Кансерватызм

Кансерватызм
Звязаная асоба	Эдмунд Бёрк, Michael Oakeshott[d], Joseph de Maistre[d], Louis de Bonald[d], Юстус Мёзер[d] і Friedrich von Gentz[d]
Кім названа	Франсуа Рэнэ дэ Шатабрыян
Першаадкрывальнік	Эдмунд Бёрк
Процілегла	лібералізм
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сцяг кансерватызму

Кансерватызм (фр.: conservatisme, ад лац.: conservo — захоўваю) — ідэалагічная прывержанасць да традыцыйных каштоўнасцей і парадкаў, сацыяльных ці рэлігійных дактрын. У палітыцы — кірунак, які адстойвае каштоўнасць дзяржаўнага і грамадскага парадку, непрыйманне радыкальных рэформ і экстрэмізму. Галоўнай каштоўнасцю ў кансерватызме прымаецца захаванне традыцый грамадства, яго інстытутаў, хаця пры гэтым не адвяргаецца развіццё грамадства, калі яно будзе паступовым, эвалюцыйным. Дапушчае няроўнасць як уласцівасць грамадства.

У знешняй палітыцы кансерватызм праяўляецца праз стаўку на ўмацаванне бяспекі, прымяненне ваеннай сілы, падтрымку традыцыйных саюзнікаў, у знешнеэканамічных адносінах — пратэкцыянізм. Для кансерватызму характэрныя прыхільнасць да існуючых і ўсталяваных сацыяльных сістэм і нормаў, «скептычнае» ўспрыманне ідэй роўнасці людзей, непрыманне рэвалюцый і радыкальных рэформ, адстойванне эвалюцыйнага арганічнага, максімальна павольнага развіцця. Ідэалагічна кансерватызм супрацьстаіць як лібералізму, гэтак і сацыялізму. Кансерватызм варта адрозніваць ад рэтраградства як ад імкнення назад і варожасці да новаўвядзенняў, і ад традыцыяналізму. Сучасны кансерватызм часам аказваецца нават больш гнуткім і рухомым, чым іншыя палітычныя плыні.

Упершыню тэрмін «кансерватызм» ужыў у 1891 годзе французскі палітык і пісьменнік Франсуа Рэнэ дэ Шатабрыян, падчас Французскай рэвалюцыі. У заходняй палітыцы кансерватызмам часцяком называюць школу мыслення, распачатую Эдмундам Бёркам, Луі дэ Банальдам і падобнымі мыслярамі. Акрамя Бёрка, вялікі ўнёсак у афармленне кансерватызму зрабілі французскі езуіт Жазеф дэ Местр і аўстрыйскі канцлер Клемент Метэрніх.

Меркаванні кансерватыўных партый у свеце вельмі розныя. Асноўнымі кансерватыўнымі палітычнымі сіламі ў сваіх краінах лічацца Ліберальна-дэмакратычная партыя Японіі, Рэспубліканская партыя ЗША, Кансерватыўная партыя Вялікабрытаніі, Ліберальная партыя Аўстраліі. Светапогляд і палітыка ўсіх гэтых партый моцна адрозніваюцца адзін ад аднаго.

Гл. таксама

• Традыцыяналізм
• Славянафілы
• Еўразійства
• Кансерватызм у хрысціянстве
• Лібералізм
• Прагрэсівізм

Літаратура

• Eccleshall, Robert. English Conservatism since the Restoration: An Introduction and Anthology. London: Unwin Hyman, 1990 ISBN 978-0-04-445346-8
• Hainsworth, Paul. The extreme right in Western Europe, Abingdon, OXON: Routledge, 2008 ISBN 0-415-39682-4
• Osterling, Jorge P. Democracy in Colombia: Clientelist Politics and Guerrilla Warfare. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 1989 ISBN 0887382290, 9780887382291
• Winthrop, Norman and Lovell, David W. "Varieties of Conservative Theory". In Winthrop, Norman. Liberal Democratic Theory and Its Critics. Beckenham, Kent: Croom Helm Ltd., 1983 ISBN 0-7099-2766-5, 9780709927662

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кансерватызм
• Кансерватыўная энцыклапедыя