ယူကရေင်းခမ်းထီ
ယူကရေင်းခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Ukraine) (ယူကရေင်း : Україна) နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏ ဥရောပတွိုက် အခဝ်ကွဉ်ႏကိုသွူ။ ခမ်းထီဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏနဝ်ႏ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ (၂.၃ သိန်ႏ)မဲင်ႏလွိုတဲင် ဟံႏနယ်ႏတသွုပ်ချင်ႏ ကအဝ်ႏဒါႏ ဥရောပတွိုက် ခမ်းထီဖုံႏအကို ထွာအတန်သွတ်ꩻခမ်းထီဒျာႏသွူ။ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏတောမ်ႏဖဲ့ꩻကွဉ်ႏထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ရသျားခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဗီလာရုခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ပိုလန်ခမ်းထီ၊ သလိုဗဲတ်ကီးယားခမ်းထီ၊ ဟန်ဂေရီခမ်းထီ၊ မော်ဒိုဗာခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻနဝ်တောမ်ႏဖဲ့ꩻကွဉ်ႏနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ပင်ႏလယ်ႏဖြေင်း(Black Sea)၊ အာသော့ပင်ႏလယ်ႏ(Azov Sea)ဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန်တောမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻကီးယဲတ်(Kyiv/ Kiev)သွူ။ ခမ်းထီတန် ဘာႏသာႏငဝ်းငွါနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ယူကရေင်းလဲ့ ခမ်းထီ အခဝ်ကွဉ်ႏတောမ်ႏအခဝ်နဝ်နဝ်ꩻ သုင်ꩻဒေါ့ꩻအာဒျာႏ ရသျားငဝ်းငွါတဲင် လိုꩻကဲဉ်ႏအာ အဝ်ႏဒါႏလဲပ်ရောင် ရသျားဘာႏသာႏနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၁၀ ဗာႏ စာႏရင်ꩻ(အရမ်ꩻ)အလꩻ ခမ်းထီကို လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၄၅)သန်းရပ်လဲ့ ပွိုးစွဉ်ႏ လွူးဆေ့ꩻလွဉ်ပိုဖုံႏတဲင် ခမ်းထီကို လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏကုလသမဂ္ဂအစွိုꩻ ၂၀၂၃ ဗာႏ ဇန်နဝါရီလာ အရမ်ꩻအလꩻ အဝ်ႏဒျာႏ (၃၄.၁ သန်း)ရပ်လုမ်ꩻသွူ။[၉] ကဲဉ်းအာ တထာႏဝလွိုရပ်နဝ်ꩻ ကိုꩻကွဲႏဒျာႏ ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏသွူ။
| ယူကရေင်းခမ်းထီ Україна (ယူကရေင်း) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
.svg) .png)
| |||||
| ဝေင်ꩻတန် တွမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ | ဝေင်ꩻကီးယဲတ် 49°N 32°E / 49°N 32°E | ||||
| ယူကရေင်း[၁] | ||||
| လိုꩻခွိုꩻ (၂၀၀၁) |
| ||||
| ကိုꩻကွဲႏ |
| ||||
| Demonym | ယူကရေင်းခမ်းသား | ||||
| အစိုႏရ | တခမ်းတအာႏဏာႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏတကွို့ꩻစနိစ် ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ | ||||
| en:Volodymyr Zelenskyy | |||||
| en:Denys Shmyhal | |||||
| en:Ruslan Stefanchuk | |||||
| ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ | en:Verkhovna Rada | ||||
| တယ်ႏထောင်ႏခမ်းသမဲင်ꩻ | |||||
| 882 | |||||
| 1199 | |||||
| ၁၆၄၉ ဩဂဲတ် ၁၈ | |||||
| ၁၉၁၇ ဇွန် ၁၀ | |||||
| ၁၉၁၉ မတ် ၁၀ | |||||
• ကေႏညာႏလꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ (သိုဗီယဲတ် ယူနီယံ ထျꩻ) | ၁၉၉၁ ဩဂဲတ် ၂၄ | ||||
| ၁၉၉၆ ဇွန် ၂၈ | |||||
| ဧရိယာႏ | |||||
• ခြွဉ်း | ၆၀၃,၆၂၈[၂] km2 (၂၃၃,၀၆၂ sq mi) (အရန်း: ၄၅) | ||||
• ထီနမ်း (%) | 3.8[၃] | ||||
| လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | |||||
• ၂၀၂၃ အရမ်ꩻ | 36,744,636[၄] (အရန်း - ၄၁) | ||||
•
တချ | ၇၃.၈/km2 (၁၉၁.၁/sq mi) (အရန်း - ၁၁၅) | ||||
| GDP (PPP) | ၂၀၂၁ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း |  $588 ဗီလီယံ[၅] | ||||
• Per capita | $14,330[၅] | ||||
| GDP (nominal) | ၂၀၂၁ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း | $198 ဗီလီယံ[၅] | ||||
• Per capita | $4,830[၅] | ||||
| Gini (၂၀၂၀) |  25.6[၆]ဖွိုႏ | ||||
| HDI (၂၀၂၁) |  0.773[၇]ထို · ၇၇ | ||||
| ရွဉ်ဗီႏ | ယူကရေင်းရွဉ်ဗီႏ - Hryvnia (₴) (UAH) | ||||
| အခိင်ႏအွိုင်ꩻ | ဥရောပအခဝ်ကွဉ်ႏ အခိင်ႏအွိုင်ꩻ(EET) (UTC+2[၈]) | ||||
• ခမ်းသဲင် (DST) | ဥရောပအခဝ်ကွဉ်ႏ ခမ်းသဲင်အခိင်ႏအွိုင် (EEST) (UTC+3) | ||||
| မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ | နီꩻ/ လာ/ နေင်ႏ | ||||
| ဝါးကာꩻစနိစ် | ထွေ | ||||
| ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင် | +380 | ||||
| Internet TLD | |||||
၁၉၉၁ ဗာႏ သိုဗီယဲတ်ယူနီယံ ထွိုင်ႏကုဲင်ပြင်ꩻထွူ ယူကရေင်းလဲ့ လꩻလွေꩻလွစ်တခြင်ရေꩻတဲင် အကေႏညာႏခန်းဒျာႏ ထွာအုံအခါႏ ခမ်းတခမ်းအကျောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ သိုဗီယဲတ်စိုးထွူ လွောင်ႏဗူႏလွေꩻခန်းဒျာႏ လွစ်တခြင်ဒါႏခမ်းထီဖုံႏတောမ်ႏ အရဲးအထွော့ကအဝ်ႏဒါႏ စဲ့ꩻရေꩻသွꩻဖက်(မိတ်ဖက်)အနေႏတဲင် ၁၉၉၄ ဗာႏကိုနဝ်ꩻ နေတိုး(NATO)တောမ်ႏ ငိမ်ꩻချံꩻရေꩻအတာႏ နွို့လွေꩻခန်းဒျာႏ သွꩻဖက်အစွိုꩻအနေႏနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀၁၃ ဗာႏနဝ်ꩻ ကအဝ်ႏသေလွ့ဒါႏ Euromaidan ကရိုꩻဒါႏ ခမ်းသားလိုꩻအာ ပွယ်ꩻပျꩻသꩻဆန္ဒ အဝ်ႏထွာလွဉ်သွုပ် ယူကရေင်းတခမ်းလွုမ်းကိုတဲင် အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ယံကလွောင်ႏဗူႏယင်း အစိုႏရတသာတောမ်ႏ ရသျားကမဲဉ်အွဉ်ႏထွာဒါႏ ထာꩻသျုက်တရေင် ကထွာအီထာꩻယို တွိုႏ ၂၀၁၄ ဗာႏနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏအဝ်ႏ တောႏလန်ႏရေꩻနဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၁၄ အကျာꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ရသျားစဲ့ꩻတပ်စွိုꩻ နွို့လွဉ် ခရုဲင်းမီးယားကြွန်မော့ကိုတဲင် ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ သိမ်ꩻထူႏထိုꩻခန်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ယူကရေင်းခမ်းထီ Donbas ဒေႏသကိုလဲ့ ရသျားကစွဲးကမ်းဒါႏ တောႏလန်ႏရေꩻအစွိုꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ တွိုက်ꩻသိမ်ꩻထူႏသွူ ဒေႏသဟံႏနယ်ႏဖုံႏတဲင် Donbas စဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ အသျုက်တရေင်ဖုံႏယို ဆင်ႏဆင်ႏ အဝ်ႏထွာသွုပ်လွေꩻဒါႏ ရသျား-ယူကရေင်းခါႏ စဲ့ꩻပွယ်ꩻဖုံႏယို တွိုႏ ၂၀၂၂ ဗာႏ ဖေဖော်ဝါရီလာကို အသျုက်တရေင် ထွာတန်ခိင်ႏကျာꩻ ရသျားနဝ်ꩻ နွို့ကာႏကျူးကျော်သော့ꩻလွေꩻခန်းဒျာႏ ယူကရေင်းခမ်းကိုတဲင် ရသျား-ယူကရေင်း ခမ်းထီခါႏ စဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ ထွာလွဉ်ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ယူကရေင်းလဲ့ ၂၀၁၄ ဗာႏ တောမ်ႏရသျား စဲ့ꩻပွယ်ꩻထွိုင်ႏထွာထွူနဝ်ꩻကာႏ ဖေႏကဗော့ꩻသွီႏထဲင်းတာႏ အဝ်ႏထိုမ်ႏသွုပ်သမ်းလွေꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻ၊ ခမ်းထီရေꩻ၊ စဲ့ꩻရေꩻဖုံႏ တောမ်ႏ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ နေတိုး(NATO)၊ ပါတောမ်ႏ ဆꩻတွို့ꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။
ယူကရေင်းခမ်းထီနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ တခမ်းတအာႏဏာႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏတကွို့ꩻစနိစ်တောမ်ႏ အဝ်ႏထင်ႏထိုလွိုင်ႏကွုန်ꩻကျာꩻ ခမ်းတခမ်းဒျာႏတဲင် လိုꩻအာပြူႏဖြိုတာႏလိတ်ယီးနယ်(HDI)တန်ႏဖိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအရန်း(၆၉)သွူ။ ခမ်းကိုဟံႏယာႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဟံႏဩဇာႏဟဝ်ဒါႏ ဒေႏသဖုံႏဒျာႏတဲင် နေးတောမ်ႏ ဆို့ꩻရုဲင်ရေꩻတောမ်ႏ အအံႏအွꩻရိက္ခာႏဖုံႏတာႏ ဥရောပကို အဝ်ႏထေထန်ႏဖေႏဒါႏ ခမ်းတခမ်းဒျာႏသွူ။ အငိုꩻတန် ဟံႏကိုသတ္တုလုံးရတနာႏဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏတဲင် စက်ခြွိုင်းခြိုꩻ(စက်မှုလက်မှု) စက်ယုင်ႏထာꩻမာꩻ၊ စက်တခြိုꩻဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏထွန်ꩻကာꩻနေနေသွူ။ ခမ်းကို ကထွတ်ꩻရွယ်ႏလင်ꩻလွဉ်ဒါႏ နီးပါးခြောင် အလောင်းယို တေင်သွူကန်တွော့ꩻ အဝ်ႏထေလွေꩻ တျာႏမေႏနဝ်ꩻသွူ။[၁၀]ယူကရေင်းခမ်းထီနဝ်ꩻ တယ်ႏထောင်ႏ ကုလသမဂ္ဂသားဖုံႏအကို အဝ်ႏပါသော့ꩻသွူတကာႏတဝ်း၊ ဥရောပကောင်သီ၊ ကမ္ဘာႏကွန်ႏသယ်ႏရေꩻအစွိုꩻ OSCEကိုလဲ့ အဝ်ႏထွာ အစွိုꩻနွို့ခမ်းအနေႏတဲင် ယိုခါနဝ်ꩻ အဝ်ႏပူꩻပေါင်ꩻခွုမ်မာꩻလွေꩻ ဥရောပသမဂ္ဂထျꩻ ကျာꩻနဝ်ꩻသွူ။
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ Law of Ukraine "On ensuring the functioning of Ukrainian as the state language": The status of Ukrainian and minority languages (20 October 2020)။
- ↑ Ukraine (in en)။ Central Intelligence Agency (23 March 2022)။
- ↑ Jhariya၊ M.K.; Meena၊ R.S.; Banerjee၊ A. (2021)။ Ecological Intensification of Natural Resources for Sustainable Agriculture။ Springer Singapore။ p. 40။ ISBN 978-981-334-203-3။ 31 March 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ United Nations။ Population, including UN projections, 2023။
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ WORLD ECONOMIC OUTLOOK (APRIL 2022)။ International Monetary Fund။
- ↑ GINI index (World Bank estimate) - Ukraine။ World Bank။
- ↑ Human Development Report 2021/2022 (in en)။ United Nations Development Programme (8 September 2022)။
- ↑ Template error: argument title is required.
- ↑ United Nations။ Population, including UN projections, 2023။
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)