TEMA
| Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı | |
|---|---|
 | |
| Slogan | "Türkiye Çöl Olmasın" |
| Kuruluş | 11 Eylül 1992 |
| Kurucu | Hayrettin Karaca |
| Tür | Sivil toplum kuruluşu |
| Merkez | Şişli, İstanbul |
| Lider | Deniz Ataç |
| Resmî site | tema.org.tr |
| Net gelir | ₺ 68.561.905,63 (2021)[2] |
Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı ya da kısaca TEMA, 11 Eylül 1992 tarihinde İstanbul'da kurulmuş olan çevreci bir vakıftır.
Erozyon ile mücadele, ağaçlandırma ve doğal varlıkların korunması temel amaçlarındandır.[3] Doğa koruma alanında Türkiye'nin en yaygın sivil toplum örgütü olarak da bilinir.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1992 yılının Haziran ayında Brezilya'nın Rio de Janerio kentinde Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı'nın ardından, İstanbul'da aynı yılın Eylül ayında kuruldu. Çevre ve sürdürülebilirlik kavramlarını Türkiye'ye kazandırmak ve doğa korumayı örgütlü bir hale getirmek üzere harekete geçen[5] ve kamuoyunda "Yaprak Dede" olarak tanınan Ali Nihat Gökyiğit ile "Toprak Dede" olarak tanınan Hayrettin Karaca tarafından 30 iş insanının desteğiyle kuruldu.
TEMA kurulduğu dönemde, erozyonla ve doğal varlıkların korunmasında verilen mücadelenin bir halk hareketi olması amaçlandı ve öncelik bu mücadele için gönüllü olacak kişilere ulaşmaya verildi.[6] Türkiye Çöl Olmasın” sloganıyla toplumda büyük yankı uyandırdı. İl Temsilcisi ya da İlçe Sorumlusu olan gönüllülerinin desteğini alarak çevre alanında Türkiye'nin en yaygın sivil toplum örgütü oldu.[7] İlk TEMA Gönüllü Temsilcisi unvanı, Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinden, dönemin belediye başkanı Fevzi Coşkun'a verildi.[8] İl Temsilcileri ve İlçe Sorumluları, yereldeki TEMA gönüllülerine liderlik ederek ilgili ve bilgili bir kamuoyu yaratmak üzere her yaştan insana ulaşmaya çalıştılar. 2022 yılı itibarıyla vakfın gönüllü sayısı 970 bini aştı.[7]
Vakıf, zamanla çölleşme ile mücadele dışında ağaçlandırma ve karbon tutma, biyolojik çeşitliği koruma, kırsal kalkınma ve iklim alanlarında çeşitli projeler yürüttü; anaokulundan liseye kadar her yaş grubundan öğrencilere yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlar uyguladı.
Nisan 2008'de Vakfın 15 yılını anlatan "Anadolu’da İz Sürmek" adlı kitap yayınlandı.[9]
Tarım ve orman alanlarının korunması adına açtığı ve müdahil olduğu davalarda elde ettiği başarılar, uyguladığı kırsal kalkınma projeleri, ülke genelinde ulaştığı büyü gönüllü sayısı, gerçekleştirdiği fidan ve meşe tohumları ekme çalışmaları nedeniyle 2012 yılında, Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi Sekreterliği tarafından ilk kez verilen Land for Life (Yaşam İçin Toprak) Ödülü’ne layık görüldü.[10]
Projeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Meşe Projesi
[değiştir | kaynağı değiştir]TEMA Vakfı'nın 1998 yılından beri sürdürdüğü Meşe Projesi, Türkiye genelinde 1 milyon hektar alanda sağlıklı meşe ormanları oluşturmayı hedeflemektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın işbirliği ile gerçekleştirilen projenin toplam maliyeti 1.8 milyar Amerikan doları civarındadır.[11]
Hatıra Ormanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarım ve Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü ile TEMA Vakfı arasında bir protokol düzenlenmiştir. Bu protokol gereği, çeşitli illerde kişi ve kuruluşlar adına fidan dikim çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bugüne kadar Malkara, Mudanya, Konya, Samsun, İzmir, Şanlıurfa, Antalya, Kızılcahamam ve Adıyaman gibi hatıra ormanlarında 389 bin 718 adet fidan dikilmiştir.
Bodrum Türkbükü Biyolojik Çeşitlilik ve Bitkilendirme Projesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bodrum ilçesinin Türkbükü ve Gündoğan köyleri hudutlarında olan 130 hektarlık alanın çevresi, doğal bitki türlerinin korunması ve geliştirilmesi amacıyla dikenli ve kafes telle çevrilmiştir. Bu alana 43 bin 450 adet meşe, kızılçam, yalancı akasya, sakız, kaktüs, badem, at kestanesi ve dallı servi olmak üzere ağaç ve çalı türlerinde fidanlar dikilecektir.
TEM Otoyolu Bitkilendirme Projesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Karayolları Genel Müdürlüğü, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü, TEMA Vakfı iş birliği ile Ankara - İstanbul TEM otoyolunun 333 km'lik bölümü ağaçlandırılmıştır. Bu kapsamda, İstanbul - Edirne otoyolu Kınalı kavşağında 49 bin 231 adet, Ankara - İstanbul otoyolu Susuz kavşağında 241 bin 844 adet değişik türde fidan, süs bitkileri ve meşe tohumu dikilmiştir.
TEMA - Vehbi Koç Doğa Kültür Merkezi
[değiştir | kaynağı değiştir]Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün Kavacık çıkışının sağ tarafındaki kara yolu alanında ağaçlandırma ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu alanda doğal bitki türleri, biyolojik çeşitlilik faktörü göz önüne alınarak örnek bir peyzaj projesi uygulanmıştır. Estetik değeri yüksek 15 bin adet değişik türde çalı, ağaç ve ağaççık dikilmiştir. Burada halka açık olarak hizmet verilmekte ve çeşitli fidanlar ile süs bitkileri satışı yapılmaktadır.
Bir Milyon Fidan Kampanyası
[değiştir | kaynağı değiştir]TEMA'nın başlattığı "Bir Milyon Fidan Kampanyası" hedefine ulaştı. Halkın büyük ilgi ve desteği ile 1 milyon 11 bin 71 fidan toprakla buluştu.
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]TEMA, UNCCD Sekreterliği tarafından 2012 yılında ilk kez verilen Land for Life ödülünü almaya hak kazanmıştır.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "TEMA, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı". www.tema.org.tr. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ "TEMA Vakfı Mali Tabloları | 2021" (PDF). TEMA. 2021. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010.
- ^ "TEMA'ya 2014'te rekor katılım". Haberler. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ "Kuruluş Öykümüz". TEMA sitesi. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ Özçağdaş, Başk Yalvaç; Yapıcı, Ayşe. "Doğa Koruma Mücadelesinde Gönüllülük Odaklı Bir Halk Hareketi: TEMA Vakfı" (PDF). Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) programı Türkiye & GSM Gençlik Servisleri Merkezi "Türkiye'de Gönüllülük" Raporu, 2013. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ a b "Nasıl TEMA Gönüllüsü Olurum?". Tema Vakfı web sitesi. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ "TEMA Vakfı'nın Kuruluşu". Diyanet Aylı Dergi, Sayı 258, Yıl :1998. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ Batum, Ufuk (2008). Anadolu'da İz Sürmek- Tema Vakfı'nın 15.yıl Kitabı. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları. s. 218. ISBN 9789750814181. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
- ^ "TEMA Vakfı'na Land for Life Ödülü". Cumhuriyet gazetesi, 18 Haziran 2012. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ TEMA Vakfı Meşe Projesi 22 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL son erişim tarihi: 9 Şubat 2008
- ^ "UNCCD Announces Three Winners for first Land for Life Award". 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2012.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TEMA resmi sitesi9 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TEMA 5. Yıl Hatıra Parası18 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
