayollarıyla koordineli çalıştı.[154] Devam eden Sahil Güvenlik arama ve kurtarma operasyonuna yardımcı olmak için Birleşik Devletler Donanması, Helikopter Deniz Saldırı Filosu Üç Yedi (HSM-37) ve iki MH-60R Seahawk helikopteri gönderdi. Birleşik Devletler Hint-Pasifik Komutanlığı gerektiğinde ilave yardım sağlamaya hazır bekletildi.[155][156]

Başkan Biden, Hawaii eyaletinin büyük bir afet ilanı talebini 10 Ağustos'ta onaylayarak, etkilenen bölgelerdeki kurtarma çabaları için federal fon sağladı.[157] 10 Ağustos'ta FEMA, Kentsel Arama ve Kurtarma Görev Gücü personelinin Amerika Birleşik Devletleri'nin dört bir yanından Maui'ye gönderdi. Washington Eyaleti Görev Gücü 1, 5 kişilik bir K-9 ekibiyle birlikte 45 uzman gönderdi.[158][159] K-9 ekibinin her insan üyesi, FEMA sertifikalı bir kadavra tespit köpeği olan bir köpek ortağıyla birlikte çalışmıştır.[159] Aynı görev gücü daha önce 2018'de Lane Kasırgası sonrasına yardımcı olmak için Maui'ye gönderilmişti.[159] 10 Ağustos'ta Nevada Görev Gücü 1'den başlangıçta aynı gün ayrılan bir K-9 görevlisi ve köpeği göndermesi istendi. Talepte değişiklik yapılarak dört uzmana daha yer verildi ve buna ek olarak 45 üyeli tam bir görev gücü ekibi oluşturuldu ve bunların tamamı 11 Ağustos'ta bölgeye doğru yola çıktı.[160] Kaliforniya'daki Sacramento, Riverside ve Oakland şehirlerinde bulunan Kentsel Arama ve Kurtarma görev güçlerinin 11 üyesini ve Kaliforniya Valiliği Acil Durum Hizmetleri Ofisinin altı çalışanını gönderdi.[161]

Acil durum hizmetlerine öncelik vermek için daha önce kapatılan, ikamet belgesi olan sakinler ve otel rezervasyonlarını kanıtlayan ziyaretçiler için Honoapiʻilani Otoyolu üzerinden Batı Maui'ye erişim 11 Ağustos'ta saat 12:00'den itibaren yeniden başlatıldı.[162] Ancak saat 16.00'da (UTC 02:00) İnsanların tehlikeli koşullara rağmen kısıtlı alanlara eriştiğine dair raporlar nedeniyle erişim yeniden kısıtlandı.[163] Erişim ertesi gün yalnızca Waihee (kuzeyden) aracılığıyla yeniden açıldı.[20]

11 Ağustos'ta Hawaii Başsavcısı Anne Lopez, başsavcılığın orman yangınlarıyla ilgili olarak "kritik karar almayla ilgili ve geçerli politikaların kapsamlı bir incelemesini" gerçekleştireceğini açıkladı.[164]

Maddi yardımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

FEMA başlangıçta orman yangınından sağ kurtulanlara sunulan çeşitli federal yardım türlerinden biri olarak gıda, su ve giyim gibi ihtyaçların sağlanabilmesi adına 700 dolarlık ödeme sağladı.[165]

Yangınlardan etkilenenlere yönelik çok sayıda GoFundMe sitesi bağış toplama çalışmasıyla, tüm doğrulanmış bağış toplayıcıları bir araya getirecek bir merkez oluşturdu ve 18 Ağustos itibarıyla 250.000'den fazla bağışçının toplandığını ve site aracılığıyla 30 milyon dolar toplandığını bildirdi.[166] Amerika Birleşik Devletleri'ndeki diğer kuruluşlar, topluluklar ve işletmeler, gelirlerin ve eşyaların belirli kâr amacı gütmeyen kuruluşlara veya gruplara bağışlanacağı bağış kampanyaları ve bağış toplama etkinlikleri düzenledi.[167][168] Los Angeles bölgesindeki on iki profesyonel spor takımının tamamı yardım çalışmalarına 450.000 dolar bağışladı.[169] Ayrıca, 8 Ekim'de Honolulu'daki Stan Sheriff Center'da Los Angeles Clippers ile Utah Jazz arasında oynanan sezon öncesi maçından elde edilen gelirler Maui Strong Fund'a aktarılacak.[170]

Hawaii Misyon Evleri Arşivleri, tarihi mekanların kurtarılmasına yardımcı olmak için Lahaina'nın tarihiyle ilgili fotoğraflar, günlükler, çizimler ve mektuplar gibi öğeleri dijitalleştirme projelerine yükledi.[171]

Japonya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Japonya, 1,5 milyon doları Amerikan Kızıl Haçı'na ve 500.000 doları Tokyo merkezli kâr amacı gütmeyen kuruluş Japan Platform'a olmak üzere 2 milyon dolarlık yardım sözü verdi.[172]

Güney Kore

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Kore, yardım çabalarını desteklemek için 2 milyon dolarlık yardım sözü verdi. Taahhüt, Hawaii Toplum Vakfı'na 1,5 milyon dolarlık bağış ve yerel Kore pazarlarından satın alınan 500.000 dolarlık malzemeyi içermektedir.[173][174]

Tayvan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Honolulu'daki Taipei Ekonomik ve Kültür Temsilciliği, yardım çabalarını desteklemek için Hawai'i Toplum Vakfı'na 500.000 $ nakit bağışta bulunduğunu duyurdu.[175]

Tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Federal yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Eyalet olmadan önce, 1946 Aleut Adaları depremi kaynaklı tsunami Hawaii Adaları'nda 165-173 kişinin ölümüne neden olmuştu.[97] Hawaii'deki en kötü doğal afet olarak kabul edilen olaydır.[98]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "FIRMS US/Canada". Fire Information for Resource Management System US/Canada. NASA. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023. 
  2. ^ Pacific Disaster Center and the Federal Emergency Management Agency releases Fire Damage. Maui County. 12 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  3. ^ Kelleher, Jennifer; Boone, Rebecca (15 Eylül 2023). "Hawaii officials say DNA tests drop Maui fire death count to 97". Associated Press. 17 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023. 
  4. ^ "9/07 County of Maui Wildfire Disaster Update". Maui County. 7 Eylül 2023. 8 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023. 
  5. ^ Daily Operations Briefing Thursday, August 17, 2023 8:30 a.m. ET FEMA National Watch Center (PDF). Federal Emergency Management Agency. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 
  6. ^ a b Bogel-Burroughs, Nicholas; Kovaleski, Serge F.; Hubler, Shawn; Mellen, Riley (15 Ağustos 2023). "How Fire Turned Lahaina Into a Death Trap". The New York Times. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  7. ^ a b Sacks, Brianna (15 Ağustos 2023). "Power lines likely caused Maui's first reported fire, video and data show". The Washington Post. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  8. ^ a b Spectrum News Staff. "Hawaii Island police investigate arson as cause of the Kaʻū wildfire". Spectrum News. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  9. ^ a b c National Centers for Environmental Information; National Oceanic and Atmospheric Administration (11 Eylül 2023). "U.S. Billion-Dollar Weather and Climate Disasters 1980-2023" (PDF). NOAA NCEI Billion-Dollar Weather and Climate Disasters (İngilizce). United States Department of Commerce. s. 1. 11 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2023. 
  10. ^ News, A. B. C. "Maui County police find additional remains, raising Lahaina wildfire death toll to 99". ABC News (İngilizce). 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  11. ^ "Hawaii officials say DNA tests drop Maui fire death count to 97". AP News (İngilizce). 15 Eylül 2023. 17 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  12. ^ News, A. B. C. "'I was trapped': Maui fire survivors speak out as emergency declared". ABC News (İngilizce). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  13. ^ "Office of the Governor – News Release – Emergency Proclamation for Maui Air Travel and Hurricane Dora". governor.hawaii.gov (İngilizce). 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  14. ^ Shalvey (9 Ağustos 2023). "'I was trapped': Maui fire survivors speak out as emergency declared". ABC News. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  15. ^ Alvarez (10 Ağustos 2023). "Biden says 'every asset that we have will be available' to Hawaii residents affected by wildfires". CNN. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  16. ^ a b c Rush (12 Ağustos 2023). "Death toll from Maui wildfire reaches 89, making it the deadliest in the US in more than 100 years". Associated Press. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  17. ^ "Death toll from Maui wildfires rises to 89, officials say". The Washington Post. 12 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  18. ^ a b "August 11, 2023 Maui wildfire news". CNN. 12 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  19. ^ a b c "Pacific Disaster Center and the Federal Emergency Management Agency releases Fire Damage". Maui County. 12 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  20. ^ a b c d "'Indescribable grief': Loved ones identify family of 4 killed while fleeing Lahaina wildfire". Hawaii News Now. 12 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  21. ^ "Death toll from Maui fires rises to 53, governor says, and more than 1,000 structures have burned". Associated Press. 10 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  22. ^ "Maui County raises death toll to 55". Honolulu Star-Advertiser. 10 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023. 
  23. ^ a b Rush (12 Ağustos 2023). "As death toll from Maui fire reaches 93, authorities say effort to count the losses is just starting". Associated Press. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  24. ^ a b Gomes, Andrew (13 Temmuz 2019). "Shuttered plantations' fallow land poses huge risk of fires". Honolulu Star-Advertiser. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023. 
  25. ^ a b Wessendorf, Cynthia (11 Kasım 2022). "Why Hawai'i's Wildfires Are Growing Bigger and More Intense". Hawaii Business Magazine. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023. 
  26. ^ Anguiano, Dani (10 Ağustos 2023). "Hawaii wildfires: how did the deadly Maui fire start and what caused it? Rapidly moving fires that exploded on Tuesday night on the island of Maui have killed dozens and displaced thousands". The Guardian. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  27. ^ a b c d Bush, Evan (17 Ağustos 2023). "Left unchecked, Maui's nonnative grasses turned into wildfire fuel". NBC News. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023. 
  28. ^ a b c Frosch, Dan; Elinson, Zusha; Carlton, Jim; Mai-Duc, Christine (25 Ağustos 2023). "Everybody Knew the Invasive Grass of Maui Posed a Deadly Fire Threat, but Few Acted". The Wall Street Journal. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  29. ^ a b Fuller, Thomas (9 Ağustos 2023). "Maui Town Is Devastated By Deadliest Wildfire to Strike Hawaii". The New York Times. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  30. ^ California Public Resources Code Section 4291 30 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  31. ^ Jones, Judson (10 Ağustos 2023). "Hawaii Wildfires: Update from Judson Jones". The New York Times. ISSN 0362-4331. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  32. ^ Ramirez, Rachel (9 Ağustos 2023). "Why did the Maui fire spread so fast? Drought, nonnative species and climate change among possible reasons". CNN. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  33. ^ a b c d e Frosch (12 Ağustos 2023). "Hawaii Officials Were Warned Years Ago That Maui's Lahaina Faced High Wildfire Risk". The Wall Street Journal. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  34. ^ Western Maui Community Wildfire Protection Plan (PDF). Kamuela, Hawaii: Hawaii Wildfire Management Organization. 2014. s. 55. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  35. ^ Maui Emergency Management Agency (August 2020). Hazard Mitigation Plan Update. Maui County, Hawai'i. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  36. ^ "National Significant Wildland Fire Potential Outlook: Outlook Period – August through November 2023" (PDF). National Interagency Fire Center. 1 Ağustos 2023. 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  37. ^ "State of Hawai'i Comprehensive Emergency Management Plan - Base Plan" (PDF). February 2022. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  38. ^ Gordon (11 Ağustos 2023). "Hawaii underestimated the deadly threat of wildfire, records show" (İngilizce). CNN. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  39. ^ Iati (9 Ağustos 2023). "Wildfires burning in Hawaii, fanned by intense winds, force evacuations". The Washington Post. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  40. ^ Ramos, Alexandre M.; Russo, Ana; DaCamara, Carlos C.; Nunes, Silvia; Sousa, Pedro; Soares, P. M. M.; Lima, Miguel M.; Hurduc, Alexandra; Trigo, Ricardo M. (17 Mart 2023). "The compound event that triggered the destructive fires of October 2017 in Portugal". iScience (İngilizce). 26 (3). s. 106141. Bibcode:2023iSci...26j6141R. doi:10.1016/j.isci.2023.106141. ISSN 2589-0042. PMC 10006635 $2. PMID 36915678. 
  41. ^ "What caused the deadly Hawai'i wildfires? » Yale Climate Connections". Yale Climate Connections. 10 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  42. ^ "Plenty of media talking #Hurricane #Dora influence on #MauiFires, so worth a deep dive 🧵 quantifying overall TC impact by removing vortex". X (formerly Twitter). 11 Ağustos 2023. 10 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  43. ^ a b "Text Products for AFD Issued by HFO". forecast.weather.gov (İngilizce). 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  44. ^ "Text Products for AFD Issued by HFO". forecast.weather.gov (İngilizce). 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  45. ^ a b 9/07 MAUI WILDFIRE DISASTER UPDATE 8 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. mauicounty.gov. Maui County.
  46. ^ 9/03 MAUI WILDFIRE DISASTER UPDATE 4 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. mauicounty.gov. Maui County.
  47. ^ 9/02 MAUI WILDFIRE DISASTER UPDATE 5 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. mauicounty.gov. Maui County.
  48. ^ "8/25 Maui County Wildfire Disaster Update". mauicounty.gov. Maui County. 26 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023. 
  49. ^ "WFIGS 2023 Interagency Fire Perimeters to Date". National Interagency Fire Center. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2023. 
  50. ^ "2 Oahu brush fires contained after burning 250 acres". Honolulu Star-Advertiser (İngilizce). 4 Ağustos 2023. 5 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  51. ^ "Multiple blazes, including 2 brush fires, keep Oahu fire crews busy". Hawaii News Now (İngilizce). 4 Ağustos 2023. 7 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  52. ^ "Red Flag Warning". Iowa Environmental Mesonet. Iowa Üniversitesi. 7 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  53. ^ a b c Tanji (9 Ağustos 2023). "Maui on fire: Fierce winds fuel damaging fires in Lahaina, Upcountry". The Maui News. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  54. ^ "On Friday, August 4th, 2023... - Maui County Fire Department" (İngilizce). Maui County Fire Department. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023 – Facebook vasıtasıyla. 
  55. ^ "Flights landing at Maui's airport while MFD fights nearby fire". KHON2 (İngilizce). 4 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  56. ^ Staff, H. N. N. (4 Ağustos 2023). "Landing operations at Kahului Airport back to normal after brush fire". HawaiiNewsSnow (İngilizce). 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  57. ^ "SFO reports Hawaii fires causing handful of flight delays - CBS San Francisco" (İngilizce). CBS News. 9 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  58. ^ Kalahele, Kiana (8 Ağustos 2023). "More than 30 downed power poles reported on Maui; thousands without power". Hawaii News Now. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  59. ^ "Videos put scrutiny on downed power lines as possible cause of deadly Maui wildfires". AP News. 15 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  60. ^ a b Sacks, Brianna (12 Ağustos 2023). "Hawaii utility faces scrutiny for not cutting power to reduce fire risks". The Washington Post. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  61. ^ "Fire Department advising immediate proactive evacuation of residents of Pi'iholo and Olinda roads". Maui County. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. With the potential risk of escalating conditions from an Upcountry brush fire, the Fire Department is strongly advising residents of Piʻiholo and Olinda roads to proactively evacuate. 
  62. ^ "Maui County - Shortly after midnight this morning a..." (İngilizce). Maui County. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023 – Facebook vasıtasıyla. 
  63. ^ "Instagram". www.instagram.com. 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2023. 
  64. ^ Baker, Mike (12 Ağustos 2023). "Hawaii Wildfires: Update from Mike Baker". 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  65. ^ Yan, Holly; Maxouris, Christina; Jackson, Amanda; Lynch, Jamiel (9 Ağustos 2023). "'It's apocalyptic': People jump into the ocean to flee Maui wildfires as patients overwhelm hospitals and 911 gets cut off" (İngilizce). CNN. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  66. ^ a b c Sinco Kelleher, Jennifer; McAvoy, Audrey; Weber, Christopher (9 Ağustos 2023). "Wildfire on Maui kills at least 6, damages over 270 structures as it sweeps through historic town". Associated Press. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  67. ^ a b Staff (9 Ağustos 2023). "Much of historic Lahaina town believed destroyed as huge wildfire sends people fleeing into water". Hawaii News Now. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  68. ^ "How Fire Turned Lahaina Into a Death Trap" (İngilizce). 15 Ağustos 2023. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  69. ^ Bogel-Burroughs, Nicholas; Kovaleski, Serge F.; Hubler, Shawn; Mellen, Riley (15 Ağustos 2023). "How Fire Turned Lahaina Into a Death Trap". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  70. ^ a b c d DiFeliciantonio, Chase; Parker, Jordan (11 Ağustos 2023). "Maui fire: Questions raised if officials reacted quickly enough to save residents". San Francisco Chronicle. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  71. ^ "Lahaina fire declared 100% contained; water conservation urged due to power outages". Maui County. 8 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. Maui Fire Department declared the Lahaina brush fire 100% contained shortly before 9 a.m. today. 
  72. ^ a b c d Lin, Rong-Gong; Petri, Alexandra E.; Winton, Richard (11 Ağustos 2023). "Chaos and terror: Failed communications left Maui residents trapped by fire. Scores died". Los Angeles Times. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  73. ^ "Maui fire timeline and warnings: Forecast through engulfment". KHON2 (İngilizce). 17 Ağustos 2023. 22 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  74. ^ "Maui Hawaii Fire Imagery". storms.ngs.noaa.gov. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2023. 
  75. ^ Video shows family's terrifying escape from Maui wildfires | CNN (İngilizce), 12 Ağustos 2023, 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Ağustos 2023 
  76. ^ Baker, Mike; Browning, Kellen; Bogel-Burroughs, Nicholas (13 Ağustos 2023). "As Inferno Grew, Lahaina's Water System Collapsed". The New York Times. ISSN 0362-4331. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  77. ^ Samuel, Henry (12 Ağustos 2023). "Exploding cars and bodies in the harbour: How Hawaii's inferno chased holidaymakers into the sea". The Telegraph. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  78. ^ Slater, Joanna (12 Ağustos 2023). "After 5 hours in ocean, Maui fire survivor feels 'blessed to be alive'". The Washington Post. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  79. ^ Sanchez, Ray (12 Ağustos 2023). "Hawaii has a robust emergency siren warning system. It sat silent during the deadly wildfires". CNN. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  80. ^ Bogel-Burroughs, Nicholas; Albeck-Ripka, Livia; Mayorquin, Orlando (10 Ağustos 2023). "Some in Lahaina Say Maui Fires Reached Them Before Evacuation Orders". The New York Times. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  81. ^ Press, REBECCA BOONE, JENNIFER SINCO KELLEHER and AUDREY MCAVOY-Associated (15 Ağustos 2023). "In deadly Maui wildfires, communication failed. Chaos overtook Lahaina along with the flames". KITV Island News. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  82. ^ a b "VIDEO: Lahaina fire fatalities rise to 93; Green said toll will 'continue to climb'". Honolulu Star-Advertiser. 12 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  83. ^ "Maui wildfires death toll rises to 93 as officials ask families for DNA samples". The Washington Post. 13 Ağustos 2023. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  84. ^ "Hawaii Wildfires: The Latest Developments on Maui". Honolulu Magazine. 12 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  85. ^ "Maui fires live updates: Death toll rises as search for missing goes on". NBC News. 12 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  86. ^ a b Yamamura, Kevin (12 Ağustos 2023). "Hawaii Wildfires: Update from Kevin Yamamura". The New York Times. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  87. ^ Petri, Alexandra E.; Winton, Richard; Dolan, Jack; Kaleem, Jaweed; Lin, Summer (11 Ağustos 2023). "Death toll in Maui fires rises to 67, expected to climb". Los Angeles Times. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  88. ^ "Losses from West Maui fire approach an estimated $6 billion, Hawaii governor says" (İngilizce). CNN. 12 Ağustos 2023. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2023. 
  89. ^ a b Schaefers, Allison (9 Ağustos 2023). "Century-old Pioneer Inn among property casualties of West Maui wildfires". Honolulu Star-Advertiser. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  90. ^ "8/24 Maui County Wildfire Disaster Update". Maui County. 24 Ağustos 2023. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023. 
  91. ^ "Maui releases list of hundreds reported missing after Lahaina fire". Hawaii News Now. HNN Staff. 25 Ağustos 2023. 26 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  92. ^ "Hawaii'de yangınla mücadele ediyor: Tahliyeler başladı". TRT Haber. 9 Ağustos 2023. 14 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  93. ^ Clark, Cammy (13 Ağustos 2023). "Lāhainā Fire deadliest US wildfire since Cloquet blaze in 1918; death toll likely to rise". Big Island Now. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2023. 
  94. ^ a b "Hawaii responds as deadly wildfires across 2 islands destroy communities". Honolulu Star-Advertiser. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  95. ^ a b "Hawaii island battling new fire in Kau, along with 3 blazes in Kohala". Honolulu Star-Advertiser. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  96. ^ a b c d "Death toll from Maui fires rises to 53, governor says, and more than 1,000 structures have burned". Maui News. 10 Ağustos 2023. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  97. ^ USGS (4 Eylül 2009), PAGER-CAT Earthquake Catalog, Version 2008_06.1, United States Geological Survey, 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Ağustos 2018 
  98. ^ Sommerlad, Joe (11 Ağustos 2023). "A brief history of natural disasters in Hawaii, from tsunamis to wildfires". The Independent (İngilizce). 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023. 
  99. ^ Thebault, Reis; Brulliard, Karin; Slater, Joanna (11 Ağustos 2023). "Hawaii's worst fires leave Lahaina in ruins as death toll rises to 53". The Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023. 
  100. ^ Carli, Lorraine (12 Ağustos 2023). "Maui wildfire one of deadliest in US history". National Fire Protection Association. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  101. ^ Rogers, Paul (22 Kasım 2018). "Camp Fire is deadliest U.S. wildfire in 100 years; eerily similar to 1918 inferno that killed 453". East Bay Times. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2018. 
  102. ^ "Unsafe Water Advisory for Lahaina Water System". Maui County. 11 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. The Lahaina water system experienced wildfire impacts and may have fire related contamination […] DO NOT DRINK-DO NOT BOIL YOUR WATER Failure to follow this advisory could result in illness. 
  103. ^ "Unsafe water advisory issued for Upper Kula and Lahaina areas affected by wildfires". Maui County. 11 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  104. ^ "Unsafe Water Advisory for Upper Kula Water System potentially affected areas". Maui County. 12 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  105. ^ "Maui County: Tap water unsafe to drink in some areas". Hawaii News Now. 11 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  106. ^ "Potable water tanker locations for Upcountry and West Maui". Maui County. 9 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  107. ^ Sangal, Aditi; Hayes, Mike; Hammond, Elise; Chowdhury, Maureen (14 Ağustos 2023). "Death toll in Maui wildfires rises to 99, Hawaii governor says". CNN (İngilizce). 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  108. ^ Debusmann Jr, Bernd (16 Ağustos 2023). "Hawaii wildfires: Why identifying the victims could take years". BBC News. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  109. ^ Hoffman, Riley (11 Ağustos 2023). "Maui fire deadliest natural disaster in state's history". ABC News. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  110. ^ "Le bilan humain des incendies à Hawaï pourrait doubler ou tripler". LEFIGARO (Fransızca). 15 Ağustos 2023. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  111. ^ "Fires on Hawaii's Maui island kill at least 6 as blazes force people to flee flames". CBS News. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  112. ^ a b c d e f g h i Hurley, Timothy (10 Ağustos 2023). "Lahaina's historic and cultural treasures go up in smoke". Honolulu Star-Advertiser. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  113. ^ Truesdale, Jack; Heaton, Thomas (10 Ağustos 2023). "Lahaina Emerges From 'Devastating' Fire As Relief Begins To Arrive". Honolulu Civil Beat (İngilizce). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  114. ^ 081123 Lahaina, HI-Oldest Banyan tree burnt, crispy officials try watering.mp4 (İngilizce), 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ağustos 2023 
  115. ^ DeMasters, Tiffany (13 Ağustos 2023). "Walking along Front Street provides vivid picture of panic to escape fast-moving Lahaina fire". Maui Now. Pacific Media Group. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  116. ^ Brennan, Margaret (13 Ağustos 2023). "Transcript: Rep. Jill Tokuda of Hawaii on "Face the Nation"". Face the Nation. CBS News. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  117. ^ a b c Hurley, Timothy (11 Ağustos 2023). "Maria Lanakila still stands, but Waiola Church is gone". Honolulu Star-Advertiser. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023. 
  118. ^ a b c d e Hubler, Shawn (10 Ağustos 2023). "The historic town of Lahaina, and its legacy, is in ashes smoke". 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023. 
  119. ^ "CNN Live Updates: Maui Wildfires". CNN. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  120. ^ Boyette, Holly; Yan, Amanda; Jackson, Jamiel; Lynch, Chris (9 Ağustos 2023). "At least 6 dead as Maui wildfires overwhelm hospitals, sever 911 services and force people to flee into the ocean" (İngilizce). CNN. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023. 
  121. ^ Parrish, Gary (10 Ağustos 2023). "Hawaii wildfires devastate area around Lahaina Civic Center and home of Maui Invitational won't be the same". CBS Sports. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  122. ^ Napuunoa, Nicole; Ufi, Elizabeth; Rodriguez, Max; Lopez, Lucy (8 Ağustos 2023). "Effects from Maui fires felt deeply across islands". KHON2. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  123. ^ Sangal, Aditi; Powell, Tori B; Meyer, Matt; Hammond, Elise; Lau, Chris; Raine, Andrew (11 Ağustos 2023). "Live updates: Maui wildfires death toll rises, Lahaina 80% destroyed" (İngilizce). CNN. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  124. ^ "Lahaina, Pulehu and Upcountry Maui Fires Update No. 20, 2:05 a.m." Maui County. 12 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2023. 
  125. ^ "Over 1,400 in emergency shelters on Maui as hundreds more displaced residents seek shelter elsewhere". Hawaii News Now. 12 Ağustos 2023. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  126. ^ "SF Mayor London Breed among Bay Area travelers impacted by devastating Hawaii wildfires" (İngilizce). ABC7 San Francisco. 10 Ağustos 2023. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  127. ^ a b Josephs, Leslie (11 Ağustos 2023). "Airlines add flights to get travelers off of Maui after deadly wildfires". CNBC. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  128. ^ "Hawaiian Air adds flights, offers $19 fares as visitor evacuations from Maui continue". Hawaii News Now. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  129. ^ Leff, Gary (9 Ağustos 2023). "Southwest Airlines Running $19 Flights From Maui, $1 Pet Fares As Lahaina Burns Down". View from the Wing. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  130. ^ HNN Staff (13 Ağustos 2023). "Hawaii Tourism Authority: Visitors have 'largely heeded call' to leave Maui". Hawaii News Now. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  131. ^ Argel, Arielle (10 Ağustos 2023). "Hawaii Convention Center shelters over 100 tourists, locals who fled Maui". KITV. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  132. ^ Wilson, Christie (11 Ağustos 2023). "Altercation between residents, Maui police shuts down limited access to Lahaina". Honolulu Star-Advertiser. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  133. ^ Uechi, Colleen; Tanji, Melissa; Collias, Robert (12 Ağustos 2023). "Brief reopening of Lahaina spurs scramble for access: Road closed again as crews fight fires, police cite issues with unauthorized access". The Maui News. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  134. ^ a b "'I was crying hysterically': Maui residents search for missing pets after deadly fires". USA TODAY (İngilizce). 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  135. ^ "As people fled the fires, pets did too. Some emerged with marks of escape, but many remain lost". ny1.com (İngilizce). 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  136. ^ "Dogs, cats and love birds rescued from the ashes of Hawaii wildfires". euronews (İngilizce). 16 Ağustos 2023. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  137. ^ "Over 130 shelter pets just boarded an emergency flight from Maui". TODAY.com (İngilizce). 18 Ağustos 2023. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  138. ^ Rains, Molly (11 Ağustos 2023). "'Still in shock.' Amid wildfire tragedy, Maui scientists assess their research losses". Science. 18 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023. 
  139. ^ Grandoni, Dino (11 Ağustos 2023). "This Maui center houses some of the world's rarest birds. Staff saved it from the flames". The Washington Post. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023. 
  140. ^ Vacchiano, Andrea (14 Ağustos 2023). "Hawaiian couple sues power companies over Lahaina destruction amid historic Maui wildfires". www.msn.com. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  141. ^ "Experts Scrutinize Hawaiian Electric as They Search for the Maui Wildfire Cause" (İngilizce). 15 Ağustos 2023. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  142. ^ "When a 'fire hurricane' hit, Maui's warning sirens never sounded". BBC News (İngilizce). 14 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  143. ^ boone, rebecca (12 Ağustos 2023). "In deadly Maui wildfires, communication failed. Chaos overtook Lahaina along with the flames". AP News (İngilizce). 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  144. ^ Sanchez, Ray (12 Ağustos 2023). "Hawaii has a robust emergency siren warning system. It sat silent during the deadly wildfires". CNN (İngilizce). 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  145. ^ "Hawaii's robust emergency siren warning system sat silent during deadly wildfires - CBS Philadelphia". www.cbsnews.com (İngilizce). 14 Ağustos 2023. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  146. ^ Kim, Juliana (14 Ağustos 2023). "Could sirens have made a difference against the Maui fires? Experts say it's unclear". 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  147. ^ Yerton, Stewart (15 Ağustos 2023). "A State Official Refused To Release Water For West Maui Fires Until It Was Too Late". Honolulu Civil Beat. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  148. ^ Berger, Eric (15 Ağustos 2023). "Maui truthers are so dumb they're using a Falcon 9 photo as wildfire evidence". arstechnica.com. Ars Technica. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. The US Navy uses high-energy lasers to emit photons that can produce measurable physical damage. But there is no powerful capability like this in space, let alone something that could damage or destroy targets on Earth. To believe this is the case, one would have to fundamentally misunderstand the power needs in space for such a weapon and the power capabilities of existing satellites today. 
  149. ^ Sardarizadeh, Shayan; Wendling, Mike (14 Ağustos 2023). "Hawaii wildfires: 'Directed energy weapon' and other false claims go viral" (İngilizce). BBC News. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  150. ^ Fichera, Angelo (14 Ağustos 2023). "Trees and poles standing amid Maui fire wreckage aren't unusual, contrary to conspiracy theories". Associated Press. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  151. ^ Phan, Karena (11 Ağustos 2023). "Old photos are being misrepresented online to fuel a conspiracy theory about the Maui wildfires". Associated Press. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  152. ^ "Army, Hawaii National Guard deploy to assist in wildfire efforts". Honolulu Star-Advertiser. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  153. ^ "Maui and Hawai'i Island Wildfire Update". Hawai'i Tourism Authority. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  154. ^ "Biden pledges 'all available federal assets' for response to wildfires". Honolulu Star-Advertiser. 9 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  155. ^ "Maui wildfire updates: Death toll rises to 36; 271 structures impacted". Maui Now. 8 Ağustos 2023. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  156. ^ Clark, Joseph (10 Ağustos 2023). "DOD Mobilizes Support in Response to Hawaii Wildfire". U.S. Department of Defense. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  157. ^ "President Joseph R. Biden, Jr. Approves Hawaii Disaster Declaration". whitehouse.gov. 10 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  158. ^ Glenn, Jack (10 Ağustos 2023). "WA state task force deploying to Hawaii in wake of fires". The News Tribune. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  159. ^ a b c Chavez, Bridget (10 Ağustos 2023). "Washington's 45-person task force will get 'right to work' in Hawaii for rescue, recovery mission". KIRO 7 News. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  160. ^ Clemons, Marvin (11 Ağustos 2023). "45-member Nevada team en route to help in Maui". Las Vegas Review-Journal. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  161. ^ Habegger, Becca (11 Ağustos 2023). "Sacramento Fire battalion chief helps with recovery efforts in Maui". ABC10 News. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. 
  162. ^ "Access to West Maui resumes at 12 noon today". Maui County. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. Residents of West Maui with identification showing proof of residency and visitors with proof of hotel reservations will have access to Lahaina via Maʻalaea beginning today, Friday, August 11 at noon with measures in place designed to secure the heavily impacted area of historic Lahaina town. 
  163. ^ "Limited into West Maui starts for residents at noon; Curfew between 10 p.m. and 6 a.m. | Maui Now". Limited into West Maui starts for residents at noon; Curfew between 10 p.m. and 6 a.m. 11 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2023. Effective Immediately, the road to Lahaina, via Honoapiʻilani Highway is closed in both directions […] Maui police spokesperson Alana Pico said people continued to disobey the orders to stay out of restricted areas, and entry to Lahaina was effectively closed. 
  164. ^ "2023-36 Attorney General Lopez Announces the Inititation of a Comprehensive Review of Decision-Making Concerning Hawai'i Wildfires". governor.hawaii.gov. 11 Ağustos 2023. 12 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  165. ^ "FEMA is only giving Hawaii wildfire survivors $700 per household. | FEMA.gov". www.fema.gov (İngilizce). 18 Ağustos 2023. 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  166. ^ Staff, Jessa Murray, KTUL (18 Ağustos 2023). "GoFundMes set up for Maui wildfire victims". KTUL (İngilizce). 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  167. ^ Twitter; Instagram; Email; Facebook; Twitter (14 Ağustos 2023). "Looking to support victims of the Maui fires? Start with these L.A. restaurants". Los Angeles Times (İngilizce). 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  168. ^ "Cape Fear radio station launches fundraiser for Maui, over $16K already raised". Port City Daily (İngilizce). 19 Ağustos 2023. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  169. ^ Duarte • •, Michael (18 Ağustos 2023). "All 12 professional Los Angeles sports teams combine to donate to Maui fire relief". NBC Los Angeles (İngilizce). 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  170. ^ "Utah Jazz to play preseason game in Hawaii, donate to Maui wildfire fund". The Salt Lake Tribune (İngilizce). 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  171. ^ Carpenter, Mark (12 Eylül 2023). "Archivists collect images of historic Lahaina to ensure community's rich past is never forgotten". hawaiinewsnow (İngilizce). 16 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  172. ^ Author, No (17 Ağustos 2023). "Japan to give Hawaii $2 million in aid after deadly wildfires". The Japan Times (İngilizce). 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023. 
  173. ^ Knodell, Kevin (14 Ağustos 2023). "South Korea pledges $2M in aid relief to Maui". Honolulu Star-Advertiser (İngilizce). 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  174. ^ "Republic of Korea donates $2 million to Maui recovery and relief efforts | Maui Now". | Republic of Korea donates $2 million to Maui recovery and relief efforts. 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  175. ^ Knodell, Kevin (19 Ağustos 2023). "South Korea and Taiwan support for Maui relief effort". Honolulu Star-Advertiser (İngilizce). 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2023_Hawaii_orman_yangınları&oldid=34241205" sayfasından alınmıştır