Кіслотнасць глебы
Кіслотнасць глебы[1] — здольнасць глебы праяўляць уласцівасці кіслот.
Наяўнасць іёнаў вадароду (Н-іёнаў) у глебавым растворы, а таксама абменных іёнаў вадароду і алюмінія ў глебавым паглынальным комплексе пры няпоўнай нейтралізацыі надае глебе кіслую рэакцыю.
Для характарыстыкі глебавай кіслотнасці выкарыстоўваецца шэраг паказчыкаў:
- Актуальная кіслотнасць — гэта pH глебавага раствора (на практыку вымяраецца pH воднай выцяжкі пры суадносінах глеба:вада = 1:2,5 для мінеральных глеб і 1:25 для тарфяных). Пры рн 7 рэакцыя глебавага раствора нейтральная, ніжэй 7 — кіслая, вышэй — шчолачная. Падзолістыя глебы лясной зоны маюць пераважна кіслую рэакцыю (рHводн 4,5 — 5,5), падзолы і верхавыя тарфянікі — моцнакіслую (рHводн 3,5—4,5).
- Патэнцыйная кіслотнасць глебы — кіслотнасць цвёрдай часткі глебы, яе выражаюць у мг-экв на 100 г сухой глебы. Параметры патэнцыйнай кіслотнасці улічваюць таксама ўплыў катыёнаў ППК, якія могуць падкісляць глебавы раствор (H+ і Al3+).
- Абменная кіслотнасць глебы выклікаецца абменнымі катыёнамі вадароду і алюмінія, якія пераходзяць у раствор з глебавага паглынальнага комплексу пры ўзаемадзеянні з нейтральнымі солямі. У багатых перагноем гарызонтах яна абумоўлена пераважна Н-іёнамі, у малагумусных мінеральных — Al-іёнамі. Абменная кіслотнасць падзолістых глеб лясной зоны складае рНКС1 3,5—5, ці 0,5 — 6 мг-экв на 100 г сухой глебы, шэрых і бурых лясных — значна ніжэй.
- Гідралітычная кіслотнасць — pH выцяжкі растворам гідралітычна шчолачны CH3COONa (дазваляе больш поўна выцесніць H+ з ППК). Вызначаецца Н-іёнамі, пераходзячымі ў раствор пры ўзаемадзеянні з глебай гідралітычна шчолачных соляў, і ўключае меней рухомыя Н-іёны, не якія выцясняюцца нейтральнымі солямі. У падзолістых глебах гідралітычная кіслотнасць складае 1—10 мг-экв на 100 г сухой глебы. Пра велічыню гідралітычнай кіслотнасці можна меркаваць таксама па насычанасці глебы асновамі.
Падвышаная кіслотнасць глебы негатыўна адбіваецца на росце большасці культурных раслін за кошт памяншэння даступнасці шэрагу макра- і мікраэлементаў, і наадварот, павелічэнні растваральнасці таксічных злучэнняў марганцу, алюмінія, жалеза, бора і інш., а таксама пагаршэнні фізічных уласцівасцяў. Для зніжэння кіслотнасці прыбягаюць да вапнавання[2].
Падкісленне глебы (недапушчальны да ўжывання тэрмін-сінонім Закісленне глебы)[1] — змена кіслотна-асноўных уласцівасцяў глебы, выкліканае прыродным глебаўтваральным працэсам, паступленнем забруджвальных рэчываў, занясеннем фізіялагічна кіслых угнаенняў і іншымі відамі антрапагеннага ўздзеяння.