Wikipedia

Mahabharata

Mahabharata (chữ Devanagari: महाभारत - Mahābhārata), từ Hán-Việt là Ma-ha-bà-la-đa là một trong hai tác phẩm sử thi bằng tiếng Phạn vĩ đại nhất của Ấn Độ cổ đại, tác phẩm còn lại là Ramayana. Nội dung của tác phẩm nói về cuộc chiến giữa hai nhóm anh em họ trong cuộc chiến tranh Câu Lư (22 tháng 11, 3067 TCN—10 tháng 12, 3067 TCN? (kết thúc 18 ngày)) và số phận của các hoàng tử Kaurava và Pāṇḍava cùng những hậu nhân của họ.

Mahabharata
Mahabharata
Một trang diễn tả trận chiến Câu Lư trong Mahabharata
Information
Tôn giáoẤn Độ giáo
Tác giảVyasa
Ngôn ngữTiếng Phạn
Giai đoạnChủ yếu biên soạn từ thế kỷ 3 TCN - 4 CN
Chương18 Parvas
Verses200,000

Tác phẩm này cũng chứa những tài liệu về triết học và sự tôn sùng, chẳng hạn như cuộc thảo luận về bốn "mục đích của cuộc sống", hay còn gọi là puruṣārtha (12.161). Trong số các tác phẩm và những câu chuyện chính trong Mahābhārata là Bhagavad Gita, câu chuyện về nàng Damayanti, câu chuyện về Savitri và Satyavan, một phiên bản rút gọn của Rāmāyaṇa.[1]

Theo truyền thống, tác giả của Mahābhārata thường được cho là Vyāsa. Đã có nhiều nỗ lực để làm sáng tỏ sự lịch sử phát triển và các lớp cấu thành của nó. Phần lớn nội dung của Mahābhārata có lẽ được biên soạn giữa thế kỷ thứ 3 TCN và thế kỷ thứ 3 CN, với những phân đoạn cổ nhất vẫn còn được bảo tồn không sớm hơn năm 400 TCN.[2][3] Các sự kiện diễn ra trong sử thi có lẽ rơi vào giữa thế kỷ 9 và 8 TCN. Cuốn sử thi này có lẽ đã đạt đến hình thức cuối cùng của nó vào đầu thời kỳ Gupta (khoảng thế kỷ thứ 4).[3][4][5]

Mahābhārata là bài thiên trường ca nhất được biết đến và đã được mô tả là "bài thơ dài nhất từng được viết".[6][7] Phiên bản dài nhất của nó bao gồm hơn 100.000 loka hoặc hơn 200.000 câu thơ riêng lẻ (mỗi shloka là 2 câu) và các đoạn văn xuôi dài. Với tổng số khoảng 1.8 triệu chữ, Mahābhārata có độ dài gấp hơn 8 lần Iliad và Odyssey cộng lại, hoặc khoảng bốn lần chiều dài của Rāmāyaṇa.[8][9] Học giả W. J. Johnson đã so sánh tầm quan trọng của Mahābhārata trong bối cảnh văn minh thế giới với Kinh thánh, các tác phẩm của William Shakespeare, các tác phẩm của Homeros, kịch Hy Lạp hay Kinh Qur'an.[10] Trong truyền thống Ấn Độ, đôi khi Mahābhārata được gọi là kinh Vệ-đà thứ năm.

Tham khảo lịch sử

sửa

Các tài liệu tham khảo sớm nhất được biết đến nói về Mahabharata và lõi của nó Bharata có ghi ngày tháng là thời điểm Aṣṭādhyāyī (sutra 6.2.38) của Panini (fl. 4 TCN) và trong Aśvalāyana Gṛhyasūtra (3.4.4). Điều này có thể có nghĩa là 24.000 câu thơ cốt lõi, được gọi là Bhārata, cũng như phiên bản ban đầu của Mahābhārata mở rộng, được sáng tác vào thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên. Một báo cáo của nhà văn Hy Lạp Dio Chrysostom (khoảng 40 - 120 CN) về việc thơ của Homer được hát ngay cả ở Ấn Độ [11] dường như ngụ ý rằng Iliad đã được dịch sang tiếng Phạn. Tuy nhiên, các học giả Ấn Độ nói chung đã coi đây là bằng chứng cho sự tồn tại của một Mahābhārata vào thời điểm này, mà các tập của Dio hoặc các nguồn của ông xác định với câu chuyện của Iliad.[12]

Một số câu chuyện trong Mahābhārata mang bản sắc riêng biệt của chúng trong văn học Phạn ngữ Cổ điển. Ví dụ, Abhijñānaśākuntala của nhà thơ tiếng Phạn nổi tiếng Kālidāsa (khoảng năm 400 CN), được cho là sống trong thời đại của vương triều Gupta, dựa trên một câu chuyện tiền thân của Mahābhārata. Urubhaṅga, một vở kịch tiếng Phạn được viết bởi Bhāsa, người được cho là đã sống trước Kālidāsa, dựa trên việc giết chết Duryodhana bằng cách Bhīma xẻ đùi anh ta.[13]

Bản khắc trên đĩa đồng của Maharaja Sharvanatha (533–534 CN) từ Khoh (Quận Satna, Madhya Pradesh) mô tả Mahābhārata là một "bộ sưu tập 100.000 câu thơ" (śata-sahasri saṃhitā).[13]

Sơ lược

sửa

Mahabharata là một trong hai cuốn Sử thi tiếng Phạn (Sanskrit) Ấn Độ cổ, cuốn thứ hai là Ramayana. Mahabharata bao gồm 220.000 câu thơ đôi (sloka), là thiên sử thi dài nhất trên thế giới, gấp 8 lần tổng số câu thơ của hai bộ sử thi Hy Lạp cổ đại là Iliad và Odyssey. Tác phẩm này được coi là "Đại Bách khoa toàn thư" về văn hóa truyền thống, về các truyền thuyết và về các thể chế chính trị - xã hội của Ấn Độ cổ xưa. Nó là tấm gương phản chiếu toàn bộ đời sống con người Ấn Độ truyền thống như lời một câu ngạn ngữ cổ: "Cái gì không thấy được ở trong Mahabharata thì cũng không thể nào thấy được ở Ấn Độ."

Cuốn sử thi này cũng chiếm vị trí quan trọng trong triết học và tôn giáo tại Ấn Độ, do nó có lồng ghép cuộc đối thoại triết lý dài tới 700 câu thơ giữa dũng sĩ Arjuna và thần Krishna trước khi khai chiến. Phần thơ triết học kỳ diệu này được xem như một tác phẩm độc lập hoàn chỉnh mang tên Bhagavad Gita (Chí tôn ca), một kinh văn quan trọng hàng đầu của Ấn Độ giáo (đạo Hindu).

Nguồn gốc

sửa
 
Bản đồ Ấn Độ thời kỳ Mahabharata

Cái tên Mahabharata có thể được dịch thành: Bharath Vĩ Đại, mang nghĩa là Ấn Độ Vĩ Đại hay còn được hiểu là "Câu chuyện vĩ đại về triều vua Bharath".

Theo dân gian, cuốn Mahabharata được coi là tác phẩm của Vyasa. Với độ dài đáng kinh ngạc, những nghiên cứu ngữ văn về cuốn sử thi có một lịch sử dài làm sáng tỏ những đầu mối về sự phát triển và những lớp ngữ nghĩa. Tuy còn nhiều tranh cãi, cuốn sử thi được ước đoán ra đời chừng thế kỷ 8 - 9. Theo BKTTVN thì Mahabharata ra đời khoảng thế kỷ 5 TCN và được sửa chữa dần, hoàn thiện khoảng thế kỷ 5 CN.

Nội dung

sửa

Nội dung cơ bản của bộ sử thi Mahabharata nói về cuộc chiến tranh khốc liệt giữa hai dòng họ Kaurava và Pandava, cả hai đều là dòng dõi vua Bharata vào khoảng thế kỷ 11 TCN đến thế kỷ 10 TCN. Do đó tên Mahabharata có nghĩa là "các truyện vĩ đại của triều đại nhà Bharata".

Bên cạnh nội dung chính, chỉ chiếm chừng 1/5 độ dài tác phẩm, bộ sử thi này còn có rất nhiều sự tích thần linh, những truyện ngụ ngôn về muông thú, những cuộc phiêu lưu và những câu chuyện tình thú vị, hấp dẫn ly kỳ (như chuyện nàng Savitri cãi lại Diêm vương để được lấy anh chàng đốn củi...). Nhưng trong tác phẩm Mahabharata, các giáo sĩ Ấn Độ giáo đã đưa vào những giáo lý triết học tự biện siêu hình về pháp (dharma), nghiệp (karma), về sự giải thoát (moksha), những ẩn dụ triết học, châm ngôn xử thế...

18 phần

sửa

Sử thi gồm 18 phần, gọi là 18 parva:

  1. Adi
  2. Sabha
  3. Vana
  4. Vitara
  5. Udyoga
  6. Brishma
  7. Drona
  8. Karna
  9. Shalya
  10. Sauptika
  11. Stri
  12. Shanti
  13. Anushasana
  14. Ashvamedhika
  15. Ashramavasika
  16. Mausala
  17. Mahaprasthanika
  18. Svargarohana

Gia phả

sửa
Kurua
Anasawana
Parikshit(1)a
Janamejaya(1)a
Bheemasena(1)a
Pratisravasa
Pratipaa
GangāShāntanuaSatyavatiPārāshara
BhishmaChitrāngadaAmbikāVichitraviryaAmbālikāVyāsa
DhritarāshtrabGāndhāriShakuniSurya DevaaKuntiPāndubMādri
KarnacYudhishthiradBhimadArjunadSubhadrāNakuladSahadevad
DuryodhanaeDussalāDushāsana(98 sons)
AbhimanyufUttarā
Parikshit
Janamejaya

Ký hiệu

  • Nam: viền xanh
  • Nữ: viền đỏ
  • Chi Pandava: hộp màu lục
  • Chi Kaurava: hộp màu vàng


Ảnh hưởng văn học

sửa

Bộ sử thi Mahabharata đã trở thành nguồn cảm hứng cho các thi nhân, nghệ sĩ sáng tác những tác phẩm văn, thơ, nhạc, họa và những công trình kiến trúc, điêu khắc trong nền văn học - nghệ thuật Ấn Độ và những nước chịu ảnh hưởng của nền văn học - nghệ thuật này.

Tục ngữ Ấn Độ có câu:

Mahabharata và truyền thuyết An Dương Vương

sửa

Nhà nghiên cứu, tu sĩ Phật giáo Lê Mạnh Thát cho rằng truyền thuyết An Dương Vương đánh bại vua Hùng thứ 18 và lập nên nhà nước Âu Lạc chỉ là một phiên bản của chuyện Mahabharata.[14]

Xem thêm

sửa

Chú thích

sửa
  1. ^ Datta, Amaresh (ngày 1 tháng 1 năm 2006). The Encyclopaedia of Indian Literature (Volume Two) (Devraj to Jyoti). ISBN 978-81-260-1194-0.
  2. ^ Austin, Christopher R. (2019). Pradyumna: Lover, Magician, and Son of the Avatara (bằng tiếng Anh). Oxford University Press. tr. 21. ISBN 978-0-19-005411-3.
  3. ^ a b Brockington (1998, p. 26)
  4. ^ Pattanaik, Devdutt. “How did the 'Ramayana' and 'Mahabharata' come to be (and what has 'dharma' got to do with it)?”. Scroll.in.
  5. ^ Van Buitenen; The Mahabharata – 1; The Book of the Beginning. Introduction (Authorship and Date)
  6. ^ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. tr. 399. ISBN 978-0-8239-3179-8.
  7. ^ T. R. S. Sharma; June Gaur; Sahitya Akademi (New Delhi, Inde). (2000). Ancient Indian Literature: An Anthology. Sahitya Akademi. tr. 137. ISBN 978-81-260-0794-3.
  8. ^ Spodek, Howard. Richard Mason. The World's History. Pearson Education: 2006, New Jersey. 224, 0-13-177318-6
  9. ^ Amartya Sen, The Argumentative Indian. Writings on Indian Culture, History and Identity, London: Penguin Books, 2005.
  10. ^ W. J. Johnson (1998). The Sauptikaparvan of the Mahabharata: The Massacre at Night. Oxford University Press. tr. ix. ISBN 978-0-19-282361-8.
  11. ^ Dio Chrysostom, 53.6-7, trans. H. Lamar Crosby, Loeb Classical Library, 1946, vol. 4, p. 363.
  12. ^ Christian Lassen, in his Indische Alterthumskunde, supposed that the reference is ultimately to Dhritarashtra's sorrows, the laments of Gandhari and Draupadi, and the valor of Arjuna and Suyodhana or Karna (cited approvingly in Max Duncker, The History of Antiquity (trans. Evelyn Abbott, London 1880), vol. 4, p. 81). This interpretation is endorsed in such standard references as Albrecht Weber's History of Indian Literature but has sometimes been repeated as fact instead of as interpretation.
  13. ^ a b Ghadyalpatil, Abhiram (10 tháng 10 năm 2016). “Maharashtra builds up case for providing quotas to Marathas”. Livemint (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 7 tháng 6 năm 2020.
  14. ^ “Thiền sư Lê Mạnh Thát và những phát hiện lịch sử chấn động”. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 11 năm 2008. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2010.

Tham khảo

sửa
  • Badrinath, Chaturvedi. The Mahābhārata: An Inquiry in the Human Condition, New Delhi, Orient Longman (2006)
  • Bandyopadhyaya, Jayantanuja (2008). Class and Religion in Ancient India. Anthem Press.
  • Basham, A. L. (1954). The Wonder That Was India: A Survey of the Culture of the Indian Sub-Continent Before The Coming of the Muslims. New York: Grove Press.
  • Bhasin, R.V. "Mahabharata" published by National Publications, India, 2007.
  • J. Brockington. The Sanskrit Epics, Leiden (1998).
  • Buitenen, Johannes Adrianus Bernardus (1978). The Mahābhārata. 3 volumes (translation / publication incomplete due to his death). University of Chicago Press.
  • Chaitanya, Krishna (K.K. Nair). The Mahabharata, A Literary Study, Clarion Books, New Delhi 1985.
  • Gupta, S.P. and Ramachandran, K.S. (ed.). Mahabharata: myth and reality. Agam Prakashan, New Delhi 1976.
  • Hiltebeitel, Alf. The Ritual of Battle, Krishna in the Mahabharata, SUNY Press, New York 1990.
  • Hopkins, E. W. The Great Epic of India, New York (1901).
  • Jyotirmayananda, Swami. Mysticism of the Mahabharata, Yoga Research Foundation, Miami 1993.
  • Katz, Ruth Cecily Arjuna in the Mahabharata, University of South Carolina Press, Columbia 1989.
  • Keay, John (2000). India: A History. Grove Press. ISBN 978-0-8021-3797-5.
  • Majumdar, R. C. (general editor) (1951). The History and Culture of the Indian People: (Volume 1) The Vedic Age. London: George Allen & Unwin Ltd.
  • Lerner, Paule. Astrological Key in Mahabharata, David White (trans.) Motilal Banarsidass, New Delhi 1988.
  • Mallory, J. P (2005). In Search of the Indo-Europeans. Thames & Hudson. ISBN 0-500-27616-1
  • Mehta, M. The problem of the double introduction to the Mahabharata, JAOS 93 (1973), 547–550.
  • Minkowski, C.Z. Janamehayas Sattra and Ritual Structure, JAOS 109 (1989), 410–420.
  • Minkowski, C.Z. 'Snakes, Sattras and the Mahabharata', in: Essays on the Mahabharata, ed. A. Sharma, Leiden (1991), 384–400.
  • Oldenberg, Hermann. Zur Geschichte der Altindischen Prosa, Berlin (1917)
  • Oberlies, Th. 'The Counsels of the Seer Narada: Ritual on and under the Surface of the Mahabharata', in: New methods in the research of epic (ed. H. L. C. Tristram), Freiburg (1998).
  • Oldenberg, H. Das Mahabharata, Göttingen (1922).
  • Pāṇini. Ashtādhyāyī. Book 4. Translated by Chandra Vasu. Benares, 1896. (bằng tiếng Phạn and Anh)
  • Pargiter, F.E. Ancient Indian Historical Tradition, London 1922. Repr. Motilal Banarsidass 1997.
  • Sattar, Arshia (transl.) (1996). The Rāmāyaṇa by Vālmīki. Viking. tr. 696. ISBN 978-0-14-029866-6.
  • Sukthankar, Vishnu S. and Shrimant Balasaheb Pant Pratinidhi (1933). The Mahabharata: for the first time critically edited. Bhandarkar Oriental Research Institute.
  • Sullivan, Bruce M. Seer of the Fifth Veda, Krsna Dvaipayana Vyasa in the Mahabharata, Motilal Banarsidass, New Delhi 1999.
  • Sutton, Nicholas. Religious Doctrines in the Mahabharata, Motilal Banarsidass, New Delhi 2000.
  • Utgikar, N. B. The mention of the Mahābhārata in the Ashvalayana Grhya Sutra, Proceedings and Transactions of the All-India Oriental Conference, Poona (1919), vol. 2, Poona (1922), 46–61.
  • Vaidya, R.V. A Study of Mahabharat; A Research, Poona, A.V.G. Prakashan, 1967
  • Witzel, Michael, Epics, Khilas and Puranas: Continuities and Ruptures, Proceedings of the Third Dubrovnik International Conference on the Sanskrit Epics and Puranas, ed. P. Koskiallio, Zagreb (2005), 21–80.

Đọc thêm

sửa
  • Rajagopachari (2004) Sử thi Ấn Độ vĩ đại Mahabharata cùng với Chí Tôn Ca. Cao Huy Đỉnh, Phạm Thủy Ba, Nguyễn Quế Dương dịch. NXB Văn học.
  • DK (2021) Mahabharata bằng hình - Thiên sử thi vĩ đại nhất của Ấn Độ. Lê Thị Oanh dịch; Hồ Anh Thái hiệu đính. NXB Dân Trí.

Liên kết ngoài

sửa
 
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Mahabharata.

Tiếng Việt:

Tiếng Anh:

Tiếng Ấn Độ:

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mahabharata&oldid=72015393”