Tim Burton

Tim Burton
Tim Burton
	Tim Burton, 2024
Doğum	Timothy Walter Burton; 25 Ağustos 1958 (66 yaşında); Burbank, Kaliforniya, ABD
Milliyet	Amerikalı
Meslek	Yönetmen, yapımcı, yazar, ressam
Etkin yıllar	1979–günümüz
Evlilik	Lena Gieseke; (e. 1987; b. 1991)
Partner(ler)	Lisa Marie Smith (1993–2001); Helena Bonham Carter (2001–2014)
Çocuk(lar)	2
Resmî site	timburton.com
İmza

Timothy Walter "Tim" Burton (d. 25 Ağustos 1958, Burbank, Kaliforniya, ABD), Amerikalı film yönetmeni.

Sıra dışı ve tuhaf tarzı ile bilinen Tim Burton'ın özellikle stop-motion animasyon tekniği ile çekilen filmlerinde karakterlerinin abartılı olmalarına rağmen insani değerlerini kaybetmemeleri dikkat çekmektedir. Sıra dışı olan filmlerinde Gotik betimlemeler kullanır.

1989'da aktris Lena Gieseke ile evlenmiştir. Batman Returns'ün ardından eşinden ayrılan Tim Burton, Lisa Marie ile 1992-2001 arasında nişanlı kalmıştır. 2001'den 2014'e kadar Helena Bonham Carter ile nişanlı olan yönetmenin bu birliktelikten 2003 yılında Billy-Ray Burton adlı bir oğlu ve 2007 yılının sonunda Nell Burton adında bir kızı olmuştur.

Yönetmenin favori oyuncuları Johnny Depp ve Helena Bonham Carter'dır. Johnny Depp'in yakın arkadaşıdır. Ayrıca eski nişanlısı Helena Bonham Carter'dan olan oğlu Billy-Ray'in vaftiz babası Johnny Depp'tir.

Gençlik yılları

Tim Burton 25 ağustos 1958 tarihinde Kaliforniya, Burbank'ta doğdu. Jean Burton (evlilik öncesi soyadı: Erikcson) ve Billy Burton'un ilk oğullarıydı. Annesi hediyelik eşya dükkânı işletiyordu ve babası Burbank Park'ta çalışıyordu.^[1]

Tim Burton içine kapanık bir çocuktu. 12 yaşındayken ailesinin yanında yaşayamayacağını düşünerek babaannesinin yanına yerleşti. Diğer çocukların aksine o karikatür çizip düşük bütçeli korku filmleri izliyordu. Vincent Price onu en çok etkileyen karakterlerden biri olmuştur. Film çekmeye de küçük yaşlarda başlamıştı. Stop-motion tekniği ile ya da 8 mm'ye sessiz filmler çekmekteydi. 13 yaşında çektiği The Island of Doctor Agor ilk filmi olarak bilinir.

Burbank Lisesi'nde okudu. Fazla iyi bir öğrenci olduğu söylenemezdi. 9. sınıfta çevre kirliliğine karşı düzenlenen yarışma için çizdiği poster ona ilk başarısını getirdi. Posteri 1 yıl boyunca sokaklarda yer aldı. Lise yıllarında California Institute of the Arts'a gitmek için Disney'den burs kazandı. California Institue'deki sınıf arkadaşlarından bazıları Brad Bird, John Muster, Henry Selick oldu (Selick ile The Nightmare Before Christmas ve James and the Giant Peach adlı filmlerde birlikte çalıştılar). Burton bu okulda Stalk of the Celery Monster ve King of Octopus adında iki kısa film çekti. Burada 3 yıl boyunca eğitim aldıktan sonra animatör çırağı olarak Disney stüdyolarına girmeyi başardı.

Kariyeri

Disney Yılları

"Her şeyi düşünüp çizmeme izin veriliyordu ama hiçbirisi kullanılmıyordu."
- Tim Burton

Projesinde çalıştığı ilk film bir Ralph Bakshi uyarlaması olan "The Lord of the Rings" idi ancak yapımda adı geçmedi. Sonrasında, o zamanlarda çok da istemediği bir yönde "The Fox and the Hound" için çizimler yaptı. Film karakterlerinin genel sevimli yapısının dışında olması nedeniyle Burton'ın çizimleri Disney tarafından reddedildi. Tim Burton, Disney'de bulunduğu günlerde pek mutlu değildi ancak ileride ünlü olacak "The Nightmare Before Christmas"ın temelini oluşturan şiir ve ilüstrasyonlarını burada olduğu dönemde yaptı. Vincent animasyonu ile birçok ödül alan Tim Burton, sonraki yıllarda yönettiği Luau (1982) ve Hansel ve Gretel (1982) ile çok fazla başarı sağlayamadı.

Bunu Barret Oliver, Daniel Stern ve Shelley Duvall'ın rol aldığı "Frankenweenie" (1984) adlı kısa film takip etti. Siyah-beyaz çekilen ve James Whale'in "Frankenstein"ından ilham alınarak yapılan bu film, köpeği bir araba kazasında öldükten sonra onu yeniden canlandıran bir çocuk hakkındaydı. Festivallerde övgü kazanmasına rağmen, Disney bu filmi, çocuklar için fazlasıyla korkutucu bularak, rafa kaldırdı. Bu olaydan sonra Disney ile Burtonun yollarını ayırması uzun sürmedi. Ancak Frankenweenie 1992 yılında video olarak gösterime sunuldu. Frankenweenie, 2012'nin Ekim'inde uzun metrajlı ve siyah-beyaz olarak Walt Disney Pictures tarafından 3D, stop motion, bilimkurgu, aile filmi olarak yeniden Tim Burton yönetmenliğinde vizyona girdi ve olumlu eleştiriler aldı.

Filmografi

Yönetmen olarak

The Island of Doctor Agor (1971)
Stalk of the Celery Monster (1979)
Hansel and Gretel (1982)
Vincent (1982)
Frankenweenie (1984)
Pee-wee'nin Büyük Macerası (1985)
Beterböcek (1988)
Batman (1989)
Makas Eller (1990)
Batman Dönüyor (1992)
Ed Wood (1994)
Çılgın Marslılar (1996)
Hayalet Süvari (1999)
The World of Stainboy (2000)
Maymunlar Gezegeni (2001)
Büyük Balık (2003)
Charlie'nin Çikolata Fabrikası (2005)
Ölü Gelin (2005)
Sweeney Todd: Fleet Sokağının Şeytan Berberi (2007)
Alis Harikalar Diyarında (2010)
Karanlık Gölgeler (2012)
Frankenweenie (2012)
Büyük Gözler (2014)
Bayan Peregrine'in Tuhaf Çocukları (2016)
Dumbo (2019)^[2]
Wednesday (2022)

Sadece yapımcı olarak

Noel Gecesi Kabusu (1993) (Orijinal hikâye sahibi, sinema tarihindeki ilk uzun metraj stop-motion filmi)
Cabin Boy (1994)
Batman Daima (1995)
Dev Şeftali (1996)
9 (2009)
Abraham Lincoln: Vampir Avcısı (2012)
Alis Harikalar Diyarında: Aynanın İçinden (2016)

Kaynakça

^ "Tim Burton Batman and the Joker". 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2010.
^ IMDb'de Dumbo

Dış bağlantılar

IMDb'de Tim Burton

[deneme-1] "Tim Burton Batman and the Joker". 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2010.

[2] IMDb'de Dumbo

[1]

[2]

g t d En İyi Sinema Filmi Altın Küre Ödülü - Müzikal veya Komedi (Yapımcı)
1950'ler	An American in Paris – Vincente Minnelli ve Arthur Freed (1951) With a Song in My Heart – Walter Lang and Lamar Trotti (1952) Ödül verilmedi (1953) Carmen Jones – Otto Preminger (1954) Guys and Dolls – Joseph L. Mankiewicz ve Samuel Goldwyn (1955) The King and I – Walter Lang, Charles Brackett, ve Darryl F. Zanuck (1956) Les Girls – George Cukor, Saul Chaplin, ve Sol C. Siegel (1957) Gigi – Vincente Minnelli ve Arthur Freed / Auntie Mame – Morton DaCosta (1958) Porgy and Bess – Otto Preminger ve Samuel Goldwyn / Some Like It Hot – Billy Wilder (1959)
1960'lar	Song Without End – George Cukor, Charles Vidor, ve William Goetz / The Apartment – Billy Wilder (1960) West Side Story – Jerome Robbins ve Robert Wise / A Majority of One – Mervyn LeRoy (1961) The Music Man – Morton DaCosta / That Touch of Mink – Delbert Mann, Robert Arthur, Martin Melcher, Edward Muhl, ve Stanley Shapiro (1962) Tom Jones – Tony Richardson, Michael Balcon, Michael Holden, ve Oscar Lewenstein (1963) My Fair Lady – George Cukor ve Jack L. Warner (1964) The Sound of Music – Robert Wise (1965) The Russians Are Coming, the Russians Are Coming – Norman Jewison (1966) The Graduate – Mike Nichols, Joseph E. Levine, ve Lawrence Turman (1967) Oliver! – Carol Reed ve John Woolf (1968) The Secret of Santa Vittoria – Stanley Kramer ve George Glass (1969)
1970'ler	MASH* – Robert Altman ve Ingo Preminger (1970) Fiddler on the Roof – Norman Jewison (1971) Cabaret – Bob Fosse ve Cy Feuer (1972) American Graffiti – George Lucas, Francis Ford Coppola, ve Gary Kurtz (1973) The Longest Yard – Robert Aldrich ve Albert S. Ruddy (1974) The Sunshine Boys – Herbert Ross ve Ray Stark (1975) A Star Is Born – Frank Pierson ve Jon Peters (1976) The Goodbye Girl – Herbert Ross ve Ray Stark (1977) Heaven Can Wait – Warren Beatty ve Buck Henry (1978) Breaking Away – Peter Yates ve Steve Tesich (1979)
1980'ler	Coal Miner's Daughter – Michael Apted ve Bernard Schwartz (1980) Arthur – Steve Gordon (1981) Tootsie – Sydney Pollack ve Dick Richards (1982) Yentl – Barbra Streisand, Larry DeWaay, ve Rusty Lemorande (1983) Romancing the Stone – Robert Zemeckis ve Michael Douglas (1984) Prizzi's Honor – John Huston ve John Foreman (1985) Hannah and Her Sisters – Woody Allen ve Robert Greenhut (1986) Hope and Glory – John Boorman ve Michael Dryhurst (1987) Working Girl – Mike Nichols ve Douglas Wick (1988) Driving Miss Daisy – Bruce Beresford, Lili Fini Zanuck, ve Richard D. Zanuck (1989)
1990'lar	Green Card – Peter Weir (1990) Beauty and the Beast – Gary Trousdale, Kirk Wise, ve Don Hahn (1991) The Player – Robert Altman, David Brown, Michael Tolkin, ve Nick Wechsler (1992) Mrs. Doubtfire – Chris Columbus, Marsha Garces, Mark Radcliffe, ve Robin Williams (1993) The Lion King – Roger Allers, Rob Minkoff, ve Don Hahn (1994) Babe – Chris Noonan, Catherine Barber, Philip Hearnshaw, Bill Miller, George Miller, Doug Mitchell, ve Daphne Paris (1995) Evita – Alan Parker ve Robert Stigwood (1996) As Good as It Gets – James L. Brooks, Bridget Johnson, ve Kristi Zea (1997) Shakespeare in Love – John Madden, Donna Gigliotti, Marc Norman, David Parfitt, Harvey Weinstein, ve Edward Zwick (1998) Toy Story 2 – John Lasseter, Karen Robert Jackson, ve Helene Plotkin (1999)
2000'ler	Almost Famous – Cameron Crowe ve Ian Bryce (2000) Moulin Rouge! – Baz Luhrmann, Fred Baron, ve Martin Brown (2001) Chicago – Rob Marshall, Meryl Poster, Martin Richards, Bob Weinstein, Harvey Weinstein, ve Craig Zadan (2002) Lost in Translation – Sofia Coppola ve Ross Katz (2003) Sideways – Alexander Payne ve Michael London (2004) Walk the Line – James Mangold, James Keach, ve Cathy Konrad (2005) Dreamgirls – Bill Condon ve Laurence Mark (2006) Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street – Tim Burton, John Logan, Laurie MacDonald, Walter F. Parkes, ve Richard D. Zanuck (2007) Vicky Cristina Barcelona – Woody Allen, Letty Aronson, Jaume Roures, Stephen Tenenbaum, ve Gareth Wiley (2008) The Hangover – Todd Phillips ve Daniel Goldberg (2009)
2010'lar	The Kids Are All Right – Lisa Cholodenko, Gary Gilbert, Jeff Levy-Hinte, ve Celine Rattray (2010) The Artist – Michel Hazanavicius ve Thomas Langmann (2011) Les Misérables – Tom Hooper, Tim Bevan, Eric Fellner, Debra Hayward, ve Cameron Mackintosh (2012) American Hustle – David O. Russell, Charles Roven, Megan Ellison, Richard Suckle, ve Jonathan Gordon (2013) The Grand Budapest Hotel – Wes Anderson, Jeremy Dawson, Steven Rales, ve Scott Rudin (2014) The Martian – Ridley Scott, Simon Kinberg, Michael Schaefer, Aditya Sood, ve Mark Huffam (2015) La La Land – Damien Chazelle, Fred Berger, Gary Gilbert, Jordan Horowitz, ve Marc Platt (2016) Lady Bird – Greta Gerwig, Eli Bush, Evelyn O'Neill, ve Scott Rudin (2017) Green Book – Peter Farrelly, Jim Burke, Charles B. Wessler, Brian Hayes Currie, ve Nick Vallelonga (2018) Once Upon a Time in Hollywood – Quentin Tarantino, David Heyman, ve Shannon McIntosh (2019)
2020'ler	Borat Subsequent Moviefilm – Jason Woliner, Sacha Baron Cohen, Monica Levinson, ve Anthony Hines (2020) West Side Story – Steven Spielberg, Kristie Macosko Krieger, ve Kevin McCollum (2021) The Banshees of Inisherin – Martin McDonagh, Graham Broadbent, ve Peter Czernin (2022) Poor Things – Ed Guiney, Yorgos Lanthimos, Andrew Lowe, ve Emma Stone (2023)

g t d En İyi Yönetmen National Board of Review Ödülü sahipleri
1945–1975	Jean Renoir (1945) William Wyler (1946) Elia Kazan (1947) Roberto Rossellini (1948) Vittorio De Sica (1949) John Huston (1950) Akira Kurosava (1951) David Lean (1952) George Stevens (1953) Renato Castellani (1954) William Wyler (1955) John Huston (1956) David Lean (1957) John Ford (1958) Fred Zinnemann (1959) Jack Cardiff (1960) Jack Clayton (1961) David Lean (1962) Tony Richardson (1963) Desmond Davis (1964) John Schlesinger (1965) Fred Zinnemann (1966) Richard Brooks (1967) Franco Zeffirelli (1968) Alfred Hitchcock (1969) François Truffaut (1970) Ken Russell (1971) Bob Fosse (1972) Ingmar Bergman (1973) Francis Ford Coppola (1974) Robert Altman (1975)
1976–2000	Stanley Kubrick (1975) Alan J. Pakula (1976) Luis Buñuel (1977) Ingmar Bergman (1978) John Schlesinger (1979) Robert Redford (1980) Warren Beatty (1981) Sidney Lumet (1982) James L. Brooks (1983) David Lean (1984) Akira Kurosava (1985) Woody Allen (1986) Steven Spielberg (1987) Alan Parker (1988) Kenneth Branagh (1989) Kevin Costner (1990) Jonathan Demme (1991) James Ivory (1992) Martin Scorsese (1993) Quentin Tarantino (1994) Ang Lee (1995) Joel Coen (1996) Curtis Hanson (1997) Shekhar Kapur (1998) Anthony Minghella (1999) Steven Soderbergh (2000)
2001–günümüz	Todd Field (2001) Phillip Noyce (2002) Edward Zwick (2003) Michael Mann (2004) Ang Lee (2005) Martin Scorsese (2006) Tim Burton (2007) David Fincher (2008) Clint Eastwood (2009) David Fincher (2010) Martin Scorsese (2011) Kathryn Bigelow (2012) Spike Jonze (2013) Clint Eastwood (2014) Ridley Scott (2015) Barry Jenkins (2016) Greta Gerwig (2017) Bradley Cooper (2018) Quentin Tarantino (2019) Spike Lee (2020) Paul Thomas Anderson (2021) Steven Spielberg (2022) Martin Scorsese (2023)

g t d Cannes Film Festivali jüri başkanları
1946–1975	Georges Huisman (1946) Georges Huisman (1947) Georges Huisman (1949) André Maurois (1951) Maurice Genevoix (1952) Jean Cocteau (1953) Jean Cocteau (1954) Marcel Pagnol (1955) Maurice Lehmann (1956) André Maurois (1957) Marcel Achard (1958) Marcel Achard (1959) Georges Simenon (1960) Jean Giono (1961) Tetsurō Furukaki (1962) Armand Salacrou (1963) Fritz Lang (1964) Olivia de Havilland (1965) Sophia Loren (1966) Alessandro Blasetti (1967) André Chamson (1968) Luchino Visconti (1969) Miguel Ángel Asturias (1970) Michèle Morgan (1971) Joseph Losey (1972) Ingrid Bergman (1973) René Clair (1974) Jeanne Moreau (1975)
1975–2000	Tennessee Williams (1976) Roberto Rossellini (1977) Alan J. Pakula (1978) Françoise Sagan (1979) Kirk Douglas (1980) Jacques Deray (1981) Giorgio Strehler (1982) William Styron (1983) Dirk Bogarde (1984) Miloš Forman (1985) Sydney Pollack (1986) Yves Montand (1987) Ettore Scola (1988) Wim Wenders (1989) Bernardo Bertolucci (1990) Roman Polanski (1991) Gérard Depardieu (1992) Louis Malle (1993) Clint Eastwood (1994) Jeanne Moreau (1995) Francis Ford Coppola (1996) Isabelle Adjani (1997) Martin Scorsese (1998) David Cronenberg (1999) Luc Besson (2000)
2001–günümüz	Liv Ullmann (2001) David Lynch (2002) Patrice Chéreau (2003) Quentin Tarantino (2004) Emir Kusturica (2005) Wong Kar-wai (2006) Stephen Frears (2007) Sean Penn (2008) Isabelle Huppert (2009) Tim Burton (2010) Robert De Niro (2011) Nanni Moretti (2012) Steven Spielberg (2013) Jane Campion (2014) Joel ve Ethan Coen (2015) George Miller (2016) Pedro Almodóvar (2017) Cate Blanchett (2018) Alejandro González Iñárritu (2019) Spike Lee (2021) Vincent Lindon (2022) Ruben Östlund (2023) Greta Gerwig (2024)