Intel
Intel | |
---|---|
Ümumi məlumatlar | |
Sənaye | yarımkeçirici sənayesi[d] |
Məhsulları | aparat təchizatı, mikroprosessor, fləş-yaddaş, çipset, proqram təminatı[1], mərkəzi prosessor |
Təsis tarixi | 18 iyul 1968 |
Baş qərargahın yeri | |
İqtisadi göstəriciləri | |
Ümumi kapital |
|
Ümumi aktivlər |
|
Ümumi gəliri |
|
Xalis mənfəəti |
|
Əməliyyat mənfəəti |
|
Struktur | |
İşçi sayı |
|
Rəhbərlik | |
Təsisçilər | |
intel.com | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Intel Corporation və ya qısaca Intel — mərkəzi ofisi Santa-Klarada yerləşən Amerikan transmilli korporasiya və texnologiya şirkəti. O, gəlirlərinə görə dünyanın ən böyük yarımkeçirici çip istehsalçılarından biridir[7][8] və əksər fərdi kompüterlərdə (PC) mövcud olan x86 seriyalı təlimat dəstlərinin tərtibatçılarından biridir. Intel 2007-ci ildən 2016-cı maliyyə ilinə qədər təxminən on il ərzində ümumi gəlirə görə ən böyük ABŞ korporasiyalarının 2020 Fortune 500 siyahısında 45-ci yeri tutub.[9][10]
Intel əksər kompüter sistemi istehsalçıları üçün mikroprosessorlar, həmçinin ana lövhə çipsetləri, şəbəkə interfeysi kontrolleriləri və inteqral sxemlər, fləş-yaddaş, qrafika çipləri, gömülü prosessorlar və kommunikasiya və hesablama ilə bağlı digər cihazlar istehsal edir.
Intel (Integrated electronics) 18 iyul 1968-ci ildə yarımkeçirici qabaqcılları Qordon Mur (Mur qanununa görə), Robert Noys (1927–1990), Artur Rok (vençur kapitalisti) tərəfindən təsis edilib və Endryu Qrovun icraçı rəhbərliyi və baxışı ilə əlaqələndirilir.[11] Intel Silikon vadisinin yüksək texnologiya mərkəzi kimi yüksəlişinin əsas komponenti idi. Noys inteqral sxemin (mikroçip) əsas ixtiraçısı idi.[12][13] Intel 1981-ci ilə qədər biznesində əsas yeri tutan SRAM və DRAM yaddaş çiplərinin erkən tərtibatçısı idi. Şirkət 1971-ci ildə dünyanın ilk kommersiya mikroprosessor çipini yaratsa da, bu fərdi kompüterin uğuruna qədər onun əsas biznesinə çevrilməmişdi.
1990-cı illərdə Intel kompüter sənayesinin sürətlə böyüməsini təmin edən yeni mikroprosessor dizaynlarına böyük sərmayə qoydu. Bu dövrdə Intel, PC mikroprosessorlarının dominant təchizatçısına çevrildi və bazar mövqeyini, xüsusən də AMD-yə qarşı müdafiə etmək üçün aqressiv və rəqabətədavamlı taktikaları, eləcə də PC sənayesinin istiqaməti üzərində nəzarət üçün Microsoft ilə mübarizəsi ilə tanınırdı.[14][15]
Intel-dəki Açıq Mənbə Texnologiya Mərkəzi PowerTOP və LatencyTOP-a ev sahibliyi edir və Wayland, Mesa, Threading Building Blocks (TBB) və Xen kimi digər açıq mənbəli layihələri dəstəkləyir.[16]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şirkəti Robert Noys və Qordon Mur Fairchild Semiconductor şirkətindən getdikdən sonra 18 iyul 1968-ci ildə təsis ediblər[17]. Sonradan onlara Endryu Qrouv də şəriklik etdi. Şirkətin biznes-planı Robert Noysun çap maşınında hazırlandı və cəmi bir səhifədən ibarət idi. Əvvəl Fairchild şirkətinə yardım edən maliyyəçi onlara $2,5 milyon həcmində ilkin kapital verdi.
Intel 1971-ci ildə Busicom yapon şirkəti ilə əməkdaşlıq etdikdən sonra ona ilk uğur gəldi. O zaman Intel on iki xüsusi mikrosxem üçün sifariş aldı, ancaq mühəndis Ted Haffanın təklifi ilə bir ədəd universal Intel 4004 mikpoprosessoru hazırladı. Bu qurğunun gücü o dövrün ən güclü qurğuları səviyyəsində idi. Sonradan Intel 88008 hazırlandı. 1 fevral 1982-ci ildə Intel 80286 mikroprosessoru ictimaiyyətə təqdim edildi. Modelin məhsuldarlığı birinci nəsil mikroprosessorun (8086/8088) göstəricilərindən bir neçə dəfə çox idi, amma ən vacibi budur ki, bu, öz sələfləri üçün nəzərdə tutulmuş proqramları dəstəkləyən ilk prosessor idi. Bu xüsusiyyət Intel-in müasir prosessorlarına da xasdır.
1990-cı illərdə şirkət fərdi kompüterlər üçün prosessorlar buraxmağa başladı. Onun Pentium və Celeron prosessorları indiyə kimi olan ən populyar qurğulardır. Intel kompüter texnikasının inkişafına çox böyük təkan verdi.
İstehsal etdiyi prosessorlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Embedded Intel® Architecture Chipsets
- Intel® Core™ i7 Processor
- Intel® Core™ i5 Processor
- Intel® Core™ i3 Processor
- Intel® Core™ 2 Duo Processors for Embedded Computing
- Quad-Core Intel® Xeon® Processor 5300 Series
- Dual-Core Intel® Xeon® Processor 5100 Series
- Dual-Core Intel® Xeon® Processors LV and ULV
- Intel® Core™ Duo Processors
- Intel® Xeon® ProcessorsIntel® Pentium® Dual-Core Processor
- Intel® Celeron® Processor 440
- Intel® Pentium® M Processors
- Intel® Pentium® 4 Processors
- Intel® Pentium® III Processors
- Intel® Celeron® M Processors
- Intel® Celeron® Processors
- Intel® Pentium® Processors with MMX™Technology
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]- IntelH77 çipseti
- Intel X58 çipseti
- Intel mikroprosessorlarının siyahısı
- Intel çipsetləri
- IntelliJ IDEA
- İntel486SX
- İntel i486DX2
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ National Software Reference Library.
- ↑ https://www.intel.de/content/www/de/de/support/articles/000015107/programs.html.
- ↑ 1 2 Intel Annual Report 2021 SEC 10-K (ing.).
- ↑ Intel Annual Report 2021 10-K (ing.).
- ↑ 1 2 3 10-K forması. 2023.
- ↑ 1 2 Steve Jobs. Simon & Schuster, 2015. S. 10. ISBN 978-1-5011-2762-5
- ↑ Vanian, Jonathan. "Samsung Dethrones Intel As World's Biggest Chip Maker". Fortune. 2017-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
- ↑ "Intel 2007 Annual Report" (PDF). Intel. 2007. February 5, 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: July 6, 2011.
- ↑ "10-K". 10-K. November 28, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 1, 2019.
- ↑ "Fortune 500 Companies 2018: Who Made the List". Fortune (ingilis). noyabr 10, 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 10, 2018.
- ↑ Stanford, Law School. "INTEL CORP $2, 500,000 CONVERTIBLE DEBENTURES" (PDF). 2020. 2023-06-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-09.
- ↑ "1959: Practical Monolithic Integrated Circuit Concept Patented". Computer History Museum. 24 October 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2019.
- ↑ "Integrated circuits". NASA. 21 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2019.
- ↑ Goodin, Dan. "Microsoft's holy war on Java". CNET. September 23, 1998. January 16, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2018.
- ↑ Lea, Graham. "USA versus Microsoft: the fourth week". BBC News. December 14, 1998. March 3, 2004 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 7, 2008.
- ↑ "What is 01.org?". 01.org. July 13, 2012. April 25, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 9, 2023.
- ↑ "Intel Celebrates 40 Years of Innovation". 2022-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-03.