Al-Qaeda
An Al-Qaeda (/ælˈkaɪdə/ al-KY-də or /ælˈkeɪdə/ al-KAY-də; Arabic: القاعدة, al-qāʿidah, "an kampo"), na sinusurat man al-Qaida o kun minsan a[-Qa'ida, sarong militanteng Islamikong grupo na tinogdas sa pag'ultan kan Agosto 1988 asin kahurihan kan 1989. [1] Ini nag'ooperar komo sarong network nin multinasyunal, daing-estadong hokbo asin komo saro man na movimiento kan mga radikal na Sunni Muslim na naghohorot nin pang-kinabanon na jihad.
An Al-Qaeda inaatake mga militar y siring man mga sibilyan na target sa iba-ibang nasyon. Mga prominente kaining pag'aatake iyo idtong Septyembre 11 sa Nueba York asin sa Washington, D.C. kan 2001. An gobyerno kan Amerika nagresponde sa atake kaini paagi nin pagbungsod kan inaapod nindang Gera laban sa Terorismo. An al-Qaeda sige pa an pagtalubo sa mga dekada poon 2001 hanggan 2011.[2]
An gaweng parati kaini kaiba na diyan an mga "suicide attack" (pag'atake na pati sinda tuyong napagadan) asin an pagbobomba kan mga target na durungan dawa sa iba-ibang lugar ini.
An mga ideologo sa al-Qaeda minamawot an kumpletong paglungkas kan kadagaan Moslem sa anoman na impluensya nin dayuhan, asin an pagpatindog nin bagong Islamikong califato. Mga pagtubod pang iba na rinirimposan kaini iyo na igwa daang alyado nin Kristiyano asin mga Hudyo na nagkokomplotan na rumpagon an relihiyon na Islam.[3] Ini nahihiling (daa) sa maliwanag asin maimbong na relasyon kan Estados Unidos asin Israel. Siring man, an paggadan sa mga sibilyan asin sa mga tawong mayong kaaram-aram sa ipiglalaban ninda, tugot man sa pagjijihad.
An al-Qaeda responsible man sa pagsotsot asin paggatong sa iriwal kan mga Muslim mansana [4] An grupong ini dai maako-ako an arin man na mga Muslim na an pana'naw asin pagtubod dai nag'aayog sa pagtubod kan mga moslem na Sunni, mala ta "takfir", sarong porma nin "ekskomunikasyon", an sinasapaw sa mga ini kan mga Sunni. An mga lider kan al-Qaeda minimirar an mga Shia asin mga Sufi na mga eretiko nanggad, y daing pagpakundangan na inaatake an mga mezquita asin pagtiripon kaini.[5]
Organisasyon
[baguhon | baguhon an source]An pilosopiya nin pagpadalagan kan Al-Qaeda nababatay sa sinasabing "natitipon sa saro an pagdesisyon, nawawarak sa dakul an pagimplementar."[6] Dara kan "Gera sa Terorismo," pigsoboot na an liderato kan al-Qaeda napasa' na asin, huli kaini, may nagburutwa nang watakwatak na liderato sa dakul na magkararayong lugar. An mga ini naghihiriro sa dikta nin dakul na payo, pero ginagamit sana an "pangaran" na al-Qaeda.[7][8]
Dakul na eksperto sa terorismo an dai nagtutubod na an hiron kan pangkinabanon na jihad tinotolod sana ni bin Laden asin kan saiyang parasunod. Dawa ngani daa si bin Laden grabe an impluensya ideolohiko sa mga extremistang Muslim, an mga eksperto nakiki'asusangan na an al-Qaeda nagkatiribag na sa manlaenlaen na klaseng movimiento na dai man kurunektado sa mansaro'saro. Sabi ni Marc Sageman, sarong psikyatra asin dating opisyal sa CIA, an al-Qaeda saro na sanang haluwag na titulo para sa sarong hiron na iyo nanggad an Solnopan an pirmeng tinatarget." "Mayo ini nin naglilindong na lakopan na organisasyon. Boot tang pagmuknaon sa satong isip na igwang sarong mitikal na entidad na inaapod "al-Qaeda" alagad bako yan an realidad na satuyang inaatubang."[9]
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- U.S. Dept. of Justice, Al Qaeda Training Manual
- Al-Qaeda in Oxford Islamic Studies Online Archived 2011-01-08 at the Wayback Machine.
- The Pakistan Security Research Unit (PSRU) Archived 2012-09-15 at the Wayback Machine.
- [1] Archived 2011-05-07 at the Wayback Machine. - Sinasabing posibleng opisyal na websayt kan al-Qaeda?
- Media
- Peter Taylor. (2007). "War on the West". Age of Terror, No. 4, series 1. BBC.
- Investigating Al-Qaeda, BBC News
- The Power of Nightmares sarong dokumentaryo kan BBC na pigdedetalye kun pano nagpoon an Al Qaeda
- Various commentators (2007). Islam: What the West Needs to Know. Quixotic Media.
- Al Qaeda's New Front haleng PBS Frontline, Enero 2005
- Inside al Qaeda – report paaging video kan National Geographic
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ United States District Court, Southern District of New York (February 6, 2001). "Testimony of Jamal Ahmad Al-Fadl". United States v. Usama bin Laden. James Martin Center for Nonproliferation Studies. Archived from the original on 2001-12-14. Retrieved 2008-09-03.
- ↑ "How al Qaeda works: What the organization's subsidiaries say about its strength", by Leah Farrall, Foreign Affairs, March/April 2011
- ↑ Fu'ad Husayn `Al-Zarqawi ... "The Second Generation of al-Qa’ida, Part Fourteen," Al-Quds al-Arabi, July 13, 2005
- ↑ Dragons and Tigers: A Geography of South, East, and Southeast Asia - (2011) - Barbara A. Weightman
- ↑ Security strategy and transatlantic relations (2006) Roland Dannreuther
- ↑ al-Hammadi, Khalid, `The Inside Story of al-Qa'ida,` part 4, Al-Quds al-Arabi, March 22, 2005
- ↑ Aug 13, 2004 (2004-08-13). "Evolution of the al-Qaeda brand name". Atimes.com. Archived from the original on 2005-04-23. Retrieved 2010-03-22.
- ↑ "The Moral Logic and Growth of Suicide Terrorism – SPRING 2006" (PDF). Retrieved 2010-03-22.
- ↑ Blitz, James (January 19, 2010). "A threat transformed". Financial Times. http://www.ft.com/cms/s/0/af31e344-0499-11df-8603-00144feabdc0.html. Retrieved on January 23, 2010.
