Abraham Ortelius
Si Abraham Ortelius (nginaranan man, Ortels, Orthellius, Wortels; 14 Abril 1527 – 28 Hunyo 1598) sarong kartograpong Flamenco asin geograpo, paratipon mga lumang libro asin mga takal, paratinda nin mga mapa, mga libro asin mga antigong relikya, binibistong iyo an kagmukna kan pinakaenot na modernong atlas, an Theatrum Orbis Terrarum (Teatro nin Kinaban). Si Ortelius iyo man an konsideradong kagtogdas kan Holandang Eskwelahan sa Kartograpo asin saro sa maoonabihan na representante kan siring na eskwelahan sa panahon na ini nagrarambong na gayo (mga 1570s–1670). An publikasyon kan saiyang atlas kan 1570 iyo an pagpoon kan inapod na Bulawan na Panahon kan Kartograpong Holanda. Siya an tinubod na enot na personang may paniwalang an mga kontinente durukot pa bago an mga ini nagparasa'-pasa' asin nagsuruwayan.[1][2]
Buhay asin paghingoa
[baguhon | baguhon an source]Si Ortelius namundag sa siyudad nin Antwerp na dati parte kan Habsburg Netherlands (na ngonyan Belhika). Kasaro sa maimpluensyang pamilya Ortelius, siya bwelo na nakapagbiyahe sa enterong Europa. Nagpoon bilang paraguhit nin mga mapa alagad enot na mga taon bago 1560, siya sarong negosyante na an tuyo magparabiyahe asin maghanap mga paninda arog kan mga libro siring kan taon-taon na pagbisita niya sa perya nin mga libro sa Frankfurt. Alagad kan kaiba niya an amigo niyang si Mercator sa Trier, Lorraine asin Poitiers, nagkainteres siya sa karera bilang geograpo asin nagpoon na siyang magtipon kan atlas na kun saen iyo an nagpabantog saiya, an Theatrum Orbis Terrarum.[3]
Kan 1575, siya nanombrahan opisyal na kartograpo kan hade nin Espanya, si Felipe II, sa rekomendasyon ni Arias Montanus. Kan 1578, hinaman niya an pundasyon kan saiyang kritikal na pag'adal kan antigong geograpiya paagi kan saiyang Synonymia geographica (napublikar kan impentahan na Plantin sa Antwerp), na napublikar otro sa Thesaurus geographicus kan 1587 asin mas pinadakula pa kan 1596. Sa ultimong edisyon na ini, saiyang itinolod an pagtubod na igwa kan sinasabing pag'isog kan kadagaan kan mga kotinente, sarong hipotesis na naprobaran na totoo pakalihis nin pirang siglo pa.[4]
Kadakulan daa kan mga mapa sa saiyang atlas mga reproduksyon kan mga ginuno niya sa iba-ibang kaggibo, mala ta an enot 87 autor an nasambit niya sa saiyang Theatrum, nagtalubo ini sa 183 na autor sa edisyon 1601, Latin na edisyon. Dakul pati nin mga pagkasarala-sala, dai pagsurubo, asin ibang mga kadagaan sarala pagkamurugtak na totoo sa surunod na edisyon saiya man pinapakarhay. Alagad, sa kabilogan, an obra niya panalmingan kan hararom na adal kan si mga kagmurukna kan mga mapa na saiyang tiniripon. Ini enot koleksyon kan 38 kadagaan sa Europa, asin nadugangan kan mga mapa sa Asya, Aprika, Tartary asin Ehipto. Kadaklan naimpremnta sa Roma, an walo o siyam naimprenta sa Holandang Habagatan. Ining mga paghingoa produkto kan yaman, impluensya asin higos kan amigo niyang si Gilllen Hooftman, pamayo kan Cleydael asin Aertselaer, asin kan mga sugo kaini.[5]
Kan 1573, si Ortelius nagpublikar pa nin 17 suplemento sa irarom kan titulong Additamentum Theatri Orbis Terrarum. Apat pa an nadugang sa Additamenta, ultimo nagluwas kan 1597. Huli ta may posikit na interes sa mga antigong bagay, mga takal, mga medalya asin kun ano-anong mga luma, siya nagpaluwas nin libro kan taon 1573 na pigdedetalye an saiyang katiponan igdi (ining libro nalagda ni Philippe Galle kan Antwerp) an Deorum dearumque capita … ex Museo Ortelii asin naimpreta pirang beses, kan 1582, 1602, 1612, 1680, 1683 asin ultimo kan 1699 ni Gronovius, sa Thesaurus Graecarum Antiquitatum. vol. vii).[6]
An saiyang obra na Theatrum Orbis Terrarum nagpasabong ki Georg Braun na maghasi man nin 6 na tomong obra basado sa obrang ini titulado Civitates orbis terrarum, ilustrado ni Frans Hogenberg sa tabang mansana ni Ortelius.[7]
