Hezbollah
.jpg)
Hezbollah (arapski: حزب الله, Hizb Allāh, Božija stranka) je šiitska, pro-iranska, libanska paravojna[1][2] islamistička organizacija i politička stranka. Osnovana je 1982. kao pokret otpora protiv izraela. Hezbollah je jedna od političkih stranaka u Libanu i postavlja neke od ministara u libanskoj Vladi, Hezbollah još uvijek rukovodi paravojnim trupama koje djeluju u borbi protiv Izraela. Hezbollahovo paravojno krilo je Vijeće za džihad,[3] a njegovo političko krilo je partija Lojalnost bloku otpora u libanskom parlamentu. Procijenjeno je da je njegova oružana snaga ekvivalentna onoj vojske srednje veličine 2016.[4]
Hezbollah su 1982. osnovali libanski imami kao odgovor na izraelsku invaziju na Liban.[5] Inspirisan Iranskom revolucijom 1979. i modelom islamskog upravljanja ajatolaha Ruholaha Homeinija, Hezbollah je uspostavio čvrste veze sa Iranom. Grupu je u početku podržavalo 1.500 instruktora Korpusa Islamske revolucionarne garde (IRGC), koji su pomogli u ujedinjenju različitih libanskih šiitskih frakcija pod Hezbollahovim vodstvom.[6] U manifestu Hezbollaha iz 1985. navedeni su njegovi ključni ciljevi, koji uključuju protjerivanje zapadnog utjecaja iz regije, uništenje Izraela, obećanje vjernosti iranskom vrhovnom vođi i uspostavljanje islamske vlade pod utjecajem iranske političke ideologije. Međutim, manifest je također naglašavao samoopredjeljenje Libana.[7] Tokom 1980-ih i 1990-ih, Hezbollah se borio protiv izraelskih snaga i Vojske Južnog Libana, što je na kraju dovelo do povlačenja Izraela iz južnog Libana 2000.[8] Hezbollah je također igrao istaknutu ulogu u Libanskom ratu 2006, a kasnije se uključio u sirijski građanski rat, gdje se borio zajedno sa sirijskom vladom protiv pobunjeničkih snaga.[9]
U 2009, Hezbollah je ažurirao svoj manifest kako bi se suprotstavio političkom sektaštvu, apelirao na neislamske pokrete i promovisao vladu nacionalnog jedinstva. Ažurirani manifest ima isti osnovni pristup vanjskoj politici, naglašavajući hegemonističke strategije SAD-a i uloge Izraela u regionu kao napredne baze za kolonizaciju regiona.[10][11]
Od 1990-ih, Hezbollah je izrastao u značajnu političku snagu u Libanu. Grupa upravlja velikom mrežom društvenih usluga, uključujući škole i bolnice, i vodi satelitsku TV stanicu Al-Manar. Politički, Hezbollahova lojalnost bloku otpora ima 15 mjesta u libanskom parlamentu, što ga čini moćnim igračem u libanskoj vladi.[12] Međutim, uticaj grupe doveo je do sve veće kritike u zemlji. Nakon eksplozije u luci u Bejrutu 2020., Hezbollah je optužen da je opstruisao napore da se odgovorni pozovu na odgovornost, što je doprinijelo padu povjerenja javnosti. Istraživanje arapskog barometra iz 2024. pokazalo je da 55% Libanaca "uopšte nema povjerenja" u Hezbollah, iako je i dalje popularan među šiitskom populacijom.[13]
Unatoč pozivima na razoružanje prema rezolucijama Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda, Hezbollah je proširio svoje vojne kapacitete. Njegovo naoružano krilo se sada smatra jačim od libanskih oružanih snaga,[14] što ga čini jednim od najmoćnijih nedržavnih aktera na svijetu. Vođa Hezbollaha Hasan Nasralah je 2021. izjavio da grupa ima 100.000 boraca.[15] Hezbollah je bio uključen u nekoliko napada visokog profila; veruje se da je odgovoran za bombardovanje američke ambasade i bombaške napade na američke i francuske kasarne u Bejrutu 1983. godine, kao i za kasnije napade, uključujući bombaške napade i otmice.[16][17] Dok su neki naučnici Hezbollah smatrali pokretom otpora,[18][19][20] cijelu organizaciju, ili samo njeno vojno krilo, više od 20 zemalja označilo ga je kao terorističku grupu,[21] uključujući većinu zapadnih zemlje:[68] Njemačka,[22] Ujedinjeno Kraljevstvo, Japan, Kanada, Nizozemska, SAD-u, a od maja 2021. i Austrija.[23]
Nastanak
[uredi | uredi izvor]Kratko nakon upada izraelskih trupa u južni Liban 1982, došlo je do osnivanja Hezbollah spajanjem šiitskog Amal pokreta sa više manjih vojnih grupa. Hezbollah je u početku zajedno sa Amal policijom u Libanu vodila borbu protiv izraelskih trupa da bi 1985. došlo do raskida između proiranskog Hezbollah i prosirijskog Amal pokreta. Nakon završetka građanskog rata, došlo je do pomirenja ova dva pokreta i političke koalicije.
Finansiranje
[uredi | uredi izvor]Hezbollah se sa jedne strane finansira dobrotvornim prilozima, čije je porijeklo vrlo često nepoznato. Sa druge strane iranska Vlada podržava Hezbollah sa oko 50 miliona € godišnje.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Engleska stranica televizijske stanice al-Manar stranke
- Hezbollah Arhivirano 27. 12. 2019. na Wayback Machine
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Hezbollah | Meaning, History, & Ideology | Britannica". Encyclopædia Britannica. 2023-12-15. Pristupljeno 2023-12-17.
- ^ "What Is Hezbollah?". Council on Foreign Relations. Pristupljeno 2023-12-17.
- ^ Levitt, Matthew (2013). Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God. Hurst Publishers. str. 15. ISBN 978-1-84904-333-5.
... the Jihad Council coordinates 'resistance activity'.
Ghattas Saab, Antoine (15 May 2014). "Hezbollah cutting costs as Iranian aid dries up". The Daily Star. Pristupljeno 1 June 2014.... Hezbollah's military wing ... Known as the 'Jihad Council'
- ^ "Hezbollah: Not a terror group but a midsized army". Haaretz. August 2016. Arhivirano s originala, April 8, 2022. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ "Who Are Hezbollah?". BBC News. 21 May 2008. Pristupljeno 15 August 2008.
- ^ Adam Shatz (29 April 2004). "In Search of Hezbollah". The New York Review of Books. 51 (7). Arhivirano s originala, 22 August 2006.
- ^ Itamar Rabinovich (2008). Israel in the Middle East. UPNE. ISBN 978-0-87451-962-4.
- ^ Lopez, German (2024-09-24). "Israel's Strikes on Lebanon". The New York Times.
- ^ Barnard, Anne (3 January 2014). "Mystery in Hezbollah Operatives Life and Death". The New York Times.
- ^ Berti, Benedetta. "The “Rebirth” of Hizbollah: Analyzing the 2009 Manifesto." Strategic Assessment 12, no. 12 (2010): 91-100.
- ^ Ladki, Nadim (November 30, 2009). "Hezbollah cuts Islamist rhetoric in new manifesto". Reuters. Reuters.
- ^ Deeb, Lara (31 July 2006). "Hizballah: A Primer". Arhivirano s originala, 19 October 2011.
- ^ Stroul, Dana (2024-09-23). "Israel and Hezbollah Are Escalating Toward Catastrophe". Foreign Affairs. Pristupljeno 2024-09-29.
- ^ Barnard, Anne (20 May 2013). "Hezbollah's Role in Syria War Shakes the Lebanese". The New York Times. Pristupljeno 20 June 2013.
- ^ El Deeb, Sarah (18 October 2021). "Hezbollah leader declares his group has 100,000 fighters". Associated Press News. Pristupljeno 21 October 2021.
- ^ Laverty, Rory; Lamothe, Dan (2024-09-21). "For Americans scarred by Beirut bombings, a measure of delayed justice". The Washington Post.
Hezbollah was founded in 1982, as violence against U.S. troops in Lebanon spiked. In addition to its roles in the major bombings of 1983, the militant group was involved in the bombing of the U.S. Embassy annex in Beirut in 1984 that killed 23 people, the hijacking of TWA Flight 847 in 1985 and the Khobar Towers attack in Saudi Arabia in 1996 that killed 19 U.S. airmen, according to the Office of the Director of National Intelligence.
- ^ Lopez, German (2024-09-24). "Israel's Strikes on Lebanon". The New York Times.
Hezbollah first gained international notoriety in 1983, when it blew up the American embassy in Beirut, Lebanon’s capital, and later American and French barracks there.
- ^ Farida 2019, str. 1-2.
- ^ Daher 2019, str. 8.
- ^ Al-Aloosy 2020, str. 43, 74.
- ^ Kanter, James; Rudoren, Jodi (22 July 2013). "European Union Adds Military Wing of Hezbollah to List of Terrorist Organizations". The New York Times. Pristupljeno 4 September 2013.
- ^ Reuters (2020-04-30). "Germany designates Hezbollah as terrorist group, conducts raids on suspects" (jezik: engleski). France 24. Pristupljeno 2021-12-24.
- ^ Natalie Amiri: Zwischen den Welten. Von Macht und Ohnmacht im Iran. Aufbau Verlag, Berlin 2021, ISBN 978-3-351-03880-9; Taschenbuchausgabe ebenda 2022, ISBN 978-3-7466-4030-3, S. 135.
Dodatna literatura
[uredi | uredi izvor]Knjige
[uredi | uredi izvor]- Joseph Alagha (2006). The Shifts in Hizbullah's Ideology: Religious Ideology, Political Ideology. Amsterdam University Press. ISBN 978-90-5356-910-8.
- Tom Diaz; Barbara Newman (2005). Lightning Out of Lebanon: Hezbollah Terrorists on American Soil. Presidio Press. ISBN 978-0-345-47568-8.
- Ahmad Nizar Hamzeh (2004). In The Path Of Hizbullah. Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-3053-1.
- Judith Palmer Harik (2006). Hezbollah: The Changing Face of Terrorism. I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-024-6.
- Hala Jaber (1997). Hezbollah. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-10834-8.
- Avi Jorisch (2004). Beacon of Hatred: Inside Hizballahs Al-Manar Television. Washington Institute for Near East Policy. ISBN 978-0-944029-88-6.
- Augustus Richard Norton (2000). Hizballah of Lebanon: Extremist Ideals vs. Mundane Politics. Council on Foreign Relations. Arhivirano s originala, 20 July 2006.
- Augustus Richard Norton (2007). Hezbollah: A Short History. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13124-5.
- Qassem, Naim (2005). Hizbullah: The Story from Within. Saqi Books. ISBN 978-0-86356-517-5.
- Amal Saad-Ghorayeb (2001). Hizbullah: Politics and Religion. Pluto Press. ISBN 978-0-7453-1793-9.
- Jamal Sankari (2005). Fadlallah: The Making of a Radical Shi'ite Leader. Saqi Books. ISBN 978-0-86356-596-0.
Članci
[uredi | uredi izvor]- Natalia Antelava (2 June 2006). "Inside Lebanese Hezbollah militia". BBC News. Pristupljeno 24 July 2009.
