Trojaanse perd
.jpg)
| Trojaanse Oorlog |
|---|
 |
| Die oorlog |
|
Plek: Troje (moderne Hisarlik, Turkye) Tydperk: Bronstydperk Tradisionele datum: c. 1194-1184 v.C. Moderne datum: c. 1260-1180 v.C. Uitslag: Griekse oorwinning en die verwoesting van Troje |
| Letterkundige bronne |
|
| Episodes |
| Grieke en bondgenote |
| Trojane en bondgenote |
| Deelnemende gode |
|
Oorsaak van oorlog: Aan die Griekse kant: Aan die Trojaanse kant: |
| Ander onderwerpe |
Die Trojaanse perd is een van die bekendste stories vanuit die Griekse mitologie. Dit vertel hoe die beleërende Grieke daarin geslaag het om Troje te verower deur weg te kruip in 'n reusehoutperd, wat binne die stadsmure gebring is deur die niksvermoedende inwoners van Troje. Dit verwys ook na 'n gewenste item wat iewers ingeneem word, maar waarin 'n ongewenste vrag weggesteek is. Die ontvangers fasiliteer sodoende onwetend hulle eie ondergang of benadeling.
Die Trojaanse Oorlog
[wysig | wysig bron]Verhaal
[wysig | wysig bron]
Die Trojaanse perd is 'n episode in die storie van die Trojaanse Oorlog. Omdat die Grieke nie daarin slaag om die stad van Troje in te neem nie, het Odusseus 'n misleidingplan bedink.[1]
Die Grieke bou 'n reusehoutperd waarin soldate wegkruip. Hierdie perd is agtergelaat naby Troje se hek in die nag, met die hoop dat dit in die dag deur die Trojane in die stadsmure geneem sal word. Omdat die Grieke verwag dat die Trojane wantrouig mag wees, laat hulle Sinon buite die hek, terwyl die res van die Griekse leër wegkruip op hul bote agter 'n heuwel op die eiland van Tenedos. Sinon is, soos beplan, gevind deur die Trojane.
Hy sê vir hulle dat hy agtergelaat is omdat hy ’n uitval met Odusseus gehad het, en dat die perd 'n geskenk is van Phallas Athena. Die perd is doelbewus so groot gemaak was dat die Trojane dit nie by hul mure kon inkry nie. As hulle egter 'n deel van die stadsmuur afbreek om dit in te laat, sal Athena die veiligheid van die stad verseker. Die Trojane stry hieroor maar maak tog ‘n opening in hul stadsmuur om die perd in te neem. Later daardie nag, kom die Griekse soldate uit om die hek vir hulle magte oop te maak. Verdediging is nou hopeloos vir Troje en die stad word maklik deur die Grieke oorwin.
Vermelding
[wysig | wysig bron]Hierdie verhaal word nie in Homeros se Iliade vertel nie, soos dikwels gedink word. Daar is egter 'n kort samevatting in sy Odussee (VIII, 493-520). Die verhaal is breedvoerig behandel in die epos Ilioupersis (Die vernietiging van Troje) deur Arctinus van Miletus, wat heeltemal verlore gegaan het, maar die hoofbron was vir latere weergawes van die verhaal. 'n Bekende, uitgebreide weergawe is dié van Virgil in die tweede boek van sy Aeneid. In vroeëre eeue en veral in die Middeleeue, is die geskiedenis van die vernietiging van Troje deur Dares Phrygius en die Dagboek van die Trojaanse Oorlog deur Dictys Cretensis egter as belangriker bronne beskou, omdat hulle (verkeerdelik) as ooggetuieverslae beskou is.
Krygers in die perd
[wysig | wysig bron]Dertig soldate is in die perd versteek, en twee spioene in die bek. Ander bronne noem ander getalle name: Apollodorus 50[2], Tzetzes 23[3] en Quintus Smyrnaeus 30, maar hulle beweer dat daar meer was.[4] Die latere tradisie het dit op veertig gehou, naamlik[5]:
|
|
|
|
|
Historiese grondslag
[wysig | wysig bron].jpg)
Die historiese korrektheid van die Trojaanse perd word betwyfel.
• Moderne historici glo dat die perd 'n literêre skepping is. Daar word geglo dat die perd 'n metafoor is vir 'n stormram wat die Grieke gebruik het om toegang tot die stad Troje te verkry. Die wêreldbeskouing in die Homeriese epos maak egter geen onderskeid tussen mitologie en wat vandag geskiedenis genoem word nie.
• 'n Ander moontlikheid is 'n misverstand deur mondelinge oorlewering: 'n stormram met die naam Perd. Assiriërs het destyds beleginstrumente met diere se name gebruik. Die Trojaanse perd was miskien iets soortgelyks.[6]
• Daar word ook beweer dat die perd 'n aardbewing uitbeeld wat die mure van Troje vernietig het.[7] Die god Poseidon was god van die see, sowel as perde en aardbewings. Die skade wat by argeologiese opgrawings van Troje VI - 'n ryk en magtige handelsstad - gevind is, lyk soos 'n aardbewing. Maar meestal word Troje VIIa beskou as die Troje van die Homeriese tyd.
• Sommige skrywers bedink die idee dat die geskenk nie 'n perd met soldate was nie, maar 'n boot met 'n vredesgesant.[8] In antieke tye word 'n skip inderdaad beskou as die perd van die see en die perd was 'n dier van die seegod Poseidon. Odysseus was die man van praat en misleiding en geskik as diplomaat. Die beskrywing van die soldate wat in die perd kruip, stem ooreen met die skeepvaartgebruik.[9]
Laocoön
[wysig | wysig bron]Een van die latere uitbreidings, wat nie by Homeros gevind kan word nie, is die verhaal van Laocoön. Hierdie Trojaanse priester waarsku sy mede-inwoners oor die perd omdat hy deur Odusseus se misleiding gesien het. Maar net soos hy die meerderheid oortuig, word Sinon die stad ingesleep. Die Trojane begin weer twyfel, totdat 'n afgryslike teken hulle oortuig dat Laocoöns verkeerd is: twee slange kruip uit die see om Laocoön en sy seuns te verswelg. Virgil gebruik onder andere hierdie uitbreiding in sy Aeneid.
Ander gebruike van die term
[wysig | wysig bron]In die rekenaarwêreld word die term Trojaanse perd gebruik om 'n program aan te dui wat deur die gebruiker geïnstalleer is, maar waar 'n funksie verborge bly sonder die wete van die gebruiker wat deur kwaadwillige partye misbruik kan word.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Geschiedenisportaal, Odysseus bedenkt de list van het paard van Troje
- ↑ Epitome 5.14
- ↑ Posthomerica 641–650
- ↑ Posthomerica xii.314-335
- ↑ THE WOODEN HORSE - Greek Mythology Link
- ↑ Michael Wood in sy boek "In search of the Trojan war" ISBN 978-0520215993 (as reeks te sien op BBC TV)
- ↑ [http://news-service.stanford.edu/news/1997/november12/nurearthquake.html Earthquakes toppled ancient cities: 11/12/97
- ↑ bl 51-52 inTroy C. 1700-1250 BC,Nic Fields, Donato Spedaliere & Sarah S. Spedalier, Osprey Publishing, 2004
- ↑ bl 22-23 in The fall of Troy in early Greek poetry and art, Michael John Anderson, Oxford University Press, 1997
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Trojaanse perd.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Nederlandse Wikipedia vertaal.
