Yırtıcılık
Yırtıcılık, canlıların yaşamını devam ettirmek için gereken beslenme adımında bir canlının (avcı) bir diğer canlıyı (avını) beslenme amacıyla öldürüp yemesi durumundaki biyolojik etkileşimdir. Yırtıcılık her ne kadar geniş bir anlamı kapsıyor olsa da bazı durumlarda avın ölmesine rağmen konusuna veya beslenme yöntemine göre etkileşim şeklinden dolayı yırtıcılık sayılmayabilir.
Parazitler genel olarak konakçı oldukları canlıyı öldürmeden beslenme eğiliminde olsalar da zamanla konakçının tükenerek ölümle sonuçlandığında yırtıcılar tanımına dahil olur.[1][2]
Yırtıcılık kavramı sınırlarında ayrımı yapılması zor durumlardan biri mikro yırtıcılardır. Sinekler ve sivrisinekler gibi küçük olurlar ve tamamen başka canlıların kanlarını emerek beslenirler. Genel olarak avlarını öldürmedikleri için parazit olarak değerlendirilirler.[3][4]
Otçullar ise, otların dallarının yenmesi sonucunda bitki tamamen yenmeden saldırıdan kurtulduğu için dahil olmazlar.[5]
Avcı, bitki tohumlarını veya canlıların yumurtalarını yerse, canlının tamamını yemiş olduğundan yırtıcı sayılır.[6][7][8]
Leşçiller halihazırda ölmüş organizmayı yedikleri için yırtıcı sayılmasalar da çakal veya sırtlan gibi çoğu yırtıcı, fırsat oluştuğunda yararlandıkları için aynı zamanda leşçildir.[5][9][10] Bir diğer örnek de diğer böceklerin hem avlayanı hem leş yiyeni olan yaban arılarıdır.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gurr, Geoff M.; Wratten, Stephen D.; Snyder, William E. (2012). Biodiversity and Insect Pests: Key Issues for Sustainable Management. John Wiley & Sons. s. 105. ISBN 978-1-118-23185-2.
- ^ Lafferty, K. D.; Kuris, A. M. (2002). "Trophic strategies, animal diversity and body size". Trends Ecol. Evol. 17 (11). ss. 507-513. doi:10.1016/s0169-5347(02)02615-0.
- ^ Poulin, Robert; Randhawa, Haseeb S. (February 2015). "Evolution of parasitism along convergent lines: from ecology to genomics". Parasitology. 142 (Suppl 1). ss. S6-S15. doi:10.1017/S0031182013001674. PMC 4413784 $2. PMID 24229807.
- ^ Poulin, Robert (2011). Rollinson, D.; Hay, S. I. (Ed.). The Many Roads to Parasitism: A Tale of Convergence. Advances in Parasitology. 74. Academic Press. ss. 27-28. doi:10.1016/B978-0-12-385897-9.00001-X. ISBN 978-0-12-385897-9. PMID 21295676.
- ^ a b Bengtson, S. (2002). "Origins and early evolution of predation". Kowalewski, M.; Kelley, P. H. (Ed.). The fossil record of predation. The Paleontological Society Papers 8 (PDF). The Paleontological Society. ss. 289-317. 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2023.
- ^ Janzen, D. H. (1971). "Seed Predation by Animals". Annual Review of Ecology and Systematics. Cilt 2. ss. 465-492. doi:10.1146/annurev.es.02.110171.002341.
- ^ Nilsson, Sven G.; Björkman, Christer; Forslund, Pär; Höglund, Jacob (1985). "Egg predation in forest bird communities on islands and mainland". Oecologia. 66 (4). ss. 511-515. Bibcode:1985Oecol..66..511N. doi:10.1007/BF00379342. PMID 28310791.
- ^ Hulme, P. E.; Benkman, C. W. (2002). C. M. Herrera and O. Pellmyr (Ed.). Granivory. Plant animal Interactions: An Evolutionary Approach. Blackwell. ss. 132-154. ISBN 978-0-632-05267-7.
- ^ Kane, Adam; Healy, Kevin; Guillerme, Thomas; Ruxton, Graeme D.; Jackson, Andrew L. (2017). "A recipe for scavenging in vertebrates – the natural history of a behaviour". Ecography. 40 (2). ss. 324-334. Bibcode:2017Ecogr..40..324K. doi:10.1111/ecog.02817. hdl:10468/3213.
- ^ Kruuk, Hans (1972). The Spotted Hyena: A Study of Predation and Social Behaviour. University of California Press. ss. 107-108. ISBN 978-0226455082.
- ^ Schmidt, Justin O. (2009). "Wasps". Wasps - ScienceDirect. Encyclopedia of Insects. Second. ss. 1049-1052. doi:10.1016/B978-0-12-374144-8.00275-7. ISBN 9780123741448.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beauchamp, Guy (2012). Social predation : how group living benefits predators and prey. Elsevier. ISBN 9780124076549.
- Bell, W. J. (2012). Searching Behaviour : the behavioural ecology of finding resources. Springer Netherlands. ISBN 9789401130981.
- Caro, Tim (2005). Antipredator Defenses in Birds and Mammals. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-09436-6.
- Cott, Hugh B. (1940). Adaptive Coloration in Animals. Methuen. OCLC 974070031.
- Jacobs, David Steve; Bastian, Anna (2017). Predator-prey interactions : co-evolution between bats and their prey. Springer. ISBN 9783319324920.
- Rockwood, Larry L. (2009). Introduction to population ecology. John Wiley & Sons. s. 281. ISBN 9781444309102.
- Ruxton, Graeme D.; Sherratt, Tom N.; Speed, Michael P. (2004). Avoiding attack: the evolutionary ecology of crypsis, warning signals, and mimicry. Oxford University Press. ISBN 9780198528593.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz'de Yırtıcılık ile ilgili sözler mevcuttur.
Wikimedia Commons'ta Predation ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
