Andrea Doria
| Andrea Doria | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 30 Kasım 1466 Oneglia, Ligurya |
| Ölüm | 25 Kasım 1560 (93 yaşında) Cenova, Ligurya |
| Rütbesi | Condottieri |
| Çatışma/savaşları | Preveze Deniz Muharebesi |
| İmza | |
 | |
Andrea Doria (30 Kasım 1466 - 25 Kasım 1560), Cenevizli amiral ve condottieri. 1538'deki Preveze Deniz Muharebesi'nde Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'yla savaşan Kutsal İttifak donanmasına komuta etmiştir.
Gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Oneglia'da doğdu. Ailesi Cenova'nın köklü ailelerinden Dorialardan geliyordu.[1] Her ikisi de Doria ailesinden gelen Andrea Coeva ve Maria Caracosa'nın oğluydu. Annesinin ölümünün ardından 19 yaşındaki Andrea Roma'ya gönderildi. Ailenin daha eski bir kolundan gelen akrabası Dominik Doria Papa VIII. Innocentius'un emrindeki papalık muhafız birliğinde yüzbaşıydı. Burada, bütün askeri talimlerdeki üstün başarısı dolayısıyla hızlı bir şekilde yükseldi. VIII. Innocentius'un ölmesi üzerine papa seçilen halefi VI. Alexander Doria ailesinin iddialı olmasından hoşnut değildi. Genç Andrea böylece Dominik'in tavsiyesine uyarak askeri kariyer isteyen asillerin başvurabileceği en iyi okul olarak kabul edilen Dük Urbino'nün sarayına başvurdu. Urbino'nun sarayında biraz zaman geçiren Andrea, prens hiçbir bir zaman savaşmadığından kazanılacak bir zafer de olmadığı için yolunu başka şekilde çizmeye karar verdi. 1503 yılında Korsika'da o dönem Fransız boyunduruğundaki Cenevizliler için savaşırken kazandığı başarılarla önemli bir kaptan olduğunu gösterdi. Ceneviz donanmasıyla Osmanlı donanmasına ve Cezayirli korsanlara karşı çok sayıda çarpışmaya katıldı.
Fransa-Kutsal Roma savaşları
[değiştir | kaynağı değiştir]Andrea Doria'nın bağlı bulunduğu Ceneviz Cumhuriyeti bu dönemde önce Fransa Krallığı daha sonra da Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu işgalinde kalır. Fransa Ordusuna katılan Doria general rütbesiyle 1524 yılında Marsilya'nın kurtarılmasında görev alır. Cenova'nın Fransa hakimiyetine geçmesi için çalışsa da Fransız idaresini tasvip etmez. Condottieri sözleşmesinin dolmasıyla birlikte V. Karl'ın hizmetine girer.
Cenova'nın bağımsızlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doria, Fransızların emrinde Napoli'yi kuşatan yeğeni Filippino'dan kuşatmayı kaldırmasını ister. Doria Cenova'ya devam eder, şehrin önde gelenleriyle birlikte Fransızları kovarak Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu himayesine girer. Aristokrasiyi kayıracak şekilde anayasayı revize ederek, hizipçiliğe son verir. Kurduğu 28 Alberghi adını verdiği yönetim organıyla önde gelen ailelerin desteğini alır ve iktidarlarını pekiştirir.[2] Kentin idaresini almayı reddetse de eski Roma İmparatorluğu'ndaki benzerine yakın görev tanımıyla Censor olur ve önemli kararlar sırasında fikrine başvurulan bir kişi haline gelir. Katkılarından dolayı çok sayıda unvan,[3] mülk ve ayrıcalık sahibi olmuştur.
Amiral
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparatorluk donanmasında amiral rütbesiyle oldukça başarılı olan Doria Osmanlı İmparatorluğu'na karşı sayısız sefere katılır, Koron ve Patras'ı ele geçirir. 1535 yılında Tunus'un fethine katılır. 1538 yılı Şubat ayında Papa III. Paulus'un öncülüğünde kurulan Kutsal İttifak donanmasına kumanda eder. Papalık Devleti, İspanya, Kutsal Roma-Cermen, Venedik ve Malta Şövalyeleri birlikleri 1538 Eylül ayında Preveze Deniz Muharebesi'nde Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanmasına yenilir.[4] Doria 1541 yılındaki V. Karl'ın başarısız Cezayir seferine katılır. İmparator'a beş yıl daha hizmet eder. İlerlemiş yaşına rağmen çok atak ve başarılı olmuştur.
Sonraki yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]1544 yılında Crépy Antlaşması ile sona eren İtalya Savaşlarının ardından Doria emeklilik günlerini geçirmek için inzivaya çekilmeyi umar. Ancak büyük serveti ve varisi olan Giannettino Doria'nın mağrur siyaseti yüzünden çok sayıda düşman kazanır. 1547 yılında aileye karşı Fieschi komplosu düzenlenir. Darbe girişimi başarısız olsa da Giannettino öldürülür. Doria darbe bahanesiyle soylu ailelerden darbecilere yardım edenleri tasfiye ederek iktidarını Parma ve Piacenza'yı da kapsayacak şekilde genişletir. Cenova'da benzer darbelerle karşılaşsa da iktidarı vermeyen Doria, imparatordan gelen şehrin merkezine tahkimatlı bir kale yapma ve İspanyol askerlerini barındırma önerisini de sürekli olarak reddederek kentin bağımsızlığını korumaya çalışır. 1550 yılında 84 yaşında yine Cezayirli korsanlara karşı sefere çıkar. 1552 yılında Ponza Deniz Muharebesi'nde Turgut Reis Andrea Doria komutasındaki İspanyol-İtalyan donanmasını yener. İspanya ile Fransa arasında yine savaş çıkıp Fransızlar 1553 yılında Korsika'yı alınca Cenovalı komutan yine göreve çağrılır. 1553-1555 yılları arasında adada başarıyla savaşır. 1555 yılında Cenova'ya kalıcı olarak döner. Yeğeninin oğlu Giovanni Andrea Doria onun gibi Cezayir'e saldırsa da 1560 yılındaki Cerbe Deniz Muharebesi'nde Piyale Paşa ve Turgut Reis komutasındaki Osmanlı Donanmasına yenilir. Giovanni Andrea, Andrea Doria'nın varisi olacak ve ailenin geleneğini sürdürecektir.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Anrea Doria'nın Cenova'daki malikanesi -
Andrea Doria'nın Cenova'daki San Giorgia Sarayındaki resmi -
Adına verilen madalyanın ön yüzü -
Adına verilen madalyanın arka yüzü
Gemiler
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Andrea Doria'nın adı çok sayıda gemide yaşatılmıştır:
- USS Andrew Doria (1175 ve 1908), ABD Donanmasındaki 2 gemi
- Andrea Doria, 1891 yılında yapılmış İtalyan savaş gemisidir, I. Dünya Savaşı'nda görev yaptıktan sonra 1929 yılında sökülmüştür. Aynı isimli 1916 yılı yapımı İtalyan savaş gemisi I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı'nde görev yaptıktan sonra 1956 yılında sökülmüştür
- İtalyan bandıralı yolcu gemisi SS Andrea Doria 1951 yılında suya verildikten sonra 1953 yılında ilk seferine çıkmış, 1956 yılında da batmıştır[5]
- İtalyan donanmasındaki Andrea Doria adlı füze kruvazörü 1964-1991 yılları arasında hizmet vermiştir
- İtalyan donanmasındaki Andrea Doria adlı firkateyn 2007 yılında hizmete girmiştir
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2022 yapımı Barbaros Hayreddin: Sultanın Fermanı adlı dizide Timur Acar tarafından canlandırılmıştır.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bu ailenin kökenlerine dair efsane şöyledir: Cenevizli asil bir kadın olan Auria (veya Oria) della Volta I. Haçlı Seferine giden Arduino di Narbonne isimli bir asil savaşçıya aşık olur. Çocukları alışık olmadık şekilde Oria'nın çocukları anlamında D'Oria soyadını tercih edecekler ve köklü bir ailenin temelini atacaklardır.
- ^ Bu aileler arasında Cybo, Doria, Fieschi, Giustiniani, Grimaldi, Imperiale, Pallavicino ve Spinola aileleri öne çıkar.
- ^ Bunların başında Liberator et Pater Patriae (Kurtarıcı ve vatanın babası) unvanı gelir.
- ^ Doğu Akdeniz'deki Osmanlı hakimiyeti 1571 yılındaki İnebahtı Deniz Muharebesi'ne kadar 33 yıl sürer
- ^ 26 Temmuz 1956 tarihinde MS Athena ile Nantucket açıklarında çarpışmıştır. Kazada 46 yolcu hayatını kaybetmiştir. Batık koordinatları 40°29′K 69°51′B / 40.483°K 69.850°B
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Doria ailesi tarihi18 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 10 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir
